22 Nisan 1935 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 5

22 NİSAN Beş Yıllık Sanayi Programımız (ANABO L | Avrupa'da Fabrikalar Kapanırken, Türkiye'de Sanayt inkişaf Ediyor.. — Bağı 1 inci yüzde — Ancak rapordan şunu da öğ: feniyoruz ki geçen yıl — satışlar lâş:ı te 1932 yılına göre olan Ste nazaran daba yavaş art. Taştr. Ba bllhassa milli ma- satışlarında — görülmek. Feshane, Hereke, ve :"'m fabrikalarının imalâtı- 1N Söri İrtisine Trağmen Satış MN aynl artış temposunu ta- #tmiyerek —nisbeten daha ı"“ hareket etmesinin sebeb- HDi 1934 yılında ulusal piya- talebin darlığından dolayı b müeeseselerin fiatleri kır: İmallada ve bunların - fazla alâtla fiat zararlarımı — telif “mek htemelerinde ve nibayet " kabiliyoti darlığının helkı İ ""lîıı meylettirmesinde bu- mka milli fabrikalar Remülâtı 1935 de do İmalâtı devam ettikleri tak- Ürde esaten 1934 yılı içinde İte müsande edilmiş olan l imamülâtın — yünlü Pyasasındaki tazyikl de inzl- ve devam edince içinde l""“iııgıuııuı yılın yünlü ka ııı:ı,u için bir — istibsal » bir flat düşüklüğü ha- :"“ tecelli eden — sıkıntılı bir olmak İstidadında bulundu: © İşaret eylemektedir. terbank'ın Beykoz ve Ba- n'ı:öı fabrikaları — satışlarına Malt Beykoz. fabrikasının “::.h 1932 yılına — nazaran 193 de yüzde 2 artmış iken Ü de satış miktarı 1933 W.ı—.“ı yüzde 31 yük- Her iki fabrikanın piyasaya Batışların bütün — ea ve ::'khııdıkl hisseleri de şu Ür İnklssm — eylemektedir: Beykoz fabrikasının 1933 yılın- da piyasaya yaptığı — satıştaki hlssesi bütün satış yekünundaki yüzde 1934 de yözde 14 & çıkmıştır. Bakırköy fabrikasının 1933 de piyasaya yaplığı satıştaki hissesl (Hükümete yapmış olduğa sa: tışlar hariç olmak üzere) umumi aatışa nuzaran yüzde 52 iken bu nisbet 1934 de yüzde 70 e çıkmıştır. Raporda 1934 yılında mensu- cat piyasasında görülen gevşek- Hğe mukabil ham piyasalarında görülen yükseklik ve bunun maliyet flatlerindekl etrafında Izahat verdikten ton- ra denilmektedir ki: Milli sanaylin içinde bulunduğumuz İktizad hureketinin devam etmesi kar şısında — geniş köylü kitlesinin alım kabiliyetl mes'elesini dal gözönünde — bulundurmak zarüreti — şimdiden — kendisini ebhemmiyetle hissettirmeğe baş: lamıştır. — Tecssüs — devresinde daha ziyade teknik maliyet adastırının. — mamuül — emtianın fabrika — maliyetleri üzerindeki büyük sikletlal rasyonel İşlet me prensiblerini sür'atle mü dahale ettirmek — suretlle en kısa bir zamanda hafifletmek memlekette — sanayileşme hare- ketinin en kuvyetli mesnedini teşkil eden devlet korumlarının ilk ve yakın hedefleridir. Mil li sanayileşime kuvvetli bir ana olacak demir sanayli mevzuu Üzerinde kararlar ala bilmek için — vekâletin direkti: finl beklemekteyiz. Milli sana- yide kendisine geniş bir pazar bulacak olan kimya sanayil ile de fillen 193637 yıllarında tesirleri genişlemesile mesnet 0,62 ikeb bu nlebet | uğraşılması tasarlanmıştır. Bun- dan maada bükümetimizin tel. kini Hle program harici olarak kurulabilmesi imkânlarını ara- dığımız yeni bir çimento fab rikası için davet olunan mü tahassıs — Anadola'da — tetkikat yapmaktadır. Alınacek netlce- lere göre müsalt İmkânlar gö rüldüğü takdirde mevcut fab rikalarımızdan farklı olarak iç Anadoluda bir yeni çimento fabrikasının sür'atle kurulması- geçilecektir. Bu teşebbüa ucuz ve harcıdlem çimento po Htikasına doğru kuüvvetli bir adım olmak - istidadındadır. Bunkanın 1934 yılı hesabu tına gelince, sanayi programı muciblace tesla etmekte olduğu fabrikalar için bu yıl içinde 3,317,360 lira sarfedilmiştir. Mevcut fabtikaların tevsll do. layısile bunlara ve yerli mallar pazarlarına tahels olanan sabit ve mütedavil sermaye miktarı da 9,021,055,58 1liradan 11. 