3 Nisan 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 3

Madrit'e Franko askeri nasıl girdi? Üç senedir sokaklarda yanmıyan Madritten yazılıyor: 29 Mart salı, Öğleden sonra #aat bir buçuk. “Madrit teslim Wyormuş, Franko ordusu madğ- almış.” ? Biz bu haberi Tulaytılâda, Al Kazar harabelerinde iken aldık. Biraz daha ilerleyince halkın Yollara dökülmüş olduğunu gör Nik. 1936 Teşrinisani ve Kânu- 4 Müsvrelindeki gibi, her tarafta ki | Talaytıla köprüsünde nasyo nalistlerin (lk muntazam kıtala- | | | i Pünik havası hüküm sürüyor. Öylerinden katile kafile ana- YUlara dökülen çiftçiler, elle- Tikden tutmuş, çocuklarını koş* Tan anneler, yorganları, €©$ Yalar; sırtında erkekler... Yölda aru sıra geçen Franko Bekerlerine rastgeliyoruz. Halk uruyor ve kolunu kaldırarak 8skerleri selâmlıyor. Şehre yaklaştıkça yoldaki ka Jabalık daha ziyade artıyor! O- tomobille gitmenin imkânı yok. erkes gibi, yürümek lâzım. dar Puerta del Sol meydana gitmenin imkânı yoktu. Günlerin peşinden: ————— Kooperatifler Başka memleketlerde koopera- tf teşkilatları umumi iktisadiya- tm yükselip inkişaf bulmasına çok £ ettiği halde meden dolayı hizme! İbizde bu usulden arzu edilen iyi vermiştir. Zira bu kongre netice- sinde anlaşıldı ki 1938 senesinde kooperatif kasasından belediye er. kânma 49,426 lira para ikraz olun- İmuş, syni müddet zarfımda koope- ratifin bütün muamelâtı yekünu 84,369 lira tesbit edilmiş, bu mu. ameleden de sadöce 1726 lira ka- zanç elde edilmiştir! Bir kooperatif ki sermayesin. den yaptığı muamelenin yekünuna yakın bir miktarı teşkilâta hâkim olanlar arasmda kraz adı ile paylaşılır, o kooperatifin mumelâ- tında neden inkişaf olmadığını an- lamak için başka sebep araştırma- ğa hacet kalır mi? Haddi zatinde bir istihlik koo. peratifi olan bir teşekkül böyle Biz otomobilimizde bunu ko-İsermayesini kediye yükletecek $6- nuşurkon, sözlerimi işitmiş Ve/kilde bir kredi kooperatifi halini anlamış olan bir İdpaayol, İ velâ geçen askerleri kolunu kal! dırarak selâmladıktan sonra bi-| ze: | — Karadan gitmenin imkânı! yok, dedi. .Adamm bu sözl bizi biraz şa- şırtınıştı: — Denizden mi gideceğiz? di- yo şaka ettim. Arkadaşım da: — Deniz olmadığına göre, ha ivâdan gitmemiz iâzım demek, dedi. İspanyol, sözünün alaya alın” masina kızmıyarak, fakat cid- dt söylediğini, yüzündeki ifade İle anlatmıya çalışarak: — Hayır, dedi, ne havadan, ne de denizden.. Yerin altından, Anlamadığımızı görünce izah gti — Yani, tüpelle demek İstiro- €Y-İ alırsa âzasına kredi dağıtmak için teşkil edilen kooperatiflerin sermayeleri nafiz âzası tarafından nasıl kullanılacağını söylemeğe mahal kalır mı? HASAN KUMÇAYI Askeri mütekaitler cemi- yetinin senelik kongresi Dün yapıldı Mütekaidini askeriye cemiyeti dün saat 13 te Veznecilerdeki mer kezinde senelik toplantısını yap- raişter. Toplantıya cemiyet reisi Emekli Albay Ali reislik etmiştir. İlk ola rak Ebedi Şef Atatürkün yüksek hâtırasına hürmetle üç dakika sü- küt edilmiştir. Bundan sonra s6. nelik faaliyet ve hesap raporları okunarak kabul edilmiştir. Diplomas gazetesinin başmakalesi Fran. sız — İtalyan ihtilâfını halle yardım edecek bir tavsiyede bü» | lünmaktadır: i l “Fransız Başvekili M, Dalad. ye kendisinden ve memleketin. den emin adam hâlile nutuk ledi, Esas itibarile onun nutku, geçen pazar Sinyor Mussolininin verdiği nutka bip karşılıktır; bir esvap olmakla beraber bir de te, zat teşkil etmektedir. M. Daladye zaferlerden emin olarak ve sükünetle konuştu. 1. talyanm müstemleke taleplerine karşı nazik olduğu kadar da azimkâr bir cevap verdi. Alkış. ! laması kolay fakat uyuşması güç | mllbalâğalara kapılmadı. İtal . yan — Fransız münasebatı mese. lesini tam yerine koydu. Eğer 1. talya, Fransadan bir gey istiyor. 8a, bittabi her yeşden evvel bu is. teklerin ne olduğunu öğrenmek lâzımdı, Sinyor Mussolini Foro. da söylediği nutkunda İtalyanm Fransadan istediklerini bir no- ta ile tasrih etmiş olduğunu be. yan etmişti. Ve bunların da Tu. Dus, Cibuti ve Süveyg kanalı gi. bi müstemleke nev'inden şeyler | olduğunu söylemişti. Nutkunun diğer bir yerinde de, İspanya meselesi dolaytsile Fransa ile İtalya arasma geril. miş olan perdenin şimdi tama. men zail olduğuna işaret etmis- ti: Bu İtibarla fki hükümet ara. smda bir müzakereye başlamak kabil olduğunu ihsas ediyordu. Fakat Pransanm bu meseleleri görüşmekten imtina edeceği ka. naatini izhar ediyordu. Ve Fran- sızlarm, “aslâ,, kelimesini,, pek çok (Oo kullandıklarma' dokumu. rını görüyoruz. Onların arkasm: | rum, Şuradan tünele binersiniz geri dan Madride doğru İlerltyoruz. | ve doğru mordana çıkarsınız. ee göre Bele 5000 | yordu. z ii ii Bunun yolu budur, başka çare- | küsür Azası andır. miktarını Pam e b eye else Şehre girdiğimizi neden 801- ra farkettik, Birafta şebre de- İdlet edecek bir şey yoktu: Ye lun iki tarafındaki taş yığınla” ının, şimdiye kadar geçtiğimiz Yerlerdeki kayalıklardan fark- kr olduğunu pek güç anladık: Bunlar, Iki senedenberi mü- tomad! hombardımanlarla, top” çu ateşiyle havaya uçurulan, $€ hir dışındaki binaların harabe” Teri iğ. Şehir olyarımdaki bU” tün binalar bir taş yığını haline Esimişti, Fakat, çok geçmeden, Mağ- ritte olduğumuzu anladık. Halk #okakları doldurmuş, Franko Aökerlerin; alkışlayarak, DAĞI" Bârak karşılayordu. Bütür bi haların pencereleri nasyonalist bayrakları ila donanmıştı. 1s Panya terihinde ve edebiyatın Yalnız, merdan —— : da dalın! bir çehre teşkil eden tomobil, ergek kam” R ledi, Hele Tunus, Cibuti ve Sü.| İÜ zenbereller takılmış gibi bir hız cereyanile çevikleştim. Suyun | esmer kadınlar, sarı ve kırmızı" | ve zarklı oto: Bunlar da kızıl Bir çatı yandı veyg kanalınm aslâ zikredilme. | Ü deriye değişi bile vie Aaziğ a böyninimdn! i nin hâkim olduğu elbiseleri ile Percarelerde diğer bir bayrak gibi görünüyorlar, kollarını dr şiayorlar- Şarıya çıkararak alk olmuş! z sant dört biri- 5 bir anlaşmaya varmak için N e . ii trafmö , pro. ö : ilet, l di, erleri | darma, meydanın etra a yanmağa başlamıştır. Mela 1 düplömüsi yöllarr 2: maz bir gürültü koparan bu çığlık, kimbilir nerenin masikcisiydi. Yarım saat kadar aski h İken halkı nizama koyuyor, Hidise yerine yetişen itfaiye sy ie ie iş Acr, acı miyavlıyor, mutlaka boynuzlu bir Çin