20 Temmuz 1940 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

2-—VAKIT 20 TEMMUZ Ruzveltin nutku (Baş tarafı 1 tnclde) 1938 senesinde müntehiplerim larafından ikinci bir cumhurriya. seti — devresine — seçildiğim vakil, dört sene bitince böükümet mesuli- yetlerini başka ellere tevdi etmek husüsundak! kararım kati idi. Bu. Bün de aynı kanaatte bulunuyorum. Çünkü 8 şene süren riyasellen son- ra, biribirini takip eden dünya huhranları ile uğraşarak bu mesxa. inin verdiği tabil yorgunlukları çek, miş olan her adam şerefli bir kaltlüğün vereceği istirahate nor- mal bir şekilde hak kazanmış ad, dolunebilir. 1939 ilkbaharında başlıyan ya hâdiseleri, yalnız körükörüne partizanlık etmek — istiyenler müs. tesna olmak üzere, berkese bir Av. rupa barbinin yalnız bir ihtimal doğll çok küavvetli bir imkân ha- jne geldiğini ve böyle bir harbin bittabi bu memleketin istikbalini de alâkadar edeceğini — anlatmıştı, Harp geçen eylölde başladığı va- kit ben yeniden sade ve sarih bir sürette beyanatta bulunmak ve ye. ni bir intihapta seçilmek mesele - İi katl surete reddetmek fikrin, de bulunuyordum. Yakın dostlarım benim bu busustaki kararıma vi, kıflılar, Zannederim ki vatandaşla. rımın bir çoğu da beni anlıyorlar- dı. Fakat benim tarafımdan yapı, lacak bu tarzdaki beyanatin mem- leket bakımından âkilâne bir hare. kel olmayacağı az gonra — tamamile meydana çıktı. Birleşik hükümel . ler reisicumhuru sifatile ve kon. grenin yardimiyle bilaraflığımızı muhafaza etmek, müdafaa progra - numet hazırlamak, pek süratli bir tarzda hüsule gelen ahval tebeddül. terine karşı koymak, kendi dahili işlerimizi dünyanın mütebavyil şe- raltine göre tanzim eylemek ve her. kese karşt öyi komşuluk siyasetimi. zi idame eylemek benim için ücil bir vazife teşkil ediyordu. Kuvvet- li memleketimizin harbin yayıdıma- sına mani olmak ve demokrasi pren siplerini ayak altına alan diğes ba, zı hükümetler tarafından tehdit al- tında bulundurulan hükümelleri ber türlü kanan! yollardan gitmek şar, ille müdafaa eylemek hususunda, ki tesirlerini de en yüksek bir de. recede tutmak benim sarih vazi - Telarimden birini teşkil ediyordu. Ecnebi memleketler- deki seri vakayi Ecnebi memleketlerdeki seri va, kayi hem memleketimiz dahilinde hem de denizler aşırı diyarda se- Ti bir hareketi icap ettiriyordu. Ye. mızın daha genişletilmesine ve son terakkiyata göre tebdil olunmatına Jüzum hbasıl olmuştu. Ecnebi mem, leketlerin müteaddit teblike mınta- kalarında Amerikalı vatandaşların hayatları ve refahları eraniyet al | tana alınmak icap ediyordu. Beynel, milel inanılmıyacak derecede geniş casuslük ve hiynnet — vasıtalarıma inkişafı karşısında Birleşik Ameri- ka memlektleri içinde milli birliğin idamesi en iptdat bir Shtiyaç bali, ni almıştı. Bana verdiğiniz gçereften — dolayı müfterihim. Fakal tekrar intihabımı kabul ettiğim zaman hiç bir parti zi miyetinin üzerimde hâkim olmadığmı