10 Şubat 1940 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

T VAKİ T Fikir ve Sanat : Edebiyatta ilim ve kültür düşmanlığı Zaman zaman komuşulur: " Bu İlim ile halimiz ne ola. | cak? | Şikâyet edilen ilim nedir? Ne. | ceden gelmiştir? Bu ilim denen | şeyin sanat hayatına nasıl zarar. ları dokunmuştur. Bunu bilen | yoktur. Fakat insiyaki bir tala. katla bol bol ilim düşmanlığı ya. pilır. Hakiki bir ilim hayatma, ilim | zileniyetine kavuşmuş değiliz ki, ondan şikâyetimiz olsun. Bu şikâ. yet o halta Avrupadan gelen bir | mecmuanın, bir kitabın sayfaları arasından sızmışlır. Avrupada müsbet ilim cereya. | nr bütün hareketlerini yapmış, | sırlarını ortaya atmış, zihinleri inşa etmiştir. Orada kendini ilim zihniyetinin — çemberi — içinde mahpus görenler bazan bir fan. tazi nevinden lâflar ederler. İlim düşmanlığı yaparlar. Onlar için bu fantazi bir bakıma da tenef. Füsten, zihni yorgunluktan kur. tarmaktan başka bir mana - ifade etmez. Diğer taraftan Avrupa dediği. miz zaman bu coğrafyanın üstün. de kilisesi ile mistik telakkileriyle eski, iptidai zihniyetlerini teşkilât kudretiyle muhafaza edenler var. dır. Bunlar seri bir şekilde ilim düşmanıdırlar. Tebiat kanunları bunlar için bir zaruret ifade et. mez. Bunlarım neşriyatı çok defa biz. deki henüz ilim zihniyetini ka. bul etmemiş, müsbete inanmayı bir türlü tecrübe etmemiş çeyrek münevverleri yakalar. Ve ilim düşmanlığı böylece ortaya çıkar. Ama Türkiyenin bir istilebati var. maş, orada sanayileşmek diye bör program movcutmuş, Bu prog. | sürdükleri fikirler | mıştı. Bir mevi dil temizliği, | bir nevi kahramanlık hi ram müsbet ilim yolundan gide. rek; müsbet zihaiyet sahibi ola. rak tahakkuk edermiş. Bunun e. Mademki onun kilise kubbesiy. le tahdit edilen Avrupasından bir ilim düşmanlığı havası esmiş. tir. Derhal ilim düşmanı olmakta mahzur yoktur. Bua hal itiyatla. rımıza da uygun. Kafalarımızı rabat birakır. Herhangi bir şey düşünmemize lüzum kalmaz. Alışmamış kafaya düşünmek taş taşımaktan daha güçtür. O. sun için tefekkürden, bilgiden kaçmak, uzaklaşmak bu - sebeple kısmen de caziptir. Tlim düşmanlığı, bizde ilim düşmanlığı olmaktan daha ziya. de kültür, seviye, alelümum bilgi ve tefekkür düşmanlığını ifade eder. Bizde bu hal Edehiyatı Codide ile başladı. Edebiyatı Cedide va. Sıcası geldikçe Yazan: Sadri &rte n ) kıa kendisine göve bir kü viyesine sahipti. Fakat hassasiyeti her şeyden üÜstün tuttuğu için bir zaman sonra Edebiyatı Cedide ve onun devamı olan Fecriâti devrinde sa. dece hassasiyetten ibaret kaldı. Sanatkâr olmak için bazı fikir vasıfları haiz olmamak üdeta bir meziyet sayılıyordu. Balkan barbinden sonra Türk | cemiyeti daha “çok kendi içine | | dönmek iştiyakını duydu. | Bu devveda artık bütün Edebi. | yatı Cedidenin yarım kültürü le fazla sayılıyor, onların ileri kiyrmmetlerini kaybetmişlerdi. 