16 Temmuz 1935 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 5

B e n Meşrutiyetten Evvel ve Sonra.. Başımızdan Geçenler.. 16 temmuz 935 41 L Raz Bulgaristan 93 de Istiklâl, Iyi Kötü Bir Yazan : Doğan Batu Yurd Sahibi Olmuştu.. Artık Makedonya — ateş Ölüm kaynağı olmuştu. Sırblar Bulgorlara, Rumlar, Bulgarlara ve buoların — bepel de Türk'e ve Türk sskeri de hepsine, bir. vuruşmadır. gidi Yordüu, Sonu meye — varacaktı; #na bilen kimse yoktu. Teribten —elli altımış sene Evvel Osmanlı —bükümetinin Tona vilâyetinden ibaret olan Bolgar beyliği de dahil olmak Üzre Rameli'de ne kadar Bul Bür varsa bunlar Ortodoks ol Mek İtibariyle Rum kilisele- dini âyinlerini yaparlar, ücca — konuşurlardı. Bulgar arasında Rumca — bilmek terefti. Bir Balgar kendi tİne Bulgarım diyemezdi. Bul- Bar (çoban) demek — gibi bir #ydi. Bir. Bulgara — Sen nesin?. Diye sorab biraz sıkıştırdı Biniz zaman, — Sözüm yabana Bulgarım! Derdi, Hocaları, papasları dürma- çalıştılar. Bulgar'ın utar Sak değli, nümüne olarak gös lerllecek bir. millet olduğunu İleri sürdüler ve en — nibayet Bulgarlar da açık alınla — Bulgarlık bir şereftir, de Bulgarız. Dediler. Bulgaristan 93 de şöyle böy- Bir detiklâl kazandı. İyi ve ü bir yurd sahibi oldu. On Ozüncu — asrin — sonlarında *Oğrafya kitaplarına küçük ve 'k bir Bolgarlstan yazdırdı. ll de bütün; Makedonya'yı Almak soretiyle daha büyümek 'Or, Bulgar'ler için bütün Make- Yü'yı kazanmak, Rum'ları Ottadan kaldırmakla kabil.. Bu Bümkün değil. — O halde ne yapmalı? Onu da buldülar. Elii altanş evveli Yunan'lıların ken- lerine yaptıklarını bu kez de :""" Yapmalı!.. Haydi kilise te hâcum! Mes'elenin hem *0 ve-hem de gölünç tarafı başlamıştı. Bir gün evvel Rum « OTak bizaktığınız ve Rüm sOlarak bildiğiniz bir köy ertesi :'::n Bulgar oluyor — ve kilise Haj Pllgu'cı düalar okunu > Fakat bu bir taraf l sal- .': Sok devam etmedi. Suh * ikinecl — bir perde — açıldı. da Ram çetelerinin muka- ANADOLU eee nn Günlük Siyasal Gazete Sahip ve Başyazganı _"'ıdıı Rüşdü ÖKTEM Üİ neşriyat ve yazı işleri lıı..__ı::?: Hamdi Nüzhet İlsir İlleci Beyler sokağı Partisi — binası içinde Ç 7lııı.ıı « ANADOLU 116 . Posta kutusu 405 Y%AHONE ŞERAİTİ : _"-00. Altı aylığı 700, Üç Yüba, VDB 500 kuruştur. memleketler i nelik ae için v i Kuruştur. ve | ediyor. - Pazla - - DİL taarruzları idi. Bunlar da Bulgar olmüş köylere - geliyor. Bundan sonra kendilerina des- tok olacaklarını söyliyor. ve bütün köyü Rum'luğa ada olarak ta firsat bulursa civardaki bir Bulgar köyüne taarruz ediyor ve onları Rum — kilisesine — bağlıyordu. Arlık işler bütün manasil> bir çıkmaza sapmıştı. .. Emniyet tortibatı ile ilerli yen bir müfrezenir lik kade: mesi bir köyün medhaline he- nüz gelmişti. Ayrı ayrı yerler- de geamofon plâkları Sultan Hamid'in marşımı çalmıya baş ladılar, Mülüzım Eşref bey ka mite takibatında yayın üstün- de daran tetik gibl gayet bas sas İdi. Şöyle bir dardu: — Evet takib ettiğimiz eş kiya mutlak bu köydedir! Dedi. Ve boynunda asılı olan çantasından çıkardığı bir kâğı- da raporunu yazmıya