13 Aralık 1950 Tarihli Yeni İstanbul Gazetesi Sayfa 5

13 Arahk 1950 YENİ İSTANBUL — Musiki hayatı | Türklerde musiki 'azan : Lâika KARABEY 'ENİ İSTANBUL okuyucularından Şevki Özgören imza- #iyle ve Musiki Meemuası vasıtasiyle namıma gönderilen bir mektüpta “Türklerin musiki ile münasebetleri” ne dair biraz tarihi malümat vermekliğim arzu ediliyor. Zaten ben de bu bahis hakkında yazı yazmağa niyetleniyordum. Şimdi &ünlük gazetenin ve bana tahsis edilen yerin müsaadesi nis- Petinde mektup sahibini cevaplandırmaya çalışacağım. Denebilir ki Türklerin “Türk” ismini almalarından da. ha çok evvel bile kendi milii musikileri ve musikilerine bağ. hlıkları vardı. Meselâ, artık Türklüklerinde şüphe — kalmamış blmak lâzım gelen Sümerliler “Türk” İsmini taşımıyorlardı, fa: Kat irkan Türktiller ve medeniyetleri derecesinde İlerlem bir musikiye sahiptiler. Musikilerinin ileriliğini bize kadar intikal etmiiş olan çeşit çeşit sazlarından anlıyoruz. Zama- nımızda kullarılan çalgıların hemen hepsinin prototiplerini yani ilk örneklerini Sümerliler kullarımışlardır. Bu arada | Hir, arp, tanbur, ney, kanun, santur, def ve davul zikredile- | Bilir. Sümerlilerin nota kullandıkları ve çivi yazısiyle ses. leri tesbit ettikleri de sabit oluyor. — (Musiki Mecmuasının | 13, M 15, 16 nci nüshalarında Sümerlilerin musikisine dair bol bol izahat ve mota misalleri vardır. İsteyenler oraya Müracaat edebilirler.) 3 - 4 bin sene evvel yaşamış olan Sümer Türklerinden Böyle az bile olsa bir miktar malümat kalmış bulunduğu halde o devirden itibaren Osmanlılar zamanına kadar ge- Çen Uzun asırlar maalesef bizim için karanlıklarla dolu bu- hunuyor. Ancak Belçük Türklerinin musikiye çok ehemmi- yet verdikleri ve bu sanatı âdeta resmi imtiyazlar sırasına koydukları bilinmektedir. Nitekim Birinci Osmana Konya- daki Selçuk padişahi Alâeddin tarafından beylik ve istiklâl nişanesi olmak Üzere alem ite tabi (yani muzıka takımı) gönderilmişti. TTürkler musikiyi resmi ve askert teşkilâ- tın içine o kadar ehemmiyetli bir unsur olarak — sokmuş bulunuyorlardı ki, muzıka takımı tıpkı bayrak gibi, taç gi | bi taht gibi hükümdarlık sıfatının levazımından sayılmak mertebesine — yükselmişti. “Mehterhane, tabihane, mehter takımı, nakkare takımı” gibi — isimlerle anılan heyetler geklinde olmak Üzere müsiki — doğrudan doğrüya beylik nişanesi addedilmişt.. Beylerin derecelerine göre musiki | heyetinin kaç sanatkârdan mürekkep olacağı ve günde kaç | nöbet çalacağı da bir kaldeye bağlanmıştı. Ba arada şunü izah edeyim ki, en eski zamanlardan beri Türk beylerinin ve hakanlarının ikametgâhları önün” de muzika takımı tarafından muayyen zamanlarda veri- len konserlere “nöbet” denilirdi. Hattâ Hindistandaki Türk istilâm devrinden kalıntı olmak üzere orada hAİâ racaların 've hükümdarların saraylarında bu türlü konserler verib- mesi âdeti devam etmekte ve adına “nöbet” kelimesinden " veya “noobot” denilmektedir. bulundukları