10 Nisan 1929 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 1

Haberleri ,Her gün 8 sahife Sene 11 — No: 3769 ÇARŞAMBA — 10 Nisan 1929 Fiatı 5 kuruş İktisadiyat ve Devlet Bir memlekette iktisadi vazi, bozulunca, neden her kes gözünü hükümete çeviriyor? Ticaret, sa- nayi, ziraat buhranlarına, niçin hükümetten çare umuyor? Halbu ki eskiden böyle değilei. Her memlekette, niçin, hükü- metler, iktisadi bulranı her kesten sonra hisseder, ve iktis: ziyetle çok uzaktan, ağır bir şe- kilde alâkadar olur ? Halbu ki, bunun böyle olmaması lâ: Bu iki suale cevap vermeğe çalışalım: Eskiden, bütün işleri fertler görürdü. Devlet pek az işlere karışırdı. Son asırda, fer- diyet üsülleri geriledi. Devlet, bütün işlere karışmaya başladı. Devletçilik (maarifte, nafiada, sa- nayide, hâttâ bazı memleketlerde ticarette) son asrın en mühim sıfatlarından biridir. Halk, dev- letin her işe karışmasına o kadar alıştı ki, hangi sıkıntıya düşse, hemen gözünü Devlete çeviriyor. İktisadi sahada buhran olunca — hkümetten medet umuyor. ç İktisadiyatla B eee berlkı ten sonra hissediyorlar? Son asra gelinceye kadar, tica- ret ve sanayi gibi iktisadi vazife- ler (inhisarlar müstesna ) husu Ferdi addolunurdu. Bütün içtimai heyeti temsil ve idare etmekle mi kellef olan Devletin, cemiyet deki il felerle, muayyen 'e muntazam münasbetleri yoktur. Milleti bir. bedene benzetirsek, Devlet onun ıdır. Bu dimağ | ile muhtelif uzuvlar arasında, muntazam kanallar, hassas telgraf telleri gibi yollar vardır. Uzuvlar- dan birinin vazifesi iyi işlemezse, dimağ bundan derhal haberdar ve müteessir olur, ona göre ha- reket eder. Netekim, Devletin her hangi bir şubesinde husule gelecek kargaşalık, merkezi uzuvda) derhal bir aksülamel husule geti- rir. Fakat, iktisadi hayatta husule | gelecek buhran, cemiyetin dimağı olan merkezi uzva, yani Devlete vasıl olmaz,çünki Devletle ticaret | ve sanayi hayatı arasında mun- | tazam bir rabıta yoktur. Bunun için de Devlet bu . hadiseden mütcessir olmaz. Müteessir olma: aktisadi. vaziyeti hissetmesi ticaret ve sanayi hayatındaki igti şaşın, bütün cemiyet hayatını karma karışık edecek derecede mühim olması, bu tesirin bilvasıta yollardan İşsizlerin çoğalması gibi) ta Dev- İete kadar gelmesi lâzımdır. Hulâsa, Devlet ile içtimai hayatın bu kısmı arasında doğrudan doğ- Yuya, hususi bir rabıta yoktur. Maarifte, maliyede, mahalli ida- relerde, belediyelerde, meclislerde, orduda ve sair yerlerde husule gelen her şey, bu münasebeti tesise mahsus sinirler vas sile iştimai dimag olan Devlete kadar gelir. Bu tesirden aldığı intibakı (Devamı sahife 2 sütun 4 te ) Lozan muahedesi tasıikiniğiıyecek bimi üyüklüğü karşı: ıda Amerikada Türkler hakkındaki fikirler değişmiştir I Amerikanın yeni reisicumhuru 'M. Hüver Lozan muahedesi imza edileli 5 sene olduğu halde muahede henüz Amerika hükümeti tarafın- dan tastik edilmemiştir. Amerikada muahedenin lehinde ve aleyhinde iki cereyan vardır. Aleyhteki cereyanlar, bidayette daha kuvvetli olduğu halde ink- Tâbımızın ” büyüklüğü — karşısında | kuvvetini kaybetmiştir. Sabık R: cumhur M.Koliç zamanında Lozan, için bazı Haber aldığımıza - Reiscumhur M. Huver, ahedesinin daha fazla böyle mu- | allâk halde kalmasına rıza gös- termemiştir. M. Huver muahedeyi öre — yen zan müs | Amerika âyan — meclisine sevk edecek ve muahedenin tastikini talep eyliyecektir. Her tarafta kış Kar fırtınaları başladı Fransada termometro bir gün içinde 20 derece düştü Kış tekrar geri döndü, iki gün- den beri hararet hissedilir. de: cede düştü, hafif fakat mütemi bir surette yağmur yağıyor. kaç gün evel pardesüleri ile do- | laşanlar tekrar kışlık paltolarını giydiler. Gelen telgraflara nazaran Av- | yupanın bemen hemen het tara> ında soğuklar başlamı Hnlkıışl:rın şımî] lq'îmmda, İs- viçrede, vasati Avrupada kar yağmaktadır. Fransada soğuklar birdenbire | başlamış ve hararet bir gün zar- | fında--22 den—2 ye düşmüştür. Bu 20 derecelik hararet farkı her kesi şaşırtınıştır. Bir gün evel ceketle dolaşanlar 24 saat sonra