3 Haziran 1950 Tarihli Yeni İstanbul Gazetesi Sayfa 5

$ Rasiran 1050 Ticarette ahlâk Yazan ; M. Nermi Jesare Lombroso, güzel bir incelemesinde meslek ahlâkının özel- düklerinden bahseder. Gerçekten, her mesleğin kendine göre bir Aisiplini, kendine göre bir hareket tarzı, kendine göre bir ahlâkı yardır. Bir A olup olmadığını, biz ancak, menlek disip- dinini yaratan değerlerle ve ölçülerle anlayabiliriz. Bir / askerden kahramanlık bekleriz, korkaklık onun meslek ahlâkına sıkmaz. Bir bankacıdan bütün ticaret sırlarının saklanmasını isteriz. Bu sırlar birer ikişer dışarıya sizdi mi, bankacı, mesleğinin ölçülerine, ah- Jakına karşı en büyük vefasızlığı yapmış sayılır. Devlet memurunda dürüstlük, tarafsızlık, rüşvet karşısında gevşemeyen — maneviyat ararız ve bunu bulmadığımız zaman da kararımızı veririz; Memur Meslek ahlâkını ayaklar altına almıştır. Meslek ahlâkını münakası ederken askerin, bankacının, memurun, ilh., hususi hayatları bizl üzilendirmez bile, Hattâ hususi hayatı dedikodulu bir ferdin mes- dek hayatı mükemmel ve pürüzsüz olahilir. Her meslekte başarının Sarrı; meslek ahlâkının mükemmelliği ve pürüzsüzlüğü ile Heilidir. “Ticaret de bir meslektir ve bunun da, elbette, bir ahlâkı vardır. ve olmalıdır. Biliyoruz ki, Türkler, ticaret hayı eç atılmış- dardır. Bu, daha ziyade Türk cemiyetinin sosyal ve tarihi gelişnle- Sifle ilgili bir hâdisedir. Hattâ aymı hâdiseyi, ufak tefek Istisnal Çapmak şartiyle, Avrupa milletlerinin tarihlerinde de görebiliriz. Fakat Türkler, İstihsal hayatında, öteden beri çok fanl roller 0y- Ve İç ticaretin belkemiğini teşkil eden bir ekonomik kud- det haline zelmişlerdir. Onlar, kendi toprak mahsullerini — olduğu Zibi, büyük bir hünerle dokudüklarını, İşlediklerini, kısacası el ve €v sanayil mamüllerini de sürmek için ister İstemez ticaret hayatı Ki yazılı kaynaklar, Türk'e bi ülkemizden yahancı memleketlere giden Türk malları, teslimattaki dürüstlük, sağlamlık ve iş temiz- Ti bakımından, yüzümüzü ağartacak ve meslek ahlâkımızın kuv- vetli bir örneğini verecek bir seviyededir. Hattâ, tarihimizin - çok yakın zamanlarına kadar, biz, teslim mukavelesi imzalamayı, borç #enedi verip almayı, şerefimizi inciten bir şey gibi saymışızdır. Bu- gün aymı anlayışla hareket edenlerimiz gene az değildir. Osmanl İmparatorluğu başlıbaşına bir dünya İken, ülke mahsüllerimiz re- kabetsiz bir durumda iken, bizde böyle sağlam bir meslek ahlâkı: sun doğmuş ve kökleşmiş olması, gerçekten dikkate değer bir hâ- disedir. Bilindiği gibi böyle olağanüstü Jarda ticaret ahlâkı garsılmasa bile, az çok gevşeme İstidadı gösterir. Bizde ise bu ah. Tak, rekabetsizliğe rağmen, yüz yıllarca, olduğu gibi kalmıştır. İmparatorluğun son yıllarında da, ilk dünya harbine kadar, genel olarak, ticaret ahlâkımızın — sağlamlığından bahsedebiliriz. Fakat büyük bir bozgunla biten dört harp yılı ve ondan sonra gelen ağır yıllar şerefli geleneklerimize aykırı bir vurguncu zümresinin peyda olmasını kolaylaştırmış ve ticaret ahlâkımız, bu yüzden, gev- Şemeye başlamıştır. Cumhuriyet Devletinin kurulmasiyle başladığını gördüğümüz devletçilik politikası da bu ahlâk buhranının