1tbarları kalma. ve âyeleri sanat için yegâne mimar — sayılı. | yordu. *“Şair devrinde şuur susar" düsturları — fikirlerle sanatın a. vasını — rüya ile uyanıklık gibi müthiç bir farkla ayırryordu. Sa. nmatkâr rüyaya dalıyor ve bu rü. ya içindeki hayatını yadediyordu, Bergson'un derüni keşif telâk. kisi de bir yalancı şahit halinde ortaya sürülüyordu. Borgsondaki derüni keşif ruhun birçok tecrü. belerden sonra elde ettiği bir hal. dir. Bu halin husula gelmesi için ruhun ne kadar teşekkül etmiş ol. İ ması ve cemiyetin onu ne derece. ye kadar telâkkilerine tâbi tut. ması lâzımdı. Halbuki bizde sa. dece tefekkür ve kültür düşman. hğı halini alryordu. Yahya Kemal edebiyatımız bu zemin üzerinde filizlenmeğe çalı. şwken Türkiyede yeni üç kültü. rün izlerini taşıyan eserlerle or, | taya çıktı. Bu eserlerde İlasmen Yu. nani zevk göze çarpıyordu. Fran. sız klâsik ve modern zevkleriyle Osmanlı zevki işlenerek bir nevi tarihi ekzotizm vücuda getirili. yordu. Yahya Kemal Balkan hazbinin nihayetlendiği sıralarda etrafın. dakilere “koeşfi derun” tavsiyo &. derek kendisi bol bol büyük kül. tür kaynaklarını emiyordu. Yahya Kemal estetiğini izah etmedi, fakat onun eserlerini, ta. mıyanlar oavn her misramın ham maddesini kaşfedebilirler. Büyük bir cehtin, bir kültür mesaisinin neticesidir. Sanatı kültür düşmanlığı veya. hut sadece cehalet müdafiliği sa. nanlar için Yehya Kemalin Bal. kan harbi ile istiklâl harbi ara. sında teşekkül eden nesilleri na. sıl yavı yolda bıraktığını görmek kâfidir. Maaş - ücret (Akşam) ın (Dikkatler) mu. harriri diyor ki: Aylıklarını (ücret) faslından alan devlet memurlarma tekaüt hakkı ver. memişiz; bunları ihtiyarlıkla. rında koruyacak bir içtimal yar. dım şekli de bulunmamış, Doğ. ru mu? “Vazife ve mesuliyetle. Fi aynı olan maaşlı ve Ücretli memurlar aynı mukadderata ta. bi olmalıdır.., İşte yalnız “Ücret” faslımdan aylık alanların keyfini getir . mek, duasını almak için yazıl. mış bir istek... Şüphe yok, vazife ve mesuli. yetleri aynı olan maaşlı ve Üc. vetli memurlar ayn! müukadde. rata tabi olmalıdır; fakat lüve atmeli ki vazife ve mesulivyetleri aynı olan memurlar da aynı ma. aş ve Ücrete tabi bulunmalıdır! Dikkatler muharriri dikkat etmemiş mi ki Gcretli olanlar, maaşlı olaulardan “fasla para.. alır ve onlar bu fazladan vaz. geçtiği gün vaziyetlerinde bir . lik başlar, bu bir... Ücretli me. murların bir takımı vardır ki ya devletçe “muvakkat,, sayılan bir kadronun vazifesini bile bi. le almışlardır. Yahut kanunla. rın kıdem gibi, tahsil vesikası Kgibi bir krarm memurlarda ara.” dığı vasıflar kendilerinde olma. dıfı için, bir iatisn t temini mak- sad'le bu ücretli smıfı ihtiyar etmişlerdir, bu *d... Miaşlılar Tsride alacr'darı tekalit parasnat hizmetleri de. vam ettiği müddetçe göze gö. rünmez bir yölk'an ödeyorlar de. me) tir. Ücretliler itı | de yapılasak güze görünür bir ödeme mec. buriyeti koyarak, bir İçtima! vardım — teşkilâtmı kormaktır Nasıl ki inhisarlar, devlet de: miryolları müesseseler vücuda getlemiştir da.. - | D Tırhan havuza alındı | Münakale Vekâleti tef- tiş heyeti reisi Ankara- dan geldi la tamir edilip ecdilemiye. de halledilmemiş kâleti teftiş h Tarhan var zaya uğradı olarak kaza hakkın. e talıklkat vyap . rettin ve Denizyolları ispelktör. | lerinden Mustafadan izahat al. mıştır. Teftiş heyoti reisi va . | pur kaptanlarını da dinleyecek | ve bir rapor hazırlayarak Ve . kâlete verecektir. | /-Müttefik tevletler Yedek vapurlarımızı kiralıyorlar Müttefik devletler yük va. purla kiralamağa filen gi. rişmişlerdir. İlk olarak Mesaje. Ti Maritim Fransız kumpanyası muhtelif armatörlerden beş şi. lep kiralamıştır. Bü şileplerin ikisi Kalkavan zadelerden kira. lanmıştır. Diğer biri de Paşa , hahçelt Cemaltn İnal! gitebid'r. er Akdenize hareket et. dir. Diğer bir çok armatörler de Vapurlarını kirnlamak ü zakerelere girişm p 7 çok fazla olduğundan he. men bütün armalörler vapuru. nu vermekten çekinmemektedir. Fakat bu vaziyetin bilhasan E. reğli ve Zongulduktan — yapılan mür nakliyatına tesir edeceği ve esasen mavecut olan kömlür buhranmın büsbünütn artacağı müuhtemel görülmektedir. Zonguldak limani vesaltsizlik den hâlâ temizlenememiş. Limanın ağzı artık tamamen demcek — gekilde kapanmıştır. Şimdi az bir para ile temizle cok liman eağzı icin ileride yonlarca lira sarfetmek icap e. daceği söylenmektedir. K aaşkaka Şehir meclisinin dünkü içtimar Şehir - Meclisi dün saat on böşte birinec! rels vekili Necip Berdengeçtinin — başkanlığında Oopl_anmmır. Kartal azast Şere. fettin riyasete iki takrir ver . miştir. Bunların birinde, Şile ile Üskildarda köy yatı okulu olduğu halde Kartalda bulun . Mmamasının büyük bir eksiklik olduğunu, vüsi araziye malik o. lan Ebulhüda köşkünlün muva . fık görüldüğünü bildirerek 940 bütçesine tahsisat konmasını is. tiyordu. Diğer takrirde ise Kurtdoğ .. muş köyüne dört kilometre me. Rafede Taşlriren mevkiindeki | suyun getirilmesini, bozuk olan | Kurna, Emirlipaza köylerinin sa yollarınm da tamirini isti . yordu. Bu takrirlerin iklsi de riyasete havale edildi. Bundan sonra bazi evrak en. cümenlere havale olunmuş, salr günü toplanılmak Üzere içtimsa nihayet verilmişt'r. —— İş yapmaktan menedi- len mimar ve kalfalar Çarşıktorda Yenikale soka . Kında bir eve ruhsatsız dördün. cü kat ilâve eden mimar Meh. met Ali ile yine ruhsatsız tamir yapan mimar Gorbone, kalfa Sava ile Hüsnü birer sene müd. detle iş yapmaktan menedilmiş. lerdir. - 'Şirketi Hayriye bilet ücretlerini' indi;_eıı_ıi_yeceğini tıilglimi — aha Şirketi Hayriye idaresi Üskü. dar ve Beykoz bilet ücretl de tengilât yapılması hak J ere sine cevabını için meveut f yapamıryacaş Şirket, aylık tenzi tığını ve köprü ile Be 3 izdirme lkı veya Boğaza gidenler de edememekte, yalnız i İık bilet parasını