12 Ağustos 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

W — ğ vum:' " H—WAGUŞTOS Iktisat Vekilinin mühim beyanatı — Ankara, 11 (Hususi) — Etibank ve Sümerbankın lâğ. vedileceği ve Devlet işletmele. rinin İktisat Vekâletinde kuru. ak Umum müdürlüğe bağ- ınacağı şeklinde bir neşriyat yapılmıştı. Pek ziyade ehemmi- eti olan ve dahil ve hariçte büyük akisler yapacak mahi- yette bulunan bu mevzu üze. ne kendisinden malümat rica edilen İktisat Vekilimiz Hüsnü Çakır — geazetecilere aşağıdaki beyanatta bulunmüştür : B Yapılan Tetkiklerin î Mahiyeti “Filhakika son — günlerde matbuatta Sümerbank ve Eti. bankın * vaziyetlerile — Devlet Sanayi ve Maadin işletmeleri. nce verilecek şekiller hakkında ikate uymıyan haberler in. etmektedir. Binaenaleyh, em, fena tesirleri de davet e- “den bu haberleri tashih, hem de Mmemleketimizde sanayi kredi. si ile Devlet İşletmeleri üzerin. d> yapılan tetkikler hakkında alkımızı tenvir etmek için ba. a izahlarda bulunmak faydalı sayı'mıştır. Vakıa son zamanlarda gerek Sümerbank ve Etibank, gerek bunlara bağlı işletmelerin müs. - takbel şekilleri ve çalışma tarz.* 1 hakkında — vekâletimizce; azı etütler yapılmaktadır. Bu etütler ve araştırmalar Cumhu. t Halk Partisinin son teb. inde ifade edilen esaslara uy- gun olarak başlamıştır. Bu e- saslara göre Sümerbank ve Eti. bankın bankacılık fenksiyonla. ile fabrika ve maden tesis ve tme — işlerinin birbirinden ası icabetmektedir. Bu suretle hususi sanayie de şa. il olmak üzere devletin en. tri ve maden finansman ve işlerine müstakil bir te. ül elinde toplanarak işlet. en tamamen ayrı bir iyet verilmesi, Devlet sa« nayi ve maden işletmelerinin de muayyen gruplar halinde birleştirilerek keza müstakil bi. rer hüviyet sahibi kılmması dü. günülmektedir. — Filhakika diğer ileri memle. tlerde görülen ve hâkim olan gekil de budur. Bu bakımdan P: l sön kararı memle« ketimizin iktısadi inkişafmm bir icabını ve bu sahada kate. dilmesi lâzim gelen bir tekâ. | merbalesini ifade etmek- ir. x memleke. ize devlet sanayi kredisi ile sanayi ve maden işletmeciliği. nin Cumhuriyet yıllarındaki in. Kişef seyri takip edilince daha âyi anlaşılır. Çünkü malümdur Türkiyede Devlet sanayi edisi ve buna bağlı sanayi ve naden işletmeciliği 1925 te te. şekkül eden Sanayi ve Maadin '* kası. ile başlamıştır. Gerek u banka ve gerek istihlâf eden erbank — diğer — bilcümle 1 muamelülile beraber bilhassa sanayi fiaansman ve credi işlerile uğraşmak ve bu neyanda Sanayi Maüdin işlet. melerile de meşgul olmak üze. te kurulmuştu. O zaman Dev. t işletmelerinin azlığı ve ipti. dailiği; hem bankacılık işlerinin hem de Sanayi ve Maadin iş- lerinin tek Mmücssesede toplanmasına imkân verecek iyette görülmüştü, Ancak Devletin bu sahadaki faaliye. Jdinin artması Sanayi ve Maa« işlerinin bankada temerkü. ne meydan — vermediğinden din işletmeleri ve buna ait kredi ve finansman muamele. Terinin ayrı bir teşekküle veril. —mesi zarureti hasıl almüş ve Etibank bu ihtiyactan doğmuş. tar. Halet Devlet Sanayi ve Badin Krofisi İstori Dbu iki | nıR olinea toplanmış ve — — Bugünkü V Vaziyetin bu şekli çi ) ban b İnız başına bir idareyi işbâü ede- T 1930 mayii ve maden işletmelerini kereıerl nMHSIZ kurmak — ve işletmek fonksi. mid". ? yonları keza bu iki bankanın BU, elinde birleşmiş bulunuyor. (Baştarafı 1 incide) Ancak aradan geçen müddet & Mzlatoi da yi ih. zarlında sanayi tesislerinin iler- tilâf noktası teşkil ıdı:üBı"lhk lemesi ve maadin işletme faliye- devletlerini gürinlni İt tinin gönişlemesi, bu işlerin iqı- de esas itibariyle halle » rılvu işletmesinde yeni v'e ımııı; ti İn(ıhm Sovyelleıindmmu.