dalireye de Bonülmüş olarak “nahabi Nöbet çalan saz — takımlarının “nakkarehane” ismi veriliyor, İşte Türkler musikiye bu suretle resmi teşrifat sıra- sında yer vererek onu ne kadar kıiymetli tuttuklarını göse termişlerdir. Askeri muzikaların bütün batı devletlerine nasıl Türk. derden alındığını ayrı bir yazımda anlatacağım. Almanya mektupları Harp sonrası Berlinin ilk sanayi sergisi FEL Külenine bir rakip ola- Tak kurulmuş olan Radyo Ki desi, Berline öteden beri bir hur susiyet vermektedir. Kulenin 40 küsür metre yüksekliğindeki 1o- Burada 1.600 evi ısıtabilecek kaloriferden başlıyarak, bir odayı ısıtabilecek teshin vası- talarına, 2.000 beygirlik gemi motöründen aa T a y Semr | —ufak kayıklara takılan motörlere kadar her Şuda Ka kilemetre olan türlü vasıtaları görmek mümkündür Muazzam bir şehrin tekmil man- ea zarası görülmektedir. Şimdi o- TTi Tadan ikiye bölünmüş bir şehir Yazan : Habib Edib - TÖREHAN .yredilmekte ve — kuvvetli bir. da yapılmış olan dalmi sergi binaları umuml bir - mahiyette olmaktan ziyade, munyyen şey lerin teşhirine tahsis edilmiştir. Bilhassa her sene Otomobil Ser- gisi buranın en, mühim hâdise sini teşkil eder, Hitler zamanın- dürbünle totaliter ve demokrat | idare sayesinde ne gibi inkişaf-| #al teşkil ediyor. — Komünizmin iki âlem arasındaki fark göze|lar yapabileceğini göstermek ve | bir buhran geçirmekte olduğu ve çarpmaktadır. Kulenin etrafına | herkese bildirmek — cidden mü-| artık Rus kuvvetinin kırılmağa himdir. Berlinin Rus idaresi al. tında bulunan — yerlerinde halk, bir esir gibi çalıştırılır ve buna Tağmen açlıklan - kurtarılamaz iken öbür tarafında büyük ve beynelmilek bir. şehre mahsus bir hayat uyanmakta ve Berlin: başladığı su zamanlarda ser bulunmaktadır. Eski sergi binalarından bomba tahribatına uğrıyanları eskisin- den daha güzel bir surette ta: mir olunmuş ve / bunlara daha da da bu gergiler kurulmuş, fa-| eski manzarasını — vermeğe Ça-| Di ça ll e gaa ara aha kat hep siyasi gayeler için kul-| lşmaktadır. Yalnız Berlin sana- | pukar, , enleri ilâve edilmistir. lanılmıştı. yünin —değil, Rus — istilâsından | benmmer iğçen Sutunlar, cam Şimdi muharebeden sonra a-| kurtarılabilmiş yerlerin yarate) Cahmmle'olan paviYealariş. eldüa çılan ilk Berlin Sanayi Sergisi- nin birçok hususl ehemmiyet ve gayeleri vardır. Daha 1.5 sene evvel hava filoları / vasıtas Amerikalılarla — İngilizler t fından beslenen ve açlıktan kur- tarılan bir şehrin, demokrat bir mak kabiliyetini - gösteren bu sergi sanayı, kudret ve ihtişamı: ni belirtmek noktasından da çok büyük bir ehemmiyeti hatz bulu 'nuyor ve şimdi arıtk milletlerin birlikte — çalışmaları — Tüzumunu Böstermek için de canlı bir mi- Cazip bir manzarası vardır. Ser &i 45.000 metre — murabbar bir Jarın ve büyük sergi binalarının içinde sanayi mamüllerini. gös- termek için iştirak etmiş olan Mücsseselerin sayımı 1.400 e var- - m Burada — 2000 beygir küvvetinde gemi — motöründen 1600 evi