buşladı Biten (raporu bir zarfa koydu ve çabuk İşaretile postaya ve- rerek geriden gelmekte olan müfreze kumandanına gönderdi. Müfreze kumandanı erkânıhar. biye kolağası Falk beydi: (Har: bıumümlde Bitlis'de şehid dü- şen kolordu (kumandam çolak Falk poşadır. O vakit-sağ elin: den yuralandığı için bu müsa demeden sonra kendisine çolak lâkabı alem olmuştu.) Eşref'in Taporunu dikkatle okudu: — Pek muvafıktır, Eşref'e! aferin y Dedi. Eştef bu raporunda; «Üç, dört yerde birden plâk- ların Hamidiye marşı çalmaları pek manalı olduğunu ve bunun muatlak ve mutlak sskerin köye vaklaştığınmı gören köylülerin çetenin hazırlanması - İçlin. ara larında evvelce — kararlaştırılan bir hazırlık işaretl - olacağını önemle kaydettikten Bonra eş kıyaların; köyün urkasıı mali şarkisindeki sarp kar çevrilmiş adeta müstahkem bir mevkie benziyen sitri tepede tahassun ettiklerini ve bunun için köyün içini tehdid eden garbındaki çıplak tepenin evvelâ Işgal edilmesi ve ondan sonra svri tepenin birl köyün için. den, diğeri de dışından olmak üzere İki koldan sarılmasının mavafık olacağını yazmıştı. Derbal emirler verildi.. Kö. yün garbındaki çıplak tepenin Yşgali için bir kuvvet gönde rildi. Eşref beye de takviye kıtaatı — gönderilerek — köyün içinden geçerek tepeyi sarma tını ve dışından saracek - olan kavvetle bağlantı peyda etmesl bildirildi. Bu sarılan köy Va şilika adında büyücek bir Ram köyü idi. Selânik — kazasına bağlı olan bu köy Selânik'ten 12 kilometre kadar mesafede bulüunan meşhbur Sedes - ilıcala- rının yarıra ssat kadar şarkında idi. Bu köyde güzel sebze bahı: çeleri vardı. — Sonu var — Aydın Demiryolları Nasıl — Başı 1 inci yüzde — lete geçen Aydın demiryolları, bir Temmuz terihinde — devlet hesabına sekizinci işletme adı altında çalışmaya başladı. Hattı baştan başa — gezdim. — Yapılışı eskidir. İngiliz sosyetesi elinde iken bakımı uzün — zaman sa- vanmış olduğandan pekiştiril- mesine lüzum vardır. Ba İşi, yavaş yavaş yapacağız. Bundan başka yapım tarzı. bakımından da türellerinin genişliği ve du- raklardaki rıhtımların biçimleri ana hat gereçlerinin. bu yollar özerlnden geçmesine engel ol maktadır. Rıbtımları düzeltmek kolaysa da güçlük — tünellerde dir. Meselâ bin metre uzun: luğundaki Aziziye tüneli binde yirmi sekiz nisbetinde yokuşlu olduğu İçin İşletme bakımından güçlükler göstermektedir. -Bu tünelin genişletilerek — dözelill mesi mi, yoksa — kuzeyinden geçecek 30 kilometrelik bir varyabpt yapılmak suretiyle kul Isnılmayıb birakılması mi ge- rektir? Bunu araştırıyoruz. — Satın alınan gereçler İşe yarıyacak halde midir? *— Hattın İşler ve — İşletir gereçleri şimdiki İhtiyaca —ye: tecek kadardır. Zaten, Devlet demiryollarının durmaksızın ge- nişleyen örüsü için yenli ge- reçler alınırken Aydın demir. . . Yönetilecek? - Bi yölleri gereçlerinin de — yavaş yavaş — yenilenmesi — düşünüle- cektir. — Aydın demiryolları üze- rinde yolculuk edenler tozdan sızlanıyorlardı? — Evet, halkın haklı sızla: nışlarından birl de teenler g- derken çok toz — kaldırmaları- dıir. Bu kalkan toz