verebilen ma dut bit zümre istifada etmek tedir. Yaşları 18 ile 21 araşında beş gencin başardığı bir soygunculuk hüdisesi, adliyeye intikal ctmiş. tir. Vaka şöyle olmuştur: Balıkesirde ilk mektep mual. limlerinden Fahri, geçenlerde L zin alarak anmesinin Şehitlikteki mezarını ziyaret maksadiyle İs. üç gün evvel mezarlığa gitmek üzere Kartgümrüğe gelmiş, fakat yol bilmediğinden, Abdülmutta., 1, Hüseyin, Ali ve İh. nda beş gencin bulunduğu gTupa yanaşarak yol sormuştur. Abdülmuttalip: — Birar müsaade et! Şimdi ge. lir, sizi oraya götürürüm, diye. rek arkadaşlarını bir kenara çek. miş ve; "— Tam yolunacak kar, şunu soyalım! demiştir. Abdülmuttalip hemen bir plân yaparak Gört arkadaşma Edirne. | ile. | kapı haricindeki Maşatliğın risinde, misır tarlaşının hende. Bine girmelerini söylemiş: “— Ben de onu o tarafa geti. | ritim, soyarız." demiştiz. Thsan, İemall, Hüseyin ve Ali hemen ortadan kaybolmuşlar ve Abdülmuttelip muzllim Fabriye kapı haricine çıkarmıştır. Tam misır tarlasına geldikleri sırada hendekte saklanan — dört genç birdenbire meydana çılkemış ve beşi birden Fahrinin Üzerine tirmışlar, evvelk iyice dövdükten sâir eşyasını almışlardır. rada bir temizlik amelesi * Dün sabah gelen samploa akapraş takinisti Mehmet Savaşan — Florya e Yeşilköy arasında bir kaza neti . cesinde Jokeraotiften — düşerek — ağır surette yaralanmıştır. Aleşçi Osman Yeğliköy tmakasma kadar treni ida. | Te etmiş ve orada — dürdürtmüştur. Cankurtaran otomobiliyle Gurebe hastanesine kaldırdlan Metmet Sava- ganım beniz WHadesi #jinamamışlar Borguya çekilen ateşci Osman, Flor. ya ile Yeşüköy arsen.da makinlat ta. rafından kendisine lokomolifin yan tarafında vazife veridiğini ve Göümdü. ğü zaman Metmet Savaşanın ortadan kaybolduğunu söylemiştir. Tahifleeta devam edilmektedir. * Bir hafta hadar evvel hükümetle temaş etmek üzere Romaya — giden ttalyanın Ankara büyük elçisi M. 6ö Poppo Ottavyo dün sabahki semplon ekeposslle gehrimize geliriş, Sirkeci garında konsolosluk erkünle İlalyan Ve bugün | lA Koragümrüklü beş gernç Balıkesirli bir ilkmektep m ua'limini! Edirnekapı dışında soydular tanbula gelmiştir. Muallim Fahri | yehitleği göstermek üzere Edirne. | hücum ederek kendisini yere ya. | sonra cüzdanını, bel kemerini ve. | R alar hanüz teçyyild etmemiştir. » Liman reisliği bu hususta rapor hazırlıyor Yine Köprü ile Bebexk arasın. daki bilet ücretlerinin ucuzluğu şirket x kendi menfant Yani u girketin gösteri ncak bir kısım bi nderilacok'ir. vakayı görerek koşmuş, bunun | üzerine soyguncu gençler kaçmış. lardır, Şiddetli dayağın tesitfyle yara. lanan Fahri tedavi altına alınmış ve gençler yakalanarak adliyeye verilmişlerdir. Gençlerin dördü de vakayı iti. raf ederek, kendilerini Abdülmut kandırdığın: dir. Sorgü bâkimi suçluları - tevkif ederek, YOT ktsrlaR, alizi gasptt mek, dayak atmak suçlarından ikinci ağır ceza