22 Kasım 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2

Sahife 2 AKŞAM 22 'Teşrinisan! 1938 —- Aziz naaş dün muazzam törenle Etnoğrafı müzesine nakledildi Asker ve ecnebi kıtaları geçid resmi | Matem alayına iştirak yaptı, büyük ölüyü selâmladı Mukaddes tabut 24 mebus tarafından top arabasına nakledildi. Alman, 40 general arabanın etrafında ihtiram mevkiini aldı Atatürkün ailesi erkânı, reisicümhur, ecnebi heyetler, hükümet erkânı, binlerce halk aziz naaşı takip etti Ankara 21 (Hususi muhabirimiz- den telefonla) — Ağır bir matem ge- cesinden sonra güfün ilk'işıkları şeh- | rin üstüne kapanan siyah örtüyü ya- aş yâyaş ağartırken durmadan yâ- gan yağmurun islattığı asfalt cadde- lerden nal söğleri aksetmoğe başladi. Ankaranın en karanlık gecesi şeh- ri gamlı bir güne devrediyor, güz ala- bildiğine uzanan caddelerden suvari, Piyade kıtaları, atlı polisler, Ulus meydanma doğru geliyor, Büyük Millet Meclisinin önünden İstansyo- nâ, İstasyondan Halkevine giden asfaltta muntazam dönüşler yapa- Tak, tek sıra halinde caddenin diğer tarafına diziliyorlar. Evlerden çıkan mağmum yüzlü in- san kafileleri acele acele Gençlik parkına doğru gitmekte. Yarı aydın- ık içinde göze çarpan bu faaliyet, bu sağa sola gidişler, bu mahzun İn- san kafileleri, Büyük Önderin faniler © arasındaki son yolculuğuna çıkacağı dakikaların yaklaştığını haber veren İlk işaretlerdir. Dört general tazim nöbetinde MİiVi cenaze alaymın başlamasına dahgs bir saat var. Ordunun en yüksek rütbeli gene- rallerinden dördü, orgeneral Fahred- din Altay, Asım Gündüz, İzzettin Çalışlar, Kâzım Orbek, son tâzim nö- betini beklemek üzere, katafalktaki yerlerini alıyorlür ve kılıçlarını çe- kip Büyük Ölüye son selâm ve ihti- ram vazifelerini yapıyorlar. O esnada Meclis binasında toplan- miş olan mebuslar, gözleri matemin derin ızlırabı içinde kızar. mış ve başları öne eğilmiş bir halde katafalkın sağ tarafında toplanıyor- Jar. Kordiplomatiğe ve ecnebi mis- yonlara tahsis edilen Ankârupalas holü, hıncahınç denecek bir halde dolu, Yüzlerinde derin matemimizin izleri açıkça okunan diplomatlar, birbirlerile hasbihalde bulunuyorlar © ve aziz ölünün hatıralarından bahse- diyorlar. Saat dokuz buçukta âziz ölünün naaşlarinı taşıyan top arabası önde Riyaseticümhur bandosu olduğu halde Ulus meydanından Millet Meclisine doğru ağır ağır ilerlemeğe başladı Arabanın önünde 66 ve arkasında 48 demir kasklı nefer vardı. Araba bun- lar tarafından çekiliyordu. İki yanında yirmişerden 40 gene- Ta), kılıçlarını çekmiş bir halde yürü- yorlardı. Neferlerin ellerinde beyaz eldivenler vardı. Arabanın bağlandığı hatlar da beyazdı. Saat 9,35 de top arabası, katafalkın önüne geldi. 24 mebus tabutu naklediyor 24 mebus tabutu top arabasına nâkletmek üzere arabanın iki yanına sıralandı. O esnada tâzim nöbetini bekleyen generaller aziz ölüyü, yine kılıçlarını çekerek son bir kere daha selâmladılar. O zamana kadar meta- neflerini muhafaza eden generalleri- mizin, kılıçlarını kınlarına koyduk- tan sonra göz yaşlarını tutamadık- ları görüldü. Tabut 24 millet vekilinin ihtiram ellerinde top arabasına nakledilme- den evvel alaya iştirak edecek zevat ve ecnebi heyetler Mecliş ve Ankara- palas önünde kendilerine tahsis olu- nan yerleri almış bulunuyorlardı. Cenaze top arabasına konunca, yi rden kırk general kılıçlarını çekerek tabutun etrafında ibtiram büyük | ci alay ve Sabahtanberi dinmiş olan yağmur o sirada hafif hafif çiselemeğe başladı. ? Geçid başlıyor Ulus meydanı istikametinden ge- len bir polis suvari wmüfrezesi alaym başlâmak üzere