8 Ocak 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 6
maa ema © Eski günlerde Istanbulda zelzeleler, 310 hareketiarzı surlarının 57 kulesi ve bir çok büyük bina harap olmuş. 527 dekinde patrik (Of- Taziyus), sarayının altında can ver- miş. 558 de Ayasofya kubbesinin ya- na gitmiş. 5827 deprentisinin akabin- | de yangın ve şehrin bir kısmı alevler | içinde. 732 de Aya İrini (şimdiki Askeri müze binası) fazla zedeleniyor; im- parator Arkadiyüsün heykeli bile devri- Miyor. 869 daki 40 gün 40 gecelik sar- sıntıdan birçok kilise ve ev yıkılıyor. 1037 nin felâketi kahtugala ve veba da getirdiği gibi 1944 de yine Ayasof- ya dahli olarak hayli âbideler hasar- de. Bizim fethimizden sonra: Üçüncü Murad devrinde, günlerce süren 1592 Melzelesi Fatih camisinin avlusunda» ki kubbelerin ekserisi ve Topkapıya yakin kalebedenlerini tahrip etmiş. Üçüncü Ahmed zamanında, 1718 de Üç dakika devam eden ve üç gün tekrar tekrar yoklayan pek şiddetli sarsıntı Yalı köşkünün civarile surun Edirnekapısı ve Yedikule taraflarını #edeledikten, sokakları enkarla dol- durduktan maada Lâyuad cami, han, hamam duvarlarını çatlatmış. 1766 da, üçüncü Mustafa tahtında iken mayısın li inci ve Kurban bayramı- nin üçüncü günü iki dakika devam edeni büsbütün yıkım: Ayasofya, Bultan Selim, Şehzade, Yenicami, Nuruosmaniye camileri büyük zarar- da; nice mahelleler viran, telefat da 1310 (1894) zelselesi rumi gereği zuün 10 uncu salı günü, sabahleyin tahminen alaturka üçte, şimdiki saatle on buçuk raddelerinde vuku- bulmuştu. O vakitler beş altı yaşında bir ço- cuğum, maamafih iyice hatırlıyo- rum, Bizim Göztepedeki evin tavan arasında, benden sekiz on yaş büyük zenci Hadi ile oynuyorduk. Hadi, Portekizin Loanda müstemlekesin- den, seyyar bir cambaz kumpanyasi. Ie Avrupa diyarlarını başlan aşağı gezmiş, trupu İstanbula gelip Beyoğ- lundaki Konkordiya tiyatrosunda bu- Yunurken, Mektebi Harbiye Fransizca muallimlerinden Eğimeli Lüpo efen- dinin delâletile bize getirilmiş, birkaç dil bilen, gayet şaklaban, ailemize son derece sadık bir zenci idi Mütbiş bir uğultu içinde evin çatır çutur seğa sola gelip gitliği, pencere camlarının zerigır zangır zangırda- dığı Alâ gözümün önünde ve kulak- larımdadır. Hadi hemen beni kucsk- layıwerdi; merdivenlerden dört nala aşağı soluğu bahçede aldık. Etraftan (amanın Kiyamet kopu- yor!..) diye feryad ve figanlar çınlı- yor. Herkes dışarı uğramış. Çenesi kilitlenenler; sapır sapır İspazmöz ge girenler; şark şark düşüp bâyılanlar; yanı baygın yarı ayık kelimet şeha- det, salâvat getirenler... 