539,655,58 Ilraya çıkmıştır. Yeni tesisler dolayısile bankanın to- vessli İle mütebasiben artan masraflara reğmen 1935 hesab yilı zarfında banka 1,617,032,01 liralık safi bir kâr tahakkuk ettirilmiş bulunmaktadır. Ankara, 21 (Husasi) — Sü. mer bauk köngresinde, — idare meclisinin raporu kabul edilmiştir na Yoksul ve Acizler acizlerin bele- diyelerden gördüğü yardımlar azdır. Bu sebeble gittikleri yor- lerde perişan bir bale düşmek- tedirler. Bunlara gidecekleri yer lere kadar yol masraflarının tamamının belediyelerce — veril- mesi için emir gelmiştir. Yoksullar ve |Vekâletler Arası K Sahile — & Di Hitler ü Turizm Komisyonu. 'Almanya'da Bay Bugünlerde Memleketimizin Tu- rizm İşleri Için Kararlar Verecek. Ankera, 21 (ALA) — Aldı- emız malâmata göre Türkofi #İin teşebbüsü İle teşekkül eden Vekâletler arası turizm komis- yonu İlk toplantısını 24 nisan 935 çarşamba günü İktisat Ve- kületinde yapıcaktır. Toplantıyı İktsat Vekili namına İktisat müsteşarı Falk Kurdoğla uça caktır. Komlsyona mütalcala- rından İstişari surette İstifade edilmek üzere İstanbul beledi yesinden ve Turing kulübden birer mümcasil de çağırılmıştır. Komlsyon azası 15 kişiye baliğ olmaktadır. Komleyonun — ruz namesinde bulunan İşler İdari mevzuatin turizmin — İnkişafını temin edecek şekilde islâhıma müteallik tedbirlerdir. Bundan başka diş - ülkeler için bazırladığı türizm - projest de kamlsyonan tetkikine arze dilecektir. Komlayon müzâkereleri raz name ile mahdud kalmıyarak tediye müvazenemiz bakımın- dan mühim bir mevzu olan türizme ald bütün mes'eleleri ihata edecektir. Türkofle komfsyonun top lantısı — münasebetile — etraflı tetkikettan sonra bir rapor bazızlamıştır. — Raporda, turiz min tetibçesi, muhtelif bakım lardan ehemmiyeti ve faldeleri tebarüz ettirmekte, turlzm teş- kilât ve propagandasına ald özlü mulümat ve İstatletikler verilmekte, turizmin genel kriz içindeki vaziyeti tetkik edilerek kriz karşısında başlıca turlstik memleketlerin tevevsül ettikleri tedbirler tarizmin — aldığı istikamatten — memleketl. ve yeni -— mizin geniş bir şekilde lstifa- desi Imkânları gösterilmektedir. Rapor memleketimizin tu- rtizm durümunu etraflı bir tablli İle anlattıktan sonra ko misyon ruznamesine dahil idari mest'eleleri tetkik etmekte ve nibayet ulusal bir turizm pole- tikasının — geregini — göstererek bu hususta alınacak ökonomik tedbirlerle bütün devlet teşkli- Mâtını, belediyeleri, — ulusal to- şekkülleri alâkadar eden müş- terek bir çalışma programının noa çiagilerini vermektedir. Komlsyonun toplantısı, dev- letin turizm İşlerine ilk ve köklü bir alâkasını ifade et mek İtibarile başlı başına kıy- met ve manayı haliz bir hâdise teşkil etmektedir. Komisyon kararlarından türizm için fay. dalı neticeler beklenmektedir. Almanya Si- lâhlanıyormuş.. Almanya, Yakında Mü- himmat Fabrikası Ha- line Gelecekmiş.. Londra'da çıkan (Fmoster Kroniki) mecmnasının — yazdığı bir makâlede, Almanya'nın bü. yük bir gayretle mütemadiyen | ellâhlanmakta — olduğunu yaz- makta ve uluslar kurumuna avdet etmiyeceğini İlâve eyle- mektedir. İngiliz mecmuası; Almanya nın, birkaç sene sonra baştan başa bir. mühimmat fabrikası baline geleceğini ve bu halin, Avropa barışı için tehlike teşkil eylediğini 2ikretmektedir. Hitler'in Yıldö- — nümü Senlikleri. —H | Berlin 20 (A.A) — Biktlerin — 46 ci yıldönümü münasebe- tile binalar, tramvaylar, oto: karlar bayraklarla donanmıştır. ğ Matbast Hitler'in başardığı bi tün İşleri saymaktadır. Alman ye'nın — birleştirilmesi, hukuk ğ müsavatı, hareket serbestisi. — Hitler binlerce tebrik mek- — tubu ve telgeafi almıştır. Be- — nebi gazete muhabirleri birliği Hitler'in mesalsinin Almanya Me komşuları arasında dostane münasebetlerin tesisi —ile neti- — celenmesi temennisainde bulan- — muştur. B Propaganda nazırı Dr. Gö- bela radyo iİle - neşredilen bir — mutuk — söylemiş ve Elitler'in meydana getirmiş olduğu cser- — den bahsetmiştir. Berlin 20 (AA) — İngil- tere Kralı Hitler'e bir telgraf çekerek doğuümanun 46 inci yılını tebrik etmiştir. ğ Motör Cinayeti Davası Hudaverdi motöründe — ikl tüccarla kaptanı paralarına ta- mah ederek öldürmekle suçlu — Osman kaptan ve Çiplnoz _Ai-( med'in durüşmalarında suçlar lar motörle hâdise mahallinde keşif yapılması istenmişti. Mah- | kemece tayin edilen naibin önünde bu keşif yapılmıştır. Polonya Sefiri Mezuniyetle şebrimizde bu- lanmakta olan Polonya sefiri — cenabları dün Bergama'ya git: miş ve oradaki bazabeleri zi. — yaret etmiştir. Bugünkü troale — Ankara'ya dönecektir. Osmanlıcadan Türkçeye Karşılıklar Kılavuzu No. 23 | 10 Ö Türkçe köklerden gelen sözlerin karşısına (T. Kö.) beldeği (Alâmeti) konmuştur. Bunların her biri bakkında sırası ile uzmanlarımızın (Mütahassıs) | ı gazetelere vereceğiz. 2 — Yeni konan karşılıkların iyi ayırd edilmesi için, gereğine göre, Fransızcaları yazılmış, ayrıca örnekler de konulmuştur. 3;— Kökü Türkçe olan Kelimelerin bugünkü işlenmiş ve kullanılan şekilleri alınmıştır: Aslı ak olan hak, aslı ügüm olan hüküm, şekil gibi. İhtiras (hıhslıırı) '*—_ — çekinme, sakınma BAA p — sakınmal da “ek; şanun büpun bakkın- *derdi kodu etmekten ihtiraz Üsdük Şunun bunun hakkında İt ü etmekten sakınırdı h""“) lh;:“l'lı — sakıngan, çe: g.:;": Niçtn böyle muhteriz Srsünuz? — Niçin — böyl —î:.,——— (cekingen) dırıyîı:ı T etmek — kısaltmak Risar .:;;: bu kitabı ihtisar et İiyız © Bu kitabi kısaltma: h-k: Z — kısak 'Uhtasar k için ru yazma, k K:hl-ıl buraya koyma- lıım_"—'l Yazmak için birçok ı..__""-ıı koymadım. pr — IİES lht"“ Kolak hastalıklarında Yardır. Kulak hastalık- Bzuğa vardır. * — uzman 'Ğ—*: İstetlstik mütabassısı. Ozmam, Börkem, (Bak: Debdebe) — Örnek. KT ŞÜNN nt he ü ae içinde ilerliyen büyük bir alay. İhtiya — kapsa İhtiva etmek — kapsamak, almak, içine almak İhtiyaç — İhtiyaç (T. Kö.) İhtiyar (Yaşlı aonlamına) — (Er.) vionx, vielllard İhtiyar — İsten (Fr.) Option ihtiyari — İstenel (fr:) facal tatif örnek: ihtiyari mevkif, istenel durak. ihtiyar — katlanma, — (fr,) supporter, endurer örnek: ortadaki bütün müş külât ile mücadeleyi — ihtiyar ederek bu İşe giriştim, ortadaki bütün güçlüklerle dövüşmeğe katlanarak bü işe giriştim. İhtiyar (Bak: irado) (fr.) vo- lonto Ihtiyat, 1 — sakmı, 2 — ye- dek. örnek: L — ihtiyat ile hare- ket ediniz, sakmı iİle hareket ediniz. 2 — Yol uzundur, ihtiyat benzin ulınız, yol uzundar, ye- dek benzin alınız. ihtiyatkâr — saknılı — (fr.) ptodant örnek: devlet İşlerinde ihti. yatkâr bulunmak c mühim bir haszsadır, devlet İşlerinde saknılı Sezmli Ka h güdür. ibtiz.z — titreme Ihtizaz etmek — titremek ihya etmek canlandır: mak, dirlitmek örnekler: 1 — bu İyiliğiniz beni ibya etti, bu iyiliğiniz beni canlandırdı. 