sırtlarına kürklü paltolar giymeğe mecbur olmuşlardır. Bizde soğuk ve rutubetli hava- lar Avrupadaki karın ve dere hararet düşkünlüğünün tesiridir. Rasathane ne diyor ? Yetil köy rasat “merkezinden verilen malümata göre bu gün AYA bahdil ae ve gö yağacaktır. üzgâr şimalden mutedil, bazeni küvetli bir / sürette | esecektir. | Hararet — gece - sifırdan aşağı iki olmuştur. Bu sabah hararet zait dörde çıkmıştır. M. Huver muahedenin | | | bulacak Atina 8 (Fos) — Londradan gelen — telgrafnamelere göre İngiliz gazeteleri Tevfik Rüştü B.in yakında Romaya vuku | seyahatile — meşgul olmakta ve bunu Türk-Yunan meselelerile alâkadar görmek- tedir. Tevfik Rüştü B.in Romada M.Venizelos ile mülâkatı müs- teb'at değildir. Roma 7 ( Fos) — Borayâ | gelen haberlere göre Tevfik Rüştü B. nisanın yirmisinden | sonra buraya gelecektir. Roma mahafili bu ziyaretin ehem- miyetini tezkür ediyor. Tevfik Rüştü B. Romadan Maarif vekâleti Cemal Hüsnü bey Maarif vekili Vasıf B. de Türk heyeti reisi — zoluyor .- - | yaparların bile;hareketin ikân Vasif beyin istifası Üzerine in- hilâl eden Maarif — vekâletine Gümüşhane —mebusu ve muhtelit mübadele komisyonunda Türk hey- eti reisi Cemal Hüsnü beyin tayin lüsnü bey dün akşamki trenle Ankaraya hareket etmiştir. Ankaradan gelen bir telgraf- nameye göre muhtelit mübadele komisyonunda Türk heyeti ri tine Vasıf bey tayin edilecektir. Ankarada mühim bir futbol maçı Dün Ankarada yarlan Hakimi- kupa maçında gençler muhafız gücünü bire karşı iki ile yenmiştir. Profösör Zinger Viyananın ve dünyanın '€en maruf profösörlerinden doktor Profö- Zinger şehrimize gelmişi... ne şehrimize gelmiştir, bir çok konferans verecektir T | — Memur maaşlarına yapılacak ”zam: Halicin temizlenmesi meselesi ve malzeme | Denizin dibindeki ankaz kime aittir? Günden güne dolmakta olan Haliçten bir manzara "” Halicin temizlenmesi senelerden beri ihtilâfı mucip olan bir mese- ledir. Halbuki günden güne dolan Haliçte bir iki sene sonra küçük kalmıyacaktır. Haliçin temizlenmesinin geçik- mesine sebep denizin dibindeki malzeme ve ankazın Maliye ve- kâletine mi yoksa Şehremanetine mi ait olduğu hakkındaki ihtilâftır. Maliye ve İktisat vekâletleri denizlerin — doğrudan — doğruya hükümete ait olduğunu — iddia ediyorlar. Buna mukabil, Şehremanetinin fikri başkadır: Yollar şehre aittir. Emanet hududü dahilinde bulunan denizler yoldan başka bir şey değildir. Binaen aleyh, Haliçten çikan malzeme ve ankaz Emanete aittir. Hükümetle Emanet arasında devam eden bu ihtilâf senelerden beri halledilemiyor. Aldığımız malümata göre Ha - licin bir an evel temizlenme için bu ihtilâf, Şurayi Devlete 'arz edilecek ve Şuranın kararından sonra Halicin temizlenmesine baş- lanacaktır. Maaş lâyıhasının son şekli Bu sene bütün memurlar 10 lira kadar bir zam görecekler Heyeti Vekile dün toplanmış, içtima gece yarısma kadar devam etmiştir. Bu içtimada memurların derecelerini tespit eden proje müzakere edilmiştir. Son tekarrür eden şekil şudur Dereceler 17 dir. merhalede tatbik Kanun üç olunacaktır. başlıyacak , ikincisi devairce ya- pilacak tasarrufat karşılık tutula- rak 930 bütçesile, Üçüncüsü de mali vaziyetin müsaadesi ni tatbik dilecektir. Kanun bütün dereceler için ayni zamanda tatbik olunacaktır. Bu seneki tatbikatta büyük, küçük bütün memurlar 10 lira kadar bir zam göreceklerdir. Üçüncü derecenin tatbik edile- ceği zamanda memurların ekse- riyeti ilk zamma nisbetle 15 lira kadar bir zam daha görmüş olacaklardır. Lâyıhaya göre pahalılık zammı kalkıyor. Uzaklık zammı için de şu ahkâm konuyor; Alelümum — memurlar üç sını ayrılarak bunlardan iki sınıf Heyeti Vekilece tesbit edilecek mahaller- Maliye vekili Şükrü bey de 3 sene mecburi hizmete tabi tutulacak ve bu mahallerdeki hizmetleri için kendilerine kıdem zammı yapılacaktır. Kanunun bu- seneki tatbikatının bütçeye tesiri 5 milyondur . Ağnam resmine pek az bir zam yapılması ve bazı verğilerin tev- bidi ve bazı verğilerde mevcut tefavütün ref'i suretile bu 5 mib yonun mühim kısmı temin edile- cektir.