20 Mayıs 1935 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 4

— Bapı L incl yüzde — bğına tevdi olanan vazifelerin diğer kısımları ayal derecede shammiyetli olmakla beraber şimeodifer İşleri gerek memle- ketin vahdetli ve gecek iktısadi, içtimei, Ucari zaruretleri memleketin — müdi mezarından birinci derecede hız va kıiymet verilmeye lâyık olan bir esaslır. Ve buna takib et- mekteyiz. 1920 Yılında memleketimizde mevcud hatlar şunlardı: Anadolu - Bağdad demiryolu (Mersfn-Adana dehil) 2046 İzmir-Kasaba temdidi demir- yola 706 Tsmir Aydın battı 611 Şark demiryolu 330 Sarıkamış hudat hattı 124 kilometre geniş heatla 41 kilo metre Bursa Modanya 174 ki- Tometre, Erzüurüm « Sarıkamış 129 kilometrelik Tlıca ihatları da buna ilâve edilecek olarsa bepsinin yekâünu 4082 kilomet- teden ibaret olduğu görülür. Şimdi —mevcüd yollar böyle olduğu halde cumuriyet dev- tinde yapılanları grafikler ve rakamlara dayanarak söyliyece- glm, ne yollar yapıldı ve kaça maloldu görecekeiniz. Yeni hatlarımız 925 yılında 203, 926 da 251, 927 de 513, 928 de 595, 929 da 783, 930 da 1232, 931 de 1892, 932 de 1690, 938 de 1955, 934 de 2012, 935 de 2642 kilo metreye baliğ olmuştur. Bunlara verilen paranın ye- kübu 282 milyon Uradır. Ca- müriyet devrinin demiryolları için hazineden sarfedilen para- nım yekünn budur. 935 mayis başında 6242 — kilometreden ibaret olan yollarımıza 130 kilometrelik Diyarıbekir kısmı, 94 kilometrelik Samsan Eskipa- zar 112 kilometrelik Sivas Er- zörüum, 22 kilomelrelik Afyon- Koraköy, 24 kilometrelik Bur: duür, 13 kilometrelik Bozanönü: Tsparta kısımları katılmak su- retile 6760 kilometreye vara caktır. : 940 yılmda da Sivaş Erzaurum — Malatya - Kilyos Zonguldak kı- tımlarının yapılmasile varacağı miktar 7311 kilometre caktır. Cumuriyetin ilânında mem- lekette yopılmış olarak bolunan 4 küsur bin kilometrelik hat İse tamamen denecek derecede devlet demiryolları arasına gir- Mmiİş ve astın alınmıştır. (Sü- rekli alkışlar) İstiklâlinc sahib olan bir memleketin — vaktile bir takım siyasl tedbirler altında elde ve Tefrika numarası: 50 — Çocuklar -diyor. görecek. — Felnla, Mustafa Kemal, bu ihti- Kâlin, bu mücedelenin sonunu getirecektir. Öyleya, artık İstanbul hükü- — Meti, sultan, multan namına — Şhiçbir şey, hiçbir şahış ve mü essese — tabımıyoruz. —Onların bizimle, ne maeddi, ne de ma- — mevi münasebetleri kaldı. Bu — millet, kendi kendini yeniden yapıyor.. — Kusral — lozibatiye denilen #ürüyü tepeledikten sonra şu Cumuriyet ! bul ola: | LA ATESARASINDA edilen İmt'yazlarla yapılan bir takım hatların işlet!lmesine mü: samaha elmeşine İmkdu görml: yorduk. Çünkü bir taraftan tarifelerimizi memleketin İktı. sadi, içtimai hayatına göre tan: zim etmek isterken, diğer taraf- tan bu tarife tenzilâtını onlar üzerinde tatbike imkâa görmi- yorduk. Zira mukaveleler buna müsald değildi. Meselâ Kasaba İzmir hattı memleketin en nü fosla ve mamür yerlerinden geçmektedir. Bunlar bir türlü tensilâtli tarifemizi az çok ka- ederek tatbik etmeye ya- Daşmamışlardır. Ayol zamanda bunlarla son yapılmış olan bir mukavele ile kendilerinia yap- | tıkları hesablara göre masraf