2 — ölüleri ihya etmek mümkün değildir, ölüleri di- riltmek mümkün değildir. Ihzar etmek — hazırlamak (bak: bazır) ikamet etmek (fr.) descendro, tracer örnek: amud ikame dike çekmek. İkame etmek — (fr.) placer örnek: nöbetçi ikame etmek nöbetçi koymak. ikame etmek — açmak, (fr.) inlenter örndek: dava dilev açmak, ikame etmek — getirmek, (fr.) prodnire, etablir örnek; beyyine ikamet etmek kamt getirmek. ikame etmek — yerine koy- mak, geçirmek, (fr.) remplacer örnek: Ahmedin yerine Meh: medi İkame etmek, Ahmedin yerine Mehmedi koymak. ibamat Datmak —— ninrmak. — çekmek, etmek, koymak, ikame — etmek, eğleşmek, (fr.) demener örnek: | — merede ikamet ediyorsunuz, nerede oturuyor sunuz? 2 — Biraz zaman orada ika. met ettim, biraz zaman orada eğleştim. ikametgüh — kanut örnek: İkametgüh ittihaz et- 'tiğiniz yerde sizi bulmumışlar, konut edindiğiniz yerde sizi bulamamışlar. ikan — sağbili örnek; bu mes'eledeki kanaa- tim mertebel ikana vânl ol- muştur, bu sorumdaki 'kanığım sağbili derecesine varımıştır. İkaz etmek — uyarmak, uyan- dırmak örnek: ben hiç öyle bir zan na düşmemiştim, bereket versin beni ikaz ettiniz, ben biç öyle bir sanıya düşmemiştim, bere- ket versin beni uyandırdınız (ayardınız). Müteyakkız — uyanık, tetik örnek: her İşte gayet müte- yakkız bulunmalıdır, her İşte pek uyanık (tetik) bulunmalıdır. ikbal — olcay, erge örnek: ikbale olduğu gibi idbara karşı da metin bulun- malıdır, olcaya olduğu gibi düş- künlüğe karşı da dayanıklı bu- 19 4 Ikdam etmek (bak: cehd) — düşürmek. iklil — taç iklim — klim (T. Kö.) ikmal etmek — bütünlemek, tamlamak, tümlemek örnek: Bu yazdığınız eser, şimdiyo kadar ileri sürdüğünüz düşünceleri ikmal ediyor, bu yazdığımız eser, şimdiye kadar Hleri sürdüğünüz düşünceleri bütünlüyor (tamlıyor, tümliyor). ikna etmek kanıtmak, kandırmak örnek: 1 — Ortaya konan deliller beni bu İşin sıhhatine ikna etti, ortaya konan tanıt- lar beni bu işin doğruluğuna kanıttı. 2 — Bu mes'elede yalmız beni ikna etmek kâfi değildir, bu sorumda yalnız beol kan. dırmak yetmez. ikrah, istikreh — tiksinç öznek: yaptığı mugayiri ah- lâk hareketler bana ikrah (is- tikrab) verdi — yaptığı yantı- ahlâksal harekotler bana tiksinç verdi. İkrah etmek, istikrah etmek — Üksinmek örnek: ortalıkta hüküm sü- ren ahlâksızlıktan ikrah ettim — ortalıkta hüküm süren ah- Türkçe “Çek,, kökünden — İkram (İzuz) etmek — I&'l-, Tamak n örnek: misafiri ağırlamak, Türklüğün hbiç kaybetmediği âlicenablıklardan bitldir — ko: nuğu eğırlamak, Türklüğün biç kaybetmediği akılıklardan bi ridir. '.l İkrar etmek (bak: — itiraf) — töylemek ğ örnek: hem kalbi ile İman, hem de İHsanile ikrar etti — hem yüreği İle inandı, bem Iı;j dillle söyledi. ; İkraz — ödünç, ödünç verme örnek: bana ikraz — suretile | gösterdiğiniz iylliği unutamam | — bana ödünç verme yolu İle gösterdiğiniz. iyiliği unutamam. Ikraz etmek — ödünç ver- mek, borç vermek i örnek: Size şa parayı — bir. ayda ödenmek üzere ikraz edi- yorum, size şu parayı hkıyğ# ödenmek üzere ödünç (borç) veriyorum. | lstikras — borç, borç alma örnek: Bu istikraz işini başa çıkarabildiniz. mi? Bu borç (bor, alma) İşini başa — çıkarabildi. niz mi? ü iksir — İkelr ! İktibas etmek — almak —— iktidâ etmek — uymak