18 Mart 1937 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 6

ü “İzmir mollası, Köprülü Mehmet Paşaya: üç yaşına girdim, dedi. Te Clu'ıhten Yqırıh'lu İzmir tarihi âdeta efsa- nelerle doludur. İzmir'in târihinde, garip bir “ilve ve nasip olarak, bol bol efsane vardır: ÖyleYki kitap- Jarda yerleri olduğu halde, mantıkta nefes almaları bile imkânsızdır. İskenderi Kebir, Timürlenk, — Fatih Sultan Mehmed gibi ta- — giht isimlerin gelip geçtiği ve — meddücezir halinde milletten millete intikal edip duran bu şehir, aşağı yukarı, tarihde mühtelif iddiaların çarpıştığı bir mevzu da olmuştur. Kaç — defa kimin tarafından yıkılıp — kimin tarafından yeniden ku- ıildı:ğ' bile ayni şekilde ih- — Güya ikinci kuruluş, maruf İskenderi Kebir zamanında imiş: Ve gene güya, İskenderi — Kebir, intikam mabudu “ Ne- ' Mezis,,i rüyasında görup onun — emrile şehri alt kısma doğru inşa ettirmeğe başlamış.. Ar- — keolojinin bu husustaki kat'i ifadesi almamadığına göre, “bünları Sadece, 'tariht” rivayet- Ter sirasindâ 'kabul etmek lâ- , zım gelmektedir. -Bir vrivayete göre de, Kadife — kale, Yunan'lıKıdefa kraliçesi Ana tarafından, sadece, İs- kenderi Kebir'in küçük Asya- yâ taarruzunda inşa edilmiştir. Müverrih Pozanyas ise, İsken- |deri Kebir üzerinde ısrar et- — İskenderi Kebir'in, İzmir'i ele geçirdiği muhakkak. ol- makla beraber şöyle bir riva- ' yet vardır: İskender, kraliçenin göster- / diği mukavemet üzerine kıya- fetini tebdil ederek bizzat ka- “leye girip düşmanmın mukave- i, kraliçenin nasıl bir in- — san olduğunu görmek, anla- mak istemiş.. Kale içine girer /— girmez yakayı ele vermiş. Çünkü, kraliçe, İskender'in — mektedir. — resmini, bütün efrada tamim ıİımŞ. efrat tâ derhal tanıyıp “onu yakalamışlar. İskender, ancak, muhasarayı — terkedip çıkmak şartile ve yemin ede- rek esaretten kurtulabilmiş vesaire.. Meşhur Türk cengâveri Kı- liç Arslanla Selçuk hüküm- /— darlarından sultan Alâeddinin vezirlerinden Sığaoğlu Ali bey, Timurlenk, ikinci Murad, Fatih ı ıncd gibi Türk hüküm- darlarıda bu şehri ele geçir- nı*rdır Ali beyin hücumu tarihinde, — İzmir'de - kraliçe, mirina namında bir kadın- mış. Timurlenk'in hücumunda (da şehri mukavemete kalkış- tış, fakat büyük Türk kuman- odanı şehri yakıp yıkıp geç- 1 « FHattâ, buna tarih bile ilşıınılmuşhıı — Şebrin Osmanlıların eline geçişine gelince, biri 844 ta- ine isabet ediyor. b e) Murad zamnı ve — şehri geçiren de Cünayd bey.. — İkinci fethi, bizzat İstanbul Fatihi- sultan Mehmed'in elile imuştur, Tarih 856.. vukub n Evliya Çelibiye göre, Fatih, | İzmir'e dua bile etmiştir. Gene yni müellif, şehirde, şimdi Hisar camüi civarında kalan ski kalenin gene Fatih tara- Zaman. het malüm olmakla fından bima ve inşa edildiğini anlatır: “Deniz kenarında bir alçak, “düz yerde, dört köşeli bir ka- ledir. Ve ebülfeth sultan Meh- med binasıdır. Etrafı binikiyüz seksen adımdır. Ancak, kara tarafı, üç adım miktarı geniş ve derin hendekle çevrilmiş- tir. Diğer tarafları, denizin dövyüp durduğu kale duvarla:- rıdiır. Mevcüd topları, limanı korur. Şahane