mahkemesine göndermiştir. “Afrodit.. yüzünden Dört gazete aleyhine dava açıldı “Afrodit” davası müctsir olacak şek dermeyan eden, (fıkralar yazan Curzhuriyet, Tan, Akşam ve Son Telgraf gazeteleri aleyhine müd. | delumümilik tarafından birer da. va açılmıştır. Son Telgraf ile Akşam sekizi €i, Cumhuriyet Ve Tan dâ altın. Ç ceza mahkemesine verilmişler. dir. Emniyet nezaretinden kaçan bir sabıkalı Hapjs cezasını - doldurduktan sonra serbest kalmca emniyet ne. zaretinden kaçan Panayot adında bir sabıkalı, yakalanarak birincl sulh ceza mahkemesi tarafından tevkif olunmuştur. KISA HABERLER Kolonisise mansun bazı kimesler ta. zafından kargilanmiştır. Pek yorgun görünen büyük elçi Xeadlaile görüşen güzatecilere Döyü . yecek tir şey olmadığını işaret et « mekle İktifa etmiştir. Biçinin değiştirleceğine dair çayi- 4 Göçöüler ? hüküm st- A şiddeolü soğullar ) «zündep Trakyadan yo Yurt malie vedati azalım.ş ve peraken. de fiyatlar $0 kuruşa kadar yürmel - miştir. Fakat soğuklarm çiddetini kaybat- | facek güratle vaziyeti değiştirmiştir. Dünkü kenreasiyonel renile — çeb rimize yeni —aezon — başındanberi görülmemiş miktarda Silivri yoğurdu gelirildiğinden fyatların düşmesi bek teniyor. Bu ee yoğurt boldur. İstih- anlâtın 400.000 tanekeyi bulacağı U . muluyor. ylemişler. | | “pgllg' K SD n Dakiğ Yazan: Hiki''â G eçenlerde bir —Aman * çazetelerden birilt bulmuşlar ki, işitili sanm yüreği hon ©Ö7 kal.. Nedir o? ü n Eh, her şey iyi Vt £ habilir. Fakat * Tabet velev “aihayet” i F Li bugünlerde Zira dünya MA şeylerin SONA ah ! olduğu bir devirde Vi * | daletsizlik sona crccik, küm sona erecek. racok. Önüne gel h sona erecek. Emmiy” yi | geyin bahranı, ştt "" abetsiz laflar, Pf0 ' kıymetlte sona ..J.: *“Son" / tarafı, şu sıralardı nu” gelmelcde 0 bileceği bir veh mamalı — şim: yanm kaç di da, şu “Son şunuzda bulduk. * Hür esirler arpte esir talihsizliktir. serbest bıralap dat | V tana dön; biz sana iız.” dedikleri zama” | cette kalmağı tercib Bugün muharel | Bd deyletlerin bazt | 4 tarafa osir dıîp.'*Ü’ ) | taraf bunlardan bir * gf zaryretler dolayısiylt , lerine iade etmek İ a sirler dönmek istem? Sebebi anlaşıları'' Valetile bir yaşlı Kt yf | kuşu çıkarken nd'd Kendini güçlükle bif kânına atarak bir WJ muş, Bekkal onu müf sormuş: — Harımefendi. * tersiniz? et Hanım güç bal ilei — Aaman oğlumu *' | demiş. —- ü Acaba o esirler dt ne suretle oluran İ | Çoktandır muhtaç / taze havaya mt İi Esarette h"'”' miz!?, | dular? ğ Vali bu | — Geçen hafta Lolan vali ve ı;cıed”'ı' dökter Lütti Kırdif gi Ankaradan şehrimi v ir. .r:f.nır çe ZŞ JKi K “Yirmi yıl evvt vre eee ereerreren 70 Harikzedeı"îgı 4 Şehremansti mevcuft H körmürü elle başıd3 üzere büzünden şyrer t? eçktir. u ) | | ;1 | 5 | M | Cumlfniıl Ş > J|16 şubat ği Ğ 1 Mühaffe Kasım *& S a SA Vukilüce Vasati b Güneşin doğuşu Öğle Hktndi Akşam Yatar Tmrak aaara & a namn b