o kadar çoktur ki Türkiye'nin en sen: gin ve cennet gibi bir bölgesl olan buralarda geziye — çıkmak İnsan için zevk — değli, yürek acısı olayor. Sebebine gelince, İngilizlerin anayard — dışındaki yerlerde yerittikleri demiryolu yapım tarsına göre balast ye- rine kum ve çakıl kullanma- ları - belki vcuzlak | bakımın- dan : bir görenektir. denllebi- lir. Eski sosyete, Aydın demir. yollarında bu tarzı - bile bir tarafa bırakarak rayları toprak tesviye Üzerine — yerleştirmiştir. Trebin giderken bir toz bu- lata içinde — İlerlemesi de - İşte bundan ileri gelmektedir. Biz, bu kötülüğü, en tozlu bölgelerden başlıyarak — bütün battı balasla pekiştirmek sure- Wle yavaş yavaş orladan kaldı- racağız. Çok zaman kstiyen bu iş bitince Aydın battı üzerinde de, öteki demiryollarımızda ol duğu gibi, toz kalmıyacaktır. — Aydın hattı — üzerinde ANADOLU'nun Anketi. — Bap 1 inel yüzde — manından ber yıl önemli mik- tarda buğday ibraç — edilirdi. Yalnız buğday üzerine yapılan tecimden İzmir'de bir muvman ve kazanç bulurdu. Devlet de- miryolları Hle — vaktile — İzmir, Kasaba ve temdidi demiryolla riının buğday - tarifelerinde an- laşmamaları yözünden İzmir şehri ve İmanı buğday üzerine olan muamelesini tamamen kay betmliş vaziyet. düşmüştür. Bu önemli mes'ele için Ankara'da Devlet demiryolları genel di rektörlüğü ve diğer slâkadarlar nezdinde yaptığımız — teşebbüs ler ve verdiğim Izabat vaktinde semeresini — veremedi. Çünkü eski İzmir - Kazaha şimendifer kumponyası boğday taşıma tari: fesinde — lâzımgelen — İndirimi yapmadı. Belkl de bunu yapma- makta kendisi için bazı sebeb ler vardı. Bu sebeb; güya buğ- day tarifesi indiriliras — diğer tarifelerin de, — bilbassa ürün taşıma tarifelerinin kül halinde İndirilmesi lâzimgeleceği imiş. Ba şimendifer kumpanyasının buğday taşımak İçin — tatbikte israr ettiği yüksek tarife İzmir buğday teelmini (Licaretini) ta- mamile — İstanbul'a — döndür: Müştür. Konya ve Dolayı vaktile buğ day ihracatını ve buğday tica- retini İzmir vasıtasile görürdü. İstanbal'a gitse bile pekâz buğ: day gönderilirdi. Eski İzmir Kassba şimendüfer kumpanya sının yüksek tarifesi yözünden bir vaegon buğday mavlununda devlet demiryollarile taşınanlara nazaran - 40 45 İlrahık büyük bir fark görülmesi yüzündev, Kooya ve dolayındaki (Hava- Hsindeki) üretmenler (Müstah. tiller) ve tecimerler (Tüccarlar) trenler hem yavaşç gidiyordu ve hem de tarifeler yüksekti. — Oralar halkının bu iki mes'ele — üzerindeki — szaltıları haksız değildi. , Biz trenlerin hıziını hemen artırabileceğiz. Bundan başka Karakuyu ile — Afyonkarahisar arasındaki ray döşeme işi biter bitmez, Denizli'ain doğusundaki bölgenin — Ankara, — İstanbal, Adana ve İzmiz'le olan ilgileri Din anahat gereçlerile Afyon Üzerinden yapılması İmkânını arıyacoğız. Bir de Ödemiş - Tire Nezlilil , Aydın'la İzmir ara sındaki yolculuğu modern yareç larla kısaltacağız. Tarifelere gelince; Devlet de- miryollarının tarifelerini yavaş yavaş, bu hatda da yeriterek balkın dileklerini yerine getir. meğe çalışacağız. — Aydın demiryolları