daha zi yade artmasına yardım etmiştir. İkinci Dünya Harbi, memleketimi- Zi tam bir teşkilâtsızlık ve iktisat anarşisi içinde bulmuştur. Bunun Hicaret ahlâkımıza yaptığı kötü tesirlerini söylemeye bile lüzum yoktur, İthalât eşyasının kıtlaşmasiy! buhran, kontro day kazanmak, sorumsuz alış veriş yapı aımamak bellibaşlı bir zümrenin ideali h: yatımız da kendi başına birakıldığı için fiyat bakımından olduğu Şibi kalite bakımından da ölçümüzü kaybetmişizdir. Sanayi Istihsa- Timizin aynı anlayış çerçevesi içinde yapıl bilir. Bütün bu saydığımız şeyler, en sağlam ticaret ahlâkını a. damakllı hırpalayacak küdrettedirler. Biz şimdi bütün enerjimizi harekete gelirerek vur; sorumsuz alış veriş yapmak zihniyetini ortadan kaldırmak ve sağ- İam tlearet geleneklerimize dönmek zorundayız. Totaliter Iktisat sistemi, bildiğimiz bir sözle devletçilik, cağdaş dünyamızda birçok örüeklerini görmüşüzdür ve görüyoruz, ticaret ahlâkının barı için en elverişsiz bir iktisat sistemidir. Ticaret ahlâkı ancak bir devlet kontrolüne bağlı, tam mânasiyle serbest bir rekabet mu> hitinde yemişlerini verebilir. Çünkü; reknbet, darivinlet bir mâna- da, tabli bir kuvvet seçimi, kalite seçimi, İş seçimi yarat dökülür ve işe yarayanlar kalır, Bu fikri dilimize şu şekilde de çe. virebiliriz: Sözünü tutan, iyi kalitede mal teslim eden ve alı bu süretle kendine bağlayan iş adamı kazanır. Hakiki iş ada Kazanması ise, iş ahlâkının zaferinden başka bir şey değildir. Ti- caret ahlâkını ilk plânda tutan bütün Türkler, böyle normal bir tasfiyeyi, hasretle beklemektedirler. meydana gelen ekonamik Ticaret ahlâkının başlangıç noktası itimattır. Bir gümlek mar- Kası, bir fotoğraf kâğıdı markası, bir. makine markası, Üh, fir. yüksek bir ticaret ahlâkına, ticaret şerefine dayanmak sorundadır. Böyle olmadı mi ticaret, vurguncuların dediği gibi, madik atmak şeklinde soysuzlaşır ve milletin ekonomik kalkınmasını boğ: Atet haline gelir. Yurdumuz çeşitli iki k lti servet- deriyle çok bahtiyar ekonomik imkânlara sehiptir. Fakat unutma. malıyız ki, ekönemik küdretimizden tam mânasiyle faydalanabi mek için her şeyden önce milletlerarası rekübet prensiplerine ehem- miyet vermek zorundayız. Çünkü; başka Ülkeler de aynı mahsulleri Ti tasnifinde, tesi ahlâkımızın sağlamı et politikamız sağlam temellere dayanabilir. Bufk hepimizin derin bir sevinç duyması kadar tahli bir şey olamaz Fakat ticaret ahlâkı olmayınca en mükemmel bir iktisat politikası, €n elverişli Nlaşmalar hiçbir netice vermez ve kuru- Jan teşkilât kendiliğinden çöker, Ülke-lçi ve ülkele Millet varlığında he büyük bir ehemmiyeti olduğunu Hearet ahlâkını tehlikeye düşüren şartlarla nası Fişmek gerektiğini kolaylıkta anları Unutarak milli İstihsal politikamızı bi bir şiddetle harekete geçmek rası ticaretin K, düşünür bir mücadeleye Onun İçin ticaret — ahlâkını n büyük GÜNÜN EK Li giki tiki de kü Ha VWoshineton eyaletinde, bulunan, en büyük şehirdir Astavrit azmanlariyle den çok büyük balıklarla dolu olan dünyanın en bellibaşlı manlarından bi Beattle'deki balıkçılardan bazıları 3 diak Adasına ve Cenubi adalarında avlanmaktadırlar. Bu ara- Washington (Hususi) — Mülletler: senelik raporunda. bildirildiğine gös tihlâkinin harpten evvelki seviyesi. cesi seviyeyi*çoktan aşmış olmasına rağmen pamük istihlâkinin bu kadar Milletlerarası. pamuk 1040 * 60 senekinde 11.5 milyon bal: Bu Amerikan Seattle A- kısmında, Seattle, kalkan cinsin- merikanın — şimalbatı alıkçılık Mi ni teşkil etmektedir. | daha 4 haftalık seyahetlere çıkarak Ko- Aleutians avlanmal Behring Denizinde r 3 ONOM L n balıkçılarının festivali Her sene yapılan festivalde, dini âyinler tertip edilir balıkçılara selâmlar gönderilir ay sürecek bir seyahati göze almak- tadırlar. Ayerikada balık avcılığın. da moderif gemiler rağmen, balıkçılık tehlikeli bir mes- lek olarak gözönünde tutulmaktadır. Bilhassa fena havalarda bu tehlike tazladır. fırtınalarda birçok balıkçıl boldukları müşahede edilmektedir. Her sene balıkçılar mütad bir. za- manda dini Ayin yapmak âdetinde- dirler. Bu âyinler kullanılmı Nitekim, her — sene n kay apılırken Washing. Dünya pamuk meselesi S Pamük İstişare — Komlt ecneb dik olmadığını ve hâlâ pamuk is- erişemediğini bildirmiştir. n ger ipliklerin istihlâk harp öne 'olması dünyayı alâkadar edecek ihim bir dâvadır. Rapor, yakın ise balde de toptan pamuk istihlâkin- | — B kayda değer bir ierleme olamı- | - bir ticareti bu | — tur he artmıştır ve dünya ihracatının bulacağı tahmin edilmektedir 'miktar 1048 » 1840 da olduğun- Dünya pamok stokunun fazlalığı karşısında bunun istihlâkini arttırma çareleri aranıyor Amerika Birleşik Devletlerinin bi e amları. sayı 21050 - 51 sene yikada ekilecek arazinin tahdit edi- leceği haberi alındıktan sonra piya- #a fiyatları kuvvetlenmiştir. rakip emleketlere yardım pros sinde Ve — Amerikada Te, dünya pamuk İstihlâkinin az ol- | gelecek mevsim az mahsül - beklen: Mas çok mühim ve düşündürücü bir | diçi için Ücaret artmıştır. Bi 8a aayn DAĞ Makçalın ha | y L Jalığı karşımında pamuk İstihlâkini | Kot Paraların göre SR GEĞLO Haa aa aa adat a | rde çok değişik bir mahiyek nrzet- n Miştiri pataların — devalle - edildisi ağustosta 17 milyon balya — hasılat | v cmleketlerde fiyatlar yükselmeye bakiyesi olaçağını bildirmislerdir. Ko | mütemayil olup diğeflerinde ise bi Tevaim sartinda Yöklükta bir daği- | yer YA L el — EiR i n Si | Amerika Birlesik Devletleri — fiyat müdahaleciliği fanliyette idi ve bir kadar, orta elyaflı pamuk atına tesir etmektedir. si mahsulü için Ame- sunl ipeğin gittikçe artn p olduğunü — bildirmişti ağı tahmininde bulunmuştur. Çün. | 1940 - 50 genesinde pamuk istihli şimdiki çari pamük ipligi ve men. | eden memleketlerde Suni ipek fiyat- at fiyatları çok yüksek ve dün- | Jarının ucuzluğu yüzlünden sunl ipek Yada devamlı dölar kıtlığı — vardır. | istihlâki pamuk istihlâkini aşmıştır. difletici tedbirler alınmazsa — vazi- | Bnua sebep devalüasyondan — sonra n değişmiyeceği meydandadır. | / pamük fiyatlarının artması — olmus. Fakat suni ipek istihlakinin pa- muk istihlâkini tamamen aşması ye ni yerine geçmesi imkânsızdır Kü suni ipek İstihsali petle azdır amuğa nis- Mamafih sunl ipek bazı ton Valisi, Kongre üyeleri ve Nor- veçin Amerika Biçisi, balıkçılara se- lâm gönderirler. Her sene mart ayın. da da balıkçıların fektivali kutlan» maktadır. 