ı! takil toşekküllere vücut vermoe! su veçhile Letonya, Litvanya zaruretini ortaya vcıknrmn:ur. ve Estonya devletlerini Alman- Meselâ Sümerbank'ta toplanan ya tarafındı gereki doğrudan sanayi zülmreleri arasında Kara: doğruya, gerek bilvasıta gele- bük demir ve celik fabrikaları Gekk DKt karğı garanli sermayesinin büyüklüğü ve iş etmeğe muvafakat göstermişti. hacminin genişliği itibariyle İhtiltfmi eökür b p gl'l'll"fl başlı başma muazzam bir ik- di'dikten yıhın"hıibü Hdi tısadi teşebbüs halibi almış bu- ta kalı ılu“'"bu da"bilvündlk lunmaktadır. Bu teşebbüs bu- Tindrtr. . Gt l’ıx'ıfi idi. Bu tarif- günden müstakil bir işletme i-|, | gö ..'ı' yallşktilki zetisskü. daresine muhtaç ve müstahak reletde bir dıırıuuluk birülk bir vaziyette, bulunmakta keza getirdi. Sümerbankta toplanan — Textil Müslkrtü Seikükerel tü tabrikalar için de aynı mülâha- b lfllıı ere e;'_':: za ve ihtiyaç kendisini hissettir- ;m:f' l y _IY'FİC mektedir. Ktibankta toplanan Bi - ?Mı Idıf" :' "'“'1: maden grupları arasında Ereğli "BİIM ür teklirte b“l_“'a 'd'"_ u: kömür hayzasının istismarı yal- bir vasıta taarruzun 'ı.)';'i"'î;l: raftan anlaşmada askeri cihet. lerin halli için Paris ve Londra. dan birer askeri heyet gelsin. cek kadar mühim vo hayati bir. mevzudur. Binsenaleyh yapıl. makta olan etüdler, kendisini hisaettirmeğe başlayan ihtiyaç- N N lara cevap vermeğe ve devletin zakere etsinler,, dedi. iktısadi faaliyetleri sahasında| Demek ki, bugün İngiltere, yarılması icap eden yeni bir te-|Fransa ve Rusya arasında bü. kâmül merhalesinin esaslarını|tün meseleler halledilmiştir; tesbit eylemiye matuftur. Bu-|Baltık Devletlerinin garantisi nunla yaprlmak istenilen husva,|de bu meselelere — dahildir. izah ettiğim gibi, devlet elin-| Yalnız Baltık devletlerine yapı. deki iktısad! teşebbüsleri, te-|lacak garantide İngiltereyi ve şebbüsün vüs'atine göre kifa-'Fransayı harbe mecbur edecek yetli ve işin mahiyetine ve ica-|bilvasıta bir üçüncü devlet bına uygun bir şekilde, teşkilât- lıunı:u nedir? Bu cihetin la. landırmak vo bütün bu teşeb-|yini kalmıştır. büsler için lâzım olan kredi ve| Bize öyle geliyor ki, bilvası- finansman muamolelerini — delta taarruz — fikri Almanyanın tek bir diğer teşekkülde topla- Çekoslovakyayı - parçal klı maktan ibarettir. Süylemiyeltatbik ettiği taarruz sistemi: hacet yoktur ki mesele henüz den meydını çıkıyor: Hitler tetkik safhasındadır. Bunların sene Eyiülde Münil Kkat'i bir şekil alması ve filliya- Ha Süderlerkü TALA ta intikal etmesi için tetkiklerin manyaya ilhakınr temin ettik. bitmesi ve hazırlanacak Kkanuni;en sonra geriye kalan küçül projesinin Büyük Millet Mecli- müş ç.wmnm istiklâli. since kabul edilmesi lâzımdır. İi tanımıştı; - fakat aradan bir Hülâsa, anlaşılıyor ki, $imdi 'müddet geçer geçmez Çekos. tetkikimize esas olan fikir Sü . /loyı içinden - inhilâl ha. merbank ve Etibankt bankacılık |, . etleri başladı. Çekyada, Slo. fonksiyonları itibarile birleştire. vakyada, Rütenyada waü İngiliz - Rus müza- Rus askeri makamları ile mü- |& rek ayni zamanda hususi sanayi ve maadin işlerine de kredi te. min eden tek bir (Endüstri ve maadin finansman ve kredi ban. as1) na vücüt vermek ve diğer taraftan