olduğunu haber verdi, Pilhakika biraz sonra yine ayni is- tikametten evvelâ mızraklı suvari- lerin, sonra topçuların, Muhafız ala- yının, 32 nci alayın ve Harbiye okulu alayının geldiği görülüyordü. Her alayın bayrağı &ziz naaşın önünde hürmetle eğiliyor ve alay bayrakları ecnebi heyetler tarafmdan tâzimle selâmlanıyordu. Ecnebi kıtaların geçişi Askeri kıtalarımızın geçidini nebi kıtaların geçidi takib etti. İlk önce Alman kıtası ve onu taki- ben Bulgar, Fransız, İngiliz, Yunan, İran, İtalya, Rümen, Sovyet, Yugos- lav kıtaları geçtiler. Dünya ordularını temsil eden dost memleket kıtaların dünyanın en bü- yük askerinin aziz naaşları önünden tâzim ve keder ifade eden bir yürü- yüşle geçişleri büyük alayın, büyük hususiyetlerinden birini teşkil etmiş- tir. Askeri kıtaların geçişi bittikten son- ra milli cenazeyi takip edecek zsvat | top arabasının arkasındaki yerlerini aldılar. ce Matem alayı Arabanın tam arkasında Atatür. kün İstiklâl madalyasını taşıyan ge- neral Seyfi, onun arkasından Ate- türkün ailesi efradı ve daha arkasın. danda Reisicümhur İsmet İnönü ge- iiyordu . i Reisicümhur araba arkasında ken-* disine tahsis olunan yeri almağa ge- lirken daha arkada bulunan kordip- lomatik ve ecnebi misyonlar tarafın- dan hararetle selâm'andı. Reisicümhurumuz bu selâmı ade ettikten sonra yerlerine geçti. Ve mü- teakiben cenaze alayı hareket etli. İsmet İnönüyü iki metre mesale- den Büyük Millet Meclisi Reisi Ab- dülhalik Renda takip ediyordu. Sa- ğında Başvekil, solunda mareşal var- dı, Arkalarından da ecnebi misyonla» rınm şefleri-ve kordiplomatik - geli- yordu. Daha arkadan, önde Vekiller | heyeti olduğu halde saylavlar, üçün. | cü dereceye kadar askeri ve mülki rü- esa ve erkân, Ankara müstesna Ol | mak Üzere 62 vilâyetten gelen hükü- met, Halk Partisi ve Belediye mü- messilleri gelmekteydi. Onları takiben bir askeri müfreze | bulunuyordu. Onu takiben hususi müesseseler erkânı, talebeler ve izci. ler sıralanmışlardı. Alay hareket ediyor Mâtem alayı saat on birde, cenaze nin önünde bulunan Riyaseticümhur orkestrası tarafından çalınan ve Anka- ra havasında hazin akislerle yükselen Şöpenin matem marşile kısa ve ağır adımlarla yürüyüse geçti. Bir iki saattenberi durmuş olan yağmur alayın hareketile tekrar haş- Jadı. Sant ondanberi bosanan göz yaşları bir türlü zaptedilemiyor. ! Türk ve dost devletler asker- | leri arasından geçiş | Matem alayının önünde ağır adım- larla giden askeri kıtaların kolbaşısı Halkevine çıkan yukuşun dönemeci- ne geldiği zaman muhafız alayı, 32 n- harb okulu, istasyondan nin sağ tarafına, ecnebi kıtalar da $ol tarafına geçerek, yüzleri biribirle- rine müteveccih ölârâk durdular. Cenaze yürüyüşe devam edip 'Türk ve dost askerlerinin Karşılıklı : teşkil ettikleri bu İki sıra arasından “ağır ağir İlerlemeğe başladı. Milli matem alayı muhte- semdi Atatürkün aziz naaşını taşiyan top arabasının önünde Riyaseticümhur orkestrası matem marşlafı çalarak ağır adımlarla ilerliyor... Alay hare- ket ettiği andan itibaren her beş da- kikada bir top atılıyor... Riyaseticümhur orkestra heyetin- den sonra kısa bir fasıla ile milli ma- tem alayı kumandanı orgönera! Fah- reddin Altay tek başına olarak yürü- yor, Arkasından korgeneral Cemil Cahid takib ediyordu. On metrelik bir ara ile Ankaraya kadar Atalür- kün aziz naaşı etrafında nöbet bek- liyen kara, hava, deniz sınıfından on iki üstteğmen saf halinde yürüyor- lar, Onları müteakib Atatürkün ma- dalyalarını taşıyan general Seyfi tek başına yürüyor... Atatürkün aziz naaşını hâmil top arabası önde ve arkada