12 Ocak 1950 Tarihli Yeni İstanbul Gazetesi Sayfa 4

Sayfa 4 Siyasi meseleler ve muhabir mektupları Paris Büromuz bildiriyor Hindiçini, komünizme karşı, Batılıların Uzakşarktaki müşterek kalesi mi olacak? Birleşik Amerika, İngiltere ve Fransa, herhalde bunun için anlaşmak niyetindedir Parik © (Hususl büromuz bildiriyor) — Başkan Truman'ın çok sarih be- yanatı Üzerine, Çin meselesi hak- kında düşüncelerde — hüküm süren karışıklık şimdi artık kaybolmüş- 'tur. Başkan bu beyanatında: "For. moza, Amerikalılar tarafıhdan mü- dafan edilmiyecektir. Adadaki Çan. Kay-Şek taraftarı Milliyetçilere' hiç bir şekilde yardım yapılmıyacak, on- Jar desteklenmiyecek” demiştir. Böylece Truman, — Milli Savunma| Bakanlığı erkânının, — Cümhüriyetei) Partinin, Bakan Johnson'un ve Ge- neral Mas Arthür'ün aleyhine ola Tek, Diğişleri Bakanlığının, yâni A- eheson'ün fikrini ve #iyasetini kabul| etmiştir. Pariste tahmin edildiğine göre, İn Bilterenin komünist Çini tanımak hu> #usundaki #on hareketi, Beyaz Sara- yın bu kararı Üzerinde şüphesiz çok, Mühim tesiri olmuştur. Zira, Birle- #ik Amerika hükümeti, Achason ile de mütabik kalarak, Mao-Çe“Tung'a) karşı üç büyüklerin müşterek cephe| alıp karşı koymaları arzusunda İ Fakat İngilterenin, bazı hususiyete der taşıyan HongeKong'taki — hakik Ki menfaatleri, büyük Batı devletle| Tinin Usakşarkta ve bühassa Çin-) deki potilikalarını âhenkli bir şekil>i de birleştirmelerine imkân veremes| &. Paristeki salâhiyetli mahfiller, In- gilterenin Pekin hükümetini ük ola-| Tak tanımak ve böylece yalnız başı-| Da hareket etmekteki cidai ve meş>| Yü Bebepleri gözününde tutmakla be. Taber, bü husüsta Üç büyük Batı Gevletinin mutabik kalmamış olma- darı karşısında tesasürlerini gizleme- mektedirler. Bu ayrılığın, Uzakşark- Garip bir ta bazı akisler yapacağını d İâve etmektedirler. Bu aynı mahfiller şimdi şu kana- attedirler ki, Birleşik Amerika ve Fransa hükümetleri de, sırası gelin- 'ce Komünist Çini — tanıyacaklardır. O zaman Fransız hükümeti de, Pran- aa İle Vietnam (Hindiçini) arasında Amaalanan münhedenin, Fransız Par- iâmentosu ve Bao-Dai hükümeti ta- rafından derhal tasdik edilmesini e- teyecektir. Bu müddet zarfında A-) merikanın da- Hindiçini hükümetini| tanıması çok mühtemeldir. İngilte zeye gelince, bu hükümetin Hindiçi: Biyi tanımasının, geniş ölçüde, Hin. distan tarafından verilecek karara bağlı bulunduğuna İşaret edilmekte- dir, Bilindiği gibi, Pandit Nehru İne, Hindletanın Bao-Dal hükümetini ta: Tüması için, onun Hindiçini toprakla. yının tamamı Üzerinde tam ve inkâr edilmez bir otorite kurmasını bek- lyeceğini daha geçenlerde ifade et miştir, Ne olürek olsun, bügün için Hin- diçini, Batı müttefiklerinin * Uzak garkta Kömünlet yayılmalarına — ve hareketlerine karşı, tok. birleştikle- Fi Ve cephe Aldıkları İstinat nokta- € / vaziyetindedir. Bu — devletlerin, Orta Asyada. Komünlzm karşısın. da kürdüklari müdafaa hattı — da Hindiçinide bulunmaktadır. Böyle bir emniyet hattının nerede tesla eaile- ceği hakkında birçok — münakaşalar yapıldıktan ve ihtilâflar başgöster- dikten sonre, hâdiselerin icı bir parça da İngilterenin son karatı neticesinde, bunun Hindiçinide olma- muvafık görülmüştür Paria — çevrelerinin — kanaati, b gartlar altında, çok yakın bir za- manda, Üzakşarktaki vaziyetin bir ernasyonal doğarken ! Atlantik Paktı casusluk federasyonu Generallere casuslük hakkında İptldai | Bilgi mi verilmeli? Zürleh & Humusl / muhâbirimiz. 