topları ve kib- leye nazır. iki kat, demir ka- natlı ve birçok . kapıları var. Kale içinde bir mescidi, yirmi nefer atlı hanesi bulunmakta- dır. Başka eser yoktur. Kale kapısının iç tarafında' buz gibi bir abıhayat kuyusu - vardır. Neşacip hikmettir ki, deniz içindeki bir kalede böyle bir su vardır.,, Gene Evliya Çelebi, kale kapısının üst tarafında beyaz mermerde eski celi hattı ile, bu kalenin Fatih sultan Meh- med tarafından inşa edildiği- nin tarih olarak yazılı bulun- duğunu söyler. İzmir'in - Osmanlı'lar eline düşmesinden — sonra burada tatbik edilen idare sistemi çok garip ve karmakarışık.. Başta İzmir mollaları — gelir. Bu mollalar, hersene hazineye 100-200 bin kuruş vergi ve- rirlermiş. Bu arada rivayet edilir ki, İzmir — mollalarından Ünsi efendi, bir defasında İstanbul'a giderken ikişer yüz bin kuruşla beraber, yüzbin kuruşluk hediye de götürüp sadrazam Köprülü Mehmed paşanın karşısına çıkmış. Ko- nuşmağa başlamışlar: — Kaç yaşındasın ya Ünsi efendi? — Kulunuz henüz üç yaşına girdim sultanım! — Bre hey efendim, seninle tanışalı elli yılı miştir. Bu nasıl olur? — Doğrusunuz — efendim amma, iflâs ve ibtizal ile geçen bir. ömürü, ben ömür olarak saymıyorum. Allah siz devletlilerime ömür — versin. Üç sene evvel bize İzmir'i ihsan buyurdunuz da borcu- muzu ödedik. Dinimiz ve ima- numız dahi dürüst olalıdanberi üç senedir sayenizde muam- mer oluyoruz. Onu işaret et- mek için, üç yaşında olduğu- mu söyledim. Yani kısacası, İzmir mollası, şehirden temin ettiği varidatla büyük bir borcunu kapatmış; hazineye borcunu iki misli olarak vermeğe ve ayrıca 100 bin kuruşluk hediye götürme- ğe muvaffak olmuş... Kadifekale'ye tahsis edilen sahifelerde —Evliya — Çelebi, kendi âdeti olarak bazı efsa- neler nakleder ki, bunların içinde kaleyi bina eden kra- liçenin heykeline ve onun baktığı istikamette bir ağaca ve bu ağaçtaki fevkalâdeliğe aiddir.. Evliya Çelebi, efsane- lerle fazla uğraşmıştır. Bu ci- beraber, İzmir'e taallüku itibarile, yarın ©o efsaneleri de anlatacağım. * V — Sonu yarın — ben geç eli a ça aris'te sosyalistlerle mu- halifler çarpıştılar Bay Blum kabineyi fevkalâde toplantıya ça- ğırmış ve vaziyeti tedkik eylemiştir — Başı T inci sahifede — mutavassıt hal çüreleri aramak vi- yasetine atfetmektedir. Populer gazetesi ise bunun mesuliyetin bazı polis âmirlerinin itidalsizliğine vermektedir. Paris, 17 (ALA) — Dün geceki hâdiseler münasebetile Bay Leon'u tenkid edin Eko Dö Paris garetesi diyor ki: *Komünistlerle teşriki mekai eden Bay Blum hükümeti darırları şimdi ne yapacaklar? — Söz onların- dır. Bu nazırlar artık komünistler- le her türlü teşriki mesalden vaz- geçmelidir.. Paris, 17 ( AA ) — Dün gece — Paris varoşlarından Clichy'de vukun gelen arbe: delerde ikisi polis memuru olmak üzere 6 kişi ölmüş ve 200 den fazla adam yaralan- mıştır. Arbede bir sinemaya zorla girmek istiyen komünist- lerin bu hareketi yüzünden çıkmıştır. Sinemada Fransız — Sosyal fırkası azası hususi bir - top- lantı yapmıştı. Bunlar Claude Farrerin La Batail,e isminde-; ki Romanından alınma — bir filmin gösterilmesinde — hazır bulunacaklardı. Tam saat 19 da Fransız Sosyal fırkası mensupları po- üs memurlarının himayesinde sinema binasını — terketmişler- dir. Bu esnada — komünist amele sinema önünde ve - ci- varında toplanmışlardı. — Bun- Jarın miktarı çok idi. Kendi- #lerini zaptedecek ve sinemayi hâdisesiz boşaltmak için bir çok Cumhuriyet muhafız kıta- atından müfrezelerle 500 po- lis memuru ve hususi 40 as- «keri polis müfrezesi çağırmak mecburiyeti hasıl — olmuştur. Ancak komünistler - kaldınm taşlarını sökmüşler ve — bari- katlar vücude getirmişlerdir. Ve polislere kaldırım taşları ile demir parçaları ve muh:- telif eşya atmağa — başlamış- lardır. Süvari polis üç defa hücu- ma kıyam etmiştir. Çok çetin çarpışmalar olmuş ve bu es- nada birçok silâh atılmıştır. Bunun üzerine polis âmiri da- gılmadıkları takdirde) üzerle-» rine ateş açılacağını ihtar et- mek üzere üç dela boru çal- dırmış bununla beraber komü- nistler >arbedelerine devam etmiştir. Dahiliye nazın B. Marx Dormy, polis müdürü B. Lan- geron ve B. Andie Blumel bu sırada vak'a mahalline gel- mişlerdir. B. Blumel'e iki kur- şun isabet etmiştir. Miktarı takriben 3000 kişi- ye baliğ olan komünistler ni- hayet cumhuriyet muhafızları- nının süvari müfrezeleri tara- fından dağıtılmışlardır. Biraz sonra Clichy'de bir takım hâdiseler daha olmuştur. 20 Komünist tevkif edilmiştir. İkisi zabıta memuru ve dördü numıyışçılerden olmak üzere 6 kişi ölmüştür. Paris, 17 (A.LA) — Neşret- tiği bir tebliğ ile Fransız Sos- yal partisi dün vukubulan kar- gaşalığın komünistler - tarafın- dan tertip edilmiş bir komplo olduğunu söylemektedir. Tebliğde iddia edildiğine göre dün akşamki miting ale- lâde bir filim seyretmek için sinema salonunda yapılmış bir toplantıdan — ibaretti. Miting Clichy'deki Fransız sösyal par- tisi esaslarının matat aylık top- lantılarından başka birşey de- ğildir. Paris, 17 (A.A) — Fransiz Sosyal partisi ismini alan eski Ateş haçlılâr'ın dün - toplan- dıkları Clichyde Olyma sine- masının önünde tertib edilen bir mukabil numayiş esnasın- da müdhiş bir kargaşalık vu- ku bulmuştur. Dahiliye nazıri Mac Dormey, polis müdürü Langeron ve Başvekilin kalemi mahsus şefi Blumel vak'a mahalline gel- mişlerdir. Paris, İ7 ( AA ) — Dün akşamki kargaşalıklar Clichy belediye datresi civarında çık- mışdır, Saat 22,30 da karga- şalık halâ devam etmekte idi. Ckehy — belediye — reisinin muavini Havas Ajansına asgari SO kişinin yarandiğıni haber vermiştir, Vak'a — mahalline — giden Havas Ajansının bir muharriri bütün Cilehy halkının galeyan halinde bulundüğunu - bildir- miştir. Halk muhtelif gruplar teşkil ederek vaziyeti hararetle münakaşa etmektedir. İçlerinde asker ve — polis kuvvetleri bulunan 100 kadar kamyon sinemanın ve beledi. yenin yan sokaklarında bek- mektedir. Nümayiş saat 19,45 e doğ- ru Fransız Sosyal partisi aza- larından bir kısmı sinemanın önüne geldiği zaman başla- mışlır. Başladığı andan itiba- ren kargaşalık pek - şiddetli olmuş ve nümayişçileri — tüfek dipçiklerile dağıtmağa teşeb- büs eden polislere