18 Ocak 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7
18 Kânunusani 1 AEŞA Yüz elli sene evvel Avrupa Şövalye Lizarder: Salatacıbaşı İhtilâl mahkeme #inin idama mahküm ettiği madam Rolan beyaz bir esvap, ma- vi bir kuşakla giyo- tinin önüne geldi; bu sırada kendi gibi idama mahküm edi- den beyaz saçlı bir ih- tiyarın kesilen başmı gördü; ağır ağır ö- lüm bıçağına çıkan basamakları aştı, göğ- sünü kabartarak hay“ kırdı: «Ey hürriyeti Senin adına işlenme- dik cinayet bırakmı- yorlar!» ... İhtilâl mahkemesi Parisin eski belediye reisi Mösyö (Bayii İdama mâhküm etti, Soğuk yağmurlu bir sabah kolları bağlı giyotinin önüne gel- di, Biri dedi ki: «Tit- riyorsun Bayi» ölü- me mahküm olan başını kaldırdı, göğ- sünü gerdi: «Evet di- ye cevap verdi, an- ma soğuktan titriyo- Tum.> ... Müddetumumi Ma- nüel, general Brü- ne, general Huşar idam edildi. Kafası kesilenlerin isimlerini saymak güç- tür, Hemen hemen ber gün bir iki ki- şinin kellesi gidiyordu. >”. Fransanın bu ihtilâl devrinde yirmi iki yaşında genç bir şövalye istikbali- ni düşünüyordu. Lui Gizavle döla Li- zardler gençti, güzeldi, Kuzini pren- ses Lambal kraliçe Mari Antuanetin gözdesiydi. Kralın yardımile pek ça- buk terfi edecek, terfih edilecekti... İh- tilâl bu ümidini suya düşürmüştü. Şimdi ne olacaktı?... İşte bunu düşü- nüyor ve kararını veriyordu: Yeni re- jimle uzlaşacağım, milli ordunun hiz- metine gireceğim, kılıcımın kuvvetile yükseleceğim... Şövalye Lizardier bu kararı verdiği sıralarda bir mektup aldı: «Atları kuv- vetli bir araba hazırlayınız; Bulonya- ya gideceğiz, oradan da İngiltereye geçeceğiz.» İmza? İmza yoktu amma şövalye yazıyı tanıdı, kuzini prenses Lamba- Min yazısıydı. Prensesten çok iyilik gör- müştü, bu emrini dinlememesine im. kân yoktu. Ertesi gün Purnel köprü. süne gitti. Biraz sonra prenses Lam- bal, Loj Markizi, Jinetu kontesi geldi- ler; arabaya bindiler, Lizardier araba- cı yerine atladı. Prenses emri verdi: Doğru Bulonyaya... "Yolculuk hâdisesiz geçti. Ertesi ak- şam menzili müksuda ulaştılar. Pren- ses, arkadaşlarını takdim etti ve sor. du: — Bizimle beraber gelir misin? ' — Nereye gideceğiz? — Evvelâ Duvra, oradan Ostanda, oradn da Eks-la-Şapele. Şövalye hiç çekingisiz: «Gelirim: de- di. Tereddüd göstermeden İngiltereye geçtiğine de memnun oldu. Eks-ia- Şapele ayak basar basmaz 16 ncı Lui ile ailesi erkânının Varende tevkif edildiklerini haber aldılar. sa Fransadan firar eden asilzadeler Eksla-Şapelde karargâh kurmuşlar. dı. Prenses Lambal, Klermon - Gallö- rand, Markizi ile ayni binada yerleşti. Şövalye Lizardier'ye de bir oda ayrıl- dı. Prenses Lambal Ambuaz kontensi adını almıştı. Artua kontunun erkânı harbiyesi de Eks.la-Şapelde idi. Fran- Saya nizam ve intizam verecek ordu- yu bazırlamağa çalışıyorlardı. Provan kontu ile Artua kontu Eks Ja-Şapel ile Koblentzde kral hayatı sü- rüyorlardı, maiyetleri, bendeleri, göz- deleri vardı... Göçmen asilzadeler, ka- dinlı erkekli, protokol mucibince bi. ribirlerini ziyaret ediyorlardı. Parasi Olanlar, parasai