11 Kasım 1938 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 3

kend ber : Ali Galip se yul hükümet erdesine indirdiği & Hainler v lar, kesildi. Mu; na ha&in kabinenin çekilme mebus intihabatına tedi. Sara girişilmesi aş eğdi. Dumnd F d ması gitm ada kald vatan ve düşmen hürmet eni Mec umundan ve kuvvetlerine müdafaa yolunu sapınca ve iş başına gene-damad Feridi getir Must fa Kemal hissi ve yuk ve sezili ruluğunu gürdü. (16 elisi mebusan, akra tie erinin doğ 1920) de F nde Mar ve Ferid ka arafından asildı. Bazı Maltaya sürüldü. İstanbu en İşgal altındu bu. mobuslar lun-resinen ve dunduğu ilân ed Bunu haber alan Mustafa Kemai, Anadoludaki Maltaya sürülenlere m olurak tevkif ettirdi. ecnebileri, ukabil rehine En geniş salühiyeti haiz bir meclisin beş güne kadar se- t gilip toplanmasını bildirdi. 28 Nisan 1920“de Büyük Müllet Meclisi Anka rada xçıldı. Mustafa Kemalin, bir kısmını açı aşvurup bir kısmını saklıyarak çiz diği büyük programa dayAnarak ha Tekete geçmesi, Ankarada yeni bir | devlete temel atması ve Anadolunun | Ha yeni devleti tamıyıp — İstanbulla | #&lâkayı keamesi yalmız sâltanat ma- kazmına Indirilmmiş- bir darbe değil galip devletlerin de yüzüne atülmiş #irsille idi. O darbe ve bu sille tesi rinl' göstermekte gecikmedi. aftan saray, Kftan galip letler harekete g Ankarada ku- rulun B. M. Meelisi bükümetini ve « hükümnetin ustafa Ke- mali bertaraf etmek için ördulür h zırlandı, hücumlar başladı ve işte is LAlharbi den Yü ta bu sür; Kemal, 'istiklâl harbini idard edere en yalnız: sarayın hazırlayıp Ana- dölüya — saldırdığı galip devletlerin bol techizatla kuvvet dirip ileriye sürdükleri dularile mühtelif cephelerdeki işgal | a bürada patlak ve- ve kondine — © bir Jev olan reisi ve yaraan sa- Mustafa en büyük e başladı. üvvetlerle Yünan — or- rile şura nlarla Ç eden o devletinin Münasebetlerini de tafizim etti. Meyanda Rus Savyet federatif 40s; Cumhüriyeti ile sıkı bir müna Sİx etti. Bu cumhuriyet, enternası Mustafâ Kemalin se tam 'm Bu çok esaklı Mustafa yüksek kiyassti lUrm.(u yeni dev bülumuyordu. Tüğmen iki dev Yüksek Ssori ola: Süretiyle em devletleri hay. ve telâşa düşürdü. Bu. dostluğun, Anlara Büyük Millet Meclisi hükük n tetnin ettiği !'P"w.ım_.ıl.ı Ermeni cumhuriy İn, | kuvvetleri tarafından isayeti — ve ket terketmiş olduğu ğ Erdehan - vilâyeti Aüması oldu Mustata Kamal, şarkia Ermenileri Bir tas liyetçi | ak tah bir itilâf akdetmek | rinin ._—ı-ıy:ı;. (ANADOLU Türk nde ve yeni bir sürü güçlükler dun istifade he (& olduğunu anla- dret k devletiyle de 3 Musta- T * girişmi 3 müzakerel şlerâ murahhaslar Ozmatıli mü şartiy fa rmemek mına söt söylemişlerdi. Fa- kat henüz Mustafa Kemali üyik ll letinin, y&pabı | | | |flevirde başku | dar: Mecliste münakaşa- F et , tehlik cak Mustafa K ina gö slah ed idi. 'Tek bir ümlt var Mustafa Kemal... Atatürk Başkuman- | hap hâlü saltanal ve hilâfet sayıklıyordu. | Bu sayıklar apunlar Osman! ak ve Mille orduların mesi o kanlhu e alkmış olduğun nbülda sayıklandn lardı fnin | Başkumanda: sutün t rihte &n büyük kudrot Bundan dolayıdır kı temsil eder her yerde ve her ndanlık, hükümdar - |arın eline verilir, B Sever nak Ve efek tadil. | esasları rk dev orlardı Y tirmek İstiy Ya hep, ya hiç! gamiş -diplo- | Mustafa Kemal, n ve kürt seciyeli emperyalisi bütün plânlarını su Türkiyeni nah imparatorlağu ile benzer y kin bir belagatla an- 4 hiç) dedi. O, bu son n Avrupatun kula- eni Yemanıl i elmadığımı (Ya hep süzü sağır davra Kima en küvvetli bir sesle haykı: ken Türk milleti de (Evet öyle ) diyardu Kemale dafa