halk taş-? lar ve şişeler atmağa başla- mıştır. Bu arada silâh sesleri de işitilmiştir. İlk alınan haberlere nazaran asker ve polislerden (50 - kişi yaralanmıştır. Clichy'nin s0- kaklarında basta arabaları gi- dip gelmektedir. B Paris, 17 (A A)ZCIichy'değ mrıîı-kıvgışıhk esnasında! Yaralananlar arasında Başve- kilin kalemi mahsus şefi Blu- mel'de bulunmaktadır. Blumel #hastaneye nakledilmiştir. Saat 23,13 te kargaşalık bitmiş addedilebilecek bir va- ziyete gelmiş idi. Zannedildi- ğine göre/nümayişçilerden bir kişi ölmüştür. Son alınan ha- berlere — nazaran — yaralıların miktarı yüzü bulmuştur. Paris, 17 (A.A) — Dahiliye Nazıri resmi bir tebliğ neş: rederek bütün Fransız'ları so- guk kanlılıklarını muhafazaya davet etmiştir. Clichy'de vukubulan karga- şalıklar hakkında yapılan tah- kikat devam etmektedir. Paris, 17 (AA) — Komü- nist partisinin naşiri efkârı olan Humanite gazctesi Clichy de vukubulan — kargaşalıklar hakkında uzun tafsilât verizek- tedir. Bu gazete büyük puntlu harflerle şuşbaşlıkları basmıştır: Feci ve kanlı tahrikât, halk aleyhinde bir komple, polisi kim çağırdı, Ateş açmak em- rini kim verdi? La Rogüe Humanite Fransız Sosyal partisi şeflerinin tevki- fini ve faşist birliklerin dağı- tılmasını istemektedir. Paris, 17 (A. A) — Dün gece komünistlerle polis ve jandarma kuvvetleri arasında vukubulan çarpışma çok şid- detli olimuştur. Birçok ölü ve en aşağı İSO yaralı vârdır. Yaralıların 68 i polistir. Ağır suürette yaralananlar - arasında Başvekâlet kalemi mahsus mü- dürü Blumel'de bulunmaktadır. En son alınan malümata göre hâdise şöyle olmuştur: Albay De La Roogue'un eski ateş salip cemiyeti men- supları Clichy'deki ösinemada bir toplantı yapmışlardır. Po- lis ciddi muhafaza tedbirleri almış bulunuyordu. Komünistler tarafından top- lanan halk sinemanın önünde ve civarında gittikçe büyümüş ve nihayet binlerce kişiyi bul- muştur. Nümayişçiler sinema- ya doğru yürümek istemişler- dir. Polis muhalefet göstermiş ve bunun üzerine hakiki bir müsademe başlamıştır. Nüma- yişçiler evvelâ yerlerden sökü- len kaldirm - taşları ve ağaç- lar da dahil olmak üzere ele ne geçirirlerse polisin üzerine yağdırmıya başlamışlardır. Bir az sonra da komünistlerden biri bir el silâh atmış ve bu- nu yüzlerce ve yüzlerce atış takib etmiştir. Polis de muka- beleye başladığından hakiki bir harp sahnesi hasıl olmuş- tur. Derhal takviye kavvetleri, gelmiş ve ancak sabaha karşı nümayişçilerin kurduğu 23 ba- rikad birer birer hücumla zap- tedilmek surelile sükün temin edilebilmiştir. Nümayişçiler En- ternasyonali söyliyerek çekil- mişlerdir. Paris, 17 (Radyo) — Sos- yalistler aleyhine terlip olu- nan nümayişler neticesinde üç yüz kırk iki kişi yaralan- mış, beş kişi ölmüştür. Yaralılardan 38 kişinin ha- yatı tehlikededir. Yaralılardan yüzellisi polistir. Nümayişin vukubulduğu (Kli- şi) caddesi |baştanbaşa — kan- lar içindedir. Binaların duvar- ları kurşunlardan delik deşik olmuş, camekânlar parçalan- mış ve mağazaların - kapıları kırılmıştır. Son gelen haberlere göre, Versay'da da kanlı