olmayıp açlıktan ne. fesleri kokanlara ziyafet çekiyordu. Aramon Markisi gibi, eski şemsiyeler tamir ederek geçinmeğe çalışanlar Nakleden; Selâmi Sedes Uzardier Şövalyesi için bu ziyafetler bulunmaz bir nimet oluyordu. Koblentz'de elmas piyasası düşmüş- tü. Paraları tükenmeğe başlıyan ma- damlar elmaslarımı, incilerini satıyor- Jar, bu paralarla elbise, tuvalet dik- tiriyorlardı. İşte genç şövaiye Lizardier bu acaip sosyetenin ortasına düşmüştü... Fransada tethiş siyaseti ile kıtlık baş gösterdiği zamanlarda Eks-la-Şa- pel ile Kobleniz'de yaşıyanlar eski sal. tanata kavuşmak hülyasile tantanalı bir hayat sürmeğe uğraşıyorlardı, En büyük zevkleri de kumardı. Her gece Lambal şövalyeyi alıp kumarhaneye götürüyordu. Birkaç hafta içinde şövalye Lizar- dier'de paralar suyunu çekti, meteli- ği kalmadı. Ne yapacaktı? Kuzini Lambaldan para istemek ağrına gidi- yordu. Bir gün madam Loj şövalyeye: — Haydi sizinle madam Balbi'ye gidelim, dedi. Balbi, Provans kontunun metresiy- di. Kadının salonları asilzadelere açık.* tı. Orada hem kralın kardeşile görü- şülüyor, hem de karın doyuruluyor- du... *. Uşak yatak odasının kapısından ses- Jendi: — Madam Loj; Madam Balbi misafirlerini « yatak odasına kabul eder, “onların yanında saçlarını taratır, makyajını yapar, on- Jarın yanında soyunup giyinirdi. Kıs- kançlık nedir bilmiyen kont bir kol. tuğa gömülür, bastonunun ucunu kundurasının içine sokar, sakin, ses- siz, madam Balbinin açık saçık ko- nuşmalarını dinlerdi. O akşam madam Balbi aşçılarının iyi salata yapamadıklarından şikâyet ediyordu: - Bu yabarı adamlar en basit şeyi yapamıyorlar. Bir gün olsun sirkesi zeytinyağı, tuzu biberi kıvamında bir salata yiyemedim! O anda şövalyenin beyninde bir şimşek çaktı, hemen atıldı, dedi ki; — Ben fevkalâde salata yaparım, emrederseniz bu akşam ben yapayım? Madam Balbi gülümsiyerek; — Hay hay dedi. Eğer dediğiniz gi. bi iyi salata yapabilirseniz size sala- tacıbaşı ünvanını veririm. O gece bütün davetliler ve kendi kendilerini davet etmiş olanlar şöval. ye Lizardier'nin yaptığı salatayı kapışa küpışa yediler ve birçokları da şöval. yeyi salata yapmak üzere davet etti, Lizardier çağrıldığı kimselerin isimle- rini defterine kaydediyordu: Vergen, Vodikur, Kalon kontesleri... Artık adı dillerde destan olmuştu, şövalye “dö Li- her gece, salata yap- mak üzer bir asilza- deye çağrılıyordu. Her kes ona «Salatacıba- şi diyordu. Şövalye az zaman- da bu işi boğaz tok- Juğuna yapmaktan vazgeçti. Her sefe- rinde yarım Nopol- yon istiyordu. İşi işti artık, .. İnsan bazan ölü- müne koşarmış, 1793 te, Konvansion ta- raftarı Drue: «Mile- tin saadeti admna haydud olalım; diye bağırdığı sıralarda, Eraliçe Mari Antu- ânet Lambali “çağır- kalkıp. gitti. . Onun da kellesini uçurdu- Jar. Koblentz'de yalnız kalan Lizardier öm- rü müddetince sala- ta yapamıyacağına kanaat getirdi. Pren- sin ordusu da - yarın Fransâya nizam ve | intizam verecek olan orduda -bir türlü teşekkül (o edemiyor, beklenen yarın bir türlü gelmiyordu. Şövsiye Lizardier istikbalini temin etmek mecburiyetinde idi. Ekmeğini başka yerde aramağa karar verdi. Mari Antuantın parlak devirlerinde Senegal kumandanı tâyin ettiği şö- valye Bufle ile dostluğu ilerletmişti. Bufle uzun zaman Senegal de kala- mamıştı amma, O diyarı şimdi medhe- dip duruyordu: Güzel memlekettir.. Kaldırımla- rından altın akar, Orada servet sahibi olmak çok kolaydır. Bunları dinliye dinliye kulakları do- dı. Kadıncağız da | Jan Lizardier bir gün Bufleye sordu: — Senegalde dostlarınız var mi! — Çok. Neye sordunuz? Yoksa git- mek niyetinde misiniz? — Belki, — Giderseniz size tavsiye mektup- ları veririm, Birkaç gün sonra şövalye Lizardier, eski Senegal kumandanından aldığı mektuplarla, salatacıbaşılıktan kaza- nıp biriktirdiği paraları cebine koyup Hollandaya oradati da Senegale hare- ket etti... Şövalye Lizardier orada ne yaptı? Bu malüm değil... asx 1804 de Pariste Şose d'Antende mu- azzam bir konak yükseldi. Herkes me- rak ediyordu: — Bu konağı kim yapıyor? Nihayet anlaşıldı. Uzun zaman Se- negel'da oturmuş olan Lui Gzavie dö Ja Lizardler adında bir zat, Bu zat konağına yerleştikten sonra Pariste sefih bir hayat sürmeğe baş- ladı. Her gece konakta vur patlasın, çal oynasın, eğlence gırla gidiyordu. Napolyon imparator olduktan son- ra Lizardler Fransanın en zengin ban- kerleri surasına geçti. Harbiye nezare- tinin de müteahhidi ve komisyoncusu idi. Bonapartın Rusya seferi esnasın. da öldü. Salatacıbaşı arkasında büyük bir servet bıraktı. Varisleri Turen şatosun- da Lizardierde nkâlan hatıraları sak- Jadılar. Bu hatıralar arasında salata- cıbşının Koblentz'de salata yaptığı ta- kımlar da vardir ve hâlâ mevcuttur, Ev, Apartıman kiralamak Için «Akşam»ın KUÇÜK İLANLARI En süratlı ve en ucuz vasıtadır. * Yeni zırhlılar Fransızların 35 bin tonluk ilk zırhlısı denize indirildi Bu tipte Fransada 4 zırhlı yapılmaktadır. Japonya, İngiltere, Amerika 40 bin torluk zırhlılar yaptırıyorlar Dün Fransada 35 bin tonluk Richelicu zırhlısı denize indirilmiş- tir. Bir iki ay sonra aynı hacimdeki Jean Bart zırhlısı da denize indiri- lecek ve bunların yerine Clemenceau ile Gascogne zırhlıları tezgâha ko- nacaktır. Avrupada yakın samana kadar 35 bin tonluk gemi yapılmıyordu. 922 de Vaşingtonda yapılan deniz anlaşma» sı 35 bin tona kadar zırhlı inşasma müsaade etmekle beraber devletler daha küçük gemi yaptırıyorlardı. Fransa 26,500 tonluk Dunkergue ve Strasburg zırhhlarını yaptırmıştı. 1934 de İtalya 35 bin tonluk zırhh yaptırmağa karar verdi. Littorla ile Vitora Veheto zırhları tezgâha kondu. 938 de bumalr denize indiri- lince yerine' iki zırhlı daha inşasına başlandı. Bu vaziyet karşısında Fran- sada 35 bin tonluk zırhlılar yaptır mağa mecbur oldu. Son zamanlarda İngilterede de 35 bin tonluk bir dritnot yapılmakta” dır. Almanya inşaat yarışında geri kalmamak için 3 tane 35 bin tonluk zırhlı inşasına kârar verdi. Bunlar- dan birincisi denize i İkircisi indirilmek üzeredir, Amerika hükümeti de 35 bin tonluk iki zırhlı yaptırıyor. Fakat inşaat yarışının burada kal mıyacağı