da devlet sanayi ve maadin işletmelerini muayyen gruplar halinde — birleştirerek müstakil devlet mücaseseleri vü. |'“tt cuda getirmektir. Bu suretle kredi ve finans. man işleri çok büyük sermayeli bir tek bankanın (meselâ Sümer bank) elinde toplanmakta, işlet. meler ise İktısat Vekâletinin tef tiş, nezaret ve mürakabesi altın. muhtariyet istiyen ihtilâl teşki. Tâtlarr Almanyanm müdahale. sini istediler. Almanya da bu müdahale talebini vesile tuta. rak küçülmüş Çekoslovakyayı parçaladı ve dağıttı. Ondan sonra İtalya Arnavutluğu işgal İtalyanm Arnavutluğu işgal etmesi doğrudan doğruya yapı- lan bir taarruzdur; ya- :ıım Münih konferansı kararı ile Çekoslovakyanın dahili işlerine müdahale ederek kar 1 ve sonra bu mem. e * Tışlırması da ve keza 3460 No, lu müraka. İJekete el koyması bilvasıta bir taarruzd bo kanununa — tâbi olarak Dev. let Ağır Endüstri Müessesesi, Devlet Dokuma Endüstrisi mücs sözesi, Devlet Kimya Endiistrisi Müesgesesi gibi ve her biri bü. yük sermayeli müstakil müecssese ler halinde teşkilâtlandırılmak . tadır. $. İşte Soyyet Rusya küçük Baltık memleketlerine Almân. ya tarafmdan bilvasıta bir ta- arruz ileceğini ve böyle bir taarruza karşı da bu mem- leketleri garanli etmek lâzım. Alman bu tedbirleri milli, ik . |geleceğini ileriye sürerken Çe- tisadi inkişafımızın yeni bir te. koslovakya misalini gözönün. rakki hamlesi olarak kaydetmek de tutuyor, sanıyoruz. icap eder, Şu hale göre bilvasıta taar. Bu suretle memleketimizde Sa.yuzu “Baltık Devletlerinin is. teessüs etmekte, hepsi de devlet malı ve binaenaleyh hepsi de dev letçilik prensibimizin canlı birer ifadesi olan devlet tesisleri mil. H iktısadiyat sahasında müsta . kil ve bizalihi müteşebbis yeni kuvvet olarak yer almaktadır. İnayi ve maadin işleri sahasımda |Gklâlini tehlikeye koyacak sü- Üyeni bir kredi kontrolü cihazı | ( tte üçüncü bir devletin mü- dahalesi,, suretile tarif etmek ilk hatıra gelen bir fikirdir. Fa. kat İngilizler bir Avrupa har- bini mucip olacak b'r hareke- tn, bir hâdisenin bu kadar u- mumi ve müphem bir şekilde iş İı Z Filhakika bir numaralı - bot filotllasma mensup altlı gemi. nin atmış olduğu torpiller, düş- manın nakliye gemilerini muh- telif yerlerinden — yaralamış, parçalamış, sulara gömmüş, iç- lerinde bulunan yirmi bin kadar insanı ölüme sürüklemiş veyn örgeç boğulmak Üzere suların üzerine serpmişti.. Harp usülierinin mecbür kıl. dığı bu müthiş felâket bu em salsiz ve merhametsiz hezimet tomin olunduktan sonra bir nu-| maralı hücpm botu - filotillağı kumandanı Lul Tuzey de artık orada yapılacak hiç bir iş kal- mamış olduğunu takdir etmiş idi.. Sonra İtalyan torpidoları ken dtlerini bombardıman — etmeğe ve yollarını kesmeğo gayret e- diyorlardı.. Onlara karşı koöy- mak lâzım mıydı?.. Bu gibi av- lara birçök zamanlar bir torpil sarfetmek bile bir kayıp sayılır- Böyla küçük toörpidolara bir torpil sarfetmeğe değmezdi. On- ları büyük zırllılarına sakla mak daha muvafık olurdu. Bu torpidolardan kaçmak en makul manevra olacaktır, Sonra iki donanmanın çarpışmakta ol- duğu harp sahasına doğru kaç- mak da vazifeleri icabı idi., Fakat bu firar biraz müşkü! oluyordu.. Baş tarafından derin bir yara Italyada Yeniden beş sınıf sılâh altına alınıyor Roma, 11 (A.A.) — Res. | men bildirildiğine göre büyük manevraların bitmesi âolayısi- le 1901 ve 1912 doğumlu efrat terhis edilmiştir. Buna mukabil 1902 ve 1910 doğumlu efrat 