olk kışmışlardı Yeni önünde geri çekild cihanın kâabul böyle görüyordu şarkına kadar çe- Kemal, üksek bütün dehasile zaruri kilmesini eait buluyordu. Fakat böü, yetsizlik doğu, slarına da- sebep Mustafa c hemnur leceğini kesti şu mütaleayı da rına ti iğ etmekte tereddüt etmiyordu sAr semanda sal edebileceği: marvaffakiyetli neticelerle şu geri i kal | , & -| ve geçen bâş kumandanlıkla; #eriya hükümdarhk doğar Yarütilmiş v vermiş olu; Yakalara müs disinin olmadığın ihma dan da e Demokrat hükmü İle kı zaktan Kösterm etmedi. Mill, yakından alâkası de neraketini sihe verd ki a bir| olduğ bütün cihar gÖ- miş merd ve a kettir.| ne ayni gün başkumandan Mus tafa Kemal, mecliste şu sözleri Böyle- diş «BEfendiler, esir savaliı mütletimisi -Jetmek Setiyen düşmanları Dekemehal mağlüp edece itin Xe dafr olan eranlyet adım bir dakika olsun saraıla mavı, vi ve üleme karğı ülün ederim.r seltirken , Yunat ordularına kuman- iliğinden 20 W o ği Askerliğin — icablarını reddulama tağbık edelim. Biğer mah- a. Ankarıa istikametinde yürütmek, Tü- rk ordüsühü mahvetmek ve Ankara » eli Bu dakikada bri tam dtimadımı Bize | - İkarpı, Dütür millete » vütün |askerliktön tardetmik yeni devleti ortadan ekili Lal Yunan rtik Bi iyor ve ı kaz demez galip dev- Sakarya nden 1 Yünan ordüsünü Kemalin — dehası, fennine yeni ve Dahi yüksek b vatandır labilir, fakat ilk dura düşmana karı diği nokta krar teğkil ederek muharebeye de- ete meed Bgün ve «22> ygece fasılasız çarpışıldı. Bütün dünya heyecanla bu çarpışmayı temaşe ediyordu. <23 ağus tos 1921> de başlayıp «13 Eylül» de n Sakarya mey dan — müharebesi , rihinde eşi pok az olan müaz. Mustafa Kemal Atı bu savaşı kazandı. Düşmanı ağır atla yeri püskürttü. Deha, maddi kuveti bir kere daha yenmiş oluyordu. Av ekdiş, ordusu gründe kalmış, fakat Türk müle- üzü gülmüştü bir savaştı pa, başın Yuhan Müşir ve “Gazi,, Büyük Millet meclisi bu mesud te mzi mek İste vamnıni şir ve YTütbesini t YÜLbE en samimi dilağile alan yegüne Türk, Müstafa- Kemaldir. Minet , oldüğ da bir sille atmış ol İ saray ve anüh tafa Kemali utanmAdaf ndi) dediği bü harikâtimı idahi — Getâdina görmüştü. Türk mületi önce M ona mekle sarayın mauskaralıklarim da 1 kendi yüzlerine çarpımış öluyordu Mustafa Kemal önra Rus Bir fere ermek iç h . âf. len ve nsa İle taraftan da mageler a me: ip levletler, Yunanlıların şemiyeceklerir mekle beraber Mustafa Kemalin rındıkları çok t besliyorlardı İngi Yunan ceyi olduğunu aö di İtilâf yasi baz: lamağa Muktetir tanın - harbiye zabitleri, n delinmez ve aşılmaz tifak etmişler. devletleri arasıra da si. teşebbülslerle rayı oy alışıyorlardı Ata. türk, hedefine doğru emin yürüyordu. Hiçbi rüyüşünden z erkâr lemekte Halbuki Türk tarihinin ündür. (26 Ağustoş h nağa başladığını seyretti. O n uyanan bütün bir cihan gözlerini Mustafa Kemalin bulunduğu noktay dikti ve heyecanis beklemeğe koyul - du. O sabah, Başkuman Mustafa Kemal, kendi eseri olan ve n mukadderat: ni taşıyan ordu: &hruz emrini vermişti. i içinde deva Yuünan ordusunu aşılmaz denen cephesin mar etmişti 30 Ağustos harbi: 10» Ağustosta ç Jî:l. riy l"d' “ « Ordular! İlk he- definiz Akdeniz: ile- bizza Mustafa ği n n mühare nda kat'i zafer alındı. Şim buşkumandan g dare et eydar tarihe hiş olan emri 'Türk ordusu, kaçan herebe eda edo <9> İsehrine gelen- d tanbuldan girdi. Ve ertesi gün bu güzel/Türk i başkumsadanmnı selâmladı. Yunanlıların, gün Kemal İzmize — girdikleri 4 1918 da> Mustafa ua gitmek üzere İs- «15 mı A * İki sepe dörltay — sonra, Türk, büyük bir ordunun başınd düşman ordu: mife giriyor