anlaşılmaktadır, Japonya- nın 40 bin tonluk İki zırhh yaptır makta olduğu temin ediliyor. İngik tere de 40 bin tonluk iki zırhlı yap- tırmaktadır. Bunlar Lon ve Te meralre'dir.. Amerika da 40 bin ton- luk iki zırhlı inşasına başlamıştır. Yeni zırhlılar büyük birer kale ha- Jini almaktadır. Topların çapları bü- yümekte, efrad ve zabitan mikdarnı arlmaktadır. Fransanın yeni dritno- tunda 1500 mürettebat, 60 kadar za- bit bulunacaktır. Zırhlı dört tayyare taşıyacaktır. Teslihata gelince, 8 adet 38 lik top bulunacaktır. Ame rikalıların 35 bim tonluk zırhlılarına 40,6 luk toplar koyacağı haber ve- rilmektedir. Yeni zırhlılarda sürat te artmak- tadır. Fransız şırhlısının sürati sat- te 30 mil olacaktır. Bu zırhlı I milk yar 250 milyon irangâa, yani 42 mil- yon Türk lirasına mal olacaktır. Bu paranın yarısından fazlası emele yevmiyesine (verilmektedir. Yalnız tezgâhta 1,600,000 amele yevmiyesi verilecektir, Richelleu sırkılısı 935 de yâpılma- ğa başlanmıştı. İnşaatı, grevler ve saire yüzünden çok uzun sürmüştür. Yeni zırhlı ancak gelecek sene bite- cektir, Richelieu denize indirildi Brest 17 (A.A) — Fransanın 835 bin ton hacmindeki ilk zırhlısı olan #Richelleü> zırhlısı, B, Campinchi ile diğer bir çok zevat hazır olduğu hal- de bu sabah denize indirilmiştir. Zırhlıyı derhal iki romorkör çekme- ğe başlamıştır. Öğleden sonra B. Campinchi. 35 bin tonluk ikinci zırhlı olan Clemen- ceau'nun ilk çivisini çakacaktır. Riehelieu zırhlısının uzunluğu 245 ve genişliği 33 metredir. Bu zırhlı, 150,000 beygir kuvvetinde motörlerle mücehhez olacaktır. Muhafaza zir hi, 20,000 ten ağırlığındadır. Zırhlı, iki taretinde 380 milimetrelik 8 topla teslih edilecektir. Bu toplar, 40 kilo- metre mesefaye 900 kiloluk obüsler atabilecektir, Bundan başka zırhlıda 152 milimetrelik 15 ve 100 milimet- relik 12 top bulunacaktır. Bu zırhh, Fransız amirallık daire sinin inşasına karar vermiş olduğu otuz beşer bin tonluk dört zırhlının birincisidir. Bu zırhlılar şunlardır: Richelieu, Clemenceau, Jean-Bart, Gascogne, Manş denizini yüzerek geçen ilk kadın Henüz 40 yaşında olmıyan Mis Ederle ibtiyarlara mahsus bir amm Ve Manş denizini yüzerek geçen ilk kadın Mis Ederlö adında Amerikalı bir kızdır. Mis Ederiâ 15 sene eyvel Manş denizini yüzerek geçtiği za- man dünyanın her tarafından hayret ve takdir sesleri yükselmiş, genç kız Gi genç kıza aid tablolar gösteriliyordu. Fakat aradan zaman geçince genç kızım ismi unutulmağa başladı, yeni yıldızlar meydana çıktı. Hele kulak- mecbur oldu. Bu müddet zarfmda kimse gelip hatırını sormadı. Hasta- neden çıktıktan sonra bir hayır cemi yetinin yardımiyle bina sahibi aley- hine dava açtı. Merdiveni karanlık bırakan, bu suretle düşmesine ve sâ- kat kalmasına sebeb olan bina sahibi 40 bin dolar tazminat vermeğe mah- küm oldu. Dava şimdi katiyet kesbetti. Mis Ederl& 40 bir doları alacaktır, Fakat gördükleri şeylerden o kadar müte- essir olmuştur kl henüz 40 yaşında yokken Bostonda ihtiyar kadınlara mahsus bir darülâcezeye sığınmağa ve orada yaşamağa karar vermiştir,