Böylersem beni anlayacağınızı biliyo. Tum. Müllet beni çağırdığı takdirde memr Teketime hizmetten imtinaa hakkırı Bu artık tüphe etmediği, kimsenin tocalıl! etmediği bir vakıa: dir, Bu alclüde bir harp — değil, het farafta bütün insanları tehdir eden allâh kuvvetile empone edilmiş bir ih- Hilâldir. Bu (btilât İnsanları hürriyete kavuşturmaya matuf değildir. HilAkis bu ihtilâl inaanları, elde edeceğini 0. mit ettiği menafiim mahiyet ve vuza: tini bize Jabat etmiş olan Bir diktatğ. yün kendi menfaati için esaret #itma alması ve köle haline getirmesinden jbarettir. Bu diktatör cümlemizin ha. yatma hükim bulunmaktadır. Ferdin ilk vazifesi bütün cumhuriyete “nafi olabilecek berkes için yezâne çıra, kabiliyetleri dalresinde çalışmak Lzere/ münhuriye- 1040 te Arzı hizmet etmektir. İşte ürka- daşlarım, kendi kendime itiraf etü- Bim ve gimdi de huzurunuzda beyan eylediğlim. veçhile, hizmete daveti red- detmekten beni vicdanımın menetme- aine sebap bunlardır. Millet beni çağıracak — olursa, bir yük bir sadelikle ifade ederim ki, Al- Jahın yardımiyie, bütün kuvvetlmr ile elimden gelen n iyi tarada hizmet elmeye devam edeceğim.., Kendi Idaresi zamanında yapılan 10- Jahat ile neşredilen yeni içtimat ker nunları görden geçirdikten sonra, B. Rüzvelt, Birleşik Amerikada ve diğer Amerikan deveterinde içtimmi terak kilerin, diğer kıtalar üzerinde cereyan etmekte olan hâdimat dolayısiyle, bü- yük bir tehlikeye maruz kalmakta bulunduğunu beyan etmiştir. Avrupada kurulan yeni hükümet şekilleri Avrupada hirçok mllletler, diktatör veya IStilâ yüzünden normal demok- ratik politikalarınt terketmeye mec- bur kalarak, bazı kimseler tarafımdas (yeni) ve (faydalı) dayo tavaif edilen hükümet gekilleri ihdas etmişlerdir. Arkadaşlarım, bunlar yeni geyler e- Bildirler, Eaki tarihe, Piramitler ge- Tasnına, bin sene evvel Avrupayı hülk- mü altına almış olan Rema prokon- silleri, esirleri, foodal sistemleri de virlerine, Napolyon — zamanıma rücu etmekten ibaretlir. Zulüm, tarihte gö- rülmüş olan hükümet usullerinin ea gükisi, en rağbet görmemiş olanıdır. Zulüze, daha insani bükümet şekille- risin yerine kalm oduğu zaman, çe tedr harici olmaktan fazla dahül ol- maktadır. Biz kendi demokrasimile — içinde ve TI baysiyeli için daha hayati olan emaiyeterin terkini lateyen, sözde em- Biyet usulünü —hiç bir zaman kendi arzımuzla kabul etmiyeceğiz, B. Ruzvelt, kendi hükümetinin daima açık bir tarzda diktatör. Tüğün inkişafına mani olduğunu hatırlatarak, tecrübesiz bir hükü, met kendisini istihlâ/ ettiği tak. dirde, bu hükümetin merkür po. litikayı terkederek demokrasile. ri isteyenlere karşı bir yatıştırma siyaseti kullanmıyacağı ümidini izhar etmiştir. B. Ruzvelt kendisinin ve B. Hulun, mütecavizleri takbih eden ve tecavüze mukavemet edenlere azasının yatıştırma siyasetlerine Tağmen devam ettim. Dünya üze. rine çöken yeni kuvvetlerin teh. likesine karşr yurttaoşlarımi ikaz