ve u hâü- da İşte Mus ze dökülmüş bulunuyordu. (disede sultan ve halife makamının sukulumu görmek mümkündü şimdi, Avrupa büyük devletleri, afa Kemalin kim olduğu yapabildeeğini atlamışlürdi. hayret imişlardı. O, bir tie fan idare ediyördü. Bu tüfan, büyük devletlerin âakeri Ve siyasi haysiyete letini de kökünden tarumar ecek bir kudrette idi. 1 ut min takasında, Çanakkalede ötdde beride bulünün İtilâf küvvetleri 15 tirap “içiide Idi Türk ordümü, aleve den bir kuvvet gibi siperler içinde on dari tiyordu. Bu sebeple, Mütta- fa Kemsle el uzatıldı. Mudanyada Vir Konüşma istehildi. İki sene evvel istihfaf edilmek istetllen dâhi Türe küt önühde şimdi Avrupanih en af rür başları oğlliyordu. Müdanya müterekesini, Lozan kon feransı takip otti. Düli asker, şimdi dâhi diplomat olmuştu, Avrüpa dip« erin tabil alan bü- YÜK Nnetitelerini küçültmeğe savaşıe rlardı. Lozanda: Düht önderden küvvet ve ilhemis edebi. başlıyan genei bu menevral 1 İztmet İnönü, bütün n Müna -ij O gün, doğan güneş yeni bir tarie | taru- | ordusuna şü Ve neler | ' göğüs vetdi ve Av-! rupa diplomatlarmı yendi. (2 müz 1023) de Lozem müahede >İtinin doğuşunu tevsik devlette kapitülâ edildiğini, milli hâ da mi tanımı etm Saltanatın ilgas: Müud. konferansı ile L ahedesi arasında geçen zama fında düht Önder siş k Büyük - Millet Meclisine takrirle saltanatı resme: verdiğ jyen salühiyetlere malik olm gümdilik Oszmanlı hanedanın: hyordu. | Bu karar ile Mustafa Kem hayrına, millet menfaatine ve mil- iletin yüksek şerefi hesabina tasarla- İdiğı en mühim inkılâp esaslarından |biri tahakkuk etmiş oluyord nası kalmıyan hilâfet müesse, 8e kısa bir müddet dâha t olünmâak zararf idi. Saltanatın lâğvı üzerine son pa şah hükümeti saraya istifasını ve İlstanbulün idaresi (teşrini şindan itibaron tam hükümet Halife kaçıyor: Türk mülletinin en mukâdde vasında hiyaneti ve düşmanlarla |liği tahakkuk halife olarslı dâh sında Kalamazdı. O da bun anlıyarak İngiliz himayesine ve/(17 teşrinisani 1922) akşan isi ile İstanbuld. (kaçtı. Ertesi gün bu kaçak halife E İyük Mület Meclisince azledild Osman oğullarından Aptülme- etd seçildi. Yoni halifç bütün Müslü- manların halifesi sıfatını takmacak- t Musti tiş olan Vahde 'Türk Milleti ar sığınd ine 'a Romal, şahsi saltânat ile 1/Dirlikte hilâfetin de kalkmış olduğu- bul ediyordu. Yaltık bu hüki nün ifadesini Münasip bir barakıyordu. | Yeni devlet: | | 3fustafa Kemal, henüz İsulh müzakereleri cerey Loz ük Millet Meelisinin İ feshine kârar vermesini ve bir seçim yapılmasını tazumlu dü, Yü yeni moclisle görüşmek istiyord. |Yeni meclis, toplandı, Lozan İdesini 28 ağüstos 923 de tasdik * İyeni Türk devletinin merkezi Tasarladığı büyük ink İkara olduğunu da 18 teştinie |1028 de ilün etti. Cumhuriyet: | Teşkilâti esakiya kanununda (e Wı.ııuı tadiller yapıldı, Büyük Meelisinin tasvibinden sonra rinleryel 928 — Püzartesi at 18,46 de Cumhuriyet n edild |Bu tarihi karardan sonra Büyük Mil- ilet Moclisi, ittifakla Gazi Kemali Türki; thap etti. 4 -mart 1924 de Millet g Mustafa Cumhüriyeti r hilâfetin bütün | Türkiyeden ihraç du. Mustafa Kemale halifelik Y6 ubvanın Kavül etmesi için yak Juzak islâm memleketlerinden, d Im;up teklifler yapıldı.. Fa Mi İtafa Kemal teceddüd ve inkişaf İzeyânlarının hızını kesecek b makâm Mmühafata ötmeği do; müdı. Hele kendisini buna ilân ve halife ile beraber Oi T OĞU olu a da eden kral Kostantin de mskerlerini (Gasi) ve (Müşirlik) rütbesili Ver- nı alan ve Lodünda giyaki bir savaşa İtatı yüktek tutmaki Milli bir İsaydığı eihetle bütün bu kli? — Lütfon çeviriniz —