31 Eylülde ni« hayet bulacak olan bir talim devresine iştirâk etmek üzere 21 Ağustostan itibaren silâh | altına alınacaklardır. Bu tarihte aynı talim devre. İsine iştirâk etmek üzere 1901, (1903, 1904, 1906 ve 1910 do. ğgumlu zabitler ve küçük za. tF er silâh altına davet edile. erdir. İki genç kızı Kaçırdı birini öldürdü Bocarton « Florida, (|| (A. JA.) — Sinema yıldızı yapmak |bahanesiyle 7 Ağustosta 17 ve 19 yaşlarında Miami'li iki genç kız üniversite talebesini kaçı. jran 34 yaşındaki Jefferson, tevkif olunmuştur. Polisler, civardaki bataklık. larda 17 yaşmdaki gencin kur. şunla delik deşik olmuş nâşmt bulmuş, 19 yaşındaki genç kızı da Marls civarımda bir kulübe. | sağ ve salim ele geçirmiştir. Jefferson, bu kızlar: necat fidyesi almak - için kaçırdığınt ve 17 yaşmdaki genç kızı da | öldürmüş olduğunu itiraf et. miştir. bir harbe sürükliyebileceğindi endişe olunuyor. Fikrimizce İngilizler ile Rus- lar arasında bu bilvasıta taar. Meyzularının icap ettirdiği tarifinden içlinap ediyor. Zi- |Bu da bilvasıta taarruz vazıye« süpleslere malik ve binaenalayh (Ya böyle umuti bir tarif iktısadi dinamizmi daha üstün /(sinc Balık Dovletleri eri. de olarak çalışacak bu milessesele.| vukubulacak her hangi dahili re ileride veni devlet programla . rmm kurulmasınt emredeceği yeni Milcssesa'er ve ana sanayi grupları tablafile kolayea iltihak kaclt: Tpriksiyyalarile ra- edebileceklendir bir hareketin dahi girebilece. ğinden, böyle bir hareketin ü- çüncü b'r devlet ile alâkası şüpheli olmasıra rağmen Av. rupa memleketlerini umumi tinde otomatik — şekilde harbe, gitmek sistemi yerine müzake. re ile karar vermek sisteminin tatbikidir. Bilvasıta taarruzlar tamam olmak için ecnebi bir 'devleıin nihayet açık bir mü. dahalesi lâzımdır, l ASIM US yyefilmişti.. NWumaralı hücumbotunun maceralar Denizier için harp — |3 — aa almış olan yedi numarali Yü - eum botu birçok bölmelerle ay- olmiş olmasına rağmen her lâhze prova komparumanlarına dolan sulardan müşkül vaziyet- tere girlyor ve saatte öluz mil. den fazla sliratle seyredemiyor: du., Bonra esüasen kendisini ye- Üşmiş olan İtalyan torpidosu. nun sürati de otuz milden fazla | tdi.. Yedi numaralı botu vura- bilmek için her türlü manevray şyapıyordu, Fakat gittikçe azal- makta olan bu kadar yakın me- |aafeden ancak küçük çaptaki :Tnplıırını kullanmak imkânları | a1 bulabiliyordu. ' Bereket versin yedi numarar butta kumanda kulesinin gerl. sinde bulunan dört tanc 77 mi Himetrelik topu idare'eden Dosa ve arkadaşları, hepsi de birinc, sınıf nişancı idiler.. İtalyan torpldosunun hafil topları yedi numaralı hücüm bo- tuna tesir etmiyor, yedi numa- ralı botun mermileri ise bilâkis torpidoyu hırpalıyordu.. Fakat yaralı botu çabucalı yakalıyabileceğini tahmin eden İtalyan torpido kumandanı, ye- di numaralı bota ortadan çarpa- rak ikiye bölmek için gemisin: son sürati vererek ileriye atıl dI. | Fakat bu vaziyot Fransız ku. mandanının zözünden kaçma: ıcıştı. Vaziyeti iyice tetkik edip, darbenin gelmekte olduğunu hisseden Lul Tuzey derhal: — Marteu, çabuk sağa.. Ta- meamen sağa., Emrtini verdi.. Bu şekilde tor pidonun saldırışı - kıç taraftar birkaç metre Aralşk ile bertaral yeni bicemir ve Fakat Tuzey y |ciyordu: Dikkat! Topçular! İskelk |geririnden, kırk beş derece... A- !