larının zararlarımı ödemek esası kabul edilmişti. Bu kumpanya Hle gatın alıma müzakeresine giriştiğimiz sırada, yılda beşyöz bin küsur İlru zarar ödemek mecburiyetinde kalıyordu. Yabi birkaç yıl evel başlamış - olan yeni mukavele ile yıldan yıla ödenmeye başlanan zarar gitikçe arlmış ve en son yıl bu zarar beşyüz bin İraya vardığı için bu hattı almaya karar verdik. Ve bu memleketin esas batları urasına girdi. (Alkışlar) Son Aydın battı da biliyor: sannz, memleketin en feyizli yerlerinden geçmektedir. Afyon, Antalya hattıtı. yapmıya moc: bur olduğumuz zaman, tablatile bu battın temas etliği nokta- larda aramızda ihtilâf hasıl oldu. Nibhayet görüştük, hattı bize satmıya muvafakat ettiler, Biz de almak iİstedik. Ve bu bat- tı da aldık. Bu satın alma mu- amelesinin esaş şeraitini de kı: saca arzedeyim: Bir defa llk mukavele yü- zünden şirkete altıyözelli bin İngiliz Mrası bir borcumuz vardı, Sonra harbinmumlde hat İşgelimiz altına alınmıştır. Bu- nün zararziyanı birkaç — yıl evvel rüyet edilmişti. Neticede altıyözelli bin Hira da dabil olduğu halde bir milyon küsur İngiliz Hiram kadar esas tesis masrafına zam olandaktan sonra altı milyona yakın İngiliz Ilrası olmak üzere bir kıymeti vardı. Bonun borçlarından sarfınazar etmek üzere hattın İnşa — kıy- meti olan üçbuçuk milyon İlra üzerinde müzakereleri devam ettirdik. Ve en nihayet müret- tebatı seneviye esası üzerinde yüzde yedibuçuk falzle ve kırk yılda ödenmek üzere bir mil- yon — sekizyüzelli bin İnogiliz liram bir. kıymet üzerinde an- laştık ve mükavelenameyi im- zaladık. (Alkışlar) Yazan: Orhan Rahmi Gökçe —————H———— Çerkes Etem'i ve bempasını da temizliyebilmiş olsaydık.. Uşak önündekli meydan mu- harebosini — verirken — Çörkee Etem kuvvetleri de bu barbe Iştirake davet edilmişlerdi. Bu türedi dağ serserisi aldırış bile etmedi. Eğer gelmiş olsaydı, belki düşmanı Uşak önünde tebit etmeğe muvalffak olacak- tık ve gerllere çekilmiyecektik. Geçtiğimiz yollarda köyler, assız bir uğrak oldular. Kim- secikler yok, İptidai devirlerin Bu alım: satıma ald mukave- leyi yakında kamutaya getirmek üzereyiz. Onlurın da mayısın 25 inde heyetl umumiyelerine tasdik ettirmeleri memuldür. Şa balde memleketde — ecnebi batları hemen kalmamış gibidir. Şark demiryolları — vardiır. İşle- tlmesi onlara #aliddir. Artık mes'ele esas itibarile halledilmiş demektir. Şimdi bunları aldık- dan sonra bu batları memle ketin ihtiyacına ve ekonomik yaziyetine, halkın menfeat ve | dolayıslle refahına doğru İşlete bilmek suretile faydalı kılmak | esasını hükümet prgusip olarak kabul etmişti. Bilhassa başkanımızın bana sureti mahsuaada omirleri böy ledir. Bayındırlık Bakanlığına gelib Işe başladıkdan sonra bil bassa tarife — mes'elesini —islah eltik ve zannederim ki uz çok kalkımız memnon edilebilecek bir şekil verdik. (Alkışlar.) İzmir—Kasaba battını aldı- ğgumiz vakıt bu battın 933 yı- hındaki varidatı iki buçuk mil. yon Hra idi. Bu yıl; bu batdan üç buçuk milyon lra gelir elde etdik (Bravo sesleri.) Belki trafik bir mes'ele de: Kilse de üçde bir nlsbetinde fazla olmuştar. Cedvelleri, İa: tatistikleri vardır. Fakat yakit dar olduğu