19 Kasım 1938 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 3

SAHİFE 3 Türkiyenin yeni ı . . devlet reisi 'Taymis'in bir başmakalesi 12 tarihli Taymis gazetesinin İs- met İnönüne tahsis edilmiş başma- kalesinden: ün öğleden az evvel Türkiye Büyük Millet Meclisi General İsmet nönünü r umhur - seçti. Mecli- sin reyi müttefiki ve bu intihabında, Türk milletinin hissiyatım aksettir- miş oluyordu. O Türk milleti ki, bu- gün kaybettiği milli kahramanı ile takriben yirmi sene harp ve sulh anında teşriki mesaf etmiş olan a - zimkâr, sebatkâr ve tecrübeli as- ker devlet adamında milli kahrama- nına halef olmak meziyetini görmek le so - gukkanlı ve sebatkâr bir diplomat olmak şöhretini kazanmadan evvel *0 zamanki İâkabile- İsmet paşa, Türkiye dışında ve askerler arasında bir asker olarak tanınırdı. Sonra İsviçrede yaptığı uzun mü- zekereler kendisinin bir devlet ada- mı olduğunu gösterdi. 1923 senesi teşrinievvelinden ge çen kışın başlangıcına kadar bir kı- #a fasıla müstesna olmak üzere İs met İnönü Türkiyenin başvekili © larak kalmış ve bu müddet zarfınd: kudretli bir idareci olmakla beraber Şefin geniş inkılâp programiın' tatbik etmek hususundaki yüksek kabiliyetini göstermiştir. Filhakika [î.meı İnönü, korkusuz ve radikal Atatürkün mükemme' bir erkânıharp reisi idi. Büyüg a - damların -başka yaradılışta- bez muavinlerinin aksine olaral ili” menfaatler, açık konuşmayı icap et tirdiği zaman dostu ve İiderinin si yasetindeki teferruatı tenkit etmek ten geri kalmamıştır. Fakat bütün esas meselelerde bı iki kişi müştereken o kadar ıhenkı_ çalışmışlardır ki, bu teşriki - mesa' Türk tarihinin en mühim devrin! teşkil etmektedir. Kaybolan liderin muvaffakıyetle rini dün bu sütunlarda sayıp dök - müştük. Bunların bir çoğunda yen' reisicumhurun ehemmiyetli rolü ol Şalanlaşmız demiryolu Ve yol gebe kesi bilhassa onun eseridir. Hiç şüphe yok ki, Kemalist in- kılâbı Türkiye cumhuriyetinin bü tün aksamında tam tesirile görmel için yapılacak çok işler vardır. Bil hassa yakın vakte kadar münakalâ yokluğu dolayısile terakkiye enge' olmuş, şark havalisinde görülecek işler mevcuddur. Fakat yeni reisi - tumhurun seciye ve mesleği cumhu riyetin tealisine rehber - olmaktak' kabiliyetine itimat telkin etmekte - dir. İlk nutkunda vadettiklerini tame mile yapacağına filhakika bütür mesleki hayatı şahittir ve kabiliyet Ki muavinleri olacaktır. stirabata çekikdiği on iki ay için de İnilizceyi kolaylıkla konuşaca | dereceye çıkarmış olan İamet İnönü İnilterenin iyi bir dostu olmuştur Dahilt ve harict bütün işlerde Tür kiyeyi Avrupada ve yakın şarkte sulh ve istikrar amili haline etirmir olan siyaset hatlarını takip edeceği sarahatla görülüyor. Muhteşem Şefinin kaybı dola yısile dünyanın duyduğu — teessür, İnönünün, Atatürkün izinden ayrıl mMıyacağını bir katiyet halinde bil mekle hafifliyor. Macaristan Yahudiler aleyhine şiddetli tedbirler alacak Büdapeşte, 18 (Radyo) — İmredi kabinesi, Macar ordusunu yakında is- lah etmeğe ve Macaristana geçen yer- lerda oturan yehudiler hakkında şid- detli todbirler almağa, Almanyadan son zama'larda buralara iltica eden- leri derhal hudut haricine çıkarmağa karar vermiştir. Deniz misakına