köşkünden ko- takip ettiğimiz halde, heniz # > Bi enderi Açık DU İsen bir zamanda yangını söndür- p we. N ) Sİ İÜ pup geliyordu. Tin çiyarında idik ve tamamiyle Zira miiyonluk bir şehir olan Madridin, harbe giden ve bom” n ahalisinden | yanâr si yok. Bu; hakikaten mükemmel bir fikirdi. Vakıa yollardaki ka- iabalığı göremiyecek, şehre gİ- ren herkesin karşılaştığı man» zaralara rastgelemiyecektik a * ıma, hiç olmazsa meydana en kr sa ve rahat bir yoldan varacak- tık. . “Tilnelden geçip Poerta del $ol maydanma çıktığımız. 38 man hiç de beklediğimiz bir manzara ile karşılaşmadık: Biz orada büyük bir kalabalık göre imizi zannediyorduk. Hal asim için asker bile Anladık ki, giren lik askerler sokak- mt binaları işgal et- danı gonradan g€ bırakmışlardı. dan bir ikitop ceğ şehre ları ve YES! mişler, MEY lecek kıtalara Jarm kaaçrken bıraktıkları top otomobillerdi. N leğdesin çıktığımız zaman lu, Polis ve Jan isların gelece muştu. Bira rarpıya yaşladı ve elektrikler daha siyade artması için yeni ida- re heyetinin daha fazla gayret gös termesi temenni edilmiştir. Bu sırada âralardan biri tarafın- dan Milli Şef İsmet İnönünden cemiyet için imzalı bir fotoğrafı istenmesi teklif edilmiş ve bu tek- Nif alkışlarla kabul edilmiştir. Bundan sonra Reişicumbur İs- met İnönüne ve Mareşal Fevzi Çakmağa, General Asım Gündüze ve Büyük Millet Meclisi Reisine, tazim telgrafları çekilmesi karar. laşmış ve yeni idare heyeti seçi” mine geçilmiştir. Yapılan intihapta Emekli Orge- ücral Cemal Mersinli, Albay Yu- suf Ali, Yarbay Azmi, Aziz, Meh- met, Hüsnü, Şerafettin, Binbaşı Muzaffer, Rüştü, Mustafa, Vehbi, yüzbaşı Mustafa, Cemal seçilmiş. lerdir, Dün saat 10 da Pangaltıda Sun- gur sokağında 126 numarada otü. ; ran İsmetin mutfak bacasındaki kurumlar tutuşmuş ve evin çatısı Meydandaki toplantı dağıldı. Halk, bulunduğu sokaklardan hemen oradaki evlerine girmiş M. Daladyenin söylediği nutuk müzakere kapısmı ardma kadar sçık bırakmaktadır. O sadece şu istemişlir: “Eğer İtalyanm talipleri varsa, bunları tamamile tasrih etmeliğir.,, Sinyor Musso- lininin Sözlerinden (İtal: i Frananya “Kânunuevvel 17” ta.) rikli bir pota İle mutalebatını bildirmiş olduğu arlagılıyor, Fa. kat Fransiz Başvekili “Kânunu- | evvel 17,, tarihli notanın herhan. gi bir teklifi ihtiva etmediğini bildirmektedir, O nota, 1935 te M, Laval ile Sinyor Mussolini 2- rasında miistemleke meselelerine dair yapılmış olan 1935 anlaşma- sını münfesih addetliğini bildi. riyordu. Fransa Başvekili bu no. tanın metnini meşredeceğini de| waadetti. O notanm belli başlı hiç bir teklif ileri sürmediğini söy- diğini ilâve etti. Bu itibarla tek- if yapmak vecibesi İtalyaya düşmektedir. Ve M, Daladyenin ihsas ettiğine göre, bu hususta hükümeti ile isterse Romadaki Bugünkü veziyet şudur ki, bu iki büyük memleketten her biri, diğeri tarafmdan dürilgi muame. iye avdet Fransız - İtalyan ihtilâfı ancak elektrik limbaları o akşam yanmıştı sete: e edimiyer? Zama af ancak Almanya ie Lebistan a Try ale knbil ted! DU suretle halledilebilir eee 1 N Ea kooperatifinin son kongresi cevap| Dünkü posta ile gelen 'Times | mâsisine daha derin bir itimat -| menbadan öğrenildiğine © göre sızlık göstermektedir. İtalya ila Fransa arasında mü- zakereye ##min olacak şeyleri bülmak güç değildir. İtalyanm son zamanlarda Fransa aley ne olan talepleri meclis ve mat buatta tekrar edilmekle beraber mesuliyet sahibi devlet ricali ta- rafından teyit edilmemiştir. Sin. yor Mussolini tarafından isimle. ri zikredilen yerler arasında de Korsika ve Nis adı geçmemiştir. M. Dalâğdye nutkunde, Fransiz topraklarmdan bir parmak bile! feda etmiyeceğini söylerken, sa- dece hariciye nazırı M, Bone'nin evvelee bir kaç defa söylediği sözleri tekrar elmiş oluyordu, Ve bu vaziyet İtalya hükümetine gök iyi malüradur. Duçe de kendi hesabina top. rak talebinde bulunmağı tefeih etmediğine göre, kendisinin Ci. butiden bahsederken, o limanda kendisine daha ziyade teshilât! gösterilmesini istemekte olabilir. Beliri de serbest bir mmtaka is. temektedir. Keza, Italyan sefiri. nin bağlı olduğu ve Fransızların elinde bulunan Adisababa demir- yolundan bir hisse elde etmek arzusunda bulunabilir. Bu saha. da dostça bir anlaşma, her iki memlekete menfaat verebilir. Sü veyş kanalma gelince, İtaya, ken di memleketi İle müstemlekesi a. rasında işliyen vapurları için re- simlerin tenzilini ve şirket idare meclisinde İtalyanm da temsil edilmesini istiyor.,, Tunus meselesine gelince, Ti. mes Başmuharriri bu meselenin biraz çatalir olduğunu kabul et mekle beraber, hepsi İçin,cere - yan edecek müzakerelerin gürül, eşiğindeyiz. Pençereden ayrılırken; — Bahar başlıyor! katlandık. Zihnimden; doyamıyorum, rülmesiyle beraber hımhım bir n vi k 0 ordu. müştür. tas J içeri girmemiştik. BİrEz #OnrA, | hundurUYOr erler toplandığı) — | vray sefiri vamtasiyle, yahut| İS kolda bize seferöz veya konsolonlukim başka yerd » tek :Giiiiğiİ i ş indik.) Meydana ik xİta Paristeki kendi sefiri vasıta. &römiyeceğimizi de an 5 n saat gkşamrn altısı Oİİ1936 teommuzundan sonra anca siyle müzakereye başlayabilir yoktur. Bizden olanların ise, bu uzak ülkenin zevkile beslenme Askerler bie fierleyemiyordü.. | zam8 x sonra hava K*“İbu akşam karşılaşıyor. ege si, akıl alır şey değil. , ii 1 keyif, ansızm dağıldı. Afyonu Bugün benüz baharın eşiğindeyiz. Hâlâ soba bacalarından 3—VAKIT 3 NISAN 1939 Son Haberler “İlonya arasında tavassutta bulun-. Görüp Düşündükçe Yazın kâbusu! | Bu sabah, pençeremi açınca, serin, fakat içinde baharın müjdesi duyulan ince bir rüzgârla karşılaştım, Hava uçlan uca açıktı, Koca gökte bir tutam bulut bile yok. Güvercinler, ser- şeler, tüylerini kabartmışlar gagalarile taranryorlar, k Kışın artık dirilmesi beklenemez. Günden yüne yaza giri yoruz. Şehirde bile havaya bu temiz güzelliği yayan baharın Dedim. Bu yıl, gerçi kış görmedik, ama yine palto, sarği, $0son hamallığı ettik, Kımıldanışlarımız, yün, üfük pirangalar altında ağırlaştı. ince, hafif yaz gi iniz larca uzak kaldık. “Grip, in “Anjin, in tatsız misafirliklerine — Gelen baharla bunların hepsinden birden kurtuluyoruz. Düşüncesi geçti. İçim sevinçle doldu. Adelelerime yeni gıcırdayarak sürtündükçe âdeta ke ifleniyorum. Yıkanmağa Tam bu