6 Aralık 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

5 — 6 — VAKIT 6 I.nci kânun 1933 Dün Eskişehirde şeker fabrikası açıldı (Baş tarafı 1 inci mayaaımudu, dildi.. İstiklâl marşı çalındıktan sonra Recep Zühtü Bey bir nutuk söyledi. Sinop mebusunun nutku “Muhterem paşalar (o hazeratı, muhterem beyefendiler: Bugün memleketimizin üçüncü şeker fabrikamız Oolan Alpullu 926 senesinin ikinci teşrininde, U- şak fabrikası da ondan bir ay son- ra açılmıştır. Hepsi de milli servet, milli ka- biliyete istinat eden bu fabrikalar teessüslerindeki teşebbüs kuvetini cümhuriyet' idaresinin feyzinden almışlardır. başevikilimz İsmet paşa hazretle- rinin riyaset buyurdukları, hükü- met, memleketimizde şeker fabri - kaları tesisi için bir kanun hazırla- mıştı, Memleketin umumi menfaatle - rine uyan her teklif ve kararı ka - bulda daima isabet gösteren muh- terem B. millet meclisinin tasdi - kine mazhar (olan bu kanundan sonradır ki Türkiyede şeker fab - rikalarının ve ( dolayısiyle şeker sanayiinin teeşsüsüne imkân bu - lunmuştur, Muhterem başvekilimizin ve hü- kümetin; teskil! eden diğer muhte- rem vekillerin o müessisleri teşvik ve himaye yolundaki; hususi alâ - kalarmı burada minnetle ifade et- mek milli bir borcumuz olmalıdır. Bundan yedi sene evel Türkiye istihlâk ettiği bütün şekeri hariç « .ten.getiriiyerdu. Senede yetmiş seksen bin tonu bulan bu şeker it- halâtma mukabil her sene harice 13 --14 milyon liralık bir döviz ödemek mecburiyetinde kalıyor - duk. Umumi harp senelerinde ol « duğu gibi kilosuna üç dört lira ver meğe katlandığımız halde muhtaç olduğumuz şekeri kolaylıkla teda- rik edemediğimiz zamanlarım acı hatiratı hâlâ kafalarımızda taze yaşıyor. Halbuki (bugün yalnız üç fabrikamız memlekete lâzım o lan her neviden şekerin dörtte ü - çünden fazlasını temin etmekte «- dir. Şeker sanayiinin memleketimi zin iktisadi hayatında yaptığı te - — sirleri birkaç rakamla arzetmeme müsaadenizi rica ederim: 1 — Bu sene 200 ( bine yakım! şiftçi halk 500 bin ton miktarında pançar yetiştirmiş bu ziraat mahsu lü mukabilinde 6 buçuk yedi mil yon lira almıştır. 2 — Bugün mevcut şeker fabri- kalarımız 50 bin tondan fazla yer li maden kömürü kullanmak sure- tiyle kömür havzası faaliyetimize yarım milyon liralık fazla bir sa- tış imkânını vermiştir. 3 — Şeker fabrikalarımız muh taç oldukları yarım milyon kadar şeker sandığını dahilden tedarik suretiyle kereste sanayimize yeni bir faaliyet sahası açmışlardır. 4 — Şeker fabrikalarımız 700 bin tonu bulan nakliyatlariyle muh telif demiryolu şebekelerine mil- li vapurlarımıza, muhtelif nakil vasıtalarına bir buçuk milyon lira dan fazla yeni bir iş yaratmışlar. dır. 5 — Fabrikaların faaliyeti saye sinde memur ve işçi olarak vatan daşlar bir milyon yevmiyeden faz» la iş bulmuşlardır. 6 — Şeker sanayiine bugün ya- 925 senesinde aziz rm her biri mahsulünü tamamen /tarılmış olan milli sermaye 12 mil yon lirayı geçmistir. Şeker sana -| yiinin iktisadi hayatımızda temin | ettiği hareket ve faydalar yalnız bundan ibaret değildir. Bu sana-! yin ziraatı fennileştirmesi, hay zi vancılığı ilerletmesi, aynı zaman da memleketin muhtaç olduğu bü- tün ispirtonunu istihsal edebilme si gibi her biri ayrı ayrı üzerinde durulmıya değer ehemmiyetli tesir leri bu saydıklarımızdan