3 Mayıs 1929 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 3

3 Mayıs 1929 Sahife $ AKŞAMDAN AKŞAMA Türkçe inşat ve taganni Şairlerimizin şüirlerini - okuduk- larına hiç tesadüf ettiniz mi? Mutlaka, mısraların ötesini berisini çekip uzatarak, kelimeleri bazan anlaşılmaz, bazan yabancı, bazan komik hale sokarlar. Okadar ki, hattâ, bu garip inşadı ilk duyan kulakların sahibleri, kahkahalarını güç zapteder. Meselâ: Gördüm ol meh düşanü / bir gâl atıp Tahütürdan; Gül yanaklar üstanö yaşmak futünmuş züdürdan. beytini okurken, hemen herkes, *meh,, kelimesinin “h,, harfini tes- limi ruh eder gibi mubalâğakâr bir tarzda göğsünün derinliklerin- den çıkarır; - " duşuna ,, ve “şal,, kelimelerini, tecvit üzere, dört elif miktadrı uzatır; - “üstüne,) tüne ,, tarzında ecişbücüşle hele “lahüüürdan, 1 “nüüürdan, 1 hiç sormıyın; hani, bando mızıka havaları biteceğine yakın, trampe- te, sürekli bir surette çalınır da, sonra, davula müthiş bir darbe indirilir; işte bu “ üüürdan | ,, kafiye ve redifi de onun gibidir. Haydi diyelim ki, bu beyit, esasen, * Acem peresti. Rumun imale devrinde , mısraıı söyliyen bir üstadın, şuurlu surette, bile bile, isteye isteye yazdığı bir “pastiş,i- fakat, aymı çekip uzatma, kasıp büzme, saf Türkçeyle yazılmış yeni şirlerin inşadında da kulağı tırmalıyor! Hangi şairi dinlesem, manzümelerine sözde - tesirli bir ahenk vermek için: “Geliyooor!” , “Nedecen?", “Olmalını!,, suretinde — tıkaperdaza bakın: “Arkadaşlaaar!,, “Efendileecer! , “Yapacağımz,, ... ilh,, gibi uzatmalarla aynı gara- bete kapılıyor. Bütün bunlara sebep ne? Zannedersem, — edebiyatımızın, eskiden acem, şimdi de fransız edebiyatları tesirinde kalmış bur lunması... Filhakika bu iki lis: * uzatma çhi İisanlardır. — Ys her muayyen kelimesi bir hecesi, diger hecelerine nazaran uzatılarak okunur. — Türkçemi lak, tez, atik bir dildir; aynı seviyededir; hattâ yabancı kelimelerin bile sivrikoz hecelerini törpülemek temayülünü gösterir. Binaenaleyh lisan inkılâbının harlı bir surette devam ettiği bu devirde, her şeyle beraber, bir de, tabü inşat usülümüzü aramalı, — bulmalıyız, Fasahatimizin temi lk önce in atılmasından, - ( faraza simâl diyecek yerde simal sure- tinde inşat etmekten) - sonra, yayvan yayvan konuşmiyıp, - seri, seri, bir hamlede inşat eylemek- ten işe başlamalıyız: “Efendilecer!,;i, tarkadaşlaaaar,, 1, “olmalıml, ları birakmalıyız. Bu kaideye riayet edilmemek yüzünden, son zamanlarda beste- İenen operet güfteleri de: imal — Beni tulamanassin! Beni” öpemenecssini — Seni ben tutaasarim! Seni ben üpeecerimi nevinden, ariyet esvap gibi, potlu oluyor. Garp usülü beste- lenen — müsikiki — parçalarındaki uzun notalar, menşei Türkçe keli- melerin ancak son hecesine geti- rilebilir. ü inşat ve tagannimizin, bu iki cesasa riayet etmeksizin, gülünçlükteg — kurtulamıyacağını sanıyorum. Eski borçlar Fenerler idaresine olan borç için tet- kikat yapılıyor Kuponlar itilafına ithâl edilme- yen osmanlı hükümetinin bazı borçları vardır. Askeri techizat için, dokların tamirine ait olmak üzere yapılan istikrazlar bu meyan- dadır. Bundan başka fenerler sinin de osmanlı hükümetinden alacağı vardır. Fenerler idaresi bir defada 300, diğer bir defadada| Şimdiye kadar tesviye edilme- yen ve kuponlar itilafnamesine dahil olmayan bu borcun itfası için bir zemin jhzar etmek üzere maliye müfettişlerinden — Abbas bey, fenerler idaresine giderek hesabatı tetkike başlamıştır. Bu tetkikat bittikten Sonra bu borç bir süreti tesviyeye rabtedilecektir, Şampanya ıçmıklııı ımııııı;lır Memleketimizin bir çok yerle- rinden Müskirat inhisar idaresine şampanya nümüneleri ” gönderil- mektedir. Bu şampanyaların iyi ve ya fena olduğunu anlamak — için müskirat idaresinin bu işle uğra- şan memurları her gün bir kaç şişe şampanya içmeğe mecbur oluyorlar. Şunu da kaydetmek lâzımdır ki İ -şamıpanyaların hiç biri iyi çıkma- | mıştır. Hayvan sahiplerine kredi Hayvan borsası sabık komiseri Cemâl B. bir banka tesisine te- şebbüs etmiştir. Bu banka yalnız hayvan sahiplerinin kredi ihtiyacını temin edecektir. * | 10 senelikler | Yeni tahsis edilen maaşlar da birden verilecek — ga aş alan mütekait ve eytam ve era- mil maaşlarının 10 seneliklerini toptan vermekte idi. Yeniden maaş tahsis edilecek olalanlrın yüz kuruşa kadâr maaşa müstahak olanlarının 10 seneliklerinin birden ita edilmesi lazım gı diği tereddüdü nihayet 10 seneliklerin tahsisile berabea derhal verilmesi münasip görülmüştür. —— Tramvay caddelerinin tamiri Tramvay caddelerinde yapılan tamirat şirketler arasında ihtilâfı mucip olmaktadır. Badema tram- miratın şirkete haber verilmeden icra edilmemesi kararlaştırılmıştır. Tütün piyasası hararetlendi Tütün piyasası hararetli bir devreye girmiştir. Buna sebep Amerikalıların piyasamızdan mal mübayaa etmesidir. Amerikalılar bihassa Samsun piyasasından tütün — almaktadır. Amerika grupları doğrudan doğ- ruya köylüden mal almaktadır. Deniz tenezzühleri başlıyor Ticaret mektebi talebesi tara- fından bu c şirketi hayriyenin 66 numerulu urila bir deniz tenezzubu yapılacaktır. vay hattı uzerinde yapılacak ta- | Şemsiyeler baş gösterdi Dün havanın birdenbire 1sın- ması üzerine sokaklarda yazlık tuvaletler baş göstermiştir. Ka- dınlar arasında şemsiyeye rağbet edenler de çoktur. Bilhassa Bey- oğlunda bir çok kadınlar şemsi- yelerle geziyordu. — 'Yerli malına rağbet| Son zamanlarda yerli malına rağbet artmıştır. Bilhassa Bursa mamulâtı çok rağbet görüyor. İpeklilerden mada Bursa havlula- Prma-da fazk-fEğbet vardır.Resmi miz bir havlu sergisini gösteriyor. Son zamanlarda çalışan kadıı ların Omuktarı miktarı artmıştı Her yerde bir işle oğraşan bir kaç kadına — tesadüf ediliyor. Resmimiz m: i Otomobilcilik aleminde Bu senenin otomobil zevki Eord fabrikasının İstanbulda açılması artık kat'i bir şekil aldı. Otomo- bil ve kamyon işi ile alâkadar karilerimiz için bu mesele çok mühimdir. Ford otomobili almış olanlar ve yeniden “alacak olanlar otomobilin haddi zatındaki kıy- metinden başka diğer bir çok menfaatler elde etmiş oluyorlar . Otomobillerin ve kamyonların bir modeli derhal elde edilebilecek , lâzım oldukça yedek mebzul mevcut bulunacak, ehli tecrübe görmüş makinist ve | şöförler daha kolaylıkla tedarik edilecek. İlâh.. Fabrikanın burada açılması Türk işçisine mühim bir saha açtığı gibi Fordun Türkiye iktisadiyatına gösterdiği ehemmi- parçası yet ve emniyet dolayısıyle de çok mühimdir. | Kimsesizler yurdu Yurdun bir hafta sonra açılması için çalışılıyor Dahilye Vekâletinin emri üze- rine emanet tarafından açılacak olan kimsesizler yurdunun daha ziyade teehhur etmeksizin açıl- ması bildirilmiştir. Vekâletin bu emri üzerine emanet derhal ida- rei hususiyeye müracaat etmiş ve yurt ittihaz edilecek olan Ayasof- ya medresesinin bir an evel tah- liyesini rica etmiştir. Emanet yurt için bir talimat- 'name hazırlamıştır. Yurt Şimdilik kendi kazantile Bunlar bir hafta müddetle yur- da kabul edilecekler ve bir hafta zarfında behemehal bir mesken tedarik etmek mecburiyetinde ka- lacaklardır. Bu çocuklar akşam- ları mutlaka 10'da yurtta buluna- caklar ve sabahları da saat 6 'da yurdu terkedeceklerdir Bunlar sarhaş, biçaklı ve silâhlı olarak kabul edilmeyeceklerdir. Kimsesizler yurdu bu hafta açılacaktır. Ancak yurda nasıl yatak konulmak lâzım geldiği emanetçe düşünülüyor. Yatakların mikrop ve hastalık yuvası olma- yacak bir şekilde olmasına çalışı- Tacaktır, Haliçte batmış olan gemiler Bir Hollanda gurubu. Haliçte batan gemileri çıkarmak — için hükümete müracaat etmiştir. Haliçteki gemilerin ekserisini harp gemileri teşkil etmektedir. Grup bu hususta Defterdarlıkla temas edecektir. Adana boğdayları Adana ve Mersinden az buğday geliyor Nisanın 15 inden itibaren Adana, Mersin ve havalisinden boğday gelerek, ekmek fiatlarının düşmesi bekleniyordu. Aradan 15 günlük bir müddet geçtiği halde umit edildiği derecede mevrudat çoj mamıştır. Mersin — ve - havalisi mevrudatı ancak civar vilâyetlerin ihtiyacını tekabül etmek üzre bu bavaliye yakın vilâyetlere gönde- riliyor. Mamafih bugünlerde mevruda- * tın artacağı tahmin ediliyor. Bu taktirde gelecek haftadan itiba- ren ekmek fiatlarının inmesi muh- temeldir. Deniz ticaret mektebi Bu sene Deniz ticareti mekte- binden yedi genç mezun olacaktır. Mektebin çarhçı kısınından kimse çıkmıyor . Kaptan sınıfından çıkacak genç ler dört sene vapurlarda mülâzım kaptan namile çalışacaklardır. El- yevm — vapurlarımızda — mülâzım kaptanlara çok ihtiyaç görülmek- tedir. Rus kömürleri hakkında tetkikat Rus kömürlerinin piyasada faz- İ sürüm temin ettiğinden bah- setmiştik. Sanayi müdüriyeti bu işi hakkında — tahkikata başlamıştır. Bundan başka Rus kömürleri alan müesseseler hak- kında da tahkikat yapılmaktadır. kömür ARADA SIRADA : | Hareket Kim ne derse desin, bizim gazetenin anketi, gazeteleri ve gazetecileri harekete getirdi. Her etliye sütlüyelkarışan Nalına Mıhına muharririyle Felek, ve Topluiğne bittabi edebiyatın ne halde olduğuna lâkayit kalamadılar ve çok şeye karışmayan Seyyah da birdenbire — köpördü... Hakimiyeti Milliye refi- ırlııd şim Nurullah Ata, anket- Bana güreadi, Od Sey VA Yusuf Ziya beye darıldı... Vaktin * İş hayatında kadın ,, anketi de, yavaş yavaş alâka uyandırmağa hareketlenmeğe başlıyor. Bu ankete verdiği cevapta, Şüküfe hanım efendi: kadın vat- man olsun demiş. Başka bir has 'nım efendi bu sözü reddetmiş, * kadınlığa sille addetmiş... Evelki gün Şüküfe hanım tekrar fikrini müdafaa etti ve kadın çalışmasın deyen hanım efendiye çıkıştı... Her iki ankete verilen cevap- lara ve bu cevapların tevlit ettiği iğbirarlara kızmak doğru bir şey midir? Hayatın her hangi bir safha- sında harekete mühtaç olduğumuzu inkâr edemeyiz... Canlı haraketler bir birine muariz fikirlerin çarpış- masından doğar... Bazı müfekki- relerde kasırgalar koparâcak dü- şünceler orlaya atılmazsa insan- ; ların afyonkeşten farkı kalır mi?. Anketlerin tevlit ettiği iğbirar lara kızmak doğru mudür sualine, | işte cevap veriyorum: Doğrudur. Yalnız kızarken, biraz da, kendi mize kızmasını unutmıyalım. Onun - ıoylndlıml beğenmedim diye kızmak ve iyidir bu hiddetle hücum etmek, aleni küfür savurmak, entelektüel dimağların harcı de; Böyle bir haleti ruhiyeye kapılıp küfre- denler, — havsalalarının - darlığını idarak edip, kendilerine kızmalı- dırlar | Selâmi İzzet H — Hakki Suha bey, ceva- binizi okudum. Hele Hikmet Feriduna hiddetiniz geçsin, ondan | sonra isterseniz sizinle konuşuruz. Yalnız yazınızın son / fıkrasında haksız bir itham var. Temiz bir gazeteyi lekelemek aklımdan geçme- di ve geçemezdi. Bir bar dansözünü hayatınmıza karıştırmayalım-demek, bir gazeteyi lekelemek değilı Daha sonra da, Vakıt refikimi- zin, dediğiniz gibi “titizliğinden,, şupheliyim. Eger titiz. olsaydılar, “Akşam,, refiklerinde neşredilen yazı için sizin “çirkef,, sözünü söylet- | memize müsaede etmezlerdi zan- - nidiyorum. Acaba haksız mıyım? Manisa belediyesi çalışıyor Manisa (Hususi) 30 — Bir kaç gündür yakıcı sicaklar -şiddetini göstermeye — başladı. Bu sene belediyenin — kar — menbalarında fazla kar olduğu gibi menba adedi de fazladır Bu yü zden bu sene karın okkasını 100 pa: raya alabilecegiz. Manisaya 10 kilometre mesafe- de bulunan gürle köyü ile şehrin cenub cihetindeki muhtelif men- balardan şehre isale edilecek su için 200,000 lira ile vucude gele- cek tesisata 930 senesinde başla- nılacaktır. Şehrin ortasında bulunan yeşil çamlık iyi bir hale ifrag ve her gün sulanmak suretile islâh - olu” nuyor,