'Nash. bildiriyor) — Fransada Genel kurmay Başkani Revers'in sebep ok., Güğü rezalet ortaya çıkınca, — Pransiz Milli emniyetine mensup genç plânları çoktan hazırlanmış olan “Ba- ta Avrupa Casusluk Federasyohu,, nun tahakkukünü zarüri kilan. bir. kehil. Xe işaretidir., Şu var ki, bu hâdiseyi tahlil eden Bir Amerikan derkisi, — gunları yazı müşti: “Emrü kumanda sahibi bütün generellere, cabüslük hakkında İptl- dai malümat vetmek saruridir., Revera hâdisesinden çok telâşlanan MHi Müdafan Bakanlıkları ise, Frat #iz llli emniyetine mehsup genç bayın dediği gibi, Atinftik Paktının| lAhlı küvvet Jerinin casüslük servislerini — birles, tirmek için gayret #ürletmeye be zışlardır. Casüslük mekteplerinde “talebe mübadelesi, Müşterek bir. hayatmemat / müca- Gelesine girişmiş olan ve allâhlarının Büyük kızmını aynı fabrikalardan a| dan askeri devletlerin, birbirinin es- Tarını öğrenmek. için, her sene yür binlerce dolar sarfetmeleri, — öteden Beri teamül — haline gelmiş — tarsın,| Büğüne kadar intikalinden baska bi sey deildir. Gariptir. ki, meselâ, İn-) giliz İntellirence — Bervice'i, - büyük Masraflarla, Pariste hâlâ 80 casuz bulundürürken, askeri bütçesi müz-| mmin — müvazenesizliklerle — sarsılan Fransa da, Büyük Britanyada 30 ie-| tihbarat subayı kullanmaktadır. Fakat, böyle bir masraftan en ax Kkorkmakı icap eden Ve gimdiye kar dar da, akeri ananelere — uyarak, İngiltere ve Fransada lstihbarat mer: kezleri bulunduran Amorika, nihayet Sabırsızlanarak, —müşterek düşmana karşı mücadele ederken, birbirlerini kollamaya herhalde vakit bulamıya- cak olan bu servinlerin birleştirilme. &i Üzerinde #lddetle ısrar etmeye baş. Tadı, Amerika, bir başlangıç olmak üze- e Fontainebleu'deki müşterek Genel kurmay'a / müttefiklerarası - bir. ca. susluk teşkilâtı baklamayı ve bunu da Amerikan Amirali Roscos Hillukost- ter idaresine vermeyi teklif etti Bü / kararın — Katiyet kesbetmesi Üserine, Amorikanın otorite arsusuna Kartı, Avrupada bir müddetten beri hâkim olmaya/ başlıyan mükavemet arsusundan doğan İlik müşkülât he- men belirmeye başladı. Bu müşküllere — rağmen, — mütte- fiklerarası — “Müdafaa — Konseyinel Bağlı “Conseli İnterallik de Rensole 'nemente - Müttefiklerarası İstihbarat Konseyi” adını taşıyan bir teşkilâtın asasları hazırlanarak çok gisli — tu. tuldu. Bu büronun aldıkı İik tedbire göre, İngiliz ve Fransız istihbarat su. Baylarının, Amerikada Albay Dono.| van'ın tesin ettiği meşhur. easusluk akademisinde tetkikler ” yapacakları söylenmektedir. Kaki usul casüslük artık geçmiyor Hollanda Mili Emniyı bir Bervislerinin yeniden teşkilâtı Masi meselesinin en mühim noktalar Tni gü süretle İzah etmiştir: “Meşhur, Demirberdeyi, sırf propaganda mef- humu değii de, idarl bir hakikat ola.| Tak ele alirsak, mütasavver düşman Temleketlerine casus. sokmanın he mmen hemen gayri mümkün. olduğu.. Nu görürüz. Sahto pasaport, yabancı Ünlforma ve bu aibi ilardan bahseden Casuklük filmlerinin heyes ganlı Mmeraklılarına inanmayınız. Har Kİkat gudür ki, he Polonyaya, ne de diker peyk memleketlerden hiç birine d Kaldı Kİ Rüyaya — Kati A Casuk gönderememektey Her eçenlerde. Polonyada " mahküm edilen Fransız — konsoloslük memur Jarı hakikatön Ch İdiyseler, her Balde, gaki Tp cakukların #on mür mesrlileri olmuşlardı: Buzün casuslara karşı — müsadele, tamamen “beğincl kola” kargı müca: dele demektir. Bu itibarla eBer, yer Aİ kurülan. müttefiklerarası teşkiiat, bir sarürete dayanıyor. İdiyse, her Memlekette milli emniyet teşekkülleri, ile umumi emüiyet — mekanlzmasını a siki bağlamak, — daha Türettir. Böyle bir tesrikl mödal, İlk bakığta basit gibi görünün 46 de, idari bakımdan büyük müşkür| ler döğürabilir; CÜNkÜ castslük ger| 've Dollu teşkiltının ivil idareye bağli oldüklari malüm- dürar De Kattre meninun değil Bu Arada İstihbarat Könseyinin ku-, rulmasına ait işler de durmadan ilere demektedir. Fransız Mili Emniyet teş: kilâtının gimdiye kadar 600 den fazi dosyayı İngilizceye tereüma ederek Ar Merikan Ve İngiliz milli emniyet teşek. küllerine verdiği söylenmektedir. Bize bu malümatı verenlere itimnt etmek İcap ederse, bilhasan İngilizler, Ft z sakeri bürolarındaki dosya teyki: Jâtından — memnun — kalmamışlardır. Müttefik Casukluk teşekkülleri içer- sinde şüphesiz, en kifayetlisi olan İn-| 'nce Servlce'i, — Pransız dösyalarını “fazla edebi, bulmakta ve Sotokraf ve daktiloskopi malzemeni: 'nin noksanlığından #ikâyet etmekte. n İso, İngiliz