5 Kasım 1942 Tarihli Vatan Gazetesi Sayfa 1

| BAŞMUHARRİRİ: Ahmet Emin YALMAN a a Vatan Evi Cağaloğlu Molla Fenart sokağı 30 - 32 t *lefon 24136. Telg. VATAN İst. Perşembe 9 2inci teşrin 1942 Yıl : 3 — Sayı: 748 «DOĞRUYA DOĞRU -< EĞRİYE EĞRP> Fiyatı 5 Kuruş | Türkiye ve harp | Bugün, dünya harbine yakınmı bulunuyoruz? Milli Şefin dış politikamızı belirten sözleri arasında mühim bir nokta aĞ eeei Reisicümhurumuz Milli Şef Inönü nutkunu söylüyor Amerikadan 35 ; < İTelsizle Kordel Kordel Hull Hul ile bir konuşma Yazon: Ahımnet Emin YALMAN bugünün milli bayramımız olduğunu anlattı ve bizi hususi olarak görmek- ten haz duyacağını ilâve etti. Nazır kabinesinde bizimle büyük bir sami- miyetle yarım saat kadar konuştu. Hull Amerikanın Tenesi dağlarında dağlılar arasında küçük bir köyde doğup büyüyen — aslının sadeliği ile iftihgr ve siyasi hayatta prensipleri- nin dürüstlük ve temizliğinden en kü- çük bir fedakârlıkta bile bulunmıyan bir idealisttir. Bize yaptığı beyana- tın hulâsası olarak şu metnin aynen neşrine müsaade etti. «Bugün Türk —matbuatının beş mümtaz mümessilini selâmlıyabildi- ğgimden dolayı fevkalâde bir haz du- yuyorum., Görüşmemizin zamanı da zikre değer. Çünkü bugün 29 ilkteş- Merikada Tirimiz telsizle bildiriyor: N Amerika hariciye nazırı h.ş:“"lük toplantısında bulunduk. t bizim de meslektaşlar arasın- Unduğumuzu söyledikten sonra Hull'ün gazetecilerle olan mu-) j rin 1928 kurulmuş — olan |Türk cümhuriyetinin 19 uncu yıldö- Tnümüdür. Geçen 19 sene içinde Türk cümhu- riyeti milletlerarası münasebetlerini |dürüst ve yolunda idaresi bakımın- (Devamı Sa. 3, Sü. 2 de) Xx Şark cephesinde tazyıkı “İ:toukm'“- 4 (A.A.) — Sayıca Üs- bu ç, Man küvvetleri Nalçik'in cenu- 'şk"’kiuindekı muntazaman ilerleye- r'“bu,'r“z“nok:ızc'yı, Kaftkasyanın ce- Ye o, Oki zengin bölgelerin yolunu m*n;îz"' Petrol sahalarına giden şi- Lmı:r hattını tehdit etmektedirler, Ta, 4 ÇALA,) — Moskova teb- Y“ Yapılan ek, şöyle demektedir: n ıir’lı i 1—lkı.__ iyade tümeni ile 40 tank sal- 'n“lı n;ı bildirilmektedir. Bu taarruzu k'qlr hava kuvvetleri desteklemiş- Taya | C ? Ve aa © bazı bazı göğüs göğüse vuruş- Olmuştur. Kafkasyada Alman artıyor Bir çok kesimlerde Almanlar 5 ilâ 6 kere taarruza geçmişler, fakat her Ğbirınde geri atılmışlardır. Kayıpları ağırdır. Berlin, 4 (A.A.) — Alman orduları | başkumandanlığının tebliği: Batı Kafkasya'da ve Terek kesi- | minde şiddetli muharebeler devam et- ihtiyat kıtalar alan Alman- | Mektedir. Savaş tayyarecileri Tuapse Gen ’k> talingzad muharebesine yeni- | limanına tesirli hücumlar yapmışlar- dır. Stalingrad'da — temizleme savaşla- rına devam edilmiştir. Bu 'münase- varbışmalar çok Şiddetli ol-| betle mukavemet etmekte bulunan bir | düşmen grupu kuşatılmıştır. Sövyet. (Devamı Sa, 3, Sü. 1 de) (—) Baıı kimseler, Millf Şefimi- zin, bütün —dünya önünde dış politikasını — belirten — değerli sözleri arasında bir cümleye takti- mışlar. Bu cümlenin hemen arka. sından gelen diğer cümleleri kav. ramadıkları için yanlış düşüncele. re kapılmışlar. Halbuki — dikkatle okusalar ve üzerinde bir parça dur- salardı, saym Şefimizin — büyük, küçük hepimizin anlayacağı şeklil- de buyurdukları o berrak düşün- celerin hakiki manalarını — derhal kavrarlar, böylelikle boşuna üzül- düklerini görerek yüreklerine su serpilir, rahat nefes alırlar ve ya. riına büyük bir emniyet ve kuv- vetle bakarlardı. Takıldıklart cümle şu: «Patladığı gündenberi — dünya harbine memleketimiz - en ziyade bugün yaklaşmıştır.» İşte bu cümle, bazı — kimseleri yanlış bir fikre sürüklemiş: Sanı- yorlar ki, Türkiye harbe sokulmak için harici bir tazyik altındadır ve Milli Şefimiz, o cümleyi böyle bir harici tazyik dolayısile söylemek lüzumunu hissetmiştir. Bu çok yanlış bir görüş ve an- layıştır. Türkiye harbe sokulmak için harici hiç bir tazyik altında değildir. Ve Miliş Şefimizin hita. besinde, buna benzer bir tazyikın tesiri altında düşünülmüş ve söy- lenmiş tek bir kelime bile yoktur. Millt Şefimiz, diş münasebetleri- mizdem bahsederken, devletler a- rasiında derece ve sıra — gözettme- miş, diş politikamızı tâm bir” top- luluk halinde, sadece Türkiye ba. kımından ertaya koymuş, bize ve bütün dünyaya açık bir lisanla an- latmış ve bilhassa bizi öyle sanıl- dığı gibi kuşkulandırmamış. aksine olarak bize emniyet ve itimat bah- şetmiş, ancak öz evlâdını . bazt ku- surlarını görüp öğüt veren dürüst ve müşfik bir baba gibi - hepimizi ikaz etmiştir. Harp dışarıdan kopar gelir, fa- kat onun ilk sebepleri — ekseriya içeride olur. O cümlenin manasını iylce anlamak için ona ilgili olan sonraki cümlelerle beraber okuya- hm ve düşünelim: «— Patladığı gündenberi dünya Alman Kurmay Başkanı da değiştirildi Bu değişiklik taarruzun kışın devam edece- ğini gösteriyor Halderin yerine Von! Zeigler getirildi Londra, 4 (ALA,) — Daily Ex- press gazetesinin askeri muharriri- nin kanaatine göre, Alman genel- kurmayında yapılan son değişik- likler Almanyanın kışm da taarru- za devam edeceğini göstermekte- dir. Muharrir bilhassa. genelkur- may başkanlığına General Hal- der'in yerine General Von Zeig- ler'in getirilmiş olmasına — dikkat çekiyor, Daily Express şöyle devam edi- yor: Rus cephesi için kış plânları ha. ziırlamağa memur edilmiş clan Ge peral Halder'in Stalingradda çar. pışan kuvvetlerin icap ederse Af- rikada kullanılmak üzere Don ge- rilerine çekilmesini tavsiye ettiği için başkanlıktan — uzaklaştırıldığı zannedilmektedir. General mihve- rtin Afrikada büyük tehlikelere ma ruz olduğu kanaatinde idi. Bugün (Devamı Sa, 8, Sü. 3 de) (--) Mahrukat Ofisi Müdürüçekildi Kömür narhı kaldırılıyor mu ? Narhın kaldırı"masırın vurguncuların ekmeğine yağ süreceği iddia ediliyor Mahrukat Ofisi Umum Müdürü Zeki Kokgil dün vazifesinden istifa etmiştir. Boş kalâan vazifeye eski Karabük fabrikaları Umum Mü- dürü Tümgehneral Seyfi tayin edil. miştir. General Seyfi yeni vazife- sine bu sabah başlıyacak, Ofisin umum müdür muavinliğini — yine İzzet Güney yapacaktır. Vilâyet Ofisle evvelce tesbit et- tiği odun ve kömür — fiyatlarına bir miktar zam yapmayı kararlaş- tirmiştir. Odunün çekisine bir li- ra, kömürün kilosuna 60 para zam l ı lmaktadır. harbine memleketimiz en ziyade bugün yaklaşmıştır. - Hakiki kuv- vetlerimizi, sağlam — vaziyetimizi bulandırıp gölgelendiren bir ma- nevi telâş ve ıstırap havası bugün vatanımızın üzerinde esmektedir, Böyle haller bir milleti hastalıklı ve zayıf gösterir, Hastalıklı millet bünyeleri harici tehlikeleri sürat- le üzerlerine çekerler. Bu sebeple bir gün bilmediğimiz bir — istika- metten ve bilmediğimiz — bahane- ler altında vatanımızın — taarruza maruz kalması ihtimalini Büyük Millet Meclisinin ciddi olarak göz- önünde tutması İcap eder.» Dikkatle okuyunuz, Milli Şefi. miz ne buyuruüyor?: Hastalıklı mil- let bünyeleri harici tehlikeleri (Devamı Sa. 3, Sü. 7 de // yap B Bazı tacirler odun fiyatlarını dün de bir miktar yükseltmişler- dir. Alâkalıların söylediğine göre bu tacirlerin bir çeki cdunu 14 liraya satmaları bile fazla kâr te. mini gayesinin neticesidir. Diğer taraftan mangal kömürü narhının kaldırılacağı hakkındaki bazi refiklerimizde çıkan bir ha- ber endişeli bir hava yaratmıştır. Alâkadarların iddlalarına göre man gal kömürü narhının kaldırılması birçok spekülâtörlerin, vurguncu- ların ekmeğine yağ sürecek ve ev- velce de kaydettiğimiz mahzurla- rın gözönüne alınmayarak yapılan bir hareketten sonra Nasıl odunun çekisi 14 liraya kadar yükseldi ise fakirfikaranın yakacaği olan man. (Devamı: Sa. 3, Sü. 6; da) «» Bomba dâvası Temyizin bozma kararına uyularak duruşmaya başlandı Pavlof ve Kornilof, reddi hâkim talebinde bulundular Bomba dâvasında Temyizin bozma kararma tyan musara ağır ceza heyeti Ankara, 4 (Vatan) — Almanya- nın Ankara büyük elçisi Fon Pa. pene yapılmak istenilen suikasdın failleri bugün tekrar Ankara Ağır. ceza mahkemsine çıkmışlardır. Saat 9 da mahkeme salonuna giren maznunlar dâha ilk günler- denberi muhakemeyi takip eden. leri harekte getirmiştir. Bu hare- kete sebep de suikasd davasının en dikkate şayan siması Pavlofun to- pallama hâdisesidir. Bütün muha- kemelere - boyası kaybolmuş . — bir bâstona; dayana dayana gelen ve oturduğu zaman kıvrilmayan ba. cağını bir metre öteye uzatan, dok torların «bir şeyi yoktur» demesi- ne rağmen siyatikten şikâyet eden Pavlof adeta 15 yaşında bir genç tüvanalığile mahkeme — salonuna (Devamı Sa, 8, Sü. 4 de) //// ıÇanakçalı firmasına verilen Ticaret Ofisi tarafından yapılan çuval tevziatına haksızlık karışti. rıldığı yolunda alâkadarlara şikâ- yetler vaki olmuştur, Verilen malümata göre Ofis, bir müddet evvel getirttiği mühim mik çuvallar 18 bi.. çuval bu firmaya hangi fiyatlarla verilmiş tardaki jüt çuvalları tevzie karar vermiş ve tevziatı da — yapmiştir. Ancak, bu tevziat o kadar sessiz