23 Ocak 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 6

Alman donanması İngiltere sahillerine taarruz edebilir mi? ” Alman donanması başkumandanlığı tarafından Graf Speş cep zırhlısının İn- tikamını almak için İngiltereye karşı büyük mikyasta bir taarruz hasırlan- makta olduğu hattâ bu plânın Hitler tarafından da tasvip edildiği mevzuu bahsolmaktadır. Bu habere göre mutasayver taarruz plânı şu iki maksadı istihdaf etmekte- dir; 1 — İngiliz donanmasını muhare- beyi kabule icbar etmek suretile onu denizlere hâkimiyetini sarsacak dere- cede İzrar etmek, 2 — Mümkün olduğu kadar fazla İngiliz ticari gemisi tahrip etmek vo bunun için ayni zamanda Jimanları bombardıman etmek. kika imparatorluk devrinde nanya bu gayeye vusul için kuvvet li bir donanmanın lüzumuna kani ol- müş ve bu kanaatle büyük bir dorlan- ma vücüde getirmişti. Almanya 1014 harbine girdiği zaman dünyanın ikin- ci derecde bir donanmasına sahip bu. Junuyordu. Bu deniz kuvvetini yarat mek için sanayiinin büyük bir kısmını donanma inşaatına tahsis etmiş ve bi- dü i& otuz sene çalışmıştı. Donan- maya ehe et veren Kayzerin şid- i iradeleri retinin en mi üsnid ve siyasi gailelerden azade bulunduğu bir devirde Alman- yanın İngiltere ile denizlerde boyöl- çecek mikyasta donanma yapması ok dukça uzun bir zamana ihtiyaç göster- mişti Bitlerin Almanyada iktidar mevkii ne gelmesindenberi geçen beş yıl İn- gütereyi denizlerde Nazi ebhejlerine ramedecek bir Alman donanması vü- cude getirmeğe elbette kâfi gelemez Gi. Gerçi Hitler Alman donanmasını orduya nisbetle yükseltmek lüzumuna smiral Reader'in irşadatile kani olmuş- İu, Fakat ne çare ki bir donanma yap- mak ve onu harbe hazırlamak kâra or- duları teşkil etmekten çok farklı ve müşkül bir işti. Çünkü denizin seyyar kalelerini yapıp meydana çıkarmak senelere vabestedir. Bir dritnotun in- şası lâakal üç seneye ve mürettebatir nın teknik bilgilerle mücehhez olarak bu dritnotu kullanacak tarzda yetişti- rilmesi en #2 iki seneye mütevakkıftır, Almanya 1914 harbine girdiği zaman elinde harp kudretini haiz 18 dritnot- Ja İngiliz donanmasının üçte ikisi nis- betinde bir kuvvete malik bulunuyor- du. Harp içinde buna üç dritnot daha ilâve etmişti. Fakat dört yu süren bü- tün bir harp müddeti zarfında İngillia donanmasile bir defa muharebeye tu- tuşabildi ve bu muharebede de akibe- tin meşkük olduğuna hükmederek harp| sahasında fazla durmaktan içtinapla biran evvel sahnel barbi terkelmeği tercih etti. Ondan sonra daima çekin gen davranmalaria mürettebatın ta- arruz ruhu körlendi. Umumi harpteki Alman donanma sirin harekâtı tedkik edilecek olursa görülür ki, donanma kuvvayi külliye- sile İngiltere sahlilerine hiç bir vakit taarruz edememiş yalnız zirhlı kruva- yör filosile bu sahillere birkaç korsan akını yapabilmiştir. Skajerak muhare- besinde Alman donanması tehlikeli va- ziyetlere düşmesine rağmen gösterdi. ği harp kifayetinden bu donanmanın yaralarını tamirden sonra sk gk İn. giliz donanmasını harbe icbar edecek vaziyetler hazırlaması beklenmişti, Fakat abloka tazyiki altında bunalan Almanyanın sori bir ümidle bütün do- nanmasını Britanya adasına karşı ta arruza kaldırmak teşebbüsünün do nanmada şiddetli bir Isyan hareketile reddedilmesi isbat etmişti ki, İngüte- rTeye herhangi bir taarruz hareketi mü rettebat indinde bir macera ve bile e ölüm telâkki edildiğinden İngiliz donanmasile çarpışmak için artık mar neviyat kalmamıştı. Alman donanma s1 bu son tnarrux emrine itaatle İngil- tere sahilisrine hüğüm etseydi elbette- ki kazşısında İngiliz donanmasını bu- lacak ve onunla muharebede kendisi. nin kati hezimete uğramasına muka- bil eseli düşmanının belki büyük bir kısmını imha edecekti. İtiraf etmek lâzımdır ki, umumi harbin Almanlar üzerinde bıraktığı te- &ir İngiliz donanmasının adeden Üs- tünlüğü ve ona tefavvuk imkânsızlığı- dır, her iki rakip donanmanın umumi harpteki kuvvet nisbeti mukayese edi- lerek denebilir ki; İngiliz donanmasını muharebeyi kabul icbar ederek onun deniz hâkimyetini sarsacak derecede Izrar edilmesini o zamanki muhteşem Alman donanması bile göze alamadığı halde bugünkü zayıf Alman donanma- $i bu maksad uğruna tahrik edildiği takdirde intihara. sevkedilmiş olur. Çünkü Hitlerin donanması henüz İn giliz donanmasının karşısına çıkarak açık deniz muharebesi yapacak bir mevcudiyet değidir, Alman donanma- sı için esas vazifelerden biri olan İn- giliz ticaret gemilerini tahrip ve bu- nun için limanların edilmesi keyfiyetine gelince bu hareket bir akın mahiyetinde ve vurgun yap- | tıktan sonra kaçmak suretile yapıla bilir, Fakat İngiliz kuvvetleri tarafın- dan yakalanmak ihtimalini hesaba katmak lâzımdır. Zira şimal denizin. de İngiliz keşif ve devriye tayyarelerile | karakol gemilerinin daimi tarassud- ları sayesinde Alman filosunun taar- ruz hareketi zamanında haber âlına- caktır. Bombardımandan sonra çeki- bombardıman | | cı filonun iki cep zırhlı kruvazörile 10 bin tonluk iki ağır kruvezör (Blucher, Admiral Hipper) den mürekkep olduğ- nu farzedersek geride bunları himaye vazifesine Bismark ile Seharnhorst ve Gneisenau dritnotlarından müteşek- kil olan donanma gönderilebilecektir Xi, yalnız üç gemiden ibaret bu ana kuvvetin himayesine günvenmek çü- rük bir tedbir olur. Umumi harpte Alman zırhlı kruva- 2ör filosunun İngiltereye akınlarında ana flo hemen bütün mevcudile denize açılmış ve akından avdet eden filoyu denizde karşılıyarak himaye etmişti, Almanların henüz böyle bir taarruza kalkmamalarının yegâne sebebi ana kuvyeli emniyetli bir himaye yapa- mıyacak vaziyette bulunmasıdır. İkin- ci bir sebep de İngiltere sabili boyun- ca birçok tedafüi mayn tarlaları vücu- d getirilmiş olmasıdır, Hülâsa Almanyâ bu harbe donanma kuvveti bakımından hazırıkar gir- miştir. İnşaları günündenberi harp ki- fayetleri izam edlien cep zırhlılarında- ki savaş kabiliyetinin noksaniyeti de cenubi Amerika sularındaki muhare- bede meydana çıkmıştar. Alman donanma kumandanı Graf Spee'nin intikamını almak için İngi- Miz donanmasını harbe iebare teşebbüs ettiği takdirde akibeti Graf Spee'nin len filo gerisinde himaye kuvveti ola- Tak bir ana kuvvet bulmalıdır. Akın encamından pek farklı olmıyacaktır, A.B. Hayvanlar ve hissikablelvuku Erzincanda zelzelenin vukuundan a7 öwvel hayvanlar sokaklara dökülmüştü Erzincan serum müessesesi memur ve müstahdemini ahırdaki danaların çıkardıkları gürültü sayesinde hayatlarını kurtardılar Geçen gün bu sütunlarda hissikab- | lelvuku denilen «hâdiseleri olmadan #arketmek; hissinin hayvanlarda pek kuvvetli olduğundan, zelzele ve yer kayması gibi insanlar için ekseriya felâketle neticelenen tabii Afetleri hayvanların evvelden hissederek ted- bir aldıklarından bahsetmiş, bu mt. nasebetle zikretiiğim vakalar arasın- da senelerdenberi hayvanların pisiko. Jojik hallerile meşgul olan Ankara Veteriner fakültesi parazitoloji profe- sörü kıymetli dostum Dr. Nevzaddan dinlediğim iki müşahedey! de hülâsa etmiştim. Bu yazımı okuyan Dr. Nevzad ba Da göndermek lütfunda bulunduğu bir mektupta son zelzele dolayisile de hayvanlar ve hissikablelvuku bah- sile alâkadar şayanı dikkat hadiseler kaydettiğini bildiriyor. Muhterem doktorun öğrendiğine göre Erzincanda dam altlarında başi boş duran bir çok koyun, sığır ve kö- pek zelzele vukuundan evvel sokakla- ra dökülmüş ve acı acı bağırmağa başlamışlardır. Gece yarısı sokaklar- dan yükselen hayvan gürültülerinden uyanan bir çok kimseler olmuşsa da bu hali bilttabi izah edememişlerdir. Doktor, bilhassa çok garip fakat pek mesud netice veren şu hadiseyi kaydediyor: Erzincanda Ziraat Vekâletine bağı baytari bir serum müessesesi vardı. Bu müessese Şarkın serum ve aşi İhtiyacını karşılıyordu, Ve en xiyade sığır vebasile meşguldü Müessesede pek çok virus danaları mevcuttu. Hareketiaran husule goldiği gece, hadisenin vukuundan bir kaç saat &vvel virus danalarının bulunduğu ahırda bir gürültüdür başlamış. Bu gürültüden uyanan müessesenin genç müdürü baytar İlhami merak ederek aşağı inmiş, bütün müstahdemin kalkmış, danaların bulunduğu daire. ye gittikleri zaman Hayvanların te. Jüşla öteye beriyo saldırarak bağlı oldukları halkalardan okurtulmağa çabaladıklarını, zincirlerini koparan danalardan birçoğunun kapıya hü- cum ederek dışarı çıkmak istedikle. rini görmüşler. Hayvanlardaki bu Ani huzursuzluk karşısında herkes hayrete düşmüş, bir kısım müstahdemin fırsat bulup kaçan hayvanların arkasından firla- mış ve diğerleri de tam ahırdan çık- tıkları sırada müthiş zelzele başlamış. Müessese müdürünün refikası ve beş çocuğu uyanık oldukları için kendile- rini binadan dışarı atmışlar ve biraz sonra bina olduğu gibi çökmüş. Erzincan baytari şerum enstitüsü binasının bir tek insan ziyaa sebep olmadan yıkılmasına mukabil, ns hazindir ki, çöken duvar ve damlar ahırda bağlı kalan ve bütün gayret- lerine rağmen gincirlerini koparamı- yan danaları ölüme sürüklemiştir. Katiyetle denilebilir ki müessesenin 20 - 25 uzvu hayatlarını zelzele ola. cağını hisseden danaların çıkardık. ları gürültüye borçludur. Dr. Nevzad bundan sonra İstan. bulda olmuş bir vakayı da hatırlata. rak diyor ki: Bir kaç sene evvel Cihangirde bir gece yarısı büyük bir ev çökmüştü. Uykuda olan bu ev halkının hepsinin ölmesi muhakkak iken bir tekinin bumu kanâmamıştır, Çünkü evin kö. peği hadisenin vukuundan yarım saat İİ kadar evvel müthiş haylamalaris ev halkını uyandırmış, sokak kapısına hücum etmiş, açılan kapının önünde eve doğru acı acı ulumaları ey halkı. 21 da dehşete düşürmüş ve hepsi hay. van peşinde sokağa çıktıkları sırada ev çökmüştür. Hiç şüphe yok ki hayvanlardaki asabi cümle bası vecbelerda bazı his. Yere makes olmak bakımından in. sanlarınınkina falktir, $.R | İ 33 Kânunusani Haftalık piyasa Mali ye iktisadi anlaşmanın akisleri - İhracat ve ithalât maddelerinin vaziyeti Bu haftanın en büyük hâdisesi, İngü- tere, Fransa ve Türkiye arasınd za” lanan mali ve iktisadi oanlaşmalardır. Bu anlaşmalar etrafında günlerden beri izahat verildiği için, ayni mev- zwu tekrar etmek istemiyoruz. Yalnız anlaşmaların piyasada büyük bir alâka uyandırdığını kaydetmek Izımdır. Her şeyden evvel tütün piyasası daha emin ve canlı bir hale girmiştir. Şimdiye ka- dar İngiltere piyasasında tütünlerimiz az miktarda sarfedilmekteydi, bal- ki umumi harp senelerinden evvel, İngiltereye daha fazla tütün satiyor- duk. Umum! harp senelerinde, İngilte- re Türkiye tütünlerini alamadığı için, Virjinya tütünlerini kullanmağa başla» mıştı. İngiliz piyasası bu-tütünlere alış- tıkta sonra tektar unmumi harpten ev- velki, Türk tütünlerine bir türlü avdet edememişti. Şimdi İngiliz piyasası, bu itiyadını de- ğiştirmek için, Türk tütünü satin almak- dır. Türk tütünleri İngiltere piyasasın- da emin bir istihlâk as bulduktan sonra tütün ticaretimiz için yeni bir sa- ha açılacaktır. Bu haftanın mühim hâdiselerinden biri de, muhtelif ithalât ve ihracat şu- belerinde teşkilât yapılmasıdır. Ticaret Vekilimiz Nazmi Topçuoğlu ramı ta- ölinden istifade ederek şehrimize gel: miş, bu müddet zarfında Vekâlet erkâ- ni ile birlikte, İstanbul piyasasında yeni teşekkül eden şirket ve birliklerle meş- gul olmuştur. Şimdiye kadar 200 bin lira sermaye ile bir demir limited şirketi k muştur. Bu şirket, dışandan demir ithal edecek- tir. Şirkete demir kullanan fabrikajarla | demir ithalâtçıları dahil olmuştur. İkin- &i bir şirket de petrol limited şirketidir. Belediyenin de hissedar olduğu bu i ettiği Neft Sen- Imaktadır Çay ithal eden tacirler arasında bir İimited şirket kurulmuştur, Bundan baş- ka çuval ithalât tacirleri de bir araya gelerek yine ayni şekilde bir şirket ku- racaklardır. İbra lerine. gelince, tfük çıları da bir birlik kurmuşlardır. tacıler birliği iki gün evvel kurulmuştur. Bu şirketlerden başka, otuz şirket da- ha teşekkül edecektir ki bunların bir kısmı ithalât, diğer bir kısımı da ihracat işlerile meşgul olacaklardır. Bütün bu oluzu mütecaviz şirket için, Galatada Ömer Abid hanımda daireler ayrılmıştır. İhracat maddelerimizin vaziyeti Tütün — Baş taraftada yazdığımız gibi, tütün piyasası gün geçtikçe sağlam bir hale gelmektedir. Son günlerde Ma; caristen ve İtalyaya tütün sevkiyatı art- maktadır. Deri — İtalyadan kuzu derisi talep- İeri artmaktadır. Son hafta içinde en ziyade İtalyaya sevkiyat yapılmıştır. Derilerimize karşı her tarafta talepler vardır. Bunların arasında Macaristan da birinci derecede mevki işgal etmek- tedir. Halbuki deri ihracatı lisansa ta- bidir. Son günlerde Macaristana deri ihracı için müsaade verilmemektedir. Alikadarların . izahlarına göre, bu sene kuzu ve oğlak derisi için elde stok kalmıyacaktır. Kuru meyvalar — Son günlerde kuru meyva, en ziyade Macarlitan ve Ro- manyaya sevkedilmektedir. Limanımıza gelen Macar vapurları, ekseriyetle Tuna Üzerinden ihracat mallarımızı taşımakta- dırlar. Macaristana gönderilen kuru meyvalar arasında fıstık da bulunmak” tadır Kuru üzüm ve incire gelince, İzmir tica- Tet odası tarafından neşredilen malö: dika İ saya ve ta göre, bu sene üzüm ve incir piyasası İyi bir devre geçirmiştir. Son hafta için- de, İngiltere hükümeti kendi hesabına külliyeli miktarda üzüm almıştır. Fın- dık ihracatı son bir hafta içinde yine bir az artmıştır. İhracat daha ziyade Fran- eşe yapılmaktadır. Bun- lardan başka Romanya, Yuşoslavya, ikinci derecede uhcılar arasında bulun- maktadır, bam maddeleri — Pamuk ihracatı durgundur. Esasen pamuklu do- kuma Fabrikaları pamuk ihracatının doğ- ru olmadığına kanidirler, maamafih el- deki hesaplara göre, ihraç edilecek de Tecede pamuğumuz da vardır. Dokuma ham ddelerinden ve yapağıya gelince, son birk içinde en ziyade İngiltereye sevk pılmıştır. Sovyetlerin de piya alakaları kesilmemiştir İthalât maddelerinin vaziyeti İshali artırmak için, bankaların ak- reditif muamelesini ziridir. Geçen gün'de yazdı Osmanli bankan tarafından bin İngiliz liralık akreditif gelmemiştir. Bu miktarın di arurılacağı ümid edilmektedir. Manifatura “ithalâtım artırmak için bankaların manifatura tacirlerine avarıs vermesi icap ediyordu. Sön günlerde Ticaret Vekâleti: bu: ciheti temin etmiy tir, Demire gelince, evvelce de yazdığı muz gibi, piyasanın en büyük ihtiyacı da demir ve müdeni eşyadan ibarettir. İt- halât tacirleri, İngiltere ve Fransadan demir getirtmeğe muvaffak niş lardır. Diğer taraftan A k dövizle demir vermeği kabul eim Amerikadan, buradaki carethan re gelen mektuplarda, Amerikan dem fabrikalarının, İngiltere an: bat anbına çalıştıkları bildirilmektedir. Ma- amafih bü mektuplarda, Amerikan fab- rikalari, Türkiyeden vaki olacak sipa- işleride kabul edeceklerini pr mektedirler, tiftik gün at ya- ve ave Şubat ve mart ortalarına do ri n yapılan ilk demir « yasaya teslim edilecektir. Bundan başka, Belçikadan d ithal etmek için teşebbüslere tir, Hüseyin Avni Gümrük muhafaza memur- larının Tasarruf ve karagün sandığı Gümrük muhafaza memurl teşkil edilen tasarruf ve kı heyeti umumiye iç! dürlüğü binasında yaptlı Bundığın yardım imkânların mesi, gelirin artırılması husus! gülmüş, sandığın 6 senelik fas, geçirilmiştir. Muhafaza memurlarının âldatı ile yaşa- yan sandığın bugünkü para meycudü y miş bin lirayı geçmiştir. Karsgün nın geçen sene zarfinde ölen ailelerine bir defaya mahsus olmak üzere 500 er İlra nakdi yardımda bulunduğu, sene- Mk yardım tutarının İse 4, 5 bin liraya baliğ olduğu tesbit edilmiştir. Toplantıda, bun- dan böyle, tekaüde sevkedilecek memur- larâ da 509 er liralık yardımda bulunulma- m, ancak her nakdi yardım vukuunda me- murlar tarafından ayrıca 00 ar kuruş verilme- si de kararlaştırılmıştır. İçtimada idare ho- yeti raporu okunmuş, heyet ibka edilmiş- tir. Eminönü Kalkeyinden: 25 iki 1040 perşembe günü sant 1730 salonunda İstanbul belediye rels muavini bay Rifat Yenal tarafından eKöyellür. hakkında bir konferuns verilecektir. Dave- tiye yaktur, herkes gelebili Felâketzedeler için kavurma yapıldı Kurban bayramı hava nisbeten mü. sait geçmiştir. Rüzgâr hafifce lodostan estiğinden bâraret mutedildi metre & derece ile 14 derece arasında tahavvül etmiştir. Yalnız dün hava ka- panmış ve yağmur başlamıştır. Termo- Bayram günleri kesilen kurbanların | derileri Türk hava kurumu ile Kızılay ve Çocuk esirgeme kurumlarına teberrü edilmiştir. Birçok kimseler kurbanl Eminönü OHalkevine gönderi Kurbanlar burada kesilerek zelzele ketzedeleri için kavurma yapıl Yukardaki resimde kavurma yapılı görünüyor, arıni