toşkili irokratik buldukları ök. renilmiştir. Müttefiklerarası casusluk teşkilâtının, Franmada en büyük mu: halifi, bizzat “General De Lattre de Tasslgay'dir. Bu generalin Montgo- Mery'ye kartı güttüğü rekabet malüm olduğundan, Fi llit — emniyet hizmetinin 'elindekl sararı meydana vürmak. süretiyle, Avrupa” atratajlni: nİn sevkli idaresi dâvasında, yeni bir. köt kaçırmak endişesinde — bulundu.. Kunu tahmin etmek doğru olur. Casuğluk servislerinin birleştirilme- Meselesinde, İngilizlerle Amerika: hlar arasında yeni bir intilaf aha Mmeydana çıkmıştır. Amerikalılar, ka: ü kullanmaktan. azgeçmek niyetindi hususta. ilerl sürdükleri mucip sebep, kadınların yan olmadıkları, ı Ti ve gevezt olmaları, dır. hlara göre “Mata Hari artık güvenllemez bu İthamı, İngiltere adına ve derhal #ü Süretle — reddetmişlerdir. — “Ame rikalıların bu. tenkidi, İngiliz kadı Cazuslarına #âmil olamaz. Bu mev: zuda 1943 te paraşütle Fransaya at hyarak, Almanlara yakalanan ve en feci işkenceler altında bile en ufak bir ipucu vermeden hayatlarını foda eden dört geng İngiliz kadın. casunu: NU hatırlatmak kâfi olsa gerek #İ cesaret, manevi salâbet, kati ketö. miyet ve' yüksek zekâ. bakımınd hiçbir erkek casusun — İngiliz kadın Caslklarına Muadil. olamıyacağını a- lenen buyan etmek - mecburiyetinde Am,, “limada a| Saklıyamadıkla- Amerika. Albay Hutehinso nevi istikrara ve anlaşmaya — doğru gideceği merkezindedir. Bu istikrar, Çin meselesi — halledildikten sonra, Üç büyük Batı devletinin Asyadaki sön emniyet hatlarını muhafaza et- mek husüsunda, daha ski bir birlik halinde ve daha — kararlı — oldukları müddetçe devam edecektir. Şimdi. Birleşmiş Milletler Teşkilâ- tında, İngilterenin son hareketi üze Tine, Çin meselesine dalr bazı karı-, Şıklıklar olması mühtemeldir. Tokyo-. daki müttefik kontrol idaresi de ko-| münist Çin bu idareye iştirak etmek isüyeceği için aynı gekilde karışıklı: #a uğrayacaktır. Ve yarın öbürgün kdmünlst Çin, Güvenlik — Konseyine kabul edilir Ve orada büyük bir ha- Türetle Veto'sunü — kullanmaya baş: Jarsa ne olacaktır Fakat Formoza meselesi halledil- miş bulunuyor. En mühim nokta bü.. dur. Hatırlandığına göre, 1943 de A- Merika ve İngiltere, Kahire mülâka- 'ftundan sonra Formozanın Çin'e iade- ni kararlaştırdıklarını ilân etmiş- derdi. Fakat hangi Çin'e? Artık iki Çin yoktur. Artık gözlerimizi günün meselesi olan Hindiçini Üzerine — çevirirsek, Paria yarı resmi mahfillerinin — dü- gündÜğÜ gibi, bu memleketin Akibe- inin az çok endişe verecek mahiyet- te olduğunu görürüz, Çünkü bu mem. deketteki siyasi ve — askeri vaziyet, oldukça — kararsızdır. — Komünist Ho-Şi-Minh'in — küvvetleri — yeniden taarruza geçmişlerdir. Beri tarafta Bao-Dal Hükümetine — karşı dayan halinde bulunan milliyetçiler-tahmin edildiği gibi - daha İleri gitmeseler bile, Hindiçinide — asayişi İnde için, Birleşik Amerikanın yardımı olma: 'dan Fransahın büyük askeri gayret- ler göstermesi imkânsızdır. - Esasen Fransız umumi efkârı da, Hindiçi, Di harbi bahsinde, birbirinden fark. h şekilde düşünmektedir. Yarı resmi Fransiz çevreleri, ko- Münlet — Hosgi-Minh, — Hindiçini'ye hâkim olduğu takdirde, yerli halkın Çok itirap çekeceği kannatindedir. ler, Büyük devletler — Bao-Dal Hükü- Mmetinin istiklâlini tanıdıktan sonra le, Amerikanın iktisadi. yardımla. YENİ İSTANBUL Kısa günün kârı SRIN ikinci yarısı eşiğinde elli senelik Türk edebiya- fana toplu bir bakış gezdi. renler herhalde meraklı Ve canlı biT “manzara keşfedecek, Edebi- yatımızın — bir. “mühasebe,, sine koyulursak bazılarının — düştüğü kötümserliği yersiz bulabiliriz. de Beş altı asırlık - köklerinden ve geleneklerinden koparıldığı. halde hayatiyet göstermesi pek eski bir “edip, millet - olduğumuzu. isbat ediyor. A irminci aarın başlangıcı, Tan- zimat Edebiyatından sonra en ve- Timli hareket olan — “Edebiyat-ı Ceedide., 'nin sanat — hayatımıza 'yeni bir nitelik verdiği devre rast lar, O, Batının bizde bir nevi mü: messili olmak İddiasını güttü ve bu itibarla vazifesini yaptı. "Pec YA belki daha — Tmülli — oldu, fakat 'yine — Batıdan ilham aldı. Her iki moktebin başlıca faidesi, 'Tanzimat edipleriyle daha sonra: kilerin sanatımıza getirmeye ça- hıştıkları yeni tarzları - geliştir mek, hattâ daha esaali — surette Yerlöştirmektir. — Meselâ — bizde Mmevcut olmayan Yoman, tiyatro, tenkid gibi taralar. Bunların edebiyatımızda / yer Alması, romanın pek çabuk müli Bir nitelik kazanması © iki mektep aayesindedir. Diğer taraftan Bde Biyat-ı Cedide bizde hiç. bilinmi. yen < ve hâlâ bilinmiyen - tenkidi İhdas etti. — “Deneme, ine Fecri Atinin - buluşudur. . Tenk çıkaramadan - söndü. Bir tek Üstat çıkardı, ve arkasın: dan gelen yok, Elli sene zarfında gilrimiz, her yakit “şair Türkiye, diye andı: fim memleketimizin asırlarca bi. Tikmiş hazinesine Jâyık eserler verdiği İddia edilemezse de, yine pek asli ürnekler yarattı ve ya- ratıyor, Ancak glir, geleneğe en çok bağlı olması lâmmgelen targı dır, çünkü musiki gibi bir takım “geknik,, kaldelere Çabidir. O ka- idelerin cahili bir bestekâr nasıl fasavvur olunamazsa şair de olur namaz. Altı amrdanberi edebiya: famız “nazım,, gibi bir ilim üzeri. 'ne kurülmüştü. O ilim atilahberi şilrimiz Edebiyat-ı Cedideden Fec- Ti âtiye ve oradan şimdiki mek- tepsizliğe düşe düşe bir “teker me,, tarzına İnmiş bulunuyor. Elil yıldanberi şlirde Ustalık gösteren Üç ve belki dört kişiyi istisna e- | | dersek edebiyatimizin temeli olan V) bu tarzda yükselmiş — kimsetere | | rastiiyamayız. “Asil örnekler yaz Tatıyor,, — dediklerim de o milil meyle Uyup da cevher gösteren, fakat “tekerleme, den İleri gide: Miyenlerdir. Ne yazık, tek edebi rının vaziyeti. değiştiremiyeceğinden korktuğu içindir ki, Fransa, Saygon | geciktirmek | anlaşmasının tasdikini tedir. Fransit - Hükümetinin, de emperyallst bir niyet benlemediği Mmuhakkaktır. — Fakat — Fransa, bü memlekette bir Çok geyler yapmış tır ve Hindiçinllilerin bundan istifa de etmediğini — söylemek — yanlıştır. Bu şartlar altında Fransa, / bradaki mehfaatlerini terketmeye razı olmi Yacak Ve hele bir nereste, bu men- faatlerin başka ellere geçtiğini gör. mek iştemiyecektir. Bu yüzden Pran. & Hükümeti, Prankiz birliği dahi: Tinde Hindiçini'nin İstikllini kullar: masına taraftardır. TELETEE GNUN TT 194 Hindiçini'. İldlkiğülüitikinaanik SAait Yarksı AMAĞ y — Bit a Stalin sondaja başlıyor Politbüro, 28 aralık 1048 de Mos-, kovada sene #önu toplantısını yapı yor, Dişişleri Bakanı Molotof seya- hattedir. Sovyet dış politikasının er- 'tesi sene takip edeceği seyir. haks, Kındaki program - nütük bizzat Sti lin tarafından veriliyor Stalin çok açık konuşuyor, Hattâ *Politbüro mehafilinde #onradan fi-) Sıldandığına — göre, - zaman zamar hâşin bir vuzühla hitap ediyor. Bir- leşik Amerika İle yeniden konuşma- Jara başlamak İçin ne — mümkünse| yapılmalıdır; milletlerarası vaziye Ün, daha ziyade gerilmesi, Sovye ler Birliği için, çok mahzurludur. Daha şimdiden, vaziyet, — Rusyas nin hiç de lehine değildir. : "Atlan: tik Paktı,, ağızlarda dolaşmaktadır Sövyetlerin, durmadan artan kudre- ti, Batı dünyasını - korkütmaktadır Stalin, bu korkunun — mahsülü olan| tlantik — Paktı,, — plânlarının çok ciddiye alınması icap ettiğini teba- Tüz ettiriyor. Sövyetler Birliğini sa: Tacak “mühtemel — bir abluka,, dan “Batı Avrupadaki Komünist Partisi: nin tecridi,,nden bahsediyor Stalin, Çin meselesinde, Çin hâdiseleri “aksamadan, edecektir. Fakat, le sarhoğ olarak Avrupa realitele, görmemek hatadır. Atlantik Paktını tahakkük- ettir memek için, n& yapmak Jâzımdır? Sövyetler Birliği, bunun tedafli bir ittifak olmadığını, bilâkis cihan sule hunu tehdit eden bir teşebbüs oldu. Zünu, cihana İspat etmelidir. Fakat bu da kâfi değildir. Böyle bir paktın müstakbel / ortaklarını, — anlaşmayı nikbindir. inkişaf bu. muvaftakıyet- ni İmzalamaktan menetmek, Sövyetler Birliğinin Avrupada mütecaviz mak-. satlar peşinde