hariçtir. Başvekil söylüyor Müteakiben Başvekil İsmet Pa- şa Hz. şiddetli alkışlarla kesilen bir nutuk söylediler. i o— Arkadaşlar, şimdi ziyaret! edeceğiniz eser güzel ve milli bir eserdir. Bundan altı yedi sene e- vel şeker fabrikası tesisine teşek. büs edildiği zaman sanayi üzerine İ sureti mahsusada himaye tedbirle- ri alımmıştı. Arkadaşlar, sanayii geri kal - mış memleketler sanayi (o tesisine teşebbüs ettikleri zaman sanayii k leri memleketler onlara gülerler. Bir memlekette sanayi tesisi he- ves (edildiği kadar kolay değil - dir. Bunun için teşkilât ister, ser maye ister. En hevesliler iki sene- İ lik müşkülât karşısında teşebbüs” lerinden O vazgeçerler. Sanayide geri kalmış milletler bu güçlükler yüzünden büyük sanayi kurama mışlardır. Arkadaşlar, bu fabrikanın üç milyon sermayesi olduğunu ve altı milyona çıkacak yeni işler bulun- duğunu şimdi işittim. Bu fabrika- küçük bir kasabayı (Okâmilen! i besliyecek (Okadar kalabalıktır. 11200 işçisi vardır. Bunların aile leriyle beş altı bin kişiyi besliyebi- lir. Verim itibariyle ne kadar ha. yırlı olduğunu görüyoruz. Ma - kine ve fen itibariyle de işletmek, yaşatmak, muhafaza etmek için i çok himmet ister. Bu fabrika altı İ i ayda kuruldu. Böyle (büyük bir müesseseyi temelden © başlıyarak ! çevrilmiş, Adliye binasının yanması etrafındı tahkikat devam ediyor (Baş tarafı 1 inci sayafamızda) Beyle Kenan Bey refakat ediyor- Şayialara göre, yangını hade-| du. Birkaç dakika sonra tevkifha- meler de geç görmüşlerdir. Müd - deiumumilik dairesinin “altındaki memurlariyle merdivenden doğru yanık bir ko» ginin etrafı sardığını görmüşler - dir. Bu hal karşısında (o hemen ne binasına giren Vekil B, adliye tanışmış, odaları | di dün saat on dörtte baro reisi M.. Hilmi Beyin Galatada Ünye? © inındaki yazıhaneşinde top' İlardır. Saat on yedi buçuğt ei İ gezmiş ve binadan ayrılırken adli | dar süren toplantıda adliye * 7 ku geldiğini duyan hademeler mer | ye memurlarına şunları söylemiş- | sında tahaddüs eden vazıyet diven altına koşuşmuşlar ve yan-| i,; Vekil Beyin sözleri “— Metin olunuz arkadaşlar! yangını söndürmek için koridorlar | Zayiatımız büyüktür. Hükümet da sıraya dizilmiş su dolu koya »! bütün manasiyle müzaharet ede - lardan istifade edilmiş, fakat | cektir. Halkın hukukunu ziyaa lınması lüzumlu görülecek t€€... ler etrafında görüşülmüştür” . ticede bu mesele hakkında "© bir karar verilebilmesi için Jstar bul barosu umumi heyetinin ** kalâde bir toplantı yapması 1 parlıyan alevleri söndürmek kabil | uğratmıyacağız. Mahkemeler bir | rür etmiştir. Baro umumi 9©. olamamıştır. Nihayet hademeler- | kaç güne kadar faaliyete geçecek, den biri müddeiumumi muavinle- rinin odasma girerek yangını ha » ber vermek istemiş ise de itfaiye - nin numarasını bulamamış, bunun üzerine sokağa çıkarak Sultanah - met noktasma haber verilmiştir. Binanın etrafı telle çevrildi Yanan binanm etrafı dün telle ve her tarafta (polis memurları ikame edilmiştir. Bi - nanın sağ cihetinin önünde bulu- nan havagazı yolu dün açılmış, her hangi bir kazaya sebebiyet verme- mek için borular (o kapatılmıştır. Bir itfaiye motörü © Sultanahmet meydanında nöbet beklemekte ve zaman, Zaman alttan tutuşan a - levleri söndürmektedir. - Kızgın - lık hâlâ geçmemiştir. Ankazın üç gün daha hararetini