içla fazla rahatsız etmek İstemlyorum. Aydın battını da elimize ge- çirdiğimiz — vakit bu battı da derhal — devlet demiryollarına Hlhak edeceğiz. İzmir—Bandır. mu, İzmir — Afyon kısımlarında devlet demiryollarında kullan- dığımız dört dingilli en İyi va- gönlarımızdan kullanmağa baş: ladık. Daha bazı ufak-tefek ek- t#ikleri de tumamlamak azmin: deylz. Bir kısım — arkadaşlarımızın şurada burada demiryolları ya- pılması hakkında talepleri vardı. Onlara cevab verdim. Topye- kün olmak üzere gene söyliye- ceğlm ki, demiryollarımızı hu- dudlarımıza — vardırmak — esus prensiblerimizdendir. — Banun üzerinde duruyoruz. Antalyaya tabli buradan sonra varacağız. Şimal hattı gibi Ikinci derecede ehemmiyette tasavvur ettiğimiz bir. kısım hatlar da — vardır. Bolu-Çankırı Amasya K. Hisarı- şarkt gibl diğer bir kısım yer- lerimizi de demiryolu feyzinden İstifade ettirmek — azmindeyiz. (Alkışlar) Yeni Köprüler Köprülere geçiyorum. Cumu: riyetin İlânına kadar memleket. te enatlı kârgir köprü 105 idi. fosanları, — kendilerini — vahşi hayvanlardan korumak için nasıl mağaralara, — ormanlara — (ltica etmişlerse, şimdi Türk köyleri de ayni vaziyette.. Köylerin içinden geçerken: — Ağalar, babalar, heeccey analar, kızlar, kardeşler!, Diye bağırıyoraz. Bu foryadı- mız, boş bir. akis - birakıyor, setimize, köylünün değil, gene kendi sesimiz ceyab veriyor., Kapılar, pençereler sıkı sıki kapalı.. Ara-sıra aç bir hayvanın aç bir. gığırın derin inlitileri geliyor.. Köylerden göçen ve kaçan ırkta lara, bazen dağlarda rast geliyoruz.. Şoraya, buraya İiyi- den İyiye — gizlenmişter, — biç gözükmüyorlar, — Bizi — görüb tanıyınca koşuyor, bize sarılıyor, bol bol gözyaşları iİle omuzla: | | Cumurlyet devrinde yaptığımız köprüler 934 yılına kadar GÖ, 935 yılına kadar da 14 köprü yapılmıştır ki ceman yokün 69 kürgir köprü ediyor. Bununla vermek İstediğimiz fikir şudar; Fazla bız gösteremediğimize Tağmen 69 kârgir köprü yapıl- mıştır. (Alkışlar) Asırlarca 105 köprü yapılmasına — mukabi! cumuriyer devrinde 69 köprü yapılınıştır. Bir kısım arkadaş: larımız encümende 70 burada yol mes'elesi üzerinde durdular. Arkadaşlar, memleketi yalnız kurtarınış olmakla iftihar et- mekliğimiz ve tarihimize şerefli bir hizmet yapmış olmaklığımız bu nesil için kâfi değildir. Bu nesli için memleketi yeni den yapmak vazifesi vardır, Bunu en küçüğümüzden en büyüğümüze kadar kudsl vazile olarak bilmek ve yapmak mecburiyetindeyiz. Bu devir acizlere, zayıflara merhamet etmiyon bir devirdir.. Onun için zamandan İstifade ederek ve bu hızımızda devam ederek memleketi biran hmar etmek mecburlyetindeyiz. Bunu yapmadığımız — vakât, — yarınki nesle karşı vazifemizi — eksik yapmış bir vaziyette kalmış oluruz. 