altışar kişi- İ Mik saflar halinde 114 er tarafından çekiliyor. Bu kütlenin iki tarafında 20 şerden 40 general tek sıra halin- | de yürüyorlar, Atatürkün aziz tabutu milletinin kalbi üzerinde imiş gibi ihtisam için- de ilerliyor... Atatürkün tabutu arkasında Top arabasının hemen arkasından Atatürkün hemşireleri bayan Mak- bule baştan aşağı siyahlar giymiş olduğu halde ve dalma ağlıyarak ce- nazeyi takib ediyor... Çok halsiz oi- duğu seziliyor... Yanında bulunan zevcinin koluna dayanarak yürüye- biliyordu. Relsicümhur İsinet İnönü tek ba- şına olarak yürümekleyd.. Ellerinde siyah eldiven vardı. Derin kederi çeh- resinden pek vazili bir suretle ökun- makta idi, Reisicümhurun arkasın- dan saf halinde Riyaseticümhur er- kânı yürüyorlar... Daha arkada Bü- yük Millet Meclis reisi B, Abdülha- lik Renda, Başvekil B. ül Bayar, mareşal Fevzi Çakmak yanyana olâ- rak alayı takib ediyorlardı Mmi matem alayına iştirak eden yüzden fazla ecnebi devlet mümessil- leri yüksek üniformalarını giymiş bulunuyorlardı. Şark ve garp bü- tün devletlerin mümessilleri bura- da idi. Atatürkün eşsiz varlığını ve onun büyük eserini takdir eden bü- tün milletler onu ebedi istirahatgâ- hına giderken takib etmek üzere mü- mesgillerini Ankaraya göndermiş bu- Tunuyorlardı. Onlar da hüzünlü idi- der Y Bu heyetlerin matemli bir ihtişam arzeden kadrosu içinde şayanı dikkat simalar göze çarpmaktadır. İşte Şah Veli Han.. Dost Yuna- nistanın Başvekili Ekselâns Metaksas. Sevimli dipolamat Von Neurath, Türk dostu Sarraut, Potemkin... Hüznü yüzünün ifadesinde okunan Baron Aloisi... Amiral Pound, gene- ral Nediç, general Teodoresco, gene- ral Nahçevan, general Panof, gene- ral Daskalol yanyana yürüyorlar. Arnavutluk Adliye Nazırı B. Şatu başımı önüne eğmiş, mahzun adım- larla ilerliyor. General Domestika, eden ecnebi kıtalar Ankara 21 (Hususi muhâbirimiz- den telefonla) — Matem &laymda alfabe sırasile yer alan ecnebi kıta- ların başında Almanlar yürüyordu. Almanlar Müfrezenin önünde giden dört kişi sancağı taşıyor. Bu sancak orlasına büyük bir çan asılı yuvarlak, madeni bir çenberdir. Çenberin iki tarafında iki beyaz st kuyruğu sallanıyor. Bü- Yük çanın ağız tarafı dairen madar küçük çıngıraklarla çevrili, Kıtanın her adım atışında bu küçük çıngırak- ların çıkardıkları sesler, yürüyüşe tempo vazifesini gü Bulgarlar Almanların arkasında var. Önde muzika takımı yürüyor. Mu- zika erlerinin üzerlerindeki boz tenk- li ceketlerin omuz taraflarında altı parça sarı şerid var Bulgar askerleri gayet sert adımlarla yürüdüler. Fransızlar Bulgârlardan sonra Fransız babri- yelileri geliyor. Atatürküri aziz naaşının denizde İzmite teşyiinde mevkibe iştirak eden Emil Berten kruvazörünün . silâhen- dazları Ankaradaki milli matem, ala- yında da yer almış bulunuyorlar, Başta kruvazörün sancağı geliyor. Büyük üniformayı lâbis Fransız de- niz subaylarının üniformaları bizim deniz subaylarınınkinin hemen gynı, Silâhendaz kıyafetlerinde de bizimki- lerle müşabehet var. Subaylar, narin yapılı, erler umumiyetle kısa boylu. Matem alaymda yürürken silâh- Bulgarlar ları, namlular yere müteveccih ol | mak üzere omuzlarına asılıydı, İngilizler Fransızları İngiliz bahriyelileri ta- kib ediyor Onlar da, Malaya kruvazörünün silâhendazlarıdır, Bahriyelilerin önün- den tepeleri sarı demirli beyaz kaba- lakları parlak düğmeli lâciyverd ce- ketleri üzerinde sallanan beyaz kor- donlarile çok muhteşem bir manzara arzeden orkestra takımı yürüyor. Şef dorkestrm göğsünde bir çok madalyalar. Büyük davulu taşıyan askerin &ır- tında kaplan derisinden bir ceket var, Orkestradaki bütün musiki âlet- leri - çalınmadıkları müddetçe - kılıf- lir içinde bulunuyor. Matem alayında yürüyen İngiliz subayları beyaz eldivenlidirler. Kı- lıçlarını namlular yere müteveccih olmak üzere, koltuklarının altma al- ! | | mışlardı. Kılıcın önde duran kabza- | sını sağ ellerile, namlusunu da geri- den sol ejlerile tutuyorlardı. Silâhendazlar da, tüfeklerini aynı vaziyette tutmaktaydılar. İngiliz kıtası çok muntazam adım- larla gayet sessiz, âdeta yere besmi- yormuş gibi katiyen gürültü çıkar- madan yürüyorlardı. Yunanlılar İngiliz kıtalarını, sancaklarile Yu- nan askerleri takib ediyor. Tarihin kaydettiği en büyük ku- mandanlardan biri olan Mustafa Ke- malin cenaze üölayına iştirak eden bütün ecnebi kıtalar subay ve erleri gibi Yunan ordusu mümessillerinin de yüzlerinde medid bir teessür ifa- desi var. İranlılar |, Kardeş İran Şehinşahı Pehlevi haz- retlerinin emrile Ankaraya bütün ec- nebi ordu mümessillerinden evvel gelen İran askeri kıtası çok matemli görünüyordu. Halkın izhar ettiği teessüre yakından şahid olan İran su- bay ve erlerinden bâzılarının ağladık- Bulgar, Fransız, Ingiliz, Yunan, Iran, Italyan, Rumen, Sovyet, Yugoslav kıtalarının geçişi Elbiseleri hâki renkleydi. Sırtların- da pelerinleri vardı. Gayet sade bir üniforma içindeydiler. İtalyanlar Mili matem alayına iştirak etmek üzere Duçenm gönderdiği İtalyan askörleri üçer üçer sırâlanmış olduk- lari halde gayet muntazam adımlarla geçiyorlar, Önde dört kişi sancak taşıyor. Tüfekleri süngüler takılı olduğu halde, başaşağı olarak tutuyorlar. Kıta kumandanı dışardan kendisini selâmlıyan Türk askerlerine faşist selâmile mukabele ediyor, Rumenler Matem alayına iştirak eden Rumen kıtası subay ve erleri diğer askeri kı- talar gibi ilk nazarda belli olan bü- yük intizam ve disiplin içinde ağır adımlarla yürüyorlardı, Rumenler parlak üniformalarile dikkati celbediyorlardı. Sovyetler Rumenlerden sonra Sovyet asker- leri geliyor. Elbiseleri kurşuni renkte olan Kızlordu mümessillerinin yaka- larında kırmızı çuhalar var. Tüfek- lerini tutuşları diğer ecnebi kıtala- rınkine benzemiyor. Bunlar yürüyüş esnasında uçlarına süngü takılı ti feklerini kollarının altında ve hücum vaziyetinde taşımaktaydılar, Aralıklı ! deği, bilâkis biribirlerine çok sokul- muş vaziyette hafif öne meyilli ola- rak yekpare bir kütle halinde yürü- yorlardı, Yugoslavlar Mabe sırasile ecnebi kıtalarının sonunda gelen Yugoslav askerlerinin elbiseleri kurşuni Tenkteydi. Başlarında kepi vardı, Pelerinleri çok muntazam bir şekilde arkalarına asılmış bulunuyordu. oAyaklarında tabanları iki parmak Kalınlığında büyük. ayakkabılar dikkati celbedi- yorlardı. İngiliz heyeti reisi Ankaradan İstanbula hareket etti Ankara 21 (Telefonla) — Atatür- kün cenaze merasiminde bulunan İngiliz heyeti reisi mareşal Birdvud bu akşaniki ekspresle İstanbula hare- Ket etmiştir. Ankaradaki ecnebi devlet mümessilleri Ânkara 21 (Telefonla) — Milli ma- tem alayına iştirak eden devlet mü- messilleri yarın (bugün) Reisicüm- hur tarafından kabul edilecekleri için bu akşam Ankarada kalmışlardır. AKŞAM Çarşamba ve perşembe günleri intişar etmiyecek- tir. mikkmilerı Atatürkün külliyatı Atatürkün meşhur büyük nutku, on beşinci yıl münasebetile gayet iyi bir şekilde yeni harflerle tekrar ta- bettirildi; 50 kuruşa piyasada salıl- maktadır. Fakat onun yegâne yazılı eseri bu değildir. Bunca mufukları var; gaz€- telere geçmiş, cild haline gelmenti$ sözleri vardır. Hepsini bir araya top- yarak, külliyatı: meydana getir- vi n Girin Gogo Bi üzmedi