sirada karşı evlerden birinin de camı sürüldü, Sü. Sabah sabah hom Çin musikisi... Bizim semtte değil, İstan- Bahar müjdesile dolu güzel kokular ve rüzgârların verdiği | Italya Kont Ciano ile İngiltere maslahat güzarı Noel Charles arasında son | günlerde yapılan görüşmeler €s- nasında İtalyanın Alisanya ile Po- ması ihtimalinden bahsedilmiştir. Söylendiğine göre Polonya ile Almanya arasındaki gerginliğin zail olduğu takdirde Ingiltere şim € kadar yalnız Polonyaya ver- diği teminatın orta ve cenubu şar xi Avrupa memleketlerine de teğ” derpiş edecektir. İtalya, İn- giliz teklifini reddetmemişse de İngiltere tarafmdan yapılan hare- ketin Almanyanın muhasarasını İs tihdaf etmemesi Jâzrm geldiğini, İtalya hükümetinin buna şiddetle muhalif okluğunu bildirmiştir. Siyasi Italyan mahfellerinde bâ- İ kim olan kanaate göre bu görüş“ | melerin neticesi Almanyanın tarzı hareketine ve Almanyanın Polon- yadan yaptığı taleplerin mahiye- tine bağlıdır. Diğer ciketten bu mahfeller, İ- talyanın orta ve cenubu şarki Av- rupada bir rgüşterek emniyet sis temi vücuda getirmeği derpiş ey- lediğini tekzip etmekte ve İtalya- nın talepleri is'af edilmedikçe Av rupada sulhun teessüsüne imkân olmadığınt ilâve eylemektedirler. z diplomasi yoluyla başla. masınm daha pratik olacağini, hattâ ilk önce kimin teklif yap tığını dahi kimsenin bilmemesini ve bu gizli müzakerelerin hiç o'. mazsa tarafeynin muvafakatiyi. bir müzakere esası bülüncay& kadar devam etmesini tavsiyede / ısrar ediyor.,, inişlerinin rahatından ay- radyo sesi sokağa taştı. Anlaşıl- yi patlamış tiryakiye döndüm. bardımanlarla öle 4n yanması Şehir ; di irikler İle görmek korkusuyla yekdiğeri. ” İ yasalar bile aş Mi gn büy bir badire Vi z mi gibi, birdenbire ortadan kay ko alein Seni piki a er ye pe ieyobami sımerki kapalıdır. Bir ğ YO Zi k © . ota Tİ ir mahal İl! ucaklar e ee vebun | harbin ve e çünkü, EEE bale ea bakin, Sai m EZ ap arya öze eliz la Ai ye a müş” zam - © ii : : : Jar o gün sokaklara dökÜlmÜ il harp başladığı ye yare a Ee sin, hiç şüphesiz ki İtalya kâfi| Radye, Pe Mabel, üçin bu, öletierim GMT > j vi balık ve şehre | yani üç seneye yakin KN ei re ewine, çekilmiş |grDiYe0ektir. Italya ilk olarak Ge üm e el e galmıyorlar?. i | Bütün bu kalaba gdğeler- | dantieri şehir geceleri, e ii Jart içi a vay Ula ne isterse. istesin, Fransanm| Öl... Ğ b 5 İREN Ae in “ ik ürk yakip A da dol | hücumuna karşi, karanil be ve yeme > e dereyi Gi fazla bulması muhtemeldir. Fa - A İzi emi > imrenme vermiyor, herkes Men | İ ie başka, yan O ag maktadır, Lüzümlü olan yer li eee e e İML RiR kat 'bu tekliflerin alenen yapıl yap O İ 2 şkalarını da düşünelim ve radyoları yaz j urmuştu, Şebrin © rik Tmbalarına MAY İlan balik, giz masr şart değil kâsubu oymayalım, Ti deki elekt HAKKI SÜHA GEZGİN | Evleri9İkudan, gündüzkü heyecandan geziniyor- .Bir vakitler, gizli diplomasiye aslâ itimat etmiyen şaşırmış dünya, şimdi açık hitabet diplo. büyük meydanlıkta yapılan me” tasimden sonra askerler Kışltİ8” tina, halk evlerine dağılmak £ Sih bekliyordu. O zamana ka” geçirilmiştir. eklide yeniyor-Juzak, sakin sakin