23 Kasım 1942 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

iktibaslar Şarkın en büyük imar dâhisi Koca Mimar Sinan Sark ve bilhassu alâkadar olanlar, bi- ve San'at terihi siyle gün eserleri İşlunbulu süslüyen ona zamanımızın beybetli manı: sını veren, büyük yaralıcı ve kou- di kendinin hocaşı olan Koca M mar Sinanın eserleri önünde, yal- | ni sanayl nefise ile uğrasınlar de Bil ince ruha sahip bütün insonlar, hayvanlıklarımı gizliyemezler. Türk halkı çok haklı olarak onunla ilti- Milleti, bar — etmekledir. onun 16| iacı asırdanberi bütün ılünşı)ıj hayret'e bırakan en K mimar ve Türk tarzi mimari n babası| oldağunu biliyor. Bütün Avrupa böyle bir dakinin vetişmesinde enternesyonal bir gd- yar duymakla beraber, biz Hıevat. ların düyduğümüz — gürür. onların- könden çok daha üstündür. Cünki ba büyük — dahi Hırvatislanda fa aliyet güstermiş — ve birçok eserler r. Hırvat milleti bananla — mülte- | hirdir. | Mimar Sinan 1490 senesinde eski | Romahların Caesarim dedikleri Or- ta Anadoluda Kayseri — şehri elva- | rında Agrinas köyünde doğdu. A:- Tant hiristiyan olan Doğuncı allesin- dendir. Büyük Türk tarihçisi Ah. met Refiğe göre Sinanın çacukluk ismi Hristo ve babasının Doğutı Yusuftur (Yasef), Sonraları — Devlet başmimarı olunca hıristiyan akra: baları Sultan tarafından büyük bir himayeye mashar olmuşlardır. Söy. Jendiği gibi Sinasın bir Ermeni veyabut Rum — ailesinden geldiğine Zagreb'de çıkaa Nöye Ürdnüng gürelt Tuğrul Sıtkı Üke inanmak çok yanlış bir hareket o- lar, Kayseri ve clvarındaki — küçük Asya tarihinde sık sık bahsedilen Mristiyan fakat su katılmamış Türk aileleri vandır. Csoesarianın (Kay- seri) hiristiyanlaşması Manis TİY zamanına dayanmaktadır, — Hiristi. yan Manihisiler (1)) zamanında Si- zanın Türk ecdadının bu dini ka- Bul edip 16 yncı asra kadet bu dini müahuafaza elmeleri çok imkân — da- hilladedir. Ba mesele üzerinde bü- yük münakaşalır olmuştur. Babası hiristiyan olduğundan Si- nan Selim V. samanında o zamanın usulüne riayeten “Devşimtne” lâka- Biyle yeniçeri mektebice alındı, Devşirme ananesine hisaen — yeni- çeri mektebine yalnız hiristliyaa çocukları alımıyordu. 1612 de - İz- tanbula gelen Sinan, Atmeydanım- da İbrahim poşa nezdindeki Ace- mi oğlanlar mektebine verildi. Ye- miçeri alınca Caldıran seferine ip Hirak etti. Bundan dolayı — Sivas Erzurum, Amasya — ve Tebrizi gör- dü, 1517 de Misira karşı — yapıtın sefere piyade zeferi olarak iştirak BİLİ, 1521 Rodos 1501 Belgrat herp- lecinde bulundu. Seter dönüşünde atlı sekban ünvanını aldı.. Ve her zaman İstanbulda bulunan 35 - inci yenlçeri kitasına verildi, Ba sıfatla Mohaç meydan muharebesine işti. rak etti. Yükselmekte devam ederek 1539 senesinde Avuslurya seforine işlirâk etti. Sinanın mimari debâsı iştirak et fiği müteaddit — seferlerde Köze çarpınış,, Ve Arnavut — Lütfi Paşu Tarafından İrana — karşı açılan se- ferde keşfedilmiştir. Van gölünden — kıtalarını Reçire- bilmek için Lütfi Paşanın bir çok Bemilere ihtiyacı