ıstabilecek kalorifer- başlıyarak, ufak - kayıklara ve bir odayı yasıtalarının takılan motörlere smtabilecek teshin hepsini görmek ve bir fikir edin- mek kabildir. Lokomotiften top- Ju iğneye kadar her şey imal e- den bir. memleketin — sanayide muvaffakıyet — gösterecek — bir küvvet ve kuüdret olduğunu ve sarfettiği gayretle son Üç sene zarfında neler yapabileceğini bu- rada görmek Ve — ibret almak kabildir. Herhalde devlet olarak mevcudiyetini bir müddet için kaybeden bir milletin buna gay- ret ve bilhassa / bilgisiyle nasıi yeniden elde edebileceği ve ser. Mayelerin nasıl yeniden toplana. yileceği bu sergiyi — gördükten onra daha iyi anlaşılabilir. Sergi, bir. taraftan Alman Tet ve / bilgisinin eserlerini Yeni neşriyat BİLGİ Muallimler Birliği tarafından neşredilen “Bilgi” mecmuasının 44 Üneli sayısı çok zengin yazı. Jarla çıkmıştır. Bu yazılar ara- #ında Kayseri Öğretmenler Kon- gresine alt ve mümessi Nu: Feddin Ergin tarafından yazılan makale bilhassa dikkati celbet mektedir. Müracaat; İstanbul. Arnold H Jürçensen a. Co, Hamburg'da — ihracatçı Alüminyum — yaprakları Kavçuk mamulâtı Muhtelif cins makineler için taleplerinizi bekliyor. 1, Mönekebergstr. 7 S 98, * Exportprimus Posta kutusu 790 gösterirken, diğer cihetten de nokrat “dünyanın — totaliter âleme — karşı canlı bir — pro. pagandasını yapmaktadır. Al manlar, eğer idare - sistemle. rinde kendilerine hareket im. kânlarını — veren ve şahsi — te şebbüsü her şeyin fevkında tu. 'tan demokrat bir. cıhaza malik olmasalardı, bunu yapamıyacak. Jarını kendileri de itiraf etmek. tedirler ve bu hususta başta A- Merika olmak üzere İngiltere ve Pransaya karşı artık hiçbir hu- sümet taşımamakta, bilakia her vesileyle onlara olan şükranla: rınt dile getirmektedirler. Onun için sergide Amerika ile İngi- Hicri ARALIK| Rumi a | 1950 Pa İ starranı “ Si 'i — ancet 3 | 13 | 30 SÖMEK GASi İvojima “Yanı İ0 2 Dehget Diyanrı: TAKSİM ÇaBiSi) Estergon Kalesi 1870 1SGA Çarşamba Singoalla . hük Adam Ttenk UÇAK - TREN - VAPUR tere ve Fransa sanayiine de bü. yük yerler ayrılmıştır. Londra- nin meşhür İki katlı ” otobüsü, İngiltere sanaylinin tayyare mo- törleri burada herkesin alâkasını celbeylemiştir. Bilhassa Marshall Plâmı Sergisi çok büyük bir ih- Umamla yapılmıştır. Avrupayı komünistlikten kur. taran bu plânın ehemmiyeti gün gectikçe daha iyi anlaşılmakta 'e bilhassa demokrat âleme ka- tılmak yüzünden İlerlemek fır- satlarını - bulan Almanlar bunu herkesten iyi takdir. etmektedir- SIHHİİMDAT Setanbal Beyoğfu — Gimsa | İller. Göcnee Maraben Dalresinde yana Kirelyon oetf Ge |) kmaal aat — sa | İ samt aa sayanry'a BAA söğrali eZ <2t | Bi shen seüceler “Sostarilirkan bir de ERP. 'nunda tipik Amerikan sanayi ve ÇÜK “Amerika Paviyo- yaratma küdreti — canlı misalle- ECZANELER imğik aS — gn Ia Tiyle gösterilmiştir. Orada teş Haai eu vöknan İmea Yükül T — ssa de ” | kozal ea llaR ' İ vora İİTir edülen “kabili. “nakli bir ev DG SÜa Çetayır Bera- | ELMASINA “Üç Silangorlar. — İMMİNONO: #aaulah — Yorci Ü erkesin bünasa gimdi otura KaRetiKaN) öyeilaa' — 1060 a a anden Ve Ka ee aş deni Mintaka. | Unkapası) ç AzIf Meset C< İlcak bir yer aranılan Şu zaman Belat n ren nni P | ni 3 z Getennem Gez ©* F, ASN Haat 8 a Dek coğusun / dikkatini cek mirden. — JAB Adana, Apkara- | Sarmakmız galin. 2 — İetanbulİTAN 1 — İlemnü Mıntaka, 2 — | BEYOOLU: Kinyoli öüerken— || Petmeke vesile olmuştur. Byiüi Gereleri, d manlar Perisi —| amma t R e mni'ne. l eyınan Amerikada “yerinde du- KMNE 1 — Kimseslsler, 2 — Ka- İ AYYANI. Harman Sonu. Bul GPakalm) — Findilik Yanla. l ran bir ev sökülerek paketler £. v genaz y NÜ T — Tarsan Meymun A-| a) — Tüne (Gelatar — : çinde Berline getirilmiş ve bir- İDECEK OLAN UÇAKLAR | MALK Gisoo 1 — Zaten a. 2 — Bufatobül Şarkisı, © | (gişin — Nişantaşı Cgişii kaç anat içinde sergf sahasında S00 Ankara, Maletyar Kü | YA BU Yaabarlar Kraliçesi. Hatköy. Glasköy — Yeni Turan. | kürulmuştür. Bu evin elektrikli Diyarbakıra. — £30 Ankara, A- | Aşkar Va . Örmanlar Karge| TİYATROLAR | Ocasımpasa, Sk İ Ganaya DA L latrani | M n? C P ». İ vüpürsesinden televizyonuna ka. Aüina Romaya — a do Ye y | İnukamı z b isTaNnuz. — | FATIm: Mubarrem Tanır Şeh- İ dar ner geyi mevcuttur. Bir A: haBrin Rikbayaya Z M.06 a: | KASMUST . (30050) 1 — Wahveci| AU — nELEDİYERİ — | zatebam) — Ziya Nüri (Aksa: İ merilislinin Küşük blş aeti B AA Üa a gnnn SAa senne | ÜRALE| — seniz Tirairclan | ray S reicule samayar — İ za'ene san ı oarağun Borler ea Beae Te | man Tahuği 2 — müdü Yal naM anrin Malkoç - (şehremini) — | mekte ve herkese yeniden heves at ye N T |aetlel izadan ı —'kan Devan B M Funt Bayer / (KKaragtim ler vermektedir. Bu binayı gö- İlmia, a AA KA Gameri | D e Kcatımı Anyorum ” Ve yarglerin u — |X güleeren Sipanissnu. ürene he dnyimeer gö 7 Köla, Dankkok Hangkone'a ” | Adam 2 — Tuna. Ağliyor. KOMEDE KisMiI bara almıyarak / memleketimize GELECEK OLAN TRESLu | YEXE (Bekırköy 16 2136) 1 —tul Cifte Keramet BEGİKTAĞI Yidin Yeni (O Üa çelen — mühacirlerimizi. atışüin ANE aa T AT RaR el € H Beveli, düm. Sanayli bu kadar mütekâ- | fadan “akotör zADIRöT e x İ mtr'sinn Amertkanın, simci hak GÜDECEK OLAN TRENLER İ NALE GCRler li 1 " Ki. Hliarı çiğnenen ırkdaşlarımıza pek 420 Semplon 5 Zafer - Aöldeni- Korat YENİ mğa - kolaylıkla yardım - edebilecekle nit Şo rorı Vi KS Salığın Kurbanı Glan İnsanlar Ü ada |N ” C ssinın Ü nn sazıcı (S A nn Vi Sarmatalrlşan SİNEMALAR Te Ü aai KSa li izesa l KA T OD kAZACIR farlarımın Fmürtara " eee Katdek TSN LA ee aç H n y İi Benaene |eşetmcen'sonma arak “bunü'da İNCİ (M4M8) İvojima Yanıyor. M Heyeli enseri 'şaLafabanıi. Tekre odan ! | "Haberler, 800 Programlar ve dane rabı üyor ve teselli bulmaya çal 'RANSADA İnsan Hakları Beyan- namesi çıktıktan sonra iki asra 'akın bir zaman geçti; ilim, irfan ve bilhassa teknik çok ilerledi. Fakat ne yazık ki buna rağmen insanlık hakkından bahsolunuyor, çünkü bu hak çok defa çiğnenmiştir ve zama- nımızda da çiğnenmektedir. Biz, hakkın bu çiğnenmesini kül- türsüzlüğe vermekteyiz. Batı Avru- panın bugün insan hakkına riayet et- mek İçin gösterdiği gayretler herhal- de medeniyetin ve kültürün oralarda yerleşmiş olmasından ileri gelmek- tedir. Tasan haklarının k altır vanların birçok yerlerde alındığı şu - zamanlarda hakkından bahsetmek bilemeyiz doğru mu olur? Bizde, ol- a uzun zamandan beri bir “Hay vanları Koruma — Cemiyeti” vardır. İyi bir teşebbüs okluğundan muvaf- fakıyetini candan dileriz. Yaptığı şe, ler hakkında halkımız daha fazla ay- la ide faydalar Birkaç gün evvel taşra ve İstanbul gazetelerinde ufak bir havadis vardı: Okuyucularımızın, vatandaşlarımızın dikkatine ilişip ilişmediğini - bilmiyo- ruz. Ödemiş gibi kültürlü olması lâ- zım gelen bir şehrimizde üç çocuk bi kedi - yakalamışlar ve ” onu diri di yakmaya karar vererek üzerine gaz öküp kibritle tutuşturmuşlar. Alev- ler içinde kalan bahtsız hayvan, can acısiyle bir evin tavan arasına miş, ev tutuşmuş, böylece üç ev daha İsviçrede bir çifiçi, ahırının önünde, oğlunun kara kedis ini #efkatlo seyrederken. HAYVAN HAKLARI Üç çocuk ve bir Kedi famamiyle yanmış. Biz herhalde ke- diyi tutan ve onu böyle zâlimce ya- kan bu çocukların suçlu - olduklarını görmekle sorumluluğu ana ve baba- İariyle - öğretmenlerinde - buluyoruz. Türk Milleti esas itibariyle katli ve şefkatli bir millettir. Onun tarihinde çıkan bazı zalimlere mu- kabil milletin her tabakası kendisin- den zayıf gördüğüne karşı her zaman şefkat ve yardım. sevgisiyle doludur. Şimdi onun evlâtları arasında canlı bir hayyanı diri diri yakmayı eğlence ve Oyun sayan çocukların çıkması, her Türkü son derece müteessir eden bir hâdisedir. Hayvanları korumak i- çin vakıflar bırakan atalarımızla pek haklı olarak övünürken, neden bu ka- dar katı yürekli olabildiğimizi anla- makta güçlük çekiyoruz. Bahtsız ke- '€ karşı reva görülen zulüm üzeri- 'ne gazetemize iki resim koyuyoruz. Bunlardan biri İsviçrede bir köylünün çocuğunu 19 kedisinden bir tanesiyle babasını gösteriyor, öteki de Venedil te halkın güvercinleri elleriyle nasıl beslediğini göstermektedir. Bunların her gün binbir misalini görmek kabil- Çocuklarımızı asil ve Insanca duy- gularla yetiştirmek, anaların, babala- rın ve bilhassa öğretmenlerin en baş- ta gelen vazifelerindendir. Çünkü vahşetle medeniyetin carpıştığı şu zamanda biz tek bir Türk çocuğu- 'nün bile böyle hareket etmesini hoş göremeyiz. YENİ İSTANBUL ÜSTTE: Venedikte İnsanların n güvercinler. Bir gün yuvasından düştüktem sonra eve lan ve büe narak yütülen bir baykus, ev çocukla. rinin en İyi arkadaşı olmuştur. Simdi her sabah banyosunu yan SOLDA: Almanyada Frankturt şehrin- deki at cambazhanesinde tarhiye eöllmiş bir ayı İle nümaralar bu. geng a AY Mürmiş ve kendisi has m 19 yaşındaki a yatağında, kendini isıran ayı dlyor. kız da ona şeker hediye ediyor, kız da öna şeker'ikram