1930 da Nafın Vekilliğinde iken arkadaşım bay Receb Pe. ker tarafından bir kanun teklif edilmişti. Buna göre, yol para- sının yüzde ellisinin Nafıa Ve: kâletine — verilmesi kabal edil. miştir. Toptan elde edilmiş olan ba para ile biraz — önce memnuniyetle zikrettiğimiz köp rüler yapılmıştır. Yanl bunlar © zamanın eseridir. Ele toplu bir para geçince muvaffakı- yetle fazla Iş yapmak imkânı basıl olur. O zamandan — başla- mak üzere yapılmış olan iki büyük yolumuzda vardır. Bun lardan birisi Trabzon »Erzurum: Karaköse yoludur ki uzunluğu 500 küsur kilometredir. Ve mübim bir transit yoludar. İran ile olan bütün münekale- ler bu yoldan yapılmaktadır. Bu yolaüç milyon Hra sarfe- dilmiş ve şimdiye kadar bir kısmı yapılmıştır. Ve diğer kı- sımlarının da yapılmasına de- vam edilmektedir. Gene bu ele geçen toplu paradan - İstifade ederek yenice — yaptırdığımız Çanakkale - Balıkesir yolu ya- pılmıştır. - Bünun müdafaa noktasından ne kadar ebemmlyetli bir yol — olacağını heyetl umumlyeniz takdir eder. Gene bu paradan İstifade ede.- rtek Ankara'nın asfalt — yolları zumzı islatıyorlar: — Hey Allahım, eksik et. mesin sizl bizden!. b Diyorlar. Oolarla uzun uzun, derdli derdil konuşuyoruz. Ne- leri var, yoksa taşların — aralı- ğrbdan, — mağaraların içinden, diken ve çalı aralıklarından çıkarıb getiriyorlar: evvel — Yiyin Allah aşkına -dl. yorlar: yiyin, anu sütü gibi holâl olsun.. Edib, geceleri, mütemadiyen sayıklıyor ve bu — sayıklamalar gösteriyor ki, o artık tamamile kendini bu davaya vermiştir ve onunla meşgol.. Bir. yerde — konaklayıb ta uyuyunca ona dikkat dikkat ediyorum:; Kumandelar veriyor, ellerile ayaklerile hareketler yapıyor, parmaklarını açıb kapıyor, ara bir | iktısadi. ve- yapılmıştır. Bu bizlm içla bir emti vakidir, emri zarurlidir. Çünkü burası merkezi hükü- met olunca dosmta — döüşmana karşı burayı yükseltmek biran evvel imaretmek yeni devlerin görefi iktizasındandır. (Alkışlar) Su İşleri Nafın Baksalığının üzerin.- dekl mühlm işlerden birlsi de an İşleridir. Biliyoraunuz ki su İşleri memleketimizde ötoden- beri ihmal edilmiş bir vaziyet. tedir. Halbukl topraklarımızın feysinden — fatifade — edebilmek için behemahal su mes'elesini helletmek lüzumdır. Su mes'ele | sini de balletmek demek mem- leketto göl, dere bataklık soya aid her ne varsa bounların ba ritasını yapmak, yeni bir su- yun hayatı nedir' yazın kıçın ne kadar su toplanıyor, nasıl tebahbor ediyor, masıl ve ne- releri — sulanabilir? Ne kullanılarak fatifade edilebilir? Bonü — tetkik etmek lâzımdır. Bu ayrıca ve tamamen bir fen işidir. Banan içinde Nafıa Ve. kâleti yeni yaptığı teşkilâtta su İşlerine de esaslı ehemmiyet vermiştir. Memleketi muhtelif mıntakalara Aayırarak tıpkı wa- fianın mübendislerinde olduğa gibi ea işleri için muhtelif memurlar tayin etmiş ve bun- lar şimdilik 12 mıntakada ça- Tışmağa başlamışlardır. Bu 12 mıntaka — dahilinde bulunanlar çok iyi bilirler, çalışmalarımız- dan birçok ekserler Mmeydana gelmiştir. Küçük Mendereste 100 bio bhektarlık araziye Cel. lâd gölü şiddetle tahribat yap- maktadır. Bunun önüne geç- meğe çalışıyoruz. — Nisanın son günlerinde — bllflil ameliyata başlanımıştır. Samsun tarafında birçok ;İşler yapılmaktadır. ve yapılacaktır. Antalyada birçok mübim İşler başarılmıştır. Ta- katımız olsbetlade İdarenin ve maballi yardımlarile daha fay- dalı İşler göreceğimize kanliz. Hem do bu şekilde yardımı yapanlar bu faydalı İşlerden ifadeye Hubhak kazanacaklar. dır. Burada da bir baraj yapıl: mıştır. Buyıl bitecektir. Buna mümasil su İşlerini yola koy: mağa