nümayişler olmuştur. Nümayişleri protesto için bugün 12 bin amele grev ilân etmiştir. Yarın, 24 saatlik umümi bir grev ilân edileceği söyleniyor. Paris, 17 (Radyo)—Aksiyon Fransez gazetesi, Başbakan Bay Leon Blum'un istifaya mecbur kalacağını yazıyor. Paris, 17 (Radyo) — Kan- h hâdiseler, bütün Fransa'da derin akisler yapmıştır. Kabine, saat 17,30 da top: lanmış ve Dahiliye — Nazın, hâdise hakkındaki tahkikatın neticesini bildirmiştir. Dahiliye Nazıri, daha — va- him vekayiin önüne geçilmesi İngiltere' Bütün hava kuv. vetlerini müdafa: aya hasretti Londra, 16 (AA) — Milli müdafaa bakanı İnskip avam kamarasında hava bütçesi münasebetile”yaptığı beyanatta, hava silâklarının — Sivil halkı bombardımanda kullanılmasına katiyen muhalif olduğunu söy- lemiş ve İngilterenin bütün gayretlerini — bilhassa — hava hücumlarınra — karşı müdüfa” aya hasrettiğini ve bu müda- faayı kabil olduğu kadar mü- essir kılmaya — çalıştığını söy” lemiştir. Nazır hava- hücumları teh- likesinin bazı mehafil ve gav zetelerin inandırmaya çalıştık- ları gibi pek yakın olmadığımı da ayrıca haydetmiştir. Petrol kuyuları Londra, 17 (A:A) — İngi- liz - İran petrol şirketi le Irak petrol kumpanyasının başkanı Sir John Cadmad Trimidad- daki Port Of Spain petrol kuyularının - son zamanlarda derin tetkikata mevzu - teşkil ettiğini ve belki de henüz en zenğin damarlara varılmadığını bildirmiş ve petrol membaları sayesinde bu İngiliz müstem- lekesi limanının birinci dere- cede bir Strotejik ehemmiyet kazanacağını v İngiltere'nin Trinidad'da bütün imparator- luk için bir deniz ve hava üssü yapmasr mümkün olaca- ğını ilâve eylemiştir. Mütekabil manevralar.. Kahire, 17 (A.A) — İtalyan Filosu Libya açıklarında ma- nevra yaparken Misir ve İngi- liz kataları da Helua'nın ce- nubu şarkisinde çölde birlikte manevralar icra etmektedirler: Habeşistanda altın v . Adis-Ababa, 17 (Radyo) — Altın ve plâtin toplanmağa başlanmıştır. Altın sahalarından toplanmış olan 100 kilo altın ve 15 kilo plâtin Banka Di- talyaya getirilmiştir. için mitinglerle — içtimaların derhal menini tavsiye etmiş ve bunun için bir kararname istemiştir. Hükümet, şiddetli tedbirler almıştır. Paris, 17 (Radyo) — Baş« bakan Bay Leon Blum, amele — sendikaları başkanı Bay Leon Juar ile komünistler - partisi lideri Bay Toresi nezdine da- vet etmiş ve konuşmıııhu. Paris, 17 (Radyo) — münistler lideri Bay Tores ılo ğ genel sekreteri -Bay (Doklo): taşıyan — bir — nun — imzalarını tebliğ intişar etmiştir. Bu tebliğde, hükümetin pro- — testo edildiği ve kanlı hâdise- lerin, polisin müsamahasından ileri geldiği iddia olunmakta, zabıta kuvvetlerinin; muhalil- ğ leri teşvik ve bimlara yardım ettiği ileri- sürülmektedir. Bu tebliğ, hükümet meha: fili nezdinde yersiz telâkki edilmiş- ve çok fena bir tesir uyandırmıştır. Paris; 17 (Radyo) — hâdiselerden bahseden Huu 'a" nite gazetesi, bir. başmakale- — sinde (Ateş açmak emrini kim verdi?) diye sormakta ve bu emri verenin mes'ul tutulmasını" istemektedir. Son haberlere göre ikisi polis olmak üzere — altı kişi ölmüştür. — ğ K