etmenin gadece bir vazife oldu. ğunu_hşıııdiyunun. K Reisicumhur kaldığım müddetçe... Reisicumhur kaldığım müddet. çe bugünkü siyasetin dış siyasc. timiz olarak kalmasını temin elimden geleni yapacağım. mermlekette barışı idame cetmek ve memleketi vukubulacak her türlü hâdiseye karşı maddi ve manevi hazırlamak için yaptıkla. rım hakkında yurttaşlarım tara. fından hüküm verilmesini rica ederim. Tarihin büyük intihaplarından birini kargılayoruz. Sadece bir hükümetin, millet taralından dik. tatörlüğe kargı bir hükümetin seçilmesi mevzuubahis - değildir. | Yalnız hürriyet ile esaretten bi. | rinin seçilmesi mevzuubahis des | gildir. Mevzuubahis olan, ileri| hareketle gerileme arasında bir | intihap da değildir. Bütün bun. lar-bir araya toplanmış olarak | yan umuml! kârargâhının 40 numaral: mevzuubahistir. Bu, bizim için aziz olan her geyin nihal tahribi. ne kazğı Mmedeniyetin, - küfre karşı dinin, kuvvete karşı adale. tin, esarete karşı hürriyetin deva. mıdır, Hodbin ve obur bir millet hür olamar. Amerika milleti bü tün bü söylediklerimin paraca ve :;ı;;;; enerji bakımından feda. lığa değip değmediği hakkın. daki kazarını verm:lidğı. Millet kararını kuru lâfla dinleyerek ve. yahut kuru vaatlar, tefsirler, ve. ya istekler okuyarak verecek de. ğildir, Bu karar hakikat Üzerine verilecektir. Amerika — mületi, termsili bir demokrasiyi müdafaa edecek ve l Cekaret ve imanla karşılayacaktır. Nikâh Töreni Tanınmış ediplerimizden Selâmi İzzet Sedesin kızı Bayaa Nazanla İkdam arkadaşrmızın — yazı işleri müdürü Bay Murat Kayahanın ni- kâh töreni dün Beyoğlu belediyesi salonunda büyük ve güzide bir ka, labalık huzuruyla yapılmıştır. Ye- hi yuvayı“kütlular, iki tarafa saa, detler dileriz ; | / Yeni mebus namzetleri ilân edildi lan Anrıkgıra mebusluğuna Ankara Ergin, Kirşehir — mebusluğuna, Niğde parti ve belediye relsi Dr. ? 'belediye azasından avukıı.m_; $ îllı'uıytı Ülkü, Seyhan ııebuMğ na İş Bankası umum müdürü Sa- Hlâhatlin Cum ve Siirt mebınluğu, * ressam * $Şevket Dağ, genel başkanlık dive- * $amnca parti namredi olurak göste, *| miştir Şna'eski Konya — mebusu rilmişlerdir. Sayın ikinel müntehiplere bil; İdirir ve ilân ederim. ) C.H.P. Genel Başkan V. Başvekii ş Dr. Refik Saydam Makul bir sulh fırsatı kaçırılacak mı? (Baştararı T incide) itidâl ve müvazene ölçüsünü elle. reye bir sulh teklifi İtalyan kruvazörü batırıldı (Boş tarafı 1 incide) kravazörü - çekilmişüir. — Bu. kruva- 26r İngiliz gemileri tarafından lh, kip edilmektedir, Bir İngilir torpl. do müuhribi batan kruvarörün mü- rettebatından hayatla kalan 200 Ki sİyi kurtarmıştır. ÇALAL) — Akdenlide batırdan Barlulameo Kollenco kruva- Gemide ait pusluk sekiz topla 3,0 pua duk 6 Lop, S7 mülimetrelik sekiz tane ve 13 milimetrelik de sekiz tane harva topu vard. Bundan başka kruvazörde mânemilla —atdabilen iki — tayyare meycuttu. Dört adet olan bu kruvas zörler Fransızların — Liyon sınıfından torpido muhriplere mukabi! olarak in- ya edilmiş ve seri törpido muhripleri yakalıyacak — bir tp teşkll etmekte bulummuylardır. * Atalyan tebliği süküt ediyor. Htalyada bir yer, 19 (ALA.) — Ttalb- tebliği: L Hava filolarımızdan — biri muhalif hava şartlarına rağmen 3200 kilomet. re uçarak Cebolüttarık — üssüme var. marş ve tersane ile diğer aakeri hedet” Yeri tesirli bir surette bombardıman etmiştir. BSicitya kanalmı geçmeğe teşebbils ettiği aırada tayyareerimiz tarafından BDütün tayyaselerimiz üslerinn dön- Doğu Akdenizinde bir düşman de- nizaltıst batırılmıştır. Vali Yalovadan gelip gitti Vali ve Belediye Relisi Doktor Lütfi Kırdar dün sabah Yalova. gdan gelmiş, belediye fen heye. tinde yapılan bir toplantıda büu. İunmüş, akşam üzdri tekrar Ya. levaya dönmüştür. Emniyet mü. T Akalın Ca Vali ile te Yalovadan gelmiştir. ş ğ Ankara, 19 (A.A,) — Münhal o.ş ; : TAAAARA Berlin, 19 — Ra: » bugün öğleden sonra saat 19 da Opera. kroll binasında toplanmıştır. İtalyan harlelye nazırı Kont Cisno İtalyan hükümeti ve İtal. yan sefiri Dino Alfieri de İtalyan imparatoru namına — toplantıda hazır bulunmuşlardır. Bu toplantı esnasında Führer, aşağıdaki büyük nutku irat et. kkür etmek icabediyordu. Ted. Edn ikinci sebebi, dünya aklise. limine yeni ve bu sefer son bir hitapta bulunmaya tar. Du harbin :ılımı__um:pler genişliğini ve şümulünü mukayest edenler, bu sebeplerin gizli niyet, ler için bahaneler teşkil eylediğini söylemese dahi, bu mücadelenin harekât ve — fedükârlıklarının - ileri sürülen sebeplerle nisbet kabul mez olduğunu müşahede edeceklir. Nasyonal sosyalixt — hareketinin, Almanya ile yabancı devletler ara- sandaki münasebellerin — müstakbel süreti halli hakkındaki — prograrmı, nın hedefini, her ne süretle olursa olsun, mümkünse sulh yolu He, Ver. say müshedesinin tadiline varmağa çalışmak teşkil ediyordu. Bu tadil, Mahiyeti Tübarlle — lâzımıdı. Versay kararlarının idamesi — imkâasızlığı, yalnız Alman Mmillelinit temla edik - Tert sitâlisrzlanma ile — haklarından mahrum eyliyerek hakaretamiz su. rette aşağı mevkide tululması key. fiyetine fakat bülhassa, yanın €n medebl milled den birinin binnetice hal ve İstik. balinin bile bile yok — edilmesine, Muazzam arazilerin lamimile mana- bir kağ hükmü altında toplanmasına, mağ, Wübüun tamir kabul etmez hayatl te, saellerinin ve elzem hayat! varlık. larının çalınmasına dayanıyordu. Maslesef, Cenevre — müessesesina Nersay diktasından mesul adamla, yın artusuna tevfikan, Mmakul tadil. ler getirecek bir müestese — olarak bakılmadı. Bilâkis, Mı Cehevre müessesesi, ancak — Versay, kararlarının bimuhaba tatbikinin ve İdamesinin zamini” olmuştur. Alman milletinin aynı haklara maa- Hk ölması için demokrat Almanya, Bin tadilci yolla yaptığı bütün te. şebbüsler, nellcesiz kalmışlır. Şim- di gatibin menfaatl bütün tedbirleri herkes için mukaddes olarak gök, termektedir, fakat “ umuml baklarını