24 Ekim 1935 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 10
e T » d Pa ciden, Sahife 10 AKŞAM ia 24 Teşrinievvel 1938 SARAY ve BABIÂLİNİN İÇ YÜZÜ Yazan: SULEYMAN KÂNI IRTEM — Tercüme, iktibas hakkı mahfuzdur — Tefrika No. 577 Saray muzıka ve tiyatrosu, mehter- hane, saraylarda meddahlar Abdülmecidin, o Abdülâzizin, Abdülhamidin hususi hayatlarını larında sarayın halini son aylarda — tahkikat ve tet- kikat saray tiyatro ve muzıkasr nın başlı b badi a ve geniş bir mev- zu an edebileceğini gösterdi. muntazam malümat vermek lüt- funda bulundu; senelerle saray tiyatrosunda aksesüar hizmetin- de bulunmuş olan gene muzıka- dan mütekaid Bidon Arif bey oğ- lu bay > İtalyan ope: mun Alfred Silan da bazı iza- hat ald Böl diğer kaynaklardan al- dığım ve eserlerden topladığım malümat ile de tevsik ettim ve genişlettim. işte yazâcağım (Saray muzıka malümat ve izahatı di etmediklerinden dolayı isimleri- ni zikrettiğim zevata, hassaten şekkür etmeği bir vecibe saya- rım. .»» Mehterhans Eskiden (Mehterhane) odeni- len saray muzıkasının mevcudi- yeti Osmanlı devletinde Osman Gazi zamanına kadar çıkarıla- bilir. , Tarihlerin zaptına göre 688 de Selçuki hükümdarı tara- fından Osman Gaziye nakkare, gi girenay, «savaş borusu» ri gönderilmişti. Bu sade bando her ikindi Os- manlı hükümdarının sarayında nöbet çalardı. na metbuu Selçuk bi et es te devama lüzum gö iş, nö- et çalarken bu ayağa âdetini terkeylemişti. tarhaneye ikinci sultan Mahmud tarafından lâğvına ka- dar bir çok musiki âletleri ilâve rr erhaneler (o sadrazamlara, ii yeniçeri ağalarına ka- dar teşmil olunmuş Mükemmellerine idun kat mehterhane) denilirdi, ki bir zik Zen başı ile 8 zilzenden, bir zur- bir borazan başı ile 8 bo- razandan, bir davulcu başı ile 8 da- vulcudan mürekkepti; (vezir iç oğlan başçavuşunun) maiyetin- de 9 çavuş ellerinde çatal çükân- lar (1) ile bu heyete dahil olur- İç oğ ii başçavuşu bunların davulcu başıya (baş ğa) denilirdi. Mehter yer, başlarına destar kavuk $a- rarlardı; ayakkapi ları sarı mest veya paj ibaretti Bu bando örerler endeksli göstermeğe yara! Takım her ikindi vakti âmiri ya o derecede bir memur ta- rafından (vakti sürur ve safa! Meliterbaşı! Hey, hey!) nidasile hazırlanır, mehter başı ağa elin- ce zurnazen başı girifteder - gi- rift uzun bir düdüktür - ve müna- sip bir havada takıma ahenk ve- rirdi; sonra bando mehter başı ağa idaresinde nağmeye başlardı. Fasıl aralarında mehterhane takımındaki çavuşlar ellerindeki Diye ça ve > ödün ederlerdi. Ahenk bitince dua ve temenna edilir, bando avdet eylerdi, Savaşlarda Osmanlı ordusu düşmana yaklaşınca ord ha ne davulcuları dalma davul ça- larlar ve arada bir: — Yektir Allah! Diye bağırırlardı. Bu muzıka. teşkilâti esasında tebeddüle uğramadan asırlarca devam etmiş, rel ilgası sarayda Mehterhane takımını büsbütün ihmal glial şir, Sarayda meddahlar saz çalarak halkı da, hükümdarı da ge Osmaı nlara tesadüf Araplarda islâmiyetten evvel halka kıssalar enler var- dı. İslâmiyetin zuhuru da bunla- rı ortadan kaldırmamıştı. İranda bui işi yapanlara (kıs- (kıssahanlar) meydana çıkıyor- lardı. (1) Sadrazam Cevad ve Mahmud Çev. ket paşaların Osmanlı askeri teşkilâtına dâir yazdı rler. Çükân kelime Bil tı olduğu dil müdek- tarafından beyan olunmuştur, Kıssahanlar mevzularını ipti- da islâmi ve dini menkıbelerden alırlardı. Yavaş, yavaş bu mevzular br rakılarak gayri dini hikâyeler, müdhik fıkralar nakledilmeğe başlandı; hikâyelerde taklidler yapılmak âdet oldu. Kıssahanlar peygamber ailesi- ni, imamları, hükümdarları med- eden fıkralar da anlattıkları için git, gide (meddah) namile yadedilir olmuşlardı; türkler ara- sında asıl bu ünvan şayi olmuş- Bu kıssahan ve meddahlar- dan müstaid ve zeki, az, çok iyi terbiye almış, zarif ve nüktedan olanları Osmanlı tisap ile padişahla müsahip olmak yolunu buluyor- lardı. Yıldırım Beyazıdın idamlarını ülemayı p Kör Ha- sanın nasıl kenteiliği İlkinde mezkürdur. Fatih lie Mehmedin sara- yında Mustafa isminde han bulunuyordu. bir kissa- «Daima nüdemaye mail ve ge- ce, gündüz onlarla müsahebete kaş Hasan ile Çok yedi reis mü- verrih oPeçevinin nakline göre «letaif ve “şirinkeriyktn. taklid ile e Si ler, ihsanlar ve atiyeler alırlardı. «Hoşelhan ve hoşavâzlar, bir ni- ce üstad sühansâzlar, tanburnü- vazlar meclisi meni mü- Mm ederler: ü Murad il oldu- ğu kdar mukallid ve mudhiklere, meddahlara da meraklıydı. (Arkası var) Posta ittihadına dahil olmayan ecnebi memleketler: Seneliği 3600, altı aylığı 1900, üç aylığı 1000 kuruştur. Adres tebdili için yirmi beş kuruşluk pul göndermek lâzımdır. Receb 25 — Hızır günü Yi Kr 1 a 1138 ii 55 1717 18,9 İdarehane: Babıâli civarı İN Acamunluk Sok. Miz urt Bankada ilime hesabı olmayan ş, © arsiulusal tasarruf ie sen de bir tasarruf hesabile çık. lusal Ekonomi ve Arttırma kurumu YASEMİNLER ARASINDA Yazan: M. Uygaç — Fakatı yok, ben ne dersem lıyorsun? Annene karşı borçlu olduğun hürmeti unutma, Bana cevap vermeğe kalkma . İşte annesi onu böyle karşıla- mış ve anne kalbi sevgisini bu suretle göstermişti. tta günlerce ağladı. son- ra, dilsiz bir mukavemet için de dimdik kesildi. Annesinin hü- cumlarına, hiç aldırmadan da- yatmağa başldı ve nihayet bu mücadeledn de galip çıktı. Bir yi” — kendisinin yanında umadığı bir kuze- nini ini rma. Takdim etti- ç baron yirmi bisi yirmi a yaşidayd Eski İspanyol asilzadelerini! örneği deni- İki : Küçük gözü, koca- . Zayif, ga- ptaldı, adam Cristii gün m rafa kıymış, mükellef ğin hazırlatmıştı. . Ambrettaya mâ- nalı mânalı bakıyordu. Fakat mç kız hiç istifini bozma Mermer gibi soğuk ki Zihni mamen uzaklardaydı. Gözleri ni tabağınd ii, kaldırmadı ve bir Genç baro: akıyor, bir çok şeyler eylülün Hattâ bir aralık, sofranın altında genç kr zın Ea basmağa bile teşeb- büs etti Amber sapsarı kesildi. Ku- zeninin yüzüne öyle bir bakış baktı ii genç baronun daha ileri gitmeğe hiç cesareti kalmıdı. Ar- tık onun da dili tutuldu. Bir da- ha Ambrettanın yüzüne de ba- e” Madam Cristina ateş üstünde oral gibiydi. Kendisini gül meğe zorluyor, taraftan da Ambrettayı medhediyordu. Fa- kat şimdi sofrada soğuk bir rüz- gâr esiyordu. rtada meçhul bir şey vardı. Ahenk bozulmuştu. Maamafih, ziyafetin sonuna doğru, madam Cristina mütehak- kimane bir hareketle kızının mukavemetini kırmağa kalktı. Der susmuş olduğu bir sira- — Size, dedi, bir müjde vere- ol olacak. Kızımın baron Pep& Ramon J. Escudo ile nişanlandığını size haber veri- yorum. Herkes ayağa kalkarak bu bü- yük müjdeyi alkışladı. Çünkü her yeni komedi alkışlamak insanlar arasında mutaddır. Son- hiç gülmedi, Hattâ etrafında söy- lenen lâkırdıları bile duymadı. Rengi me a esvaptan da- ha beyaz olmuş > bretta, ye musun? Nişanlım selâmlamı Hiç! Yemekleri dini şa- rapları atıştıran kalbalık arasın- a retta mevcud değil gi- biydi. Uzaklarda, teselli bulmaz Tefrika No. 19 bir Bre içindeydi. Madam Cristina hiddetle hay- kırdı: — Ambr. diyorum sana! ş pek fena bir renk alacaktı, Nolur müdahale ettiler: çup bir çocuktur. Daha yaşı ne başı ne Madam Cristina o gün bir kaç kilo kaybetti. O kadar üzülmüş v hırslanmıştı. Ambretta aylarca rahat yüzü görmedi. Bir çok mahrumiyet- ler ve tazyikler içinde yaşıyor derin kendisine ayırdığı sevgili- yi bekliyo: ul vücudunu o mukadder sergiliğe verecekti. ütün ehakkim tabiatlir kendi- sein daha kuvvetli bir irade ile çarpıştıkları zaman, emelle- rini tamamen feda etmemekle be- raber, tazyiklerin şiddetini azal tırlar. adam Cristina da ni- hayet böyle yaptı. “amağlaidi biraz daha rahat bıra Onu zenci hizmetçi Hadiğila eline tevdi etmişti. Kızı ne ya- a bu kadının hemen kendi- sine ye zannediyor- du. Fakat Hadiye analık hissini tatmış bir sike kadındı. şte böyle, yavaş yavaş, madam ei kızile gul olmaz bir hale ona bir lâ kırdı "leman Zaruri ola- rak o vücuduna taham- mül ağlak denilebilirdi. Sonra, Madâradan çıkarak Tu- unsa geldiler. Bu değişiklik genç kıza mi çok hürriyet temin etti. hatini bozmuştu. r ran geçirdi. ie kızın böyle zıddiyete gidilecek olursa ha- yatı tehlikeye şeri o yince artı üstüne varmı a afih, madam Cristina terle ii tehlike ( ihtimalinden müteessir Mi de; vi Sadece: Allal ne ise 9 sesi isilik hil, ediyordu. Doktorun ihtarının bir fay- dası olmuşsa oda Ambrtetta ile alâkasırı daha ziyade kesmesiydi Böyle olmakla beraber, me dam Cristina kızı için yeni bir koca düşünüyordu. akat o bunu düşünürken... Genç kızın kalbinde bir aşk Gİ“ çek açıyor. ahid, Didime vasıtasile tanr dığı biraile tarafından Galdi dildi. ailesine takdim ei i (Arkası var).