muhafaza ede ceği tahmin edilmektedir. Dıvarlar yıkılacak Bundan başka ( duvarlar'dün gene belediye mühendisleri tara - fından muayene edilmiş, bazı yer- lerde çatlaklıklar- “görülmüştür. Bu duvarlar » “birkaç gün içinde yıkılacaktır. Sıcaklık ve duvarla- rın çökme tehlikesi ortadan kalk- tıktan sonradır ki ankazın kazıl - masma başlanacaktır. Adliye ve polisten teşekkül edecek bir heyet dört, beş güne kadar işe başlıya - cak, Ankazı gayet dikkatli bir surette gözden geçirilecektir. Bu arada binanın etrafındaki ağaçlara takılmış kâğıtlar topla - nacağı gibi icra kısmında duvara kurmakla teşkilât kuvvetimiz iti» barıyle iyi bir imtihan vermiş ol- duk. Bu tessatı vücude (o getiren bu tesisatın başında çalışan iş ve idare adamlarını, müdürü umumi Recep Zühtü Bey © arkadaşımızı itakdir ve tebrik ederim. Arkadaşlar, şeker memleketleri her yerde içeride pahalı şeker yi- yorlar, Diğer memleketlere ucuz şeker gönderiyorlar. Bu hareket yalnız sanayi hayatımda değil, o memle - ketlerin zirai hayatmda büyük fay | da ve inkişaf temin ederler, Yeni bir ziraat memleketi kurulmuş o - luyor. o Köylere teşmil ediliyor, Diğer fabrikaları kurarken çekti « ğimiz sıkıntıyı tasavur edemez$i - niz. o Fakat sebat ile o fabrikala- verecek hale gelmişlerdir ve bu ye ni müesseseyi teşvik etmişlerdir. Arkadaşlar; Şeker fabrikası büyük sanayi - dendir, Onu (O muvaffakıyetle başarmak için ümitbahş bir mi -| saldir. O Sanayiilk kurulduğu za” | man hazineye vereceği rvüşkülât yüzünden vatandaşları sureti mah susada dikkat ve sebatlarını icap mek lâzımdır. o Yüksek (o hayat (Devamı 10 oncu sayıfada) Gi Pei er am gömülü kasalarla diğer küçük ka. salar çıkarılacaktır. İcra emanet dairesi kasalarının da sağlam çı: kacağı muhakkak sayılıyor. Faaliyet başladı Dünden itibaren müddeiumu - milik, birinci ve . ikinci istintak daireleriyle Sultanahmet sulh ce za ve sulh hukuk mahkemeleri tev kifhane binasında faaliyete (o geç- mişlerdir. Vilâyet ve belediyeden 32 san- dalye ve masa dün geç vakit tev» kifhaneye © götürülmüştür. İcra memurları da hapisanede iki oda- da çalışmaktadır. Yangından kur tarılan ve şuraya © buraya atılmış olan evrakın bir araya topla'tırıl- masına devam edilmektedir. İcra memurları kurtarılan o dosyaları tasnife başlamışlardır. Adliye vekili şehrimizde Adliye vekâleti vekili Zekâi B. Yangın hadisesi üzerine dün An» karadan şehrimize gelmiştir. Ve - kil Bey doğruca vilâyete gelmiş, burada vali Muhittin, müddeiu- mumi Kenan Beylerle görüşmüş» tür, Bir aralık vilâyet binası ta - mamen gezilmiş, vekil bey sonra Perapalas oteline gitmiş, öğle ye- mede gelerek yanan (o binayı gör- müştür. Zekâi Beye vali Muhittir AŞ AŞ işleri biran evel intaç edilecektir. Bu işte yorulacağız. Sizden gay « ret bekliyorum, Zekâi Bey bu sözleri söyledik - ten sonra tevkifhane binasından çıkmış, yangın sahasını bir kere daha dolaştıklan sonra vilâyete gitmiştir. Akşam üzeri vilâyette bir müddet daha kaldıktan sonra Perapalas (oteline (dönmüştür. Zekâi Bey otelde bir muharririmi- ze şu beyanatta bulunmuştur: Vekil Beyin beyanatı “.