İtal- yada iştirak ediyor Londra, 18 (Radyo) — İtalyanın bura sefiri Dino Grandi, bugün hari-| ciye nazırı Lord Halifaksı ziyaret et- miş ve 1936 yılında Londrada Imza- lanmış olan deniz misakına İtalyanın da iştirük ettiğini bildirmiştir. — Yahudi aleyhtarlığı git- tikçe genişliyor Paris caddelerinde yaftalar yapıştırdılar. Almanya v İtalya Yahudilerin sermayelerini tetkik ediyorlar Roma, 18 (Radyo) — İtalya gahili. ye nezareti, yahudilerin sermayelerini tesbit etmeğe başlamıştır. Yapılan tetkikata göre, nefsi Ro-| mada bir milyar iki yüz milyon, Milâ- 'orinoda bir milyar ve Tiryestede iki yüz elli milyon lirct-| Ük yahudi sermayesi vardır. (ANA DOLU) “HA BERLE R Paris, 18 (Radyo) — Parisin muh- telif cadde ve sokaklarma yahudiler aleyhine bir takım yaftalar yapıştı- rılmıştır. Bu yaftalarla, bütün Fran- siz milletinin yahudiler aleyhine el ele vermesi tavsiye edilmiştir. Berlin, 17 (Radyo) — Almanyadaki bütün yahudilerin sermayesini tetkik | Alman matbuatı İngiltereye hücum et- mekte devam ediyor Berlin, 18 (Radyo) — Alman matbuatı, İngiltere aleyhine neşri- yat yapmakta devam ediyor. Gazeteler, Filistinde Araplara ce- € |bir kullanan İngilterenin, Almanya- daki Yahudilere merhamet göster- mek istemesini garip buluyorlar. Ankara esnafının çelengi etmek ve servetini tasfiye etmek için husust bir komisyon teşekkül etmiştir. Londra, 17 (Radyo) — Başvekil Ne- Ankara, 18 . vil Çemberlayn; muhalefet liderleri-| Fenaf :emi;cıkîrı:ıxı:plnnîm nin, yahudiler meselesi hakkında avam Ulus meydanında — toplanmışlar, kamarasında verdikleri istizah tak. Atatürkün heykeline çelenk ka İrirlerine pazartesi günü cevap verecek- muşlardır. M eâ tir. —--— Fransız kabinesi, mali pro- jeler yüzünden çıkmazda Sosyalistlerle Komünistler, parlamentonun biran evvel açılmamasından çok hiddetli. Kabine Elizada toplandı Paris, 18 (Radyo) — Maliye na- zarı Pol Reyno ile başvekil Daladiye ge |ve vamhurreisi Lebrun tarafından"ı dün radyoda irad olunan lara ve verilen izahata rağmen mali projelere karşı başlıyan memnuni- yetsizlik, mütemadiyen genişlemek- tedir. Sosyalist partisi lideri Leon Blu- mün gazetesi olan Populerde çıkan bir makalede, Daladiye kabinesinin, çok müşkül bir durum — karşısında bulunduğu ileri sürülmektedir. Sosyalistlerle - komünistlerin — ta- kımdıkları vaziyet, filhakika Dala- diye hükümetini çıkmaza sokmuş- Hparim, 18 (Radyo) — Kabinö, bu: gün cümhurrelsi Alber Lebrunun ri- vasetinde toplanmış ve harici vazi- yeti tetkik ettikten sonra, İngiliz zırlarının Parki ziyaretlerinde vu- kubulacak müzakereler etrafında tet kikatta bulunmuş, geniş bir muhale- fetle karşılanan mali - projeleri bir kere daha gözden geçirmiştir. Başvekil Daladiye, içtimadan ev- vel radikal ve radikal sosyalist par- i parlâmento grubunu toplamış ve kısmen tadil edileceğini söyledikten şonra İtimad reyi istemiş, kabineye itimad verilmediği takdirde Frunsa- nin feci bir vaziyetle karşılaşacağını ilâve eylemiştir. Bunun üzerine parti grubu, Daladiyeye tekrar itimad re- Fi vermiş ve müstemlekeler mesele- sinde takip ettiği yolu tasvip ederek 'çendisini tebrik eylemiş Burgos hükümeti Muharip haklarının verilmesini istiyor Londra, 18 (Radyo) — Burgos