Badasız yapılmıştır. ki birçok ta tirler, meseleden haberdar olama. (Devamı Sa. 8, Sü. 8 de) /X/ Lokanta ve birahanelere ekmek verilmiyecek İaşe birlikleri teftiş edilmesi, vurguncuların adlarının neşri için yeni kararlar alındı Vilâyetin tebliği Istanbulda bulunan bilümum lokan- ta, birahane, gazino ve emsali gıda ddeleri satan m ve yolcu salonundan gelenler muvakkat karnelerini (Galata yolcu salonu) Ekmek bürosu şefliğinden. seyyar satıcılar müÜşterilerine karne mukabilinde olsa dahi ekmek vermi- yeceklerdir. Vatandaşlar bu gibi yer- lere ekmeğini bizzat getireceklerdir. Aksi hareket edenler hakkiında taki- bat yapılacağı tebliğ olunur. Muvakkat karneler hakkında Istanbulda muvakkat karne yalnız üç yerden verilecektir. Beyoğlu, Be- şiktaş tarafında oturanlar ve Galata I tarafında oturanlarla tren, otobüsle Sirkeciye gelenler Eminönü kaymakamlığındaki Sirkeci yolcu Ekmek bürosu şefliğinden. Kadıköy, Usküdar ve havalisinde oturanlarla Anadolu Demiryolu tari- kile Istanbula gelenler muvakkat karnelerini Haydarpaşa garında bu- lunan yolcu salonu Ekmek bürosun- dan alacaklarından müracaatlarının buralara yapılması tebliğ olunur, Memur karneleri hakkında Memurlar için daire ve müesseseler tarafından alınan ekmek karnelerinin mahsup muamelesi — tehligat. müci- bince borduroları kaza, nahiye, ev ad- resleri ve karne numaraları gösteril- mek Üzere tasnif ve tasdik edilerek | beyannameleri ile birlikte en geç ayın Jaltıncı günü akşamına kadar Beledi- Eyedeki Ekmek bürosüna getirmeler' | tebliğ olunur. Evvelki akşam Belediyede Valinin daveti üzerine saat yirmi bire kadar | (Devamı Sa. 3, Sü. 7 de) (//) VEADİKA) Dü B Kasfkasyada Alm an tazyiki devam ediyor. Harita har ekâtı göstermektedir. Libya cephesinde Kahire, 4 (A.A,) — Rommel, umu- mi bir ricat hareketine başlamıştır. Sol cenahı evvelâ çekilmektedir. Müt- tefiklerin tebliği, Mihver kuvvetleri- nin Der El Angar Münasib ve Him- melat'ta bulunan mevzilerini bırak- tıklarını bildirmektedir. Bu mevziler Mihver şimalde de geri çekilmektedir, fakat buradaki çekilme yavaş yavaş yapılmaktadır. Bu bölgede, Sidi Ab- del Rahman yakınlarında çarpışmalar olmaktadır. Mihver kuvvetleri kıyı boyunca gitmekte olan yolu kullan- maktadırlar. Ingiliz hava kuvvetleri, Ingilizler tarafından işgal edilmiştir. | Mihver kuvvetlerinin ricat hareketi haşladı bunlara şiddetle taarruz etmektedir Alınan son haberlere göre, şimalde. Mihver hatlarına açılmış olan cebi sekizinci ordu genişletmiştir. Muha- rebenin akibeti, şimdi, zırhlı alayla- ra mensup askerlerin elinde bulun- imaktadır. Kahirede olduğu kadar Lonürada, fazla eyimser 'olmaya te- mayül yoktur, Ilerde, daha bir çok şiddetli muharebelerin olacağı bilin- mektedir. Kahire, £ (A.A.) terek Ingiliz tebliği: 8 inci ordu 2 ve 8 sonteşrin gecesile (Devamı Sa, 3, Sü, 7 de) *-4.4 - Ortaşark müş- __ T —e İN e eli lli hai n e Te KA eT — ŞA e Cai SKİ ct RLUR ea y Y fti | ae a li ee