14 Ağustos 1906 Tarihli Balkan (Filibe) Gazetesi Sayfa 1

HALİMİZ NE OLACAK Resmi telgraflara ve mevsuk haberlere bakılırsa Sultan Hamid ölmediyse bile sağ denecek halde değildir. Sultan Hamid öldüyse veya ölünce halimiz ne olacak. İşte millet-i Osmaniye'nin hayat ve mematına ta'alluk eden mesele budur. Bize öyle geliyor ki Sultan Hamid'in ölüm döşeğinde olduğunu gören bendeganın en çiftileri birer birer yalamarı? çözecek. Saray erkanı için yani padişahı "millet haindir biz yalnız sana sadığız" diye otuz seneden beri aldatan, bu yolda canlar yakan, hanumanlar söndüren casus güruhu için bir yevm-i mahşer; eyne'l-mefer günüdür. Şimdi sıçan deliği bir paradır. Bazı kimseler saray erkanının Sultan Hamid ölse de yine ihraz-ı ekseriyet ve muzafferiyetle yeni bir padişah getireceklerini, mesela veliahd-ı saltanat Mehmed Reşad Efendi hazretleri yerine Sultan Hamid'in çocuklarından birini getirip yine idare-i hükumeti elden kaçırmayacaklarını zann ve tahmin ediyorlarsa da biz buna asla ihtimal veremeyiz. Zira Sultan Hamid öldükten sonra saray lafzının mabeyn emrinin bir paralık kıymet ve ehemmiyeti kalmayacak. İş sadrazamla seraskerin ve heyet-i vükelanın yed-i kudretinde kalacak. Hey'et-i vükela ise altıyüz seneden beri caygir olan kanun-ı saltanatı bozamaz. Bozmak istese de haydi millet bir tarafa, Avrupa bırakmaz. Resm-i bi'at me'a't-teessüf düvel-i mu'azzama süferasının emr u haberi olmaksızın kabil değil icra edilemez. Demek olur ki Sultan Hamid'in irtihaliyle veliahd-i saltanat, Sultan Abdülmecid'in küçük evladı Mehmed Reşad Efendi hazretleri Sultan Mehmed Han-ı Hamis unvanıyla Osmanlı taht-ı saltanatına cülus edecek. Demek olur ki ümit-i istikbal, millet-i Osmaniye'nin ümit-i necat ve selameti bu zatın isti'dad ve himmetindedir. *** Calis-i taht-ı saltanat olacak olan yeni padişahın ilk emr-i hilafet-penahisi kardeşinin cenazesini kaldırtmak, ikincisi ise tebe'a-i Osmaniye'den olan mahkumin-i siyasiyye hakkında afv-ı umumi-i şahanesini telgrafla ilan etmek olacakdır. Bu, tarih-i Osmaniye'de meşhud olan merasim-i cülusiyye muktezasıdır. Osmani saltanatına gelecek olan Sultan Mehmed Han-ı Hamis'in vükela-yı hazıra ile ale'l-husus şimdiki mabeyn erkanıyla hükumet etmesi ihtimali pek ba'iddir. Hal böyle olunca yeni bir sadrazamla yeni bir heyet-i vükelanın teşekkülü ihtimali çokdur. Yeni padişahla vükela-yı müstakbelenin ittihad edeceği meslek-i siyaset bi't-tab' şimdeden tahmin ve takdir edilemez. Fakat her halde ibretle mali olan otuz senelik karanlık mazinin anı? içün hayrı müntic olmasını bargah-ı ehadiyyetten niyaz eyleriz.