hü- tümeti; İngiltere ile F a fekrar hakkının nulduğu takdirde bu ikrazı hiç bir veçhile tanımıyacağını bildirmiştir. ir. Sir Ozvald Pirov Berline vardı Berlin, 18 (Radyo) — İngilterenin cenubi Afrika milli müdafaa nazırı (Sir Ozvald Pirov), bugün buraya gel- miştir. Nazırın, Hitler tarafından ka- bul olunacağı söyleniyor. İngiliz 'nazırı, meçhül asker abide- sine çelenk koymuş ve snat 18 de Gö ring tarafından şerefine verilen ziya- fette bulunmuştur. İdam cezası İngiltereden beş sene için kalktı Londra, 18 (Radyo) — İngiltere, beş sene için idam cezasını kaldır. kararname, Tesmi gazetede ghıuıâı- Paris, 18 (Radyo) — Başvekli Da- 'ladiye, parlâmentoyu 6 Birineikânun 'dan evvel içtimaa davet etmiyeceği- nutuk-Ü, Belçika meb'u Reis, Atatürk hakkında bir söylev verdi “O bir devlet yaratmış, ıslahatçı ihtiraslarını milli topraklara hasret Brüksel, 18 (A.A.) — Anadolu Ajansı hususi muhabiri bildiriyor: | Mebusan meelisinde meclis reisi Bay Canille Hymans tarafından irad |edilen ve mebuslar tarafından ayak- ta dinlenen nutkun metnidir: — «*Türkiye Reisleumhuru — vefat etmiştir. Kemal Atatürk 15 sene ev- vel Cumhurreisi olmuş ve Cumhuri- yeti sistem zihniyeti İle tarsin etmiş Türkiyeyi azimkârane garbe doğru çevirmiş ve idaresini deruhde etmiş olduğu devleti Avrupalılaştırmıştır. Kendisinin başlıca kaygılarından bi- ri Türkiyeyi bir san'at — memleketi. haline getirmekti. Ve bu maksadla ecnebi teknisyenlere ve pedagoglara müracaat etmiştir. — Bu eenebilerin birinci kısmı iş hayatımı tensik et- mek ikinci kasın arının nesille- rini hazırlamak için Türkiveye cel- İbedilmiştir. Bu messi arkadaşları arasında Belçikalılar da vardır. K. Atatürk ayni zamanda hem hâ diseye kemde semble barşı alia göste riyordu. Türkiye Reisicumhuru ka- dmı kurtarmış ve tarzı hayat ve ki: yafetinde ıslahat yapmıştır. — İlimle, nla meşgul ve lâtin — alfabesini kabul etmiştir. Kemâl Atatürk ha- reketsizliğe sevketmiş olan an'anevt telâkkilerin tesirinden — kurtulmak | için tedrici surette adapte etmek ta-| İsavvurunda bulunduğu parlâmenter (bir ana yasa vücude getimek sure- tile memlekete bir hüirriyet rejiminin etmesini hazırlamak — istedi. Türkiyeyi lâhik cumhuriyetçi haline İkoktu. İBu düşüneeye nutaklarının ve yazı- larının ekserisinde tesadüf — olunur. İ Ölümünden biraz evvel bizim. inti-! habat ile ayni zamanda — yapılmış olan belediye intihabatı münasebe. tile başvekile göndermiş olduğu bir telgraf vardır: Bunda şöyle yazıl- yordu: — «€Bana rehberlik etmiş olan iprensipler gerek — memleket gerek millet için terakkiniz ve refahın kuv- vetli bir kaynağıdır. Dün böyle idi bugün böyle oldu yarın da böyle ola- caktır.» Kemal Atatürk sgon demine kadar bugün |vücude getirilmiş olan eserin devam- graflar Ankaradaki _Al—maıılar çelenk koydular Ankara, 18 (Hususi) — Bugün, burada bulunan Amanlar Ulus mey- danında toplanmışlar, Atatürk hey- keline çelenk koymuşlardır. Amanullah Han — Baştarafı 1 inci sahifede — istemiştim. Çok sevdiğim Türk milleti, Cum- hureisi intihabında Atatürkün gös- terdiği yolda yürüdüğünü, kemale vasıl olduğunu ispat etmiş, Büyük Önderin boş bıraktiğı makama, onun en çok sevdiği İsmet İnönünü seç- miştir. Birkaç