için başka bir diyeceğiniz var mı? — Bence bu . hattı-satın al makla yapılmış olan en önemli İş, yolun — İzmir'de, bitim nok tasındaki — Alsancak doldurma ve boşaltma- durağına sahib ol- muş olmaktır. Bu durak büyük ve ekelkeiz bir eserdir. Antre poları, iskele ve bangarları ile Türkiye'de, İstanhul'da hesaba katılmak şartile bu kadar iyi evstalasyonu olan bir şeair da hesaba katılmak şartile hatırla mıyorüm, Yaptığım İncelemelere göre İzmir'in tabiiğ Umanı bu: rası olmak gerektir. İzmir'deki tecimerlerle yönetmenler de bu fikirdedirler. Liman — buraya getirilecek olursa, üretmenler ve tecimerler birçok — paralar har- camaktan — kurtularak — büyük faydalar elde edeceklerdir.,. İzmir'le İş yapmaktan vazgeçe rek İstanbul'a döndüler. Bu ha reket, İzmir'in o kadar aleyhi ne olmuştüur ki, derecesini tah min edemezsiniz. Binnetice İz mir'in iİhtiyacı olan un bile a tanbol'dan getirtilmeğe başlan- dı. Eski İzmir - Kasaba şimen düferi tarifeyi indirseydi, ya hud devlet demiryolları Konya İstanbul arasında buğday taşıma tarifesini; kumpanya derecesine çıkarmış olsaydı İzmir şebir ve Hmanı buğday üzerine yaptığı önemli muvmanı tablatile kay- betmiyecekti. Önce Antalya ve Afyon (l leri Grünleri tamamlle İzmirden ihraç edilir ve İzmir'de mua mele görürdü. Şimdi bunlar da İstanbal'a — dönmüştür. Yarın Antalya daemiryola — yapılınca Antalya limanı İnkişaf edecek ve daha yakın olması itibarlle hiç şüphe etmemelidir ki An- talya'ya dönecektir. Bu İşin tekrar İzmir'e dönmesi bence çok güçtür. Şu halde İzmir'e kala kala incir, üzüm, yeğ, pamuk ve teferruattan sayılan diğer ürün. lerla ihracatı kalmaktadır. Bu- ratı daha ziyade üzüm ve İn. cir memleketi sayılır. ve evel denberi bu ürünlerimiz İzmir- den ibraç edildiğine göre baş: ka bir Hmana — döneceklerini oradan İhrac edilerek İzmirin daha sönük bir duramda ka: lacağını zannetmem. İkinci mes'ele; — İzmir'in d balat cibetinden kaybetmiş ol masıdır. Önce İzmir'de böyük Adbalât tacimerleri vardı. Şim di İzmir'e lTâzım olan idhalât eşyası bile İstanbul'dan — teda rik ediliyor ve satın alımyor. Hattâ yanıbaşımızdaki Manbişu nin bile İdbalât — eşyası İstan- bul'dan temin ediliyor. Eski- den İzmir, içillerin — ibtiyacını bile temin ediyordu. İzmir id balâttaki —eski önemini tama men kaybetmiş bir haldedir. Vaktile Kayseri — bile İzmir hinterlandı — vaziyetinde — Idi. Bunüan — sebebleri — anketinize cevab vermiş olan bazı arku: deşlarım tarafından yeter de- recede İzah edilmiştir. Tekrar fzahı lüzamsuz sayarım. İamir'ia ekonomik daralma- sında üçüncü âmll nöfus szal mes'elesidir. Nüfasu coğaltmak lâzımdır. — Nüfusu dışardan muhacir getirerek mi, yoksa içillerden İzmit'e yurddaş; nakil ve ls kânı saretile mi çoğaltınalı?. — Bence bu mes'ele önemlidir. Bunun tecrübeleri gördük. İlk Iskân edilenler bir müddet müsteblik * durumda kalıyor ve müstahsll duruma geçemiyorlur. Vaktile İzmir'de dekân edilenlerden çoğu ban- namamış ve yaşama İmküânını bulamamış, bu yüzden içerilere çekilmiştir. — Mütahasmelar bu mes'ele üzerinde meşgul olmu