ıeqı.. , Torpil patladığı zaman hü - cum botu İtalyaâti gemisinin an * cak yüz metre açığında idi.. Küçük torpido birden balta- lanmış gibi müthiş bir. gürültü ile ikiye ayrıldı, havalandı — vc sonra müthiş dalgalar çıkara- cak sulara yömüldü., Bundan sonra biribirini mü teakıp emirler: — Marten, şimdi tamamen Bo İm.. Ve miken dalresine; — Ganeol.. Daha seri,. Son sü. vat., Artık Lul Tuzey o an için ken- disini tehlikeden uzaklaşmış görüyordu., Denizin üzerinde yan yatmış, henüz sulara gü- mülmemiş olan bir nakliye ge misinin imdadına yetişmiş olab yarım düzine kadar torpido, de Daizin üzerine dökülen İtalyan orkânı harbiyesini, mühendisle- rini, zabitanı, ve mümkün oldu. ğu kadar efradı toplamakla me; de hapeedilmiş bir halde fakat | #T!üü. - İtalyan donanmasının p.e&zelplerinden biri de buydu demek.. Kurtarma hareketin! emniyetle başarabilmek — içlu düşman hücum botlarını uzak- luştırmak.. Bu şekilde yeni bir aücumü bertaraf etmiş oluyor- lardı., Fakat heyhat!., Bütün botlar vaziyeti yakından takip etmi yorlar.. Taraestit dürbününür basında bulunan Lul Tuzey 23 ğ ç ve 30 numaralı batları B Fakat 4, $ ve 9 nerede idili Btrafı daha dikkatle « mak için yeniden taraaslit sünü başına geçen Lul lenmiş olan İtalyan tafi larını gürdü.. Heyecan ve sevinçten rek; — Oh! dedi. Bu fırsat çaf zel.. Ve lumbaur deliğine ya! vak: —Dosa, Dosa.. Diye ikincisini çağırdı.. Gitlikçe yaklaştıkları meydanından aksaeden sümbürtülere rağmen KU dan muavini Dosa, şeftnin | ni duydu, geriye döndü VE | çift toptan ayrılarak kul kulosine yaklaştı, O zaman kumandan Te tey: N Dosa, siz de dahil olmi'| zere bütün torpilciler, KI6 vanlarına.. Elimizde hezü$ torpilimiz var,. Altı torpldt )Jlrer tane demektir.. Kuml ma azami derecede dikkat Pz'z. Çünkü bir tanesinli |iedefini şaşırmasını — isteti) ..um.. Şimdi düşmandan bİF mesafede bulunuyoruz. M4* ye tornistan yaptıracağını. * mesafleye kadar yaşlaşati Böylece bu sakin denizde yetle ateş edebileceksinize laşıldı değil mi?.. ( Daha Fransız - ingili askeri heyotl (4 ştaranı Pi genel kurmay üstiresinde askeri heyetlerini maresâl gilofa takdim etmişlerdir. Görüşme yirmi dakika sürmüş, ve çok samimi ol tur. Mareşal — Voroşilof mü relere hemen yarın sabah 11 de başlanmasızı teklif tir. Musolininin yeti plânı Sofya, (Hususi) — Bu gazeteleri Mussolininin bir istilâ ve tecavüz plâni zırlamış olduğunu yazıyor: " şüphesizdir ki, bu plânıt mihver devletlerinin esas #Üğ) setine uygun olarak tertip © miştir. l Mussolini, yalnız D uğruna bütün kozların ©! masına taraftar — değildir. meselenin hallini görüşm zere Mussolini ile Hitle! kında Alman - İtalyan dunda Brenner geçidinde şeceklerdir. Bu görüşmede Muss0 tertip eltiâi plân bahis mev? olacaktır. ngiltere ile Fi C| nım Rusya ile anlastıktan | #| v hut ra teşkil edilecek Üçler B na cevap olmak üzere İtalt”, lar Orta ve Cenubu Şarki #? pa devletlerini, Romanya, © garistan, Yugoslavya ve ” ristanı mihver - devletleri F, fına celbetmek — maksadilt şebbüslere gı'rişeccku'y. istanbul Mıntaka Liman Riyasetinden: Muhammen bedeli 499 lira daki geçitte sığlık taşlarım kaldırılarak 3 metre derinlik edilmesi ve çıkan taşların mendireğin kenarında ;üatu'”" halle bırakılması işi pazarlıkla Pazarlık 16 ağustos çarşamba günü saat 14 << ri smda müteşekkil komisyonda y ceklerin yevm ve saati mezkürda müracaatları ve çartname © görmek istiyenlerin idare şubesine müracaat © şifnameyi leri lüzumu ilân olunur, olan Kumkapt mendireği yaptırılacaktır. PPP apılacaktır, Pazarl “3 iştirak (61d1) ——T A