gün sonra Ankaraya gidip Reisicumhurunuzu ziyaret ede- ceğim ve tebriklerimi sunacağım. Ecnebi heyetler — Baştarafı 1 inci sahifede — ni iİlân etmiştir. Sosyalistlerle komü- nistler, bundan dolayı — protestoda bulunmuşlardır. A san meclisinde ünün — huzurunda eğilmeğe, bütün dünyanın eşsiz kah- raman ve kumandan olarak tanıdığı Büyük Askere son ihtiramı yapma- ğa gidiyoruz. Bu elim ziya, Bulgariştanda de- rin ve samimi bir teessür uyandır- dı. Yalnız Türkiye değil, insanlık büyük bir adam kaybetmiştir. Heyette Kralın mümessili olarak bulunan baş mabeyinci Panof da şöyle demiştir: — Ateşemiliterliğindenberi bü- olmadığı halde işe başlamiş olduğu- î'ğnğüa:n&'âmâ::;h#: nu tekrar ederdi. etti. Biz, bu acı kayıp karşısında ne Kurnal Atatürk şöyle devam eder- kadar kederlensek yeridir. Ancak dostlarımız arasında bulunan Cene- ral İnönünün varlığı ile müteselli oluyoruz. Bulgar heyeti, Sofyada Başvekil, 'ekiller, elçiler ve halk tarafından uğurlanmıştır. ket etmesini bilmi ' Bulgarların trenine bağlanan hu- Müşarünileyh ıslahatcı ihtirasını susi vagonla, Yugoslav heyeti de milli topraklara hasretmiş ve ecnebi #ehrimize gelmiştir. Heyete bir müf memleketlerde yeni devletin men- **2* iştirak etmiştir. ——— faatlarına hizmet ve istikrarım teyid — Yünan heyeti yola etmiş olan sempatileri kazanmasını çıktı bilmiştir. — ' İstanbul, 18 (Husust) — Başve- e meclis namına Ankara hükü- kil General Metaksasın riyasetinde- met ve parlfmentosuna bir taziyet ki mesajı gönderilmesini teklif ediyo- hi rTüm.> ö .e miştir,, Jişaret etmek istemiştir. Kendisi ek- seri ecnebilere idari bir tecrübe gör- meden bü mali vasıtalara malik — «Fakat şevk heyecen ve sabra güvendim. Ve bu iki meziyet kud- retsiz bir an'ane ile kısır bir menfi- Nin hakkından geldi. Bu cüretkâr V, devlet adamı itidal dairesinde hare- teket etmiştir. Başvekil, hazin bir merasime gittiğinden, - istasyonda kendisine merasim — yapılmamasını Yunan matbuatiyle halktan istemiş- tir. Yunan Hibro destroyeri de gel miştir. Yunanistanda — pazar, ve salı günleri bayraklar Mussol'ni - Çem'*er- layn arasında çekilen telgraflar Roma, 18 (Radyo) — Musso- t Tini, İngiltere - İtalya maahedeoinin 'Ş7 Seklbcektir. tatbik mevküne girmesi münasebe- İngiliz heyeti ve harp tiyle İngiltere Başvekili Nevil Çem- ... berlayna bir tebrik telgrafı çekmiş gemisi İve iki memleket arasındaki münase-| — İstanbul, 18 (Hususi) — Mare- batın dostane bir safhaya girmesin- şal Yurtung, bir amiral, bir albay ve gçu Mütevellid memnuniyetini bil- îir f”","fq teğmeninden mürekkep irmiştir. ngiliz heyeti bu Çemberlayn, Musrolininin telge|gelmiştir. İT D rafına cevap vermiş ve İngiltere-İtal-| — Törene iştirak edecek İngiliz kıt'- |ya dostluğunun, filt sahada her iki asını taşıyan Malanya saffı harp ge- jmemleket hakkında hayırlı olması misi de bu sabah limanımıza gelmiş |temenniyatında bulunduğunu kay-|ve top atarak ihtiram vazifesini yap- deylemiştir. TMıştır. Finlandiya, Macar keyetleri, Alman pazartesi yarıya ka- —— --——— Bulgar meclisinde Sofya, 18 (A.A.) — Meeclisin öğ- . İleden sonraki cölsesinin başlangıcın- askerleri da rels B. Muşanof Atatürkün vefatı ılî.lnblll. 