geri almak ta mağlübun kendisini muhafazası sahasında bu. Tunmaktadır. Bu sulbü kuran raüte. kebbir muhasım — dürüst bir galip olmadığı İÇin, dikte edilen Sulhün meşru kıymetl de o derece azdı. Bu - aebepten datayıdıri ki, Fraasız ve İngilirterin zorla kabül eltirilmiş Versay sulhünden bir neyi enternas- yonal hukuk, hatta bir nevi ea yük #ek bukuk yapmak niyetleri, ber na- muvlu Alman için işlütmemiş ble te. başartlarındaki AdllIĞI Ne Tüzümü ka» der “bu sahada aydınlanmış — bulua: maktadır. — Nüsyonal sösyalist — hareketl, pro- graminda, dahilde mületi latismar e denayağdi - kapitallat bağlarından e BüyIL Bir » demokrat tabaka- Yt zdra kabul etlirlimiş Verany mahü zencirlerinden tahlis etmeği ilân ettl Bu tadiller halıkmdaki Alman zallletin hayatı ve ge- u, hayatf ve tabil lar * Muallakta bolunan mesejelerin de sulh yolu ile ve enternazyonal işbirliği İle wu—ımnıı-.._* BRylül 1988 de Münih konferansında alman Kkürarlar Londra — ve Parlste takbih edildi. Ve kapitalistler, sulh yölr ile ta- dilin mühtemel surette muvalfek ol, ması' takdirinde, kendi haln plün. Tarını realize etmek için büfün mad- di bahaneleri kavbedeceklerini na, zarı dikkâte almakta Vdiler. Harhi kendi işlerinin yükselmesi için bir fle vükva gelen askeri - hüdikelerin © ir galip göldiği ve BAH | Hitlerin -Rayiştag'daki nutku Nutuktan bizi alâkadar eden kısımlar Hitler Şarite istasyonuuda bulu, nan ve tarihte misli görülmemiş. ebemmiyeli baiz olan — vesikalar. dan bahsetmiş ve demiştir. kir Bu vesikaların — hepsi, Ga- melin'in, Daladye'nin, Veygand'ın vesairenin şahsi hâşiyelerini ta- Şunaktadır. Bunlar,; Tnkâr edildi. ği bher dakikade teylt olunabilir. Bu vesikalar, harple ve harbin ge- nişlemesi Te alâkadar — olanların hareketleri hakkında — bizi tenvir edebilir. Bu vesikalar isbat ediyor ki buz kadar soğuk bu politikacı, Jar ve askerler için, bütün küçük milletler, netice için birer vasıla, | dan başka bir şey değildi. Bu ve- sikalar, kendi menfaatleri İçin Finlandiyayı nasıl kullanmağu te, şebbüs ettiklerini, Norveç ve İs. veç'l nasıl bir harp meydanı yap- mağa karat verdiklerini, Balkan, ları, bü taraftarı yüz fırka yardım almak için ateşlemek niyetinde ol, duklarını, kendilerine — hizmete mütemayil Türkiyenin bitaraflığı- ni incelikle ve bimulaba islişmar ederek Batam ve Baköya bombar, diman için barırlıklar yaptıkları. Yu, Holanda Ve Belçikayı nastl pu- sularına düşürdüklerini ve niha, yet bağlayıcı genel kurmay anlaş. maları ile ve daha diğer şeylerle kendilerine rapteylediklerini isbat etmektedir. Bu vesikalar, diğer taraftan, bu barp mesullerinin yaktıkları yan- ga hâkim olmağa çalışmak için kullandıkları bütün usuüldeki dile, tabüzmlerini, kenddi askerlerinden milyonlarca kişinin acı âkıbetin. den Tasmen mesul militarizmleri- ni ve halkı, askeri neticeleri yal, niz aleybte tecellt eden halbuki iİnsani neticeleri pek riyade eli olan kütle halinde bir