26 Nisan 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

POLİTİKA Iki grup arasında mücadele Dünyanın yedi büyük devletinin ayrılmış bulunduğu iki grup arasında tarihin en büyük siyasi mücadelesi cereyan etmektedir. Bir taraftan İngil- İcre - Fransa - Amerika - Rusya grupu ikinci derecede ve küçük devletle rin Almanya ye İtalya ve Japonya tarafından tehdit edildiklerini ileri süre- rek bu devletleri garanti ediyorlar, Diğer grup da dava ve mücadele münhasıran büyük devletler arasın- da olup arazisi ve sanayii gayri kâfi olanların ellerinde ihtiyaçlarından kai kat fazla arazi ve servet bulunanlar ile müsavat esası zere kati hesabı görmek için çalıştıklarını ve küçük devletlerin müsterih olmalarını temine galışıyorlar. Amerika Cümhurreisi Roosevelt dünya ötnrünün meselelerinin bir kon- deransta hal ve müzakere edilmesini Almanya ile İlalyaya teklif ederken konferansın huzur ve emniyet havası içinde toplanması için Almanya ile İtalyanın Avrupada ve Yakın Şarkta otuz devlete on yahut yirmi beş pene müiddetle istiklâllerinin ve mülklerinin masun kalacağına dair temi. nat verilmesini şart Almanya ile İtalya ise Amerikanın bu teşebbüsünü gayri samimi bir hareket ve hatta otur devleti şüpheye düşürerek harekete getirecek bir ma- neyra olarak karşılamışlardı. B, Mussolini Romada üç sene sonra açılacak muazzam bir serginin temelatma merasimi münasebetile söylediği nutukta İtalyanın sulh ve huzur içinde yaşamağa azmeylediğine böyle büyük bir teşebbüse hal ve vakit sarfetmesinden büyük bir delil olamayacağını söyliyerek bir cevap vermişti. B. Hitler cevabını 28 nisanda Rayhştağın fevkalâde toplantısında söyliyeceği nutka bırakmıştır. B. Hitlerin bütün dünya tarafından merak. Ja beklenen nufkunda Amerikaya şiddetle hücum edeceği anlaşılıyor. Ma- ahaza bu nutkun yeni bir gerginlik peyda eylemesi ihtimali azdır. İngiltere ile Romanya arasında ticari müzakere Bükreşe giden İngiliz heyetinin görüşeceği başlıca noktalar nelerdir? Bükreş 25 (A.A) dan alman göre Bükreşe gelen Sir Laithross'un riyasetindeki resmi İngiliz heyeti, Ro- manya hükümeti ile aşağıdaki nok- ta hakkında müzakerelerde bulun- muştur: 1 — İngiltere tarafından Roman- yâya, harb levazımı şeklinde ve Ro- Mianya tarafından petrol hasılâtı kar- şilik gösterilmek üzere uzun vade ile para ikraz edilmesi, 2 — Yolların, umumi binaların in- gası ile sair inşaatın İmtiyazlarının İngiliz sanayi erbabına verilmesi, 3 — Romanya sanayiinin inkişafı Kususunda mesai birliğinde buluna- bilmeleri için İngiliz sanayi erbabına imtiyazlar verilmesi, 4 — İngiltere ile Romanya arasında Çanakkalede seyyahlar Çanakkale (Akşam) — İngiliz ban- Gıralı Le Titia seyyah vapurile Çanak kleye 344 İngiliz seyyahı geldi. Bun- lardan 253 ü Trova harabelerini ve 32 si de Gelibolu yarımadasındaki İn- giliz mezarlıklarını ziyarete çıkmış- lardır, Seyyahların gerek vapurdan karaya çıkışları ve gerekse karada s6 yahat edişleri çok muntazam vasıta“ İarla yapılmış ve kendilerine her tür- tü kolaylık gösterilmiştir. Bu hususta Çanakkale polisinin gösterdiği inti- Zam zikre şayandır. — İyi bir memba anlaşıldığına bir kliring itilâh yapılması ve Ro- manya ile İngiltere arasındaki ticari mübadeleleri arttırmağa medar ola- Cak surette İngiliz lirasına yenibir kıymet takdir edilmesi, İngiliz heyetinin mesaisi, Bükreşte siyasi ve iktisadi mahafll ile Rumen gazeteleri tarafından yi bir alâ- kerpiç yaparken bir göl halini alan suya yüzmek için girdiği zannedilen Osman adlı 14 - 16 yaşlarında bir çocuğun ortağa görülmemesi nazarı dikkati celbede- rek mezkür suda aranmış ve ölü ola- rak bulunmuştur. Keyfiyetten ha berdar edilen alâkadar işin içinde kasd olup olmadığını tah. kika başlamışlardır. Memleketimize gelen Sovyet Hariciye komiser B. Vladimir ovyetler, Hariciye Komiserliği 'muavini B. Vladimir Potemkini Bükümetimizle görüşmek üzere An- karaya gönderiyorlar. £ 1876 senesinde Tver şehrinde doğan bu zat, bir doktorun oğludur. Tahsi- İlini Moskava kollej ve üniversitesinde yapmıştır, 1889 da, bir talebe nümayişine işti- Tak ederek Butürki zindanına hapse- (Gndi, 1905 ihtilâline karışması Üze- rine de Moskovadan tardolundu. Bol- gevik inkılâbından evvel fırkada çü Biştı, bazı eserler neşretti, 1917 ile 1919 arasında Moskova vilâyeti İcra komitesinde ve bilâhare Odesa maa- rifinde bulundu. Rus Sovyet öodyallt, federasyonu maarif komisyonunda Aza oldu. 1919 le 1921 arasında Kızılordu ce- Dup cephesinin, bilâhare garp cephe- #inin siyasi kısmında vazife aldi. muavini POTEMKIN Icra? komitesinde aza olan V. Potem- kin 1922 ile 1923 arasında Marsilyaya Kızılhaç işinde çalışmak üzere gön- derildi ve oradan İstanbula gelerek Rusyaya döneceklerin sevki işini ida- re etti, 1924 de Potemkin İstanbul general konsolosu olmuştur, 1926 ye kadar şehrimizde kaldı. Bu tarihten 1929 se- nesine kadar da Sovyet -sefareti mü- şaviri oldu. 1929 ile 1932 arasinda Atina ve 1932 - 1934 de Roma sefirliği yaptı. 1934 den sonra da Paris sefare- tine getirildi, Son vazifesi Hariciye Komiser mu- Avinliği olan B, Potemkin, böylede, beş sene müddetle vüzifeten çalıştığı memleketimizi bir kere daha ziyaret etmiş oluyor. Amerikan rm ei yardımına totaliterlerin denizaltı gemileri mani i olabilir mi? Avrupada patlayacak harpte Ameri- ka demokrasilere yardımını esirgemi- gündenberi Hmanlara giren çıkan yük gemilerinin miktarı gittikçe çoğalıyor. Dünya ah- vali karıştıkça yolcu ve seyyah vapur- ları tenhalaşıyor. Harp patlarsa Okyanuslardaki sey- rüsefer duracak mı? Önümüzdeki dün- ya harbinin deniz cephesinde denizal- tı gemilerinin harekâtı geçen harbi umumiden hiç bir farkı olmiyacaktır, Denizlerde harp bir taraftan Alman ve İtalyan denizalı gemilerinin müva- lecek her türlü malzemeyi zapt veya imha etmektir. (Bundan sonra deniz- lerde hukuku düvelin harp kaçağı say- dığı mallar bilümum eşya ve emtiaya » teşmil edilecektir.) Buna karşı demokrat devletler de- niz nakliyatını emniyete almağa çalı- şacaklardır. Nakliyatın emniyete alın- ması harbi umumide muvaffakıyetle tatbik edildiği üzere nakliye gemilerin- den kafileler teşkil ederek bunların harp gemilerinin himayesinde sevket- mekle mümkündür. Kafilenin heyeti umumiyesine Convoy namı verilir. .Convoy halinde gemiler bir sırada dört lâ beş gemi olmak üzere müteaddid sıralardan teşkil edilir ve bir Convoyda 15-30 nakliye gemisi bulunur, Bu ge- milerin hepsi topla müsellâhtır. Açık denizde kruvazör ve yardımcı kruva- zörler Convoyun etrafını kuşatarak muhafaza altına alırlar, Convoy Fransa ve İngiltere sahille- rine 400 mil yaklaşınca himayesi tor- pido muhriplerile takviye edilir. De- nizaltıların en ziyade faaliyet göstere- cekleri mıntaka sahilden takriben 400 millik mesafe dahilindedir. Bu tehli- keli mmtakada her Convoya 8-10 muh- rip ve müteaddid müsellâh balıkçı ge. mileri refakat eder. Denizaltıların böy. le sıkı emniyete alınmış Convoylara ta- arruz ederek gemi batırabilmeleri çok müşkül ve şansa bağlıdır. Çünkü de- nizaltı gemisi için en büyük tehlike hud su bombasile balırmakta gecik- mez. Denizaltı gemisinin emniyet muh- riplerini atlatıp Convoya yaklaştığını kabul etsek bile gemi kalabalığı için- de kalan su altındaki kaplumbağa yü- rüyüşlü denizaltı gemisi hedefini ek- serya kaçırır, Umumi harpte Alman denizaltıları İngilizlerin Convoy nak- iyatını tatbikten sonra ciddi bir iş göremediler. Halbuki bugün Convoy- lar havadan da tayyarelerle himaye edileceklerdir. Tayyareler hücum um». Umumi harpte Convoy mileri denizaltıları dinleyen çok mü- 'kemmel ve hassas dinleme cihazlarile mücehhezdirler, Gerek Convoyların himayesine tah» sis edilecek ve gerek bunların geçecek» leri mıntakalarda denizaltıları arıya» cak muhriplerin miktarı bakımından İngiliz ve Fransız bahriyeleri bugün harbi umumiden daha müsaid vaziyet- tedirler, Zira karşılarında mühim bir Alman donanması mevcud olmdaığın- dan açık deniz donanmalarındaki muhrip filotillâlarından büyük bir kıs- mını denizaltı takibi işine tahsis ede- bilirler, Amerikadan İngiltereye yapılacak nakliyat için harbi umumide olduğu gibi şu Convoy mevzuu bahsolabilir. A. Convoyu: Kanada ve şimali Ameri- ka limanlarından kalkacak 20-24 ge- miden müteşekkil olarak her dört gün- Se Yİ a 3. Convoyu: Amerikanın orta ve ce- nup kısmındaki limanlardan hareket edecek 16 - 20 gemiden mürekkep ola- Tak her dört günde bir İngiliz liman- larına gelmek üzere. C. Convoyu: Cenubi Amerika ve Avustralya limanlarından kalkacak 16 gemiden ibaret olarak her dört günde bir İngiliz limanlarına gelmek üzere hamil oldukları harp malzemesini İn- giliz limanlarına boşalttıktan sonra Amerikaya dönecek gemiler de ayni Convoy teşkilâtı altında muhrip ve kruvazörlerle himaye edilerek Atlan- tiğe açılacaklardır. £ Denizaltıları Amerika sularına giderek Convoyların yollarını kesmeğe teşebbüs etmeleri muhtemel ise de o sularda mahfuz ve müsaid üsleri olmadıkça bunun bir Plân tahtında idamesi imkânsızdır. Harbi umumide Alman denizaltıla- rının Amerikadan yapılan Convoy ha- ndeki nakliyata verdikleri zarar res- mi vesaike istinaden yüz gemide ancak bir gemidir. Yani beheri 15 gemiden mürekkep yedi Convoydan bir gemi bax tırdabilmiş, altı Convoy hiç bir zayia- ta uğramadan gelmiştir. .Convoy teşkil edecek bugünün moför- Tü şilepleri harp umumideki şilepler- den daha süratlidir. Sürat arttıkça denizaltıların hücum imkânı azalır, Çünkü şimdiki denizaltıların su altı Convoy sisteminin kabulü için İn- gilteredeki alâkadar makamat arasın. da o zaman uzun uzadıya münakaşat- le vakıt geçirilmeseydi umumi harbin ilk yıllarındaki gemi zayiatı bittabi 0 kadar fazla olmazdı. Büyük harpte Almanların Amerika nakliyatına mâni olmak için denizde en fazla bulundurabildikleri denizaltı gemisi miktarı 60 aded idi. Harple bir bahriye mevcut denizaltılarının ancak üçte birini cepheye sevkedebileceğine göre o zaman Almanların elinde tak- riben 180 denizaltı gemisi bulunmak- ta idi. Bugün İtalyanların 100 ve Al- rasilerin gemi tezgâhları için yeni in- şaatle bu zayiatı telâfi etmek alelâde bir iştir, Amerikanın demokrasilere askeri kuvvetle yardımı mevzuu bahsolduğu takdirde yeni dünyadan Avrupaya ta- şınacak ordular için yüksek süratli transatlantikler kullanılacaktır ve bu cesim seyrülseyir gemilerle denizaltı. lara karşı ayni Convoy teşkilâtı tatbik edilecektir. Harbi umuminin Son S6 iğ Li ayında Amerikadan tekmil techizat ve ağır- toklarile 1,037,116 muharip taşınmış ve bu muazzam askeri nakliyat esna- sında Alman denizaltı gemileri ancak 637 muharibin itlâfına muvaffak ola- bilmişlerdir. Harbi umuminin bidaye- tinde dünyaya dehşet veren Alman de- nizaltı gemilerinin faaliyeti deniz nak. liyatının esaslı ve müessir müdafaa sİS- temlerlie yapılması sayesinde harbin son senelerinde âdeta felce uğramıştır. Önümüzdeki harpte de Amerikadan Avrupaya vaki olacak nakliyatın mani olmak isteyecek olan Alman ve İtalyan denizaltı gemileri işte bu emniyetli Convoy teşkilâtı ve müdafaa sistemi Evvelki gün Ankaraya gelen Irak Dahiliye Nazırı B. Naci Sevket şerefine kunda bulunan denizaltıları görür ve | Hariciye Vekilimiz B. Şükrü Saracoğlu tarafından bir öğle ziyafeti verilmiş. su bombasile imha edebilirler, Bundan | tir. Resimde kardeş millet Dahiliye Nazırile Hariciye Vekilimiz ve bu siyafeğ. başka Convoyu himaye eden harp ge- | $e bulunanlar görülmektedir, kb ii i i j T