18 (Hullllf) — Bu sa- Düşündüklerim & Başbuğlar ve Türk ordusu. ORHAN RAHMİ G Ç Kumandanların kumandanı, k ramanların en büyüğü, 30 A ğuj zaferinin yaratıcısı Başbuğ A; faniliği kendi aczi ve biçareliği başbaşa bırakıp gözlerini ebedi, çevirirken, muhakkak ki, çok terihti. Arkasında tarihi muhteşem bir © dunun vekar, kuvvet ve vatanı likle yükselen varlığını görüyordi O bu ordunun milli karakterini hususiyetini Çanakkalede — den ve kullanmıştı. Bir imparatorluk rosu içinde dağılıp bozulan o ordu.. yu, bilâhare milli mücadelede yeni bir varlık, yeni bir hayat kuvveti ve millet görüşü iİle tekrar topladı. —— Topu, tüfeği, silâhi, mühimma! erzakı olmıyan bir bozgun asker b kiyesini, hiç bir büyük kumand başaramıyacağı yüksek bir kudı toplayıp cepheye sürdü. Bu askerler, en tanınmış kuman- danların tahminlerini de yıkarak, aşılması imkânsız olan — tahkimatın üstünden bir fırtına gibi esti.. Bütün aakeri zekâları durduran dehasiyle ve önünde bu çelikten, bu ateşten ya- ratılmış Mehmedcikler seli - olduğu halde on dört gün içinde İzmir sahil. lerinde göründü ve hududsuz mavi — bakışlarını, Akdenizin — sükünetle, hürmetle eğilen sularına dikerek a« çık, güneşe kavuşmuş enginlere bak. tüae 4 Bu ordu, onun tarih, zafer, me- şakkat, mahrumiyet, iman arkadaşı idi. Kara günlerin dev — heyulâsını, onunla beraber yenmişti. Mehmed- cik, Büyük Başbuğun şahsiyetinde, kendi varlığını seziyor, o da Meh- medciğin gözlerinde kendi aksinl görüyordu. Zaferin kat'i plünçosu yapıldığı gündenberi, Büyük Başbuğ, Türk or- dusunu, muasır askerlik tekniğinin ve tekâmülü içinde yuğurmağa başla- mıştı. Havada, denizde, karada, Türk vatanının namus, haysiyet ve hududlarını koruyabilecek bir taze, bir mücehhez kuvvet teşkiline çalı sıyordu. Türk askeri, nihayet kendi disip-e lim ve nizam terbiyesine, kendi yüke sek harp kabiliyetine ilâveten mo- dern, motörize bir kuvvet oldu. «Dahilde sulh, hariçte sulh> pren: sibimizin en büyük müeyyidesi olan bu genç ve kahraman müdafaa kuv- veti, şimdi, istikbalin gizlediği mul temel her hangi bir düşmana karşi, €en amansız, en müdhiş darbeyi vue racak bir seviyeye çıkmıştır. Emni- yet ve sükün içindeyiz. Onunla me- sud ve mağruruz. Atatürk, işte böy le bir hava ortasında gözlerini kapa- dı ve Başbuğluğun şerefli mevklini, silâh ve dava arkadaşı, İnönünün muzaffer kahramanı ve — yaratıcısı garp cephesi kumandanı general İs- met İnönüne bıraktı. Ordu, İnönünü tanıyor. İnönü de ' sunarken, tarihin iki âşina çehresi tekrar buluşmuş oluyordu: İnönü ve Mehmedcik.. ANADOLU Günlük siyasi gazcte Sahib ve Başmubarriri HAYDAR RÜŞDÜ ÖKTEM Umumt neşriyat — ve yazı işleri mü dürü Hamdi Nözhet Çançar — İDAREHANESİ İzmir İkinci Beyler sokak CHalk Partisi binası içinde Telgraf: İzmir — ANADOLU Telefon 2776.. Posta kutusu: 405 ABÖNE ŞERAİTİ Yıllığı 1400, altı aylığı 800 kuraştur. Yabancı — memleketler için #abone ücreti 27 liradir ANADOLUMATBAASINI BASILMIŞTIR. trenle buraya muvasalât ed münasebetile Türkiye B. M. Meelisi bah Finlandiya keyeti £ relsine çektiği telgrafla B. Rendanın yeti de .,;miy:ü,_ 'yeti ile Macar he- cevabi telgrafını okumuş ve bu tel- Töser hükümet azası, a Bütün heyetler, Garda |askeri erkân tarafından m Ka neee h