1930 yılından beri Ame- rikada balıkçıların yapmakta olduk- darı senelik festival bütün Amerk kan Fadyoları tarafından - yayınlan- Maktadır. Dünyanın mühtelif kısım- darından Ve açık denizde — seyahat eden denizciler tarafından — dinlenen bü. neşriyatı müteakıp binlerce de- nizelden Ve balıkçıdan mektuplar a- lınmaktadır. Balıkçılar festivali Ame- rikada milli bir alâka uyandırmıştır. İzmir çimento fabrikası nihayet kuruluyor İzmir 2 (Husüsl mühabirimiz bildi diyor) — Kurulmakta olan İzmir Çi Mento Fabrikası girketinden son gün- Terde” büyük germayeyi temsil eden grupun ayrılması sebebiyle — şirketin ekkülü bir kaç gün gecikmiştir. Nİ 'sörmayedarların kürücülar ara: Sına Katılmasiyle KâfL miktarda ser. Maye temin edildiğinden bugün ilgi İlerin iştirakiyle Sanayi Birliğinde bir toplantı yapılmış ve Sirketin katl ol Yak kurulması kararlaştırılmıştır. Ku- Tucular tarafından 1200000 İira, gir ket heşabina bankaya famamen ya firilmiştir. — Toplantıda — girketin ana Közleşmesi imzalanarak makine sipa- Tişlerini Vermek Ve sair hususlar hak- kında alâkahlarla temas etmek Üze. re bir heyetin önümüzdeki salı günü Ankaraya gönderilmesi de kararlaş. farılmıslır. “Marahali — Yardımından Danlmarkadan tanınan 2.000.000 dolar- hik Uraj hakkı İle getirilecek makinı der teknik bakımdan çimento — sana: Yilade bugüne kadar Yarılan en mo> dern terleler olup bühassa fabrikanın kürülacağı mahal ve mevaddı iptidal. ekonomik bir dürüm arz. ir ht imı Bonn, (Husüst) — Alman Ticaret Araştırma Enstitüsünün bugün neş- tettiği bir raporda, memleketin ikti saden ayakta dürübilmesi için, gele- cek 6 Bene müddetince — senede 12 Milyon markın sanayi fabrikaları te darikine tahsis edilmesi lâzım. geldi. #inden bahsedilmektedir. Enstitü kıy- metli iktisatçılardan teşekkül ettiğin. Almanyanın endüstri sahasında genişlemesi iK HAREKETLERi Devlet fabrikalarının hususi teşebbüse devri Piyasada fabrik; aların kıymeti, satış vadeleri hakkında malümat bekleniyor Bölge Sanayi Birliği Umuml — Kâ- tibi ve Birliğe mensup sanayı erbabı Ankarada — bulunmaktadır. İstanbul nayicilerinden mürekkep bu — her, yet Ankarada İşletmeler Bakanlığın. da, Ekonomi ve Ticaret Bakanlığın- Avrupanın attığı yeni dımlar ve Sechuman Plânı Atlantik - Paktına dahil dev- letlerin yaptığı Londra' Kon. feransı, bu konferansa. iştirak edenlere askerl tedbirlerin art- farlması Jazım — geldiğini ve müşterek bir plân dahilinde ça- Jışmak icap ettiğini açıkça - zah etti. Bu konferansın sonun. da müşterek bir karar alınmış olmakla beraber teslimatın ye- niden arttırılması lâzım geldiği haberi umuml bir. memnuni- yetsizlik uyandırmıştı. Bu bede bin hava içinde ânl olarak or. taya konulan Sehuman Plânı umuml Üzüntüyü — hafifletme- Ze yardım etti. Fransız Hariciye,Nazırı Sehu- man Bu memnuniyet yaratan plânında Fransız ve Alman a- #ır sanayilerinin birleştirilmesi meselesini teklif etti. Bununlı harp #onundan beri ilk defa o- Jarak bir Pransız Hariciye N zi Fransanın harici politikası- nt Avrüpada yol gösterlci bir duruma geçirmiştir. Bu — plân Garbi Almanya ile Fransa ara- #ında clddi müşterek bir iktis di çalışmayı ilk defa ortaya at- miş olması ve Fransanın Al- manya ile hakiki barış yoluna girdiğinin tam bir İfadesi el ması bakımlarından ayrıca, hemmiyet taşımaktadır. Fakat bu, iki devlet ağır #anaytinin müşterek — çalışması / meselesi hakkında yeni ortaya — atılmı bir fikir değildir. Fransanın Tesmi ve yarı resmi güzeteleri ve diğer alâkadar memleketler Sehumanın plânladığı Frankiz - Alman sanayil birliğinin harp» ten evvelki ham çelik ihraç bir. liğinin (İREG) bu defa kömü: Yü de içine almış bir şekli ol. düğü fiktini kabul etmiyarlar. Bununla beraber bu plânda (İ- REG) in ruhünün — yaşadığına güphe olmadığı gibi İkinci Dün- ya Harbi - başlı önce Nazi Al #h ve İngiltere Hükümetleri rasında endüstri çalışmalarında işbirliği ve dış pazarların tak. simi hakkında - görüşmeler de olmuştur. di Almanyada, 1020 - 82 iktisadi kriz zamanında olduğu gibi, Batı Al- manyadaki 1,732,000 işsizi yerleştire- cek sanayi calışma Sahası meveut de-| kildir Rapot, diş ticaretin gelişmesi hu susunda bedbindir; Batı Almanyanın tekrar dünya piyasalarına kabul edil. diği takdirde ancak bu sahada mu- da alâkadarlarla temas ederek, dev- let işletmelerinin husust teşebbüse 'ne süretle / devredileceği — hakkında malümat toplamaktadırlar, Bilindiği gibi Hükümet programın. da, bazı devlet işletmelerinin husust teşebblse devredileceği / bildirilmişti. Devlet işletmelerinden maksat, - Sü- merbank elindeki fabrikalar - hatıra gelmektedir. Bunların içinde rentable Olan fabrikaların sermayedar grupla- Ta müayyen taksitlerle devri beklen mektedir. İstanbul sanayi erbabının görüşle. rine göre, devlete ait dokuma fabri. kaları hususi / müteşebbislerin eline geçtiği takdirde, fabrikaların — daha rasyonel bir şekilde piyasa ihtiyacına UyRUN bir tarzda imalât programla. rında değişiklik yapılacaktır. Bu fie kirde bulünan kimseler, Sümerban. kın da çeşitli imalât yapan fabrika- Jarını kışmen tasfiye etmek güretiye de, yükünü, hafifleteceğine — kanldim. der, Fabrikaların ne kadar vade ile ve hangi şartlarla satılacağı, fabrika. ların ne süretle” kiymetlendirileceği de alâkalıları düşündürmektedir. Ha- tıra gelen ve zihinleri mesgul eden bu mevzular etrafında, herkesi tene vir edecek malümata ihtiyaç görüle mektedir. Ekmek fiyatları Toprak Mahsulleri, yeni fiyat baremi yapmadan, ekmek fiyatı değişmiyecek Belediye İktisat Müdürlüğü ve Top. zak Mahsulleri Ofisi arasında ekmek fiyatları hakkında tetkiklere devam edilmektedir. Şimdiye kadar yapılan tetkikler neticesinde, buğday fiyatla. Tında ihtiyaca kâfi ” derecede — bir ucuzluk görülmediğinden ekmek fi> yatlarında ihdirme yapmak kabil ola. mamıştır. Vakan Ticaret Borsasında kadar tüccar malı buğday Fakat bu fiyata satılan buğday, miktar itibariyle azdır. Hâlen buğday fiyatlarına hâkim olan rayiç Toprak Mahsulleri Ofisinin dışarıdan ithal ettiği buğday partilerininkidir. Miktar itibariyle Ofis buğdayı, tüccar malına nispetle fazladır. Bu mevzu- Jârla alâkadar salâhiyetli bir zat, bir müharririmize kısaca gu ifadede bu- Tunmuştur: — Toprak Mahsulleri Ofisi, yeni gene mahsülünü gözününde tutarak, yeni bir fiyat baremi yapmadan ek- mek fiyatını İndirmek kabil değil dir. S0 kuruşa çilek Şehrimizde meyvayı muhafaza edecek bir depo yok !. Piyasada perakende olarak - çilek fiyatları 50 kuruşa kadar düşmüştür. Dün Eminönlnde arabalar içinde bu fiyata çilek satıldığı görülmüştür. Bebze ve Meyva Hâlindeki toptan. cıların ifadesine göre sıcaklar başe Jadığı için, şehrimizde bol miktarda bulunan çileklerin muhafazası da zer duruma girmiştir. Sebze Ve meyvayi üzün . müddet muhafaza edecek bir soğuk hava des posu mevcut olmadığı İçin, böl mike tarda gelen bir meyva, çürümektene yf şey de budur, böyle bir çalışma emniyetidir. Ba a aa T a a Çazladir A | memleketlerde pamuğun yerini tüt | den, bu mevaularda salâhiyettar ad. | vafftakiyet elde edilehileceğini - İlâve | se, ziyanına olarak piyasaya sürüle miktar doj n pamukta. | —maya başlamıştır dolunmaktadır. Dediklerine göre, şim. | / etmektedir. mektedir. 2/vi71980. Cuma — | MEMLEKET ve DÜNYA BORSA ve PİYASALARI KAMBİYO ESHAM VE TAHVİLÂT MEMLEKET TİCARET BORSALARI YABANCI ıoısunı- Borsalarda vaziyet İstanbul Borsası Devlet Tahvilleri İstanbul aret Borsası İzmir Ticaret Borsası İstanbul : l y teriine n | YüT V8 Bolar “ticaret Borsamında Toprak Mahsul — || 100 Pe. Franir deri Ofisinin Pakirtan buğdayları — 20.15 — | 300 Taviçre . Kuruştan, tüccar mali ise 28 kür W ei B | Müamele görmüştür. Fiadik — fiyi 100 Hlorla. İ tekrar ilerleme kaydetmiştir. * Kambiyo, Baham ve Tahvilât / Bor. K3 nda, “e ö ialzli Kalkınma, 9E 4 İaizli Bemiryolları Tahtilleri Üzerine e mik tarda iş olmuştur. Alfın piyasası durgun Tağunu muhafaza etmektedir. İ Kü Yeri ©t Buştin torusda çöltirdekaie ni tatım Hai T TiR'aalam arümünd Tğir” değinii Galden 2p ŞA Hi B ediyor. Zeytin yağına muvazi olarak pa- eE h. Mlk yağı piyaz k durümünü mu- hafaza elmektedir. Bugün Borsada p #ikk çekirdeği üzerine muamelt olma. Tauğtır. Adana : TTicaret Borsasında pamuk Mayda değer bit şey ölmamıştır. Kapanıl Gikizs 'Gkere Kapanış| a— ikramiy 945 1988 Böçani 155 1088 ikramiyoli ee 75 Mi Müdataa T &5 1961 Demiryolu IV S doc1 Demiryolu V ©4 Va 19i ikramiyeli < Dikerleri Ge 8i Demiryolu Vi Şiğüee ” 1 di de Un 5 Malh dadamma T &T isli a| ŞT Mi acüdatan — Üre| Hai ü & . ü Ve Şirket Tahvilleri Şirket Hisse Senetleri Ktabubatı Bukdüy yumuşak (Tüc) Buğday sert (Orisin) Arpa Yemlik (dökme) - Üüi “sarı. (çuvalı), Fasulya tombül v » Fasulya Çalı seri Kuşyemi Mertlmek Kirmin” kabük Merelmek yaşil n Yaklı tokumlar : AYGİŞeRİ . tohumu *« Yapak Ankdalı Üğirkirm) . Detim çekirdekesin. Ş İnele A serimi No, Pamuk Alala V1 Pamuk AKAlA ğ Pamuk Akala Pamuk Akala 111 b) Tç ira könteollu Adana Ticaret Borsası Eskişehir Ticaret Borsası Kapanış| T zarin | TI Bert Kaş mahi BK Karmizı MaZ Tekaaa No 1 Kabuklu yerli Bistra W ç Kuri aa0 T8 || ebati Yakiar | | Bukday yümüşak - | v Trabzon : Durümü, nyağı VELE tenekeli f B gaa BŞ * alm Dün fındık piyasası hareketli olmuş Eenebi Tahviller h: TRarine çıplakı u A — |ramax ve talepler arlmıştır ı PidaNi Lovant iç Üai mali” üüü ÇLibre İxer tistli Hündütlan İskenderiye Borsası aü Noi e Ha .Sent) v hai ai ürdeksiz seçi Londra Borsası Sterlne) Tonu: GKa Bradiforel Piyasası -— İij