vandı. Sinanın bu İşle gösterdiği büyük — beceriklilik Lütfi paşanın nazarı Aikkatini eslp etmiş ve tanışmalarına vesile ol. muştar, Sinan inahılmayacak kadar az bir#zamanda şaşılacek bir bocerik- üç tane silâhtyadırılmış gemi tırdı., Ve askeri bir kıyıdan & lrııyı gecirmeğe muvaffak ol. teki du, Sinanın bu iİşte kullandığı —usul Bugünün — sahillere ssker — çıkarma ——— —0 ” ZANTMAENİL'DE ** İnsanda fikirleri tevijt eden ye, mteklerdir, âama su cereyanının elek. ftik cereyanma münktalih olması gi. Bi birgey! Maçlüb cereyaa ele geçin. “eye kadar ne kadar ülât ve edevat Tavassut etmekte bulunuyor! * Moateskiyonun, bir saatlık mü, galearin hor kederi izale — edeceğine dajr olan ddası doğrudur amn — onun kadar kitap merakimı olanlar için doğrudür; yoksa alclâde münevrerler kile keder içinde jken ne kitap oku. yabilirler, ne de kitap okunduğumu dinliyebilirler. vindeu çevlren kaldelerine çok benzemekte İstanbula dönüşlerini m ben Sinan mükâfal olarak — Kapu Hase- kisi mevkiine getirilmi Arnavut Lütfi paşanın metihler icesi ©- Tarak sullanla. da — lamışlı. Böylece Snan bir samanlar asker olarak hiz> met etiği yeniçeri kıtasına — kuman dan oldu, Sinan o zaman bu gün & himizde bulunan muazzam ahideleri meyvdana — Retirmeği aklından — hile zgeçirmiyordu, Bir tesadüf buna meydan ve İstanbuldaki ve Edirnedeki zit Câmilerini yopan mimar Hay reddin İle lavıştı. Önün tarafın Toşat olundu, Az zaman — sonra Si- nan hocasını geçerek onü — gerlde biraktı, Saltan, Sinanın mimarldeki ilerlemesiyle alâkadar oldu, Ken sine Sadrazam — Arnavut mezarını yapıması İrade buvuraldu. VARIT tııı'ıııoı- seşyahat er Ankara Peri masallarını andıran diyar harp sahnesi — yarışta Aleusıqen adaları Daima karla örtülü sahalardan y a $ ı y a n udalılardan bir grup Belli helınk Ve dalgalı bir sis | esen ve Vilivav -İperdesi arkasında bu muharehe paşanın İtin ef garip cephelerinden biri- &i saklıdır. Aleusiyen ada!'arı, Bu Sinan sarayın ve a zaman üleması-(adalar Pasifiğin donuk mavi Si ti bayrelte birakacak b iteser enda getirerek büyük bir muvalfo- kiyet kazandı. da sarır dem İsanın öl. fi paşanın tavsiy üzerine ml- mar başı oldu, Nöylece 17 sene gi- bi ax bir zaman çi paraforluğun en bövük ilim Besine yetişmiş oldu. O zamanlar ancak Maasırları Sinanı diyorlar: Uzun boylu, nahif vücut- Tn üzün ve büyük sakallı, çizgilerine —malik, boş yaşıada idi. şilyle tarif e-|ludur, Bura'arda verden vü-|ları Üzeride hükim koyu rankli toprak yığınları halinde yükselir. 1600 kilometrelik bir saha Üzeri- m buş mimarı A-İne yayılmış olan bu adalar, çok Lüt-|defisik manzaralar göstermekte - dir. Bu adalarır, bir kısını, uzün za- lerdir. Bazıları da hÂlâ — ateş ve Tüv saçan volkan ağızlatiyle do- kaynı. Yân sıcak t#ular ve yahut da alt - güzel yüz|Ta Metre irtifan kadar yükes'en söhbet ve|*Toak geililelerle besleten vesil çok samiml bir adamdı. Türkçeden *ld“" vardır; kie birisi ötekine başka Arapça, Fnrisice, ve Yunan- ca konusur. — Edebiy olurdu. Türkçe bir kaç şiiri bulun: muştur, (9). F İki defa evlenmiş fakat bir sülale teşkiline — muvalfak olamamışlır. Cömertliği ve misafitperverliği çok uzak yerlerde duyulmuştu. Evinde her gece 20 ilâ 50 misafiri bolunur ve bunları amumi yetle fakir seyyah- lar teşkil ederdi. Çok para kazan- masına rağmen ölümünü müteakip kiçbir şey bırakmadı. Hatia öldük- ten Sonra börçları olduğu da mey- dana çıklı, Son günlerine kadar büyük bir küyyetle ve — yılınadan çalıştı. İstanbulda 1588 - senesinde 98 yaşında öldü. Üç pedişah zama- Bında — mimarlık etli. (Süleyman, Selim H, Murat Wİ.) — Süleymaniye camli yanındak| kendi yaptığı tür- beye gümüldü, Kendi parasıyla yap- tığı ve bu gün bütün mahallesi DUN İsmini taşıyan bir camisi var- dır. Mimar Sinonin — bütün Türk im- paratorluğu içinde SI cami, S1 mes- elt yaptı. Fakat Sinaon asıl san'alı İstanbulda Süleymaniye ve Edir. nede (Selimiye) — camilerlade he Nrmektedir. Her ikisinin de dör- der minaresi vardır, aat Türke Tatar — gtilini karıştırınış — ve büna kendi oriğinal uslübünü da ilâve & derek eşerlerini meydana gelirmiş- tür, Koca Mimar Sinan Türk kültür tarihinin —parıldıyon bir — işmidir. Fakat bu tarihlen çıkarak — dünya kültür. tarihinin —malı olmuştur. San'atkâr ve büyük insan Sinnıı dünya terihinde her zoman hürme. le anılacaktır, Mimar Sinan camilerden başka 18 imaret, hastane, G büyük su ke. meri 8 büyük köprü, 18 kervanza. ray, 33 hamam 17 türbe, 7 yer altı mahzeni ve bunlardan mada büyük bir yekün tutan çeşmeler V. &. yap- tmıştir. Mimar Sinanın bu abideleri Türk imparatorluğunun her yerine dağıl. Mıştir, Eserleri İstanbül istisna & dilecek olursa umümiyetle Balkan- larda ve bilhassa Bulgüristanla, Trakyadadır. Solfyanın en büyük meydanına heybet veren cami Onun eseridir. Bulgaristanın Rusçuk şelir rindeki Rüstem Paşa cami ve imn- reli, Burgazda — Sokullu paşa reti, Müstafa paşa kasabasında (| Hagrad) Meriç köprüsü, Kustendil ve Dupnlitsa arasındaki 3 köprü da- hi onun eseridir. Simnin Bosnada da esörleri vardır, Sadrazam Sokul- lg Mehmet paşanın yaplırdığı Vi- zigrat, Drina üzerindeki köprü de Sinanın eserlerindenbiridir.. Ve 0: vun diğer bir çök eserleri gibi bu- güne kadar kalmış ve biz hmevatis- rın bir iftihar — vesilesi — olmuştu-, Sofyadaki bir hamamı — Bulgarların famir etmamesi maktadır. ğ Saray Bosnudaki Gazi Hüsrey bey camisi de Sinanm plânlarına İsti- <Danmı 4 nefidla) Yüründen — yıkıl-| benzamiyen bu adalar #örmeden da meşgul | İnanılmaz bir teortibeler Alemi teş kil eder, Bu taktm adaların sonuncu a- Cası ölan Attu adası “Amerika- nn son noktası, yokluk hudutla. rindaki ada.. isimleriyle de meş- hurdur. Japonyanın buraya en ya- kım toprakları olan Çisima yahut Kurile adaları Attu — adasından sekiz yüz kilometre uzaktadır, Ja- Ponyanm merkezi olan Tekvo ha. va yoliyle, bu adı : 2N0 Kilometne- vıraletaı Bu yaz Attu adasivle civazdaki adalar üzerinde Japonlar dinlemi merkezleriyle üsler — kurmuzlardı. Bu mevziler, bti adaları Örten tiş lerin sıyrıldığı kasa zamanlar i- çerisinde Amerikan uçakları ile ösnizaltıları tarafından bomuhardı- man edilmiş ve.bu suretle Japon lar bu adalarda rabat birakılma- Dunetir. Yüksek dağlardan Vilivov isimli döndürücü bir rüzgür eser Bu adalar yılın hemen hemen S65 gününde sitlerle — kapalıdır Japon kıvlarından gelen — metk *U Cereyanınin yaratağı — rutubet Bering denizinin buzlu sulariyle karsılasınca kalm bir sit perdesi balinde ufukları kayılar, Amerikan — kırlarına çarpan kasıryalar tohumlarını bu adalar. da altr. Bu adaların iklimi soğuk Ve Tüutübetlidir. Yüksek — dağlar- dün. ekseriyetle anf ve — eiddetli kasırzalar halini alan dondurucu bir rüzgür eder, bu rüzgür yük - tek havaliden alçaklara doğru Udalgalı olan bi adiyle anılan |korkunç rüzgürdir Bu denizlerde yanlar gemic! değisen aldatır, vlardaki Fiyorlardaki gemilerin gidin cere- dajma dar mesi büzbütün gliçleştiren — gir- | daplar, zikzak —akınitlar — vardır. İste bu garip su'arla — çerçevele- nen bü şarip ndalar civarmda Ja- | ponlar ve Amerikahlar hayali de. de Sinan im-| mandanberi sönmüş volkanlar, ü- | merte-|zerinde bhiç ot bitmiyen çoruk Çöl necek kadar gzarip bir muharebe Ve tutuşmuşlardır. Kaülm sis perdesi — arkatında rip devlet, bir taraftan birtirye- saklambeç oyniyna bu İki muha - Yiyle uğraşırken, diğer tarafran da tabiatla çarpışmak mecburiye. tindedir. Bu elvarinrin esas'ı A. Merikan Üzsü olan Duçharhur Attu, Agattu ve Keska adalıtır- daki Japon üslerinden 1,200 ki - Jemetre uzaktadır. Bu mesafeye döntüş ijcin de 1200 kilometre ko- Yarak 24M kilometre hesap et- mek daha döğrü öhür. Bundan başka bazan yanardağ ağuıları havada tehlikeli cereyan lar yaratırlar ve havayi — zehirli gazlarla da doldururlur. Onun çin bu meBsafe içerisinde —uçm: daima büyük tehlikelerle karşı- lasmak demektir. Bu adaların 1- halisini teşkit eden” M0 <erkek, Kadm ve çocuk adalardan boşa! - tılmıştır. Bu adalarda yaşıyan insanlar, Eskimolara vakın bir urkdazndır Avladıkları balıklar ve — kuş'arla yaşarlar, tilki yetiştirir ve deri - lerini satarlar. Aleusiyenli kadın- lar, ipek teller karıştırıimce otla, Ve inanılmıyacak bir mahartetle Ku ZeÇMez sepetler örer. Cok pa- halrya satılan bu sepetler, ekse- riyetle yapan kadınların kör ol- ması pabasına yapılmaktadır 7? İra otları bir ipek tel kuder ir cecik kesmek her gözün davanabi leceği bir iş değildir. Bu d o ka- dar zakmetlidir ki bir tek #epe> tin yapılmaşı bir kadıtin bir yı- İmı yer. Aletsiyen takım adalarının başlıca adaları Daimi bir fırena korkusu ice- risinde yaşıyan — Alcusiyenlilerin, rast geldiği bir adema ilk ı.ııu “Rüzgürdan — babsetmeyiniz. kat filosof bir ırkın eviâdir o'an bu inganların kendilerini tesetli için bir de ıı. sözleri vardır: Yıınaşı Piyango — ortaklığı ugünden itibaren kuponları biriktirini Vakıt okayucuları arasında bertip eşiiğimiz Milli Piyango ortaklığı, çok büyük bir alâka ayandırmıştır. Şi“yıh.ı“yüıy—hııııı. uw_uımmuı—-ııq—nmuwm şar kuruş almaşlardır. Vakıt, hiç olmazaa, okuyucularına gazetzlerini _nııüulnhı—mm—ıull——ı_—nııw*ı bir harç, İstemiştir. Hkia bir mikdar para kazandırmak Mijli Piyango ortaklığı, her ay gromt hazırlanacaktır. gekrarlanacak ve bunun Çin bir Pro. yılbaşı ortaklığı Yılbaşı orlaklığı kuponlarını bügünden İtibaren koyuyoruz. — Çok zengin ikram yeleri balunus bü keşldeye bilgün öküyuculaşımırzın iştira. Küni Çemin için İi sezi tertip edümiştir. Birinci tertibe 23 kuruşla iştirak ediğecek ve büfüln okuyucular bütün bileşlere ortak olacaklardır. Tkinci tergip 100 kaponluk — sarilar olacaktır ve yüser ortaktan (baret bu İamacaktır. Seri ortakları 60 kanaş veroceklerdir. Bu suretle 100 kişi ö0 Tiyalık bilete ortak olucaktır. taşra okuyacılarımıza W Taşrü okuyucularımız orlaklığa 10 kopomla İiştirak edşbileceklerdi; Kupon fadesi için posga pulu ilâve eşmek gurglır. Tam ortaklık ve seri için ayrı ayrı kuponlar koyuyoruz, İ4(eyen okuyucu her — ikisine de 15 karuş mukabilinde iştizak — edebilecektir olanlar, hisse makbuzlarını — gönderdikleri larımdan tenzil edilecektir. Yünci gertibe iştirak eçmiş takdirde yeni arçaklık para, ]hııgu1 Üç adaya ayrtlmış bulun- “Rüzgâr nehir değildir, giğflin ide kesilir., Arbten evvel bu adalardı türan Amerikalcar bir kaç — tüc- vurla, adalardeki çiftliklerde hay Van yetiştiren çiftçilerden ibaret ti. Ummak adasında bulunan Lir çiftliğin koyunları on beğ bit bü- şı geçiyordu. Akutan sdatı yanı da avcıların toplantı yeridir, Ot Viten ada.arda ağaç yoktur. Alemiyen adaları haşlıza — beş gakıma ayrılır: Alaaka kıyısından €a uzak, buna mukabil Sibirya kı- yılarına en yakın olan Nir adala« riyle Rat, Andrenof, Fur, Mins- ten adaları. Ra ve Fohs (Fare Ve Tilki) a- daları Üzerinde bol bol yaşıyanı bayvanlar yüzünden bu ismi mişlardır. Amerikan askerleri de bu takım ada'ar Üüzerinde bulun - maktadız. Sulh zamanında da bu adalar Alevsiyen adalarının en kulnbalıği ve en ehemmiyetlileri idi, U ile başlıyan Üç ada, Üni- mak, Unalaska, Ummak — adaları da bu takim adalara mensuptur. Alasttadan yarızı dolmuş dar bir boğuz ile Ayrılan Unimak — adağı Aleusiyenlerin en btüyüğüdür. Fa- kat üzerinde Duç Harbur üssü bulunan Unalaska adası bu ada katın en ve en ehemmi- yetlisidir. Duç Harbur civartnda adaların merkezi ve en ehemmi- Yyetli şehri olan Unalakar — şehri bulunmaktadır. Unimak adası ü. zerinde adanm en yüksek noktü- Bt olan ve 3100 metre irtifarmda bulunan Smoking — Mozet yanar dağı vardır. Fakat bu — adaların en fazla dağlık olanı Attu ada. sıdir, Attu adaşsınm bir kaç güzel li- mant olmasına mukabil Üzerinde düz arari pek yoktür. Hakiden Amerikan donanmnasına üs vazi « fesini gören Kiska adası bu ta - raf'arm en güzel limanma mnlik tir; bu adada hava meydanı ola. rüz kullanılması mümkün düzlük ler dabi vardır, Aleusiyen adala- TI içinde en yaribi Bogoslof uda- sıdır. Bu adada ağzı denizin he- mMen yüzünde bulunan bir volkan vardır. Bu adada #k sik zelze'e. ler olur, vaktiyle bir tek ada ©- lan burası bu ze'zeleler yüzünden bakımından ehemmiy Üsleri Alevsiyen edalarında o- lan Amerikan kuvvetleri Alaska. YI Ve Amerikan'ın garp kıyılarını korumaktadır. B adalar — müda, fâaa itin oldufu kadar hlcnm Gin de e«kemmiyetli bir Üs teskil ediyorlar. Janonlar Alensiyen — Adalarımı en bir taraf - © seyorlar, bir taraftan Amet:kayı Kamcatkadan Ve doleymiyle Rusyadan ayırmağı hesaba katmışlardı. Bü — süretle korkunc iklimine ve tabiatla mi. cadelenin çok çetin oluştma rağ. men ilk pllnda gelen mühim Stratejik bir üs teşkil etmektedir, —a n aa maktadır, Aletsiyen adalarının askerlik Ne dememeli ? “Sövyrt Rusya ve simali Al. rikanın isguhi.,, (Sovyet Resya) terkibini şim- dilik bir terafa koyalım; burada muharrir “Şimali —Afrikanin iş- In'. Ve Sovvet Rusya., demek ix. tiyor. Beyal, terkibin sonuna — geldi- #i için (Sovyet Rusya) terkibi- pe kadar hükmü — uzanabiliyor. |Buma eskiler (telif znafı) derler- ( di, Bunu gidermek için yukarı. |da yazdıfımız gibi (rimalf Afri- ketin isgali ve Sovyet Rusya) demelki, (Sovyet Rusya ve sima'l üN Klamamak Bir başlık okuyoruz: I Çifte bahiste Cey Hıopı 1260 ku Atıkara, 22 (Vakit den) — Bugünkü at neticesini Lildiriyorum? Birine; koşuda: GÜ'E geldi. Ganyan 105 kuf İkinci koşuda Ceylânt Bozkurd ikinci geldi; Ğ Pilâşe 125 ve 146 kuru Üçüncü kosnda Daval ©. Gonca ikinci keldi 205, pilâise 100 ve 100 Dördüneü koşuda İz ikinc!:, Vurad üçüncü yan 510, pilâteler 140. kurustur, Eeştinti koşuda, Y geldi. Ganyan 120 bahis; Cey'ântek. Tuş verdi. V Yetiş Ve Fidan koşr — <. Hüseyin ( Yalçın yurdı Diğer gazeteciler Tarımı bir müdü uzattılar Kıhire, 22 (A A.) muhabirimiz bildiriyor: Hüseyin Cahit Yalı Emin Yalman, dün Kahireye gelmişler N elçisi ile Amerika Ve gilikleri mümeasilleri karşılanmış'ardır. — Hüseyin Cahit Yalgllk bah veakla Adanaya h cek, Ahmet Fimin bafta kadar Misırda ki Diğer üç Türk enze rikadaki ikemetlerini zatmışlardır. Harp Amerikaya © dolara mal o Busnos.Alrta, 27 (A, ton'dan bildiriliyor: Atâkadar mahfillarde Böre, harp şimdiye a Merikaya takriben d0 MAl ölmüştür, Bu mıkti t6 Amerika şarafından yi Tafların iki mislidir, Hârp masrafları ber dolar artmaktadır. —— Amerikada İ Vaşington, 22 £Erc, yakında « gandacılara ve ba)tıi ti yapanlara karşı zalar için hükümete Yetler bahşeden bir zakere edecektir İngiliz ta; ; Fransaya akın'' Londra, 22 (AA.) Dazırlığmın tebliği: Dün gee av uçaklar, simali Fransâ " ka Üzerine yaptıkları tW? #i? uçaş'arında şim Almanya ıtleılı mi? Müdrit, 22 (AA) —- dansı bildiriyor: 4 Mütteliklere karşı lunmak üzere Almanyayt rilmesi hakkında M. HİT dan yopılan talebin koca reddedildiğini bi alar hakkında Madridi6 mat alan mahfillerinde mat beyan edilmektedif, İRTİHAL Merhüm — Vehbi — Paşâ Trak havalisi kumanda©i Süleyman Askerl'nin yan Güzide cvvelki miştir. Cenvresi buzto öğle & vüdköyünde Uğur nb kaldırılarak Rumelih Binda ebedi İsti; edilecektir, İ Bayan Güzideye Al tinl diler, — gilesi efradi beyan ederiz. Hersekli Ârif H BHer kjın gurüra Hoş görmemek ethâni “Kadrin bilirse çhatt ? “Teshir eder meramnıtif ©