tahliyeye dııds(:.h arbar mesuli, yetsizliklerini ığwr. Hitler yüksek harp komitesinin kararlarından bahsederken de şöy le demiştir: Müttefiklerin yüksek hap kon, seyi bir yandan harbi Baltığa si- rayet ellirmek istesken, diğer ta, 'Taftan dx Balkanları ve Anadohi. yu Gleşe vererek bü şekilde Ro- FW“ nün Almanya. imak ve İsveç çekkdini elde elmek gayesini gü, düyordu. vasıta olarak memnüniyetle kabul eden satılmış politika ve maliye a. damlarının suikast için toplandık- ları bir kece daha görüldü. Enter, nasyonal Yahudi zehiri, dünyanın akliselimini — gittikçe daha 2iyade Gahfibe büşladı Tşte bu dnsurlar iledir ki Polon. ya devleti, Alman lalebelerine ve bu. Şerallin vücude gelirdiği noticelere kaliyen tekabül etmiyen bir haltı hareket almağa teşvik edildi. Hal ki, nasyonal sosyalistlerin —iktidar imevkilne — gelmesindenberi Alman devteti bilhassa Polonyaya karşı ha, kikl bir semahat göstermişti. Eğer Cörçil ve diğer harp mesulleri be. nİm Avrupaya karşı hissettiğim mö. şuliyet ittssinin küçük bir kısmını dâhi âzerlerine almış olsalardı, a!, Çak oyunlarına başlamazlardı. Zira, eğer Polonya, şerefini ne de mül. Bi tamamiyetini ihlâl etmiyen tek- lifleri reddeti ve tethiş — ve silâha müracaal eyledi İse, bunun sebebi, ,âğ yalnız bu adamılarda ve Avrupa, hi ve gayzi Avrapalı bülün diğer jharp alâkadarlarında aramalıdır. Führer, Polonyadaki Alman etnik Hrupana mensup olanlara “yapılan, mül di hücumlara rağmen Al - —:S..ıl Aylarca Bösterdiği fer , kalbeşer sabır ve tahamımülü teha. rüz eltirdikten sonra sözlerine şöy- ile etmiştir: 4 mnnbl eylölde de berta, ilebilinirdi. Mussolini, derhal başlanması hakkında bir teklifte bulundu. Almanyanın, müzaller — ordularının İlerlemekte olmasına rağmen, ben bu teklifi ka- bul eltim, Fakat İngiliz — Fransa barpcuları, sulhu deği) harbi isti, y sonra Hitler harbin men. şe ve mühtelif safhalarını İzah et- miş, Noörvec teşebbüsünden tafsi , Vâtlı bir şekilde bahselmiştir. Bilâhara garp müharebe harekl. lının hikâyesine geçen Führer mu- Hasamatın başından İtibaren Alman erkânı harbiyesi tarafından Majino hattının yarılması meselesinin ileri sürülmüş olduğunu beyan etmiştir ve ancak düşmanın Belçika ve Ho, landa üzerinden Ruhr mıntakasıma iye emin olunduktan sonra, 10 mayısta bu iki memleke. dutlarından mukabil taarru- w bildirmiştir. Kumandasların ve aakerlerin vati yet ve eesaretlari büyük mikyasta Metholünmüş ve ordu kümandanları min ve husüsiyle Mareşal Herman tir. Hitler barbin sönu için, müca. | dele ancak iki hasımdan birinin ——— “Kont Ci Bözlind Berlin, 19 (A.A.) — D.N. B.: ” İtalya hariciye narırı kont Ciano ne kısa bir ziyaret için bugün öğ. leden sonra Rerline gelmiştir. Nazır garda B. Fon ile diğer bazı şahsiyetler tarafım. dan karsılatımırştır. Fon Ribben. trop otele kadar İtalyan nazırına tefakat etmiş ve misafir natır ©. tçlde Führer namıma Dr. Melss. ner tarafından selâmlarımıştır.