olmadığını göstermek Jâzımdır. “Bazı tâvizler, de. bulun: mak. zarurldir. — Stalin, cihanın iki cepheye ayrılmasına — mâni olması için, Sövyetlerin her çareye - başvur. #anatımız olan şiir can çekişiyor! Hem de bilgisizlikten Aksine, bilgi istemez bir tart yarsa romandır. Onun edebi ha. yatımıza, bilgimizin azaldığı nis: bette nüfuz etmesine şaşıyorum, Roman edebi. tarzlarımızdan de. Rildi. Fakat aramıza / girer gir. Mmez öyle bir gelişti ki, toprağını Arayan bir nebat, aradığını bül: . Hakikat şu ki, bağlar, roman nerede biter? Kir zf romanı, hâdiselerin sadakatle Kaydi bilir. kimisi de hâdiselerin mânasını sanata uydürür. Hangi geklin daha kolay olduğunu kes Trirsiniz, Bü kolayını bulduk. ve Yarım asır edebiyat Reşat Nuri DARAGO dağlar boyunca — roman . yazış rüz. Ama roman eğer, herhangi bir sanat eseri gibi, ruhün. ihti- yaçlarına cevap vermek vazife Bl taşıyorsa romancılarımız o va zifeyi başarmış sayılmazlar: E- debiyat-ı - Cedidenin iki roman: Cisiyle bugünkünün bir. taneni 'den başka, Onunia beraber roman aanatının gelişmesi gu yarım a- Sirlık edebi tarihimizin — başlıca hadisesidir. O devirde varlık gösteremiyen bir tarz Varsa tiyatrodur. Tems şa müharriri namına (bir tanosi: Bi Jatlana edersek: — Pakat onu kimse takdir etmedi tabil) hiçbir. Mmuharrir. yöktür. Meğer ki, Abe dülhak Hamide çıkalım. Geçen yarım asır bizde yeni bir yalnız. Edeblat-i Cedik dir); Tenkid. Amma, “tutmamıştır.. — Nedendir. bilin. mez; belki "üsul, Üzere çalışma; yı unuttuğumuzdandır. Hulâsa — kendi / edebiyatımızın Öz tarm olan şilri, ona sadık kal: maklâ beraber sanat diğina at fik; yabancı edebiyatçıların. baş- hica tarsından romanı (Edebiyat-ı Cedideyi yine istina - ediyorum) sanat çevresine almadık; yine o yabarcı taralardan temaşayı be: Seremedik, tenkidi anlamadık. Ve fakat yine bir edebiyat — yaptık. Buğtin her şeye rağmen Türk e. debiyatı yaşıyor. Bu elli sene boş göçmedi, bize yeni yeni ifade gekilleri verdi kat özlü eserler vücude getirme dik; tarihin — işaretlemiği edebi hadistmiz yok. Niçin? Kendi tarımızdan ayrılip yas bancı / tarzlara heves ettiğimiz için, Bu ise pek tabil idi; yalnız şilrle yetinmek, Garbe doğru has sasiyetle - dönmüş bir edebiyata ağır gelecekti. 'Pakat romanı “meraklı,, olmaktan çıkarmadık, temaşâ Yaratmadık, Hele tenkidi kim kumadık. Bütün bunlar, — taralarını alıp da “teknik,, ine / varamadığımız bir yabancı sanatın bize oynadığı oyunlardır. Hele "tenkid,, gibi en esaslı bir edebi mesleği” kurma: mak en büyük yanılma oldu. Bu. Kün canlı, faal bir. edebiyatımız T; Batt bir tefekklir - hayatı: fakat ondan yabancılar bizim bile haberimiz yok. hayatımızı kendimiz dahi edemiyoruz. — Meslekten eilerimiz olsa onun a. kinlerini memleket içine ve dışına dağıtır, Ayni münekkidler, edebi- Yat adına işlenen suçlara, İhüba: illiklere sed çeker. Bu kadar başı boş müharrirle karşılaşmayız, Bütün bunlara rağmen elli se- tabir calase, değil, Edebi nelik Türk edebiyatının — tarihi dehde — kaydedilmeğe — şayandır. Hele bazı alanlarda dev adımları attı. Hiç şüphesiz ki, “Edebiyat-ı Cedide,, ve “Fecri âti, gibi mek- tepler " edebiyatımızda kesin dö: nüm noktaları olmuştur. Onlar. dan sönraki dağiniklik İçinde de mükemmel müharrirlere — rastı: Mak mümkündür. Türk edebiyatı devam ediyor. Ondan sadece bir şey istemek hakkımızdır: Fikir Bakımından — olgunluk, — -hangi Yarzda olursa — olsün” ve zevk, Bilgi, Jlsan, sanat, meslek saygı: 1 ki, bunlarsız Kalem — tutmaga yeltenmek çocukluk çağına yara- gı Sovyet dış politikasının ÇYU TUMOTAR NUNÇN A Bu makale serisi, Kremlinden görünüşüdür. re öbür taraftan bakacı dan değil, kulinlerden seyren Jarına an plânları Ve galışacağız. Büyük kumarcıl ölz. Sovyetlerin, gin Dişisleri Bakanlığını belki de hiç farkına varmı Maya âmade bulunduklarını, Tru>j man'a bizdat bildirdiğini — meydana vurüyor. Stalin, Berlin dâvasının da kolayca” halledilebileceği — kataatin- de bulunduğunü ilâve ediyor. * Ayni zamanda, — Bövyetler. Birll; bütün dünyada giddetli bir sulh kı Panyasına geçerek, Atlantik Paktı taraftarlarının kozlârıni — ellerinden almalıdır. Btalin'in sözleri, — esas İtibariyle bunlardan ibarettir. Stalinden sonra) Söz alan Başbakan Yardımcısı Ge- | örgij Malenkof, iç politika meselele- Fini izah etmiştir. flk reaksiyonlar 1L ocakğa, — Sövyet Dişişleri Ba- kanlığına, Washingtor Büyük Biçisi| Panyuşkin'in 14 sahifelik bir raporu geliyor. Raporün mevatu Cümhüre Tei Truman'ın, birkaç gün evvel, Cansas City'de - verdiği nütüktür Nutukta şöyle — denilmektedir:. "0 büyük memleketin hükümetinde, bi- | zimle anlaşmayı çok İsteyen bazı po- Ultikacılar da mevcuttur Truman'ın Stalin tarafından yapt- | dan sulh sondajlarını elddiye aldı. Geçen yılın tarihini bir daha yaşıyacağız. iz. Dünya draminı feceğiz. Kremlinin tesebbüs ve manevra: tasavyurları hakkında ran. kağıti ayın, zahiren irtibatsız hâdiseleri arasındaki gizli Berlin ablukasını niçin kaldıracaklafını, Disisleri Bakanları toplantısından neler beklendiğini, Molotof'un ni n çekilmeye mecbur. kaldı harp sonundan beri uğradığı en ağır. darbeyi indirdiğini Çindeki büyük muvaffakiyettar niçin memnun olmadığını ve bunun gibi daha birçok şeyleri öğreneceğiz. 2 Ü Türkiyede neşir hakkı “Yeni İılnnbııl a alltir Başlarken : hem resmi hem de gizli mahiyettedir. Maka- leler, Sovyet Dişişleri Bakanlığı (NARKOMİNDJEL) dan birinin, muharrire verdiği vesikalar Politikasının en mühlm safhalarının, Rusyadan, va: Fakat bu. sefer. hâdi- grkestra koltugun. fikir edinmeye 'göreceğiz. Son en öları seyrede Paristekl Truman'ın masıl, Rusyanın Kını gösteren bu Sözler, Kremlinde büyük alâka uyandırmıştır. — Bütün dünya matbuatinin harfiyen verdiği nutuk hakkında bu derece uzun bir rapor istenmesinin #ebebi de zaten budür. Beasen, nütkün. geniş ölçüde Heştedilmiş — olması, — Kremlin için, Hutkun kendisinden — çok daha mü- himdir. Nutkun bu şekilde neşredil- mesi Stalin'in yeni sulh kampanyar in en müessir bir propagandadır. Truman'ın bu nutkundan on. beğ gün sönra, Fransiz Milli Meclisi Re- İsİ, Öseksenlik — komünist — Marcel Cachin de sulh — temennilerile dolu bir nutuk Veriyor. Nutuk Pransada büyük akisler uyandırıyor. Stalinin #ulh tanrruzu hasırlanıyor. 19 ocakta, — Sövyetler — Birliğinin Washington Büyük Biçiliği, matbunt bülteninde, Doğu ile Bati. arasinda anlaşmaya varılması Tüzümünü t barüiz ettiren bir makale neşredili. yor, Makale, matbuntta, şiddetli mü- nakaşalara sebep oluyor. Amerikan Dişişler Bakanlığı, henliz. susuyor. Aynı gün, Sövyet Diğişleri Bakan Yardımcım Ândreyi Vişinski, Stalin'e KÜLTÜ R SEFERBERLİĞİ On yıllar içinde üzerinde bilha: Sa dürülması gerekli iki büyük şe başladık. irdan ilki Köy Bnstitülerini kurmak, — ikincini 1s6 ilköğretim — seferberliğine giriş- mektir. Sonunda aynı amaca ulaşan bu işleri düşünmek, ortaya koymak ve başarmak için uğraşmak güphe iz ki, memleketimizin en büyük dü- alarından birine sarılmak demek dir, Hele bizim gibi, bilgisizlikten doğ- ma geri düşüncenin yıllarca zararını görmüş, bu yüzden büyük tehllkeler atlatmış bir memleket için yapılacak dk igi Bilgisizliği, geri — düşünceyi yıkmak, onun yerine günümüzün sos- yal icaplarına gerçekçi bir gözle bu- kabilecek kültürlü bir vatandaş top. Tuluğu yetiştirmektir. Beasen eeki Yunanda gerek Bilü- tun, gerekse Aristo her geyden önce, gite içinde yaşıyan Vatandaşın yetiş- tirilmesi meselesini ön plâna almış- dardır. Bühasaa Arlato fertlerin kül. tür aeviyesi İle devletin lânre gekli Arasında dalmi Bir — münasebet ve bağlıık bulduğu için ancak kültür- 18 vatandaşlar toplulüğü ile İdenl bir rejime gidilebileceği düşüncesini leri #ürmüştür. Bugün de tabil hak- Jarını bilmeyen, siyasi — haklarının mâna ve kıymetini takdir. etmiyen, nihayet modern devlet içindeki ye- FiNİ anlamayan . kişiler, içinde bu. dundukları topluluğa hiç bir. suretle değer katmıyacaklar; haklarını ara: mak gibi şerefli vatandaşlık vazife- derini bile ihmal edecekler, — netioe de kuru kalabalık olmaktan ileri ge- çemiyeceklerdir. Bu açık bir hakikat olduğu içindir. ki, diktatörlük nejim- derinde fertlerin dalma. bilgisiz kal- Ması tercih edilir. Okuyup, gerçek- deri öğrenerek İleride kafa tutmama-| ları düşüncesiyle — tahsil sistemleri #ıkı könrellere tâbi tutulur, sıkı bir, aansür vazedilir, tek kitap sistemi| tatbik edilir, hatta üniversitelerinde bile tam münakaşa ve tedris hürri- yetine yer verilmez. Bir şark devle- tinde hâlâ felsefe ve hukuk öğreti. Minin yasak olduğunu söylersek bil mem okuyucular inanır mi? Gerçek halk idaresinin kurulması Bilgili, aydın, siyasi haklarını kullan- masıni ve Korümasını bilen vatan. Meraklı keşifler Atomla işliye Atom sayesinde, mekanik enerji ve elektrik kuvvetinin elde edilmesi bügün dev adimlariyle ilerlemekte- dir; Amerikada 15.000 kilovatlık bir elektrik santralı inşa edilerek — tec- Yübe mahiyetinde atomla işliyen bir, motör pek yakında (İdaho) çölüne yerleştirilecektir; proje halinde bir Atom zirhlisi Ve hattâ atom uçakla. vi bile mevcuttur. Atom eherjisinden motör kuvve. tinin elde edilmesi çok cüzip bir şey olacaktır: Zira böylelikle ne ta, ne de su küvvetine ihtiyaç kalı- yör demektir. Mühendislerin seneler Boyunca tahayyül ettikleri şeylerin T ASA ARDIN AAAT DAPTA YNK 16 A0 NNN UNF NNN YU ARRN AF HAAGRLDGAN AA | Yazan: CURT RIESS u m—mwmı ! bir rapor vererek, Birleşik Amerika ile süratle anlaşma lüzumunu tebarüz ettiriyor. Vişinski — bu / raporunda, Hindistandaki Sovyet Büyük Elçisi Kirli Novikof'un Yeni Delhi Kon- feransı hakkında henüz verdiği ma- lümata atfen, Yeni Delhi Konferan- sının Pandit Nehru riyasetinde Batı Devletleri, Hindistan, Çin ve Yenl Gine'den " müteşekkil “bir müdafaa blokunün tesisi için dlk tecrlibele 'den Başka bir şey olmiyacağını iddia ediyordu. Vişinski harekete geçiyor Vişinaki, muühtelif projeler Üzer de ayni zamanda çalışıyordu. 28 0 cakta, Dişişleri Bakanlığı, İekandı 'navya Şubesi Müdürü Fedor Güssefle görüşerek, İskandinav memleketleri. ni, Atlantik paktına iştirak ettirmek- ten menedecek tedbirler arıyor, Güs- ef, hemen kaltme sarılarak Norveçle Rusya arasında bir saldırmazlık pak- ti projesi - hazırlıyor; — Güssef daha, nra Finlandiya ve İsveç için de ay ni mahiyette bir pakt — hazırlamak iyetindedir. Yani bir nevi “Anti < Atlantik Paktı,, hazırlanmaktadır. Norveç, teklifi reddetti. — Vişinski talin'e diyor ki: “Bu bir nevi son- dağdi. Alâkalı memleketlerde, | Bir- leşik Amerikanın kudretine olan iti- mat ile Rusyaya karşı düyülün kör- küyü ölçmek istedim, Birleşik Ame- rikanın kudretine daha fazla itimat, edildiğine göre, — hareketimizi buna göre ayarlamak lamımdır.,, Stalin, Sülh - kampanyasının içine gömülmüştür. 30 ocakta — Stalin'in, İnternatlonal News Service'in Avru: 'pa şubesi geline verdiği bir beyanat neşrediliyor. Stalin bu beyanatında, Anlaşma imkânları etrafında bir sü- Yü Jâf ediyor. Dörtlerin toplantıla TINda müşkülâta sebep olan, yan Sövyeller Birliğinin Batı Devletle riyle Ahlaşamadığı meselelerden hiç bahis yoktur. cek iİlk gemi ÇArkası var) 12 Ocak 1020 Hakkı Esatoğlu daşların Bu da ancak büyük halk tabakala: rının tam yetiştirilmesi e Jabilir. Şu hakikatin. açıklığı memleketimizde demokrasiyi - kan bilhasaa halkı yetiştirmenin bü- büyük bir zaruret olduğunu göster. mektedir. Bu ihtiyaç ancak gerçek bir kütlür. seferberliğine girişmekle Kiderilebilir. Gerçi iköğretim seter- berliği ve köy enstitlleri bu ihtiya- cin temel taşı veyahut kültür sefer- ferberiiğinin ilk — basamağı ise de, afıl olan; işi daha çok yaymak ve vatandaşın yalnız ilköğretimle ye- tünmesine göz yummamaktır. Bizde eksik olad; okuyup yazma bilmemek değli, belki de okuyup yazma bilen- lerin kültür dediğimiz toplu bilgiden uzak olmasıdır. Yüksek okul bitir- Mip pek çok Münevverimiz bile şayet mesleği içtimal ve iktisadi ilimlerle ilgisiz ise kendisi de cemiş lerinden mahrumdur. — Halbüki biz Kültürü ikinci bir iş, ikinci bir mes- lek haline getirmek sorundayız, Her evde bir / kütüphane — kurmak, her 4 veslek sahibine yalnız kendi işinin isap ettirdiğini değü, aynı zamanda cemiyet bilgilerini, güzel sanat eser- derini öğretecek kitaplar vermek ve || okumanın yolunu öğretmek gerek- İ | Ür. Bunü / isterken yapılması icap ve “devlete — düşen — büyük vazifeler de vardır. — Kitap, güzete, dergi gibi. bellibaşlı kütlür. vasıta: darını mümkün olduğu kadar ucuza maletmek, ucüz satmak lazımdır. Ucüz küğıt temini, baskıların ko- lay ve az fiatla yapılabilmesi, bütün bunlardan bapka daha mühim olmak üzere memleket içinde yayınları da- Bıtma işini devletleştirerek en assız. Yürt köşelerine kadar kitap ve ga- Zetenin — girmesini — sağlamak aynı zamanda da bunların — satışlarından hAsıl olan paraları yazarının cebine koymayı becermek gerekmektedir. Pahal, kitap, güç baskı, zor dağtı- ma devam ederse herkesi bol ve ko- Jay okumaya sevketmek de güçleşe cektir. İik defa okumayı teşvik ede- cek bu maddi manlalar - kaldırılırsa, diğer sebepler kolayen yok edilerek esaslı bir kütlür seferberliğine giri- | Şilmiş olur. — Ve güphesiz ki, bünün #onücü memleketimiz için büyük faye Galar getirmekten uzak değildir. nihayet hakikat olacağı anlaşılmalı tadır. Deniz nakliye vasıtalarında — bil- hassa denizaltılarda atom enerjisi- nin tatbiki fevkalâde neticeler vere mektedir. Amerikan Bahriyesi 1852 senesinde b utip denizaltıları ilk dera olarak Süya İndirmeyi — tasarlamış- fir. İKi Sene hiçbir. şeye — ihtiyaç göstermektiin u içinde — kalabi lecek olan bu gemller, aynı saman- da çok süratli / yol aiabileceklerdir. Jüles. Verne'in “Denizaltında 20 bin fersah, &d eserinde anlattığı şeyler galiba bu gidişle tahakkuk edecek- ir. Fakat mühakkak ki, büyük ro- Mmancı © zamanlar askeri menfaatle- FK Biç ka'le almadan — kitabini yaz. mışti. Bugün ise - atom halde, ancak içinde 2809 plutorlum, 285 uranlum ve bazı — şartlar dahi: 283 thorlüm bulunan ve yanan bir pilden başka bir gey değildir. Bu “yanma,, nin tabiatiyle ocağı- mizdaki ateşle hiçbir alâkası — yok- tur. “Uranlum 235 atom zerreleriz nin, başka kütlelerin atomları üze- rine borübardıman edilmesinden meye dana gelir, Yanma ameliyosi müthiş bir sicaklık - meydana getirdiğinden, Bu şiddetli hararet yüzünden atom fabrikaları çok zorlük çekmektedir. ler, Amerikada 1 mülyon kilovat dektrik kuvvetine bedel hararet neş reden bir atom fabrikası vardır. Ne korkünç scaklık değil mi? Alelâde bir ocaktan — faydalanır gibi, b harüretten, buhar — ve ga türbinderini döndürmek için faydas Jlanmak; işte mühendislerin ileri süre dükleri formül budur, Fakat örtada, mühim bir mahzür - bülünmaktadır Etraftaki insanları öldürücü şuaları dan korumak için pili kalın bir çelik veya beton zirhla — kaplamak lâzım. geliyor. Bu yütden bugünkü projele- Tin hepsi elektrik santralı, gemi v.s. gibi ağır İnşaatlara — münhasır kal. Maktadır. Şimdi biraz da — müstakbel atom zarhlısıni yakından — tetkik edelim: Geminin kalbini teşkil eden pil, take riben 200 tondür ve her beş senede bir değiştirlleceğinden nispeten mü- teharriktir. Kazan vanifesini gören bu pilde esas olarak, — uranlum 288 içinde dilve olmuş uranlum 285 vare dir, ayrıca grafit veya ağır #u, nöte emniyet tertibatı; — meydana gelen ron reflektörleri, — tansim, - kontrol, harareti nakletmeye yarıyan boruz lar, ölçü Aletleri ve neticede hepsini çevreliyen ağır, — körüyücü bir kis ht da bulunmaktadır. Herhangi bir bozukluk ânında da- | hi her ne şekilde oluma olsun, gek minin bu radyoaktif / dalresine gire mek memnüdür. / Böyle zamanlarta yardımcı başka bir makina Vasıtar | siyle en yakın İlmana iltlen etmek | ve en aşağı Üç ay radyoaktif dairek nih kapısını açmamak lâzımdır. Çü kü, öldürücü şualar ancak üç ağp sonra şiddetini kaybetmektedir. Daha hafif makinalarin — atomlu uçak veya Jakomotif inşası için çok senelere ihtiyaç - vardır. enerjisi, — pasit