— Adliye binasının yanma » sından dolayı İstanbul matbuatı- nın izhar ettiği teessürü çok yerin- de bulurum. Filhakika zayiatımız çok obüyüktür. Bu teessürlerde matbuatın ve tercümanı olduğu ef- kârı umumiyenin adliye cihazına karşı beslediği teveccühün ve at- fettiği yüksek kıymetin de ifadesi İni gördüm ki buna o karşı adliye namına müteşekkir olmaklığım ta- biidir. Derhal mahkemelerimizi yeniden kurmak için ne , yapmak mümkünse çarelerini aramak için geldim. Bul iz Omakul ve zaruri tedbirlere hükümetin bü - tün kudret ve kuvvetiyle müzahir olacağına şüphe yoktur.,, Adliye için münasip görülen binalar Aldığımız hususi göre, eski düyunu uraumiye bina- sı ile Tophanedeki kolordu binası büyüklüğü itibariyle adliye daire- leri için en münasip bina olarak gö rülmektedir. Yeni bir bina yapı» lınerya kadar hukuk mahkemeleri, müddeiumumilik, ticaret mahke - meleri, ağır ceza mahkemesi bu binalardan birine yerleştirilecek, sulh mahkemeleri ile icra dairele- riiçin ayrı birer bina bulunacaktır. Mevsuk bir habere göre, hükü- met yanan binanın (yerinde aynı büyüklükte yeni ve kârgir bir bina yaptıracaktır. Bunun parası da, Eskişehirde yapılacak yeni temyiz binası için ayrılan tahsisatla te- min edilecektir. Temyiz (binası, inşası bir müddet için geri bırakı- lacaktır. Yanan dosyalar Adliye müfettişlerinden Ferit! Bey dün tevkifhaneye gelerek müd dejumumi Kenan Beyle görüşmüş- tür. Yanan dosyaların yeni baş - tan vücude getirilmesi için muhte- UF dairelerden ve polisten istifade meselesi mahkemeler (| faaliyete başladıktan sonra ortaya çıkacak» tır. Davaların eski vazıyete geti- rilmesi için hakimlerin hatıraları- nı yoklamalarından da istifade e dilebileceği de (o söylenmektedir. Yalnız bazı davaların esaslı suret- te hal ve tasfiyesi için yeni bir ka- nun neşrine ihtiyaç hasıl olacağı ettirir. Yoksa davadan vaz geç - meğini yedikten sonra Sultanah » | da söylenmektedir. Baroda toplantı İstanbul barosu inzrbat meclisi malümata | önümüzdeki cumartesi günü * on dörtte İstanbul Halkevinde 5 lanacaktır, ğ Baro reisi Halil Hilmi BeY " bir muharririmize şunları YA miştir: Baro reisinin sözleri | — Bugün arkadaşlar ari ; evvelâ hususi surette toplan”. fikirler teati ettik. Sonra ”. inzıbat meclisi toplandı. Hedef” gayemiz hakkın âli menfi gi namına avukatlara düşen v8”. lerin ifa edilmesi esbabını etmektir. Bütün O hedefimiz” i dur. i Muhakemelere | ait bir K”,, dosyalar yarmıştır. Fakat bu dan bazılarınm kopyeleri a larda mevcuttur. Esasen dav# yihaları üçer nüsha tanzim rek biri adliyeye, diğeri | b?” taraf avukatına verilip bir koP?, si müddei avukatı tarafından * landığı için bu iki kopyeyi mek mümkündü bunun için | ro azasma, yetlerindeki dos?” rı iyi muhafaza etmelerini bir * la bildirmiştik. “ Bu gün toplanan inzıbat m€ since de her avukatın elinde lunan dosyaların iki cetvelini Jzırlamasına karar verilmiştir. cetvellerden biri bakılmak olan davalara, diğeri icra |: ii d ait olacaktır. Dosyaların ve evrakın şi dolayısiyle tahaddüs eden”. yet üzerine bir kanun çıkar?” , lüzumlu olup olmadığı bal e lince; hangi evrak ve dosy#” yandığı kati sürelte anlı bunun hakkında bir şey 7 mez. Vaziyet anlaşıldıktan *” mevcut kanunlar meseleyi kâfi gelmezse B. M. Meclisi kümet bir kanun çıkarmağı " lu görebilirler. 3 $mdiki halde biz her gü?” lanarak vazıyeti görüşeceği?" vi 9 uncu ihtisas mahk' ö Adliye binasının yanms$i 8 rine açıkta kalan 9uncu "i. mahkemesi gümrükteki eN 3 sihtisas mahkemesine bütün “b. lariyle taşınmıