12 Mart 1939 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 5

DA KeTERTİN Yazan : General CAN.ERZURUM.. KURTULUZU Kâzım Karabekir Ja İKTİBAS VE TERCÜME HAKKIİ MAHFUZDUR Ergani Madeninde Tokat Kalhaneleri Hakkında Veri- — len Manasız Ve Gülünç Bir Emir! pa Bakırından Çok Daha Dayanıklı İken; Avrupa- ya 8 Sene Boş Yere Birçok Paralar Verilmiş! Ergani — madeni görünüşü gitikçe madenin iyileşmesi ve tasfiyenin daha dik- aa CĞN katli yapılması imiş. İlk zamanlarda ancak yüzde Hatırat sahibi Bağdad üzerinden İrana — 36, 40 1298 yılında ise yüzde 45, 60 bakır alına- hareket edeceği Si biliyormuş. Bir Macar mühendisi Tokatta fırınları dayısile evveli üçüncü ordu sonr salâh etmiş, 1827 den sonra yüzde 80 alınmağa mandayı almak üzere,, Bağdı başlamış. Meşrutiyet ilânından 1'27 yılına kadar rini alıyor. Az zaman sonra çıkarılan bakırlar öylece kalmış ve o yılda foptan yor. Karargâhı Kartalda bulunan on dördün- - eritilmiş, eli fiırka kumandanlığına teyin ediliyor, frke- — — Yılda bir milyon kilo bakır — çıkarılıyormuş. ile Gerevizderede iken birinci ordu / erkâr 1298 de Ruslarla harp dolayısiyle bir buçuk milyon harbiyesi reisliğine ve biribirini “ mütenkiben çıkarılmış, Tokata naklolunmuş, fakat bir milyonu Galiçyaya girecek orduya, Irakta altıncı ordu tasfiye olunabilmiş. Her yıl 400, 460 bin kilo ba- kumandanlığı erkânıharbiye reisliklerine ta- kır İskenderun yolile İngiltereye gönderilerek o. yininden sonra yine İrakta balunan on seki- — radı zinci kolordu. kumandanlığında - bulunuyor. Tasfiyeden sonra tonu 60, 56 lira ediyormuş. İn- Buradan ikinci ve az bir zaman sonra da bi- gilizler buna kurşun karıştırıp yumuşatarak satı. rinci Kafkas kolordusu kumandanlığına tayin yorlarmış. Halbuki yumuşayan bakır iyi kalay tüt ediliyor ve vazifeye başlıyor. mazmış. Tokatta bizim t ttiğimiz halis baz General Refahiye yolundadr kır sert olüp kalayı iyi tutarmış. Bizim bu halis bakırın kilosu 1327 yılında her masrafı, hattâ me- mür maaşları bile dahil olduğu halde Samsunda teslim edilmek şartiyle 5 kuruş 10 para imiş. (Maden kasabasının 6000 den fazla nüfusu var. Hemen hepsi de madencilikle geçinir. Sancağın nüi- fasu 46,500 kişidir. 35,700 ü Türktür. — Kasabanın denladan yüksekliği 1100 metredir. Mihrab deresi — — Sultan Hamid zamanında 1807 de şöyle bir i- 'nin her iki tarafındadır. Havası sağlamdır. İkinci- Tade çıkmış: “Artık Tokat kalhaneleri işlemesin! teşrin nihayetinden şubat nihayetine kadar kar, Fakat memurları yerinde kalsın ve maaşlarını al- bakır Avrupadan gubattân nisan nibayetine ve hatta mayıs ortalarına — Sinlar! Fişekler için lâzımız kadar yağmur yağar. Eylül nihayetine kadar ku- — Satın alınacaktır!, raklık ve eylülden ikinciteşrine kadar — yağmur de. Sekiz yıl bu tarzda hareket edilmiş Avrupa- vam eder. 'nın çürük bakırına birçok paralâr vermişiz. Niha: Madenin bulunduğu tarih hakkında iki rivayet — yet 1815 de anlaşılmış, yahut Sultan Hamidi haber var, birine göre hicretten 512 yıl sonra keşfedilmiş. almış ki Avrupadan satın alınan bakırlardan ya. Ha müleliler öe Müktları iki ezar önee Azarilet — pilan koranlar ç Büp'da çatladpı balde Tetağie ialkbüleş. vaştumağai iğile elyoclar.. Ozdanı “ İaafiye olunan yadı BİKİĞİİN p data ada Hükümeti 1268 yılımda emaneten idareye başlamız) - nabiliyor! Bunun üserine padiğü Hetten ada Tfalak mahe ei Bdi derül, Düklü'ye ği Tekat Lallaşal İşi Taşlan Ti LT — o G fi gea T A 4 1827 de Tokat kalhanctinin ulâhından sonca hHumata göre Meşrutiyetin ilânındanberi l (Mağaralar 60 metre derinliğe kâlar iniyor. Bu örü ÖÜ be derinliğe 70 : 80 basamakla ve bu kırlar tasfiye olunarak yüzde 80 alınmasına yağ. meyillerle var u kalhanelerin tatil edilmesi emri ve hiyor. Mağaraların adları: Sarhoş, Sicak, Kumluk, — Tn daki- kali Si ilza, Bu dördü intiz olduğu gibi muhafasa ada 10000 altma yaptırlmış. Padijeh Kelene diyorlar. Sarhoş ve Sıcak mağaraları Asuriler za: Te dahaskte göln e manındanberi meveutmuş. Bizim Bu madenleri işlet uK ee d mekliğimiz Sultan Mecit zamanında başlamız. Gü NM olunmasına rağmen metrül ge çarlar Mmüşhane'den ustalar FK ğğ nn a Yaaraaşglerny daranlayş lar oradan gelenlerin ahfadı imiş. Rüumcaları bil e SLAA ae | n Lüzen ile karışıkmış. " ö . faraları hamam kubbeleri gibi. En büyüğü ——— OT ben 20 metre arzında, diğerleri ufakmış. B (4) Para ve zaman öldüren böyle elim işle- yerlerde hararet * 40 mış. En yüksek hararet si- — rimizin bir kitabını yazmak Türk milletine pek bi çak mağarada imiş, Etbise ile hamama girm yük hizmet olmaz mı? Kim bilir bu Avrupadan nisan terlermiş. Buradaki i İniz d bakır satın alma işi için ne dolablar — dönmüştü garmış. Meşrutiyet devrinde dahi bu türlü yolsuzlukla Bakır Tokat'ta kalhanelerde yalnız eritilip muş. Tokatta ise 96 20 firesi Mmuş. Tokatta ise 96 20 firesi ayriliyormuş. Son yık- irda bu flre yüzde 18 & inmiş. Bunun da - sebebi müştür; meselâ: Neferler için T- — hazır demir karyolu mıştıi. O z bile Avrupadan satın alın. bi e ve yaziyle çok itirazlar yaptım. Fakat uğu yolundan bir türlü dönemedi n ben de Edirne fırka. erkünıh | Galatasaray Tiyatro Tenkitleri. |Mürakabe Heyeti| Bir Muhasip Aranıyor Nasıl Oynandı ? BAHA DÜRDER Dünkü toplantıda eski idare heyeti yeniden seçildi Ekteriyet / olmadığından - geçen hafta yapılamıyarak tehir edilen Galatasaray apor klübü yüksek mü| rakabe heyeti dün klüp merkezin- de toplanmıştır. Doktor Bay Orhanın — relsliği| stanbul Şehir tiyatrosu komedi. kumi / sanatkârları; Fransız tiyat. Tosunda şimdiye kadar imine rast- Tamadığımız. bir. müterelmin, V. | Sehöthan'dan çevirdiği bir komediyi altında toplanan Galatasaraylılar | rüznamedeki işleri — görüştükten #onra yeni idare heyeti intihabına| geçmişler, Bay Sedadın reisliği, i- | kinci reis fstanbul mebusu Yaşar, 4 kltip Bedri, muhasebeci - Adnan, Tokatta Tasfiye Olunan Yerli Bakırlarımız; Avru- vernedar Naci İpekçi, Tevfik Ali, İhsan ve Süleymandan müteşekkil eski idare heyetini yeniden intihap işlerdir. Yeni Sabah,, sarı kırmızılıla- 'ra müvaffakıyetler diler. Güneş kulübü kongresi toplana sadı Dün için yapılacağını yazdığı- müz Güneş klübü fevkalâde - kon- gresi ekseriyet olmadığından yapı: lamamıştır. 21 mart günü tehir edilmiştir. Limandaki Hırsızlık Tahkikat ehemmiyetle devam ediyor Denizbankın Eminönündeki - bir ve iki numaralı birleşik — ambarlı Tında meydana - çıkarılan - hirsızlık hâdisesi etrafında gümrük muhafa- za, denizbank, polis tahkikatı / iler- Temektedir. Bu hadisenin mes'ulleri| birkaç güne kadar meydana çıkaı Jacağı söylenmektedir. POLİSTE : Tramvayla otomobil çarpıştı ! Dün öğleden sonra aat 13 te Beyoğlunda Meşrutiyet vaddesin 'den geçen, Tepebasi - Kallavi soka. #ainda 14 numaralı evde oturan Meh mede, şoför Ali Akkayanın idare Hindeki 2191 numaralı ” otomobil çarpmamak için manevra yapmış. tır. Lâkin, bu sırada otomobil, fre- nin tesirile geri geri gittiğinden, kadan gelen ve 2839 numaralı vat- manın idaresinde bulunan 46 nu. maralı Patih Harbiye tramvayı oto- mobil ile müsademe etmiştir Çarpışma esnasında, otomo çamurluğu zedelenmiştir Üçkişi taratından dövülmüş ! da oturan Sırrı isminde bir adam Polise müracaat ederek karanlık Ya- sinde fhsan, Yusuf / ve Lütfi tara- fından dövüldü; Hâmile bir kadın merdi- venden düşerek öldü Yedi kulede Havagazı sokağında inü iddia etmiştir 5 numar: Watiçe is rinde genç ve hamile bir kadın, ev velki gec enden düş- müştür. Hamile kadın, bu süretle hasta. nmış ve feci iztiraplar içinde Ha. #eki hastahanesine kaldırılmıştır. Fakat yapılan bütün tedaviföre rağmen kendisini kurtarmak müm. kün olmamış, dün Hastahanede öl müştür. Gaz ocağı parladı Kalyoncu ko yunda Bezacı ba 1 sokağında 35 SÜMMETÜİ apartıma; İ nın ikinci katında oturan Yani dün az ocağını yakarken yere dökülen. Mumaileyh, hemen odadaki ha- ir kuzmanı alarak y (23 Nisan - Çocuk bayramı) ÇOCUKLARI İ ( — Bayramınızın bütüs | menlerinlzden lsteyiniz! iki haftadır oynamakla meşguldur. ber. Eser, Sehönthan'dan son yıllar- da çevrilen Sözün kısası, Büyük ha- İa gibi komedilerin çevrilişine naza- Tan en acemise adapte edilenidir; ve Bir Muhasip Aranıyor ismini ta- gımaktadır. Bu eseri seyredenler; hiçbir var Kit gayesi yalnız kahkaha toplıyar 've sanat gözetmiyen; hafif, nezih komedi. karakterinden uzak, anlaş- mazlık ve karışıklık- hattâ gürültü, patırdı ve kargaşalık-ile iskeleti kü- Tularak meydana gelen eserlere ni hayet vermek zamanının artık gel diği hükmünü çok çabuk vermekte- dirler. Biz de bu sene oynanan Oğ- Tumuz komedisi hakkında onun mu. balağa ve sululuktan uzak karakte. Ti karşısında nasıl sevincimizi izhar etmişsek, bugün de'bu eserden son. raf, tam Tannâsile ıt düşüncelere ka- famizda yer vermek - mecburiyetile karşılaşıyoruz. Bunda haklıyız; cüin- kü komedi kısmı zorla alaturkalaştı. Tıhpij oynanan İngiliz dâhisi Şekis-| Pir'in — Yanlışlıklar Komedyası da dahil olduğu — halde, bu sene Oğlu- muzdan başka - eser oynamamıştır. TTiyatro, (Bir muhasip) arayıcığına (iyi eserler) aramış olsaydı, bu sene) daha çok iş yapmış olurdu. Bir eser tasavvur edin! Mevzu- unu hazırlatmak için birinci perde nin başında tek şahsa upuzun lâkır- aöyletilir ve o eserin içine hiç de güzel olmuyan fıkralar sıkıştırılarak hattâ sıralanarak — halki gülmeye, teşvik edilir... Garip, acayip micaz 've düşünceli bir amcanın delikanlı olmuş yeğenini iki/ yaşında bi-| Taktığı — zamandanberi, 'Türkiyeye gelmediğini düşünün.. Ve gelir gel- mez de elile koymuş gibi onların bu. Tunduğu yeri ve asıl vakanın geçe- ceği çiftiği çarçabuk bulduğunu ta- savvur edin. Bunların üzerine iste diğiniz kadar gayri tabiilik koyun. İşte eser. * Geletim eserin mevzuuna: Atekin Tok fuammer), (Tosun Açıkgöz —Reşit Akif) ar. kadaştırlar v mektedirler. T n İstanbula bir kaç saat mesafedeki çiftlikte yazı | geçiren amcasının / kızından (Le Vtu hayale ği ü— Perihan) ya gin bir mektup almıştır. Bu, İstanbuldan uzaklaşmak (- Çin bir vesile olacaktır. Çünkü Te 300 liralık bir lacaklısından (Arman. Hazım) kaçması lâzımdır.. Kefil olduğu arkadaşının bu hareketin: evvelâ canı- sıkılan 'Tekinin o gün lerde İstanbula gelecek olan ve garip bir tabiata malik bulunan amcası- ni (Cabir Tokgöz — Sait) oraya, gelip kendini — borçtan, harçtan ve alacaklılarından kaçmış bir vaziyet. te görmesinden ulaşacağı memnu, niyeti düşünerek, arkadaşile bera. ber ve oraya gidecek muhasibin ye-| rine çiftliğe gitmek aklına gelir Asıl muhasibi (Rakım — Mah-, mut) orada bırakmağa karar verir ler ve onlar gittikten sonra da am. ca gelip yegenini evini bulur, suku Diğer perdeler: Çiftlikte; deko- ru, eski bir — dekor Üzerine kâğıt kaplanmış ve birinci perdedeki mo- bilyaların - üstündeki örtüler kaldı rılmiş bir şekilde (Fakat masa ne | larına gelmesi i-| içelar tiyatrosunun / kiymetli a tislerinden Hâzum dense değişmemiştir) bir holde ge- çer. Bu çiftliktekiler, İsviçre, Amerika gibi modern bir yaşayışa. maliktir. ler ve av partileri, at gezintileri. ta- bil kadın, erkek - tertip olunmakta- dür, Vakalar — birbirine karışır. 300 Jiranın - alacakl Ermeni, seyyah de oraya götürülmüşler ve vakanın inkişaf etmesine ve derinleşmesine sebebiyet — vermişlerdir. Muharrir. öyle istemiş ne yapalım?.. Orada birçok — gülünç vakalar geçer. Amcanın kızına, av meraklı. S1 komşulardan — birisi (Osmana. Yaşar) taliptir; kız halbuki muha- sip sıfatile oraya giden Tekini sev. mektedir. — Hattâ kızın arkıdaşı (Selma— Şevkiye) — da Tosunu.. Fakat vaka bukadar değildir. Evde kendine mahsus merakları olan bir. um mürebbiye vardır. (Mari— Be. din) Tabil o da eser icabı Arman'la sevişecektir; — sevişir. Istanbuldan asıl muhasip gelecektir; gelir. Oyu- 'nun nihayetinde iş meydana çıkar, amca ; borcu gırtlağına çıkmış yeğe- ninİ tanır ve seviştiği kızı babasın. dan (Behzat) istiyerek onları dirir. Şahıslar hakkında birsey söy! yip kabahatı — onlara yüklemek bu giyet karşısında hiç te doğru bir. hareket olmaz. Nasil, dram yazıcı: Jarımız piyeslerinin muhakkak Muh #in tarafından oynanmasını istiyor. arsa; komedi çevirenler bilhasan a- de, belki halk tutuyor diye, — iktisadi. aebeplerden Ha- 'zım ve popüler sükseleri olan diğer sanatkârları hemen her vakit göz- önünde bulunduruyorlar. Hele tak. litci olursa... Bu sözümüzün doğru. duğunu — anlamak - için hatıramızı yoklamak kifayet eder.: Operetler de dahil olduğu halde şimdiye ka- dar az mi külhan bey, az mi Rum, 'az mi Ermeni seyrettik? Aramızda. yaşıyan karakterler üç nokta - ara- Sında mi dolaşıp durür? İşte bunün içindir ki, bu oyun b çin sanatkârlar — hakkında bir şey söylemiyeceğiz.. Onlar ne yapsınlar $ Verilen roller, gimdiye kadar oyna- dıkları birçok rollerin — isimleri de- #iştirilmiş kopyalarından başka bir şey değildi, ve onlar da güldürmek için baş vurulan çarelerin hepsini denediler. Güldürmek ve ağlatmak eserle. rin muvaffakiyetini ölçecek yegâne miyar mıdır acaba? Bu bahse baş- Her yemekten - sonra gmı.ıç 3 defa muntazaman dişlerinizi fırçalaynız. AM A