lıdırlar. Diğer bir önemli mes'ele de memlekette — yer yer yaptırıl makta olan fabrikalardır. Beş yıllık endüstri (Sanayi) plânımı tahakkuk ettirmek için yapıl: makta olan ba fabrikalarımız memlekette sanaylimizi geniş- letecek, — İakişaf — ettirecektir. Gönül İstiyor ki bu fabrikalar- dan birkaçı İzmir'de yapılan, bu suretle İzmir bir endüstri şehri de olsun, borada işçi sa, yısı arlam, Bir yerde İşçi sayısı ne kadar çok olarsa, orada. muvman o çok” Boğazlar Mes ele sinin Tetkiki,, — ——eaat-> 4 * a— Tarih ve Rukuk Bakı: mından bir Bildirik. — *Tribune des Nation,, yazıyor: ? Arsınlasal — diplometik — aka: demisi aranlusal siyasal aka. demi Fransa — mümessili M. Noulensin riyaseti altında top: landı. — Mühtelif İşleri -konu tuktan sovra akademi Boğaz. —— lar mes'elesinin menşelerinin — tetkikini ele alarak bu hususta Rus dış bakanlığı büküki İşler rinin sabık direktörü bay Man- delsten'inin 20 asırda Rus ba- gazlar sıyasası bakkındaki b tebliğini dinlemiştir. 1774 senesine kadar boğaz- lar seyrüselere kapalı idi. 1829 — da ise — boğazlardan serbest geçmek hakkı yalaız ticaret ge- — milerine veriliyor. 1811 senesl boğazlar mes'elesl de, boğazlara biçbir (Eenebi) yatşal saf jacel —| ni sokmamak zımnındaki Türk Rus —— siyasasının — prensibinl onaylamıştı. 1856 da İimzala- van Parla muahedesi bu yasağı, sahil devletleri de ga halde Karadeniz'e teştall ettl. Boğazların bü su- retle kapatılması kaydi mer'l dabil olda: — | kadar —— ve mevkli tatbikte kalıb ıııık j Türkiye'ain tasvibine mazhar olmamık — şartile bozola b lr a0 ken Rusya bu yasağı 1850 bozuyor ve — kendisini memnunilyetten muaf - tutuyor, 1922 senesi Laüsanne barış — (Salh) konferanstada — mütte.- fikler, barış esnasında — bütün gemilerin boğazlardan serbestçe — geçmelerini — talebediyorlar, fa- kat Sovyet Rusya bü talebe karşı duruyor. Zira coğrafi ve ekonomik — zararetlerla rejlm: — birlikte — değişmiyeceğlal hatırlatıyor. Bununla berabor - boğazlar mükavelesi serbesti - (Azadlık) prenslbini onaylıyor, manmaf ih kıyı — memleketler — ortadakl mes'eleye henüz — haltedilmiş gözlyle bakmamaktadırlar. M. Rene — Pinon ile Rusya sabık dış İşleri bakanı M. MiHonkov, sözmenin — diyeceklerini — teyid ettiler. A y Borsada | Borsada dünkü üzüm va zahire satışları aşağıdadır: j Üzüm satışları Ç. Alıcı K. S. 94 H.z. Ahmet 10 G0 39 Ş. Rıza hulef. 10 9 M.j. Taranto 7 50 D S. Süleymano. 9 25 147 lerle Zahire satışları , — Ç Cinsi K. & 1325 Buğday 5 75 ( 1108 Bakla 4 3125 57 Ton bakla 4 3125 92 Kumdarı 7 ö0 145 B. pamak 50 50 4 110 Susam — 11 25 11 75 kadar artmış olur, Fakat İz- mir'de böyle büyük fabrikalar kurolabileceğini zannetmiyoran - İzmir'in iktisadea — inki şafı, meselâ idbalât işi üzerla- deki eski önemli yerini tekrar etmesi için neler yapmalıdır? — — Bu; çok uzun birzeman mes'elesidir. Ekonomik daralma — nasıl ki yavaş yavaş olmuş, birdenbire olmamışta, İnkişafta — aheste aheste — olabilir. ve her türlü kolaylıklar gösterildiği takdirde — bu gene yavaş yavaş, üzun bir zamanla olacaktır. vi — Sonu yarın — » | |