azemi geyretimizle çalış maktayız. — Eırsıt bulduğumuz saman — hazineden fazla para alırsak memleketin diğer bütün eksikliklerini de kolayca ta: mamlıyacağız, Posta telgraf ve telefon: Posta telgraf ve telefon İşle: rine gelince: Bunlara bu yıldan İtibaron ehemmiyet vererek gelecek yıl bir takım (çlere girişmek Gzere kanunlarını tertip ettik, Ve ted: birlar aldık. Gelecek yıl posta ve telgraf va telefon İşinde mü- sıra külrediyor. Sonra sık sık nefea alıyor, terliyor ve gülüm- süyur.. Belli,ki Edib bir barb sahnesinde uğraşıyor.. Canuba sarkan düşman küv- vetlerini nihayet yüzgerl çe- yirerek geldikleri İstikamette, yanDi Afyon cihetl üzerine rlcat ediyorlar.. Edib elindeki 'yarım elgarayı derin derin çeklştiriyor, seabi ssabi gölüyor: — Bunları — -diyor: — silihla değil, sopa İle koyalumalı.. Va sonra anlutmağa başlıyor. Edib'in yaman bir. mubuyyilesi var. Başlayınca noler unlatıyor, neler buluyor ve söylüyor? Düşmanı takib — odiyorduk, Dumlup'nara yaklaşmıştık, Ar- kudaşlardan birini, bu elvarda düşünürken gördüm,, Çenesinl —avuçlarının — içine türlü | ll PDartisi [urın de him edım atmış bü Nafıa bakanlığının özerlndi basta uğraşmak mecburiy?” , kaldığı mühim işlerdet mecbur olduğanm vardır. Ecnebi şirketleri Bu şirketlerin eksorlek tile Abdülmecit zamanımd” maalesef bir taraflı ol kurulmuştu. Sonradan beam kanunlarla Türk Damı verilmişee de - eet yeti tahripkârdır. Sırf P tirmek, kazanç temlb cihetinden kurulmmuştür kın menfaati noktasındi? | lara karşı hiçbir şey | mıştır. Vekâlete - geldiğiti denberi bu ençok ü eden — mes'ele olmu!"' Türkiye devletinin şeref miyeti bu işi da halletmt” galmiştir. (Alkışlar) Takibettiğimiz siyaset BCT İkl- taraflı halk ve yani sermayenin ılzyll“' giliz Fakat ayni zamandâ menfantı da vardır. O? yavaş yavaş anlaşmağa “ olmaktayız. — Nafıa - İşle -AJ suretle takibederken &bt ” vordiğim İşlerden birlii teplerdir. Yüktek © mektebi, fen mııulu" ların bilhassa Cümuriytt resinde yetişenlerin “7' eserlerini görmekteyim: nafıanın memleketteki bearile memur yetl, mekteplerin de ilâvesi Bilbassa postu, tel, lefon — bilirsiniz ki doğruya fen odasına eder. Onün için M mektebindö — posta, telefon memurü p üzere bir şube açtık zamanda ünivereltede mekanik — kısınını bite Bu kısım İçin de birikl * mübendisi getireceğiz: ki bundan sonra Mt mizde elektirikçi ve £ yetiştirmeye do € miş oluyorur. Bu işler. doğrudan mütcahhidler, mühenditle” marlar her şeyi, ıuıl'!'d- olarak yapılmaktadır. ( İşimize — bu suretle edeceğiz. Esasen nafın ilmi ehliyetini tamal etmiştir. Ve kemale mektedir. Bunuda ' erzediyorum. (Şıddııll oli Bakanın bu izahatındat ra bayındırlık Iılll:k lekler reye — koneri edilmiş ve öğleden -0'"3 lanmak üzere celse tetl ” muştar, almıştı.. Gözleri V6 dalmıştı. — Sakalı, maştı. Anasıl beyaz olaü terden, tozdan yabanileşmiş, bedesi BİF yüzü haline girmişti. Yanına otuordum. uzattı. Elinde birşey Ba bir. fotoğraftı. dokundum. Ylılu şünme.. İçini çekti. Bıhı"", bir bulat dıılyoıdı damlıyacaktı. Bıı"' c:;ılı vermedi. Oıl yaklaştım; — Beviyor ıı.ylf::.. d Dedim. Biraz teri y gibi oldu. — Elleri — WWT Cevab — vermedi, uzattı;