'Tam tabirle âna baba günü, Kisa ccik düvar diplerinden, küçücük ağaç altlarından bile kaçarak bağ kü- tüklerinin aralarına sinmiştik. Orada da namaza varıp söcdei rahmAüna ya- tan yatana; (Yasini şerif), (Ayetülk kürsü), (Kuleuzü )ler okuyan oku- İ ” yana, Günlerce, hatta haftalarca kuru toprakta, battaniye ve yatak, yorgan kurulma obalar için- de barındığımızı, seyran yerlerindeki | dumanlar peyda olmakla beraber en | yenin, bir miktar hak kuran kafesfle 1894 zelzelesinden sonra İstanbulda | kenar mahallelerden bir manzara ! İ gibi iki taş arasında çalı çırpı ile pik şen bir kapçık yemeği yediğimizi hiç | unutmam... Evlere dönecek babayi- | ğit nerede? Teferrüatı kavrıyacak yaşta değli- dim, Sonraki kulek dolgunluklarıma nazaran: Hareket apansızın, en şid- detli şeklile başlamış, On gün mü, on| beş gün mü boyuna yoklamada; llk- önceler sık sık, sonra famlaria (ben buradayım) demede, Sadme esnasında İstanbulun bü- tün caddeleri, viraneleri, meydanları | halkla mahşer; bilhassa Karaköy. Ci- | varın daraş sokaklı kâgir binaların- dan kaçanlar hep orada, | Hasaratın bilinçosuna bakarsak 939 yılını bizlere matemle nihayetlen- | diren Erzincan ve havalisi Afetinin | yanında derede kulak kalıyor. Boğu- ziçi ve Kadiköy yakası topraklarında | şahrem şahrem yarıkları, kimisinde belMbaşlı zarar: Kapalıçarşının kıs- | men yıkılması ve âşeret hanesinin ya- rısını geçmiyecek Insan zayiatı; Edir nekapıs camisinin, bazı köhne ebni. eski konaklara alt çamaşırlık bacala- | rının. göçmesi ve epeyce minare külâ- hunın da uçması. Çarşıların çoğu derakap başka yer. | lere taşınmışlar, tuhafiyeciler ve yor- | gancıların bir kısmı da Şehzadebaşın. | daki Fevziye çarşısına yerleşmiş- l Terdi (D Hengâmenin yıllarca dillerde gezip | durmuş vakaları: Heybelladadaki bir | köşk balkonunun çökmesi ve genç bir | ana İle kucağındaki masumun ahrete | gitmesi; o perşembe köşeye oturacak | ayın on dördü gibi bir civanın aklını oynatıp Toptaşılık olması ve senesine | kalmadan Cennetine kavuşması; bir de Çukurceşmedeki 'Taşhandan bir. | kaç Ermen! ırgadın can hevlile ken- dilerini pencereden atıp paramparça | kesilmesidir. Bu siralar, emektarlardan LAtİf ba | cı da Koska kurbünde, Musalladaki nohut oda, bakla sofa evcağızının tah. taboşundan aşağı yuvarlanıp bir ba- cağı sakat kalmıştı İştu keyfiyeti de istismar edenler | mi ararsın? Galata köprüsündeki kırk| yıllık kötürüm, topal, çolak dilencile- | rin hepsinde avuç uzatırlarken: — Zelzelede bu hale geldim!... inf. tisi... Hareket büş verdiği zaman büyük babam Galatadaki (Ekonomi) lokan- tasında yemek yiyormuş; İSE Dağ dr garı, Karaköy hercümerç... re | nereye gitsin?... Elbette kei öğe gunu yoklamağa... | Köprüden Haydarpaşa vapuruna bindiğini görür görmez, gözlerini dört açmış hefiyelerde fırsat hazır; Zatı hümayunu istifsara koşmadan evini boyluyor. Oradakiler akdem ha?... Ve lâhzada Yıldıza cumnal... Merhumun Göztepeye gelmesile dönmesi bir oluyor; doğru Serasker (1) O hayali fi tarihinde (Eski Odalar) denllen yeniçeri kışlasının bulunduğu ma- hal. İkinci Mahmud (Vakai Hayriye) den #üra semtin adını (Feyziye) ye çevirmiş. Benelerden gonraki meşhur kıraathane bile b namdaydı. İ Jundurmak teklifi kapısına gidiyor. O siralar orada İs- tihkâm ve inşaatı askeriye reisi. Bir de baksın ki meydan, dairelerin erkân, ümera ve memurlarile hınca- hınç. Binanın ana duvarlarının kaç yerinde yarıklar, çatlaklar, meyiller. Buraları potrellerle, köşebendlerie kenedlenmezse tehlike muhakkak. Halbuki kodamanlar( hiçbir şyeiği vok) deyip durmada; bizimki ise (bunes ibadullahım hayatı mevzuu- bahis; vebal altına giremem) diye 1s- rarda. Meğerse ortalığın cemmi gafir halmi aldığını duyunca, Abdülhami- din etekleri tutuşmuş. (Ne olursa ol- sun, mevcuttan bir feri kalmayın- cıya kadar hepsini odalarına diği tın!) iradesini savurmuşmuş. Hafiften hafife zelzele berdevam. O can pazarında canını sokakta bulan kim Ki dinliyecek. Büyük pederin meydana barakalar yapılmak, Kısa İ bir müddette bina sağlama almıncıya kadar memurları o barakalarda bü- çamaçar kabul edilmis amma, Hünkâr da Ikinci ve sunturlu hoşundu çekmiş Rahmetli, başucunda olmak Üzere bir gececiğin içinde barakaların hep- sini tamamladıktan sonra şimdi de haldır huldur binayı pekişdirtmede O esnalarda bir Hünkâr çavuşu çi kagelip kâğıdı dayamaz mı? Kerkükte Aramsaz 13 üncü niza miye fırkası kumandanlığına tayini emri; açıkçası mis gibi sürgün... Derme çatma çadır bozuntuları 21- tında, (gene mi yer oynuyor?) diye titreştiğimiz anlar, bu tepeden İnme hepimize büsbütün karalar bağlat- muşta. Adamcağız yolu tutup Halebe va- rınca, gene kim bilir ne düşünülerek, orada ikamete memurluğuna dair bir #rade daha. 'Tam tamına 15 yi Ha- lepte kalmış, Meşrrtiyetin ilânından | sonra İstanbula kavuşabilmişti, Mahud hareketiarz hadsiz hesapsız | kişiyi, bilhassa hatuneleri sinir ve ve- him İlletine uğratmış, kırk merak et- miştir. Araya seneler girdiği halde caddeden dolu dizgin bir yük arabasi mı geçiyor, alt katta çocuklar mi ko- İ suşuyor, kimlea bir kapı kapandı da | camlar mı sarsılmada? yaydan ok fırlamış gibi kendilerini bahçeye atanlar Tanıdıklardan bir Mevhibe hanım | yardı. Aharı ömrüne kadar, elinde | na kordiyalsız yerinden kıpırdıya- | Sermed Muhtar Alus AKŞAM Abone ücretleri Türkiye 1400 kuruş Eenabi BENELİK © AYLIK 3 AYLIK JAYLUK Posta tihadına dnhli elmiyen senebi memleketler: Seneliği 3000, 24: aylığı 4000, #p aylığı 1000 kuruştur. Adria tepeli için yirmi beş kuruşluk pul | “göndermek lâzımdır. Zilkade ?8 — Kasım 62 B. İmemk Güneş Öğle İkindi Akşam Yatan RE. 1249 239 TM #4 12 143 va. 5m 74 1229 6 157 vaar İtarehane: Babi civan Acımasuk wkak No. 3 Ev, Apartıman kiralamak için «Akşamsm KÜÇÜK İLÂNLARI En süratli ve en ucuz vasıtadır. i nof, profesör Saniyesinde | İ de, araştırmalar İ edilmiştir. Sofya mektupları Bulgaristanda mebus seçimine Şumnu mıntakasında başlandı seçilen 27 mebustan 23ü bugünkü hükümete taraftardır Sofya, (ikincikânun) — Bulgaris- tanda mebus seçimi mıntaka, mınta- ka yapılıyor. Belen, Varna, İsperih, Kubrat, Yenipazar, Osmanpazar, Po- povo, Prelav, Prâvadı, Razgrad, Rusçuk, Eskicuma ve Şumnu hava- Mierini ihtiva eden Şumnu eyaletin. de yapılan seçim neticelenmiştir. Bu mıntakada seçime 886,250 kişi iştirak etmiştr. Kadınların iştiraki geçen se- nekinden daha fazladır. Seçime, Türk kadınları da iştirak etmiştir. Dahili- ye Namrı general Nedevin beyana» tma göre, Şumnu muıntakasımda ya- pılan seçimde ayrılan 27 mebustan 23 ü şimdiki Köseivanof hükümeti taraftarıdır. Seçim, hâdisesiz olarak İntizam dairesinde geçmiştir. Seçim müna- sebetile yılbaşı eğlenceleri de dahil olmak üzere bütün balolar, danslı müsamereler, eğlenceli toplantılar yasak edilmiştir, İkinci parti olarak mebus seçimi, Plevne ve Burgaz mıntakalarında ayın 14 ünde yapılacaktır. Bu mınta- kalarda namzeğiiklerini koyanlardan 19 kişinin namzedlikleri, mahkemeler tarafından reddedilmiştir. Namzed. Mkleri tanınanlar, ayın . dördünden | itibaren seçim propagandalarına baş- Januşlardır. Dahiliye Nazım general Nedev, Burgazda ve havalisinde 66- çim münasebetile bugünkü siyasi va- xiyet hakkında yüzlerce halkın hu- yurunda nutuklar söylemiştir, Sofya ve eski Zağra mmlakaların- da yapılacak seçim namzedlik koyma müddeti bitmiştir. Sofyada namzeğ 230 kişi, 30 mebusluk yeri için mücadele edecektir. Eski Zağra muıntakasında 21 mebusluk için 120 namzed Çi . Sofva mıntakasın- da namzedliklerini koyanlar arasın- da eski Başvekillerden Nikola Musa- Aleksandr Çankof ve sabık nazırlardan Todor Kojuharof, Krıstü Pastuhof, Boyan 8&milof, Dİ- mitir Giçef, Grigor Vasiler, Dimo Kazasof ve Türk - Bulgar dostluk cemiyeti reisi profesör Petro Stoya- nof da bulunuyor, İntihabatta, hükümet taraftarla. rının bir muvaffakiyet kazanarak parlâmentodaki 173 mebusluktan as- gari 110 unu elde edecekleri tahmin edilmektedir. İhtikârla mücadele Bulgaristanda ihtikârla şiddetle mücadele ediliyor, İhtikâr aleyhinde çıkan kanun abkâmına riayet edilip edilmediğinin anlaşılması için dük. kânlarda, mağaza ve ticarethaneler- yapılıyor, Sofyada mensucat, deri ve kauçuk mamulâtı tcaretile iştigal eden 164 mağaza- | dan 47 sinin ihtikâr yaplığı ve bu | maksadin mallarını tesbit edilen fi- İ atlerden fazla sattıkları ve satılık eş- yalarının” üzerlerine flat etiketleri koymadığı anlaşılmıştır. (o Bunlara İ ağır para ceğalârı kesilmiştir. Suçla” ri daha ağır görülen Sofya tacirlerin. den yirmisi ise vilâyetlere sürgün Umumi af Hazreti İsanın doğum yüldönümü yortuları münasebetile, Bulgaristan. da 343 mahküm affedilmiştir. Bun. ların arasında siyasl ve askeri mah- kümliar da vardır. Sofyanın müdafaası Sofyanım gaz ve klınya harbine karşı müdafaasına ötedenberi hasırlanıl- maktadır. Sofyanın imar plininı yapan mimar profesör Musmanın imar plânında bazı sokak altlarında sığınaklar ya- pilması vardır. Sofyanın müdafaası için halen Sofyada «Simson Veliki> adında bir kimya ve gaz harbi mü- defaası cemiyeti çalışıyor. Bir harp vukuunda Sofya halkının yüzde dok- sanı şehir dahilinde kalacağından cemiyet, bunların korunması için gaz maskesi dağıknağa devam ediyor. Beher maske 173 levaya satılıyor. Bofyanın müdafaası için «Simeon Ve Mki» gaz, kimya harbi müdafaası c6 miyetine aza olarak yazılanların adedi 50 bini geçmiştir. Sovyet - Bulgar münasebat Sovyet orduları, Polonya toprakla rını işgal edelidenberi Bulgaristanın Sövyetlerle münasebatı sıklaştı. «Sor. yeller Besarabyayı dn işgal edecek» diye yazan Bulgar gazetelerinin iisa- nı değişti ve Sovyetler lehinde neşri. yat başladı Sovyet - Bulgar yakınlığı, son #- manlarda bir Bulgar iktisadi heveti- nin Moskovaya gitmesile daha ziyade artmıştır. Umumi harptenberi Sovyet - Bul gar ticari mübadelesi hiç denilecek kadar ehemmiyetsizdi Bulgariar, şimdiden sonra ucuz gördükleri Ka- radeniz yolille Rusyaya epey ibracat yapacaklarını ümid etmektedirler, Bulgaristan, Rusyaya mensucat ma- mulâtı, tütün, üzüm vesaire gönde- rebilecektir. Rusyadan ise makineler, madeni mamulât, pamuk, petrol otomobil, kanyon ve aksamı, ziraat alâtı vesaire ithal edöceklir, Bulga- ristanım Rusyaya 939 daki ihracala yalnız 27,000 levadan ibarettir. Tuna üzerinde feribot işliyecek Rumen demiryolları müdürünün beyanatıma göre, Tuna Üzerinde Rus- çuk ile Rumen sahilinde kâin Gürge- vo (Yerköy) arasında işletilecek ara- ba vapuru (Feribot) için hazırlığa Romanyada süratle devam ediliyor. Rusçukta da Bulgar demiryolları ha- girlik yapıyor. Rumen feribotu iki motörlü ve herbiri 340 beygir kuvve- tinde olacaktır. Uzunluğu 65, genişli- ği 14 metredir, Rumen feribotunda yapılmakta olan 160 metre uzunlu- Zundaki üç sıra raylar otuzar tonluk 15 vagon alabilecektir. Bu feribot, Rumen demiryolları idaresine 140 milyon leye mal olacaktır. Feribot işlemeğe başladıktan sonra Bulgaristanla Romanyanın demiryol. Jarı birbirlerile birleşmiş olacaklardır. İki memleketten gelen yolcu ve yük trenleri 'Tuna üzerinden feribotlarla taşınarak karşıki sahildeki demiryo- Tuna nakledilecekler ve bm suretle Tunada gerek Bulgar ve gerek Ru- wen sahilinde trenlerde hiç yol yük aktarması olmayacaktır, Hollanda deniz ticareti buhran geçiriyor Amsterdam 7 (AA) — Hollanda deniz ticaretini şiddetle müteessir eden buhran dolayısile Hollanda - Amerika seyrisefâin Kumpanyası, 28000 tonluk Statendanı vapurunu techizatından tecrid etmeye karar vermiştir. Bu vapur New - York hat- tında işlemekte idi. Hollandada casusluk Amsterdam 7 (A.A) — Askeri üni- forma kaçakçılığı ile alâkadar olan casusluk meselesi hakkında hükü. melçe yapılanı tedkikat neticesinde Amsterdam askeri mıntakası mem larından beş kişi işten çıkarılmıştır. Harp kaçağı hakkında yeni bir anlaşma Brüksel 7 (AA) Harp kaçağı addedilen bazı maddeler hakkında londra, Paris ve Brüksel arasında kısmi yeni itilâf hasıl olmuştur. Bu maddelerin heyeti umumiyesi İtibe- rile bir itllâf temini için müzekerele- re devam edilmektedir. Amerika - Japonya ticari müzakeratı Vaşington 7 (AA) — Vaşington sefiri Kensuke Horinuşi Hariciye Na- zir «Cardell Hull: ı ziyaret etmiştir. Bu ziyaretin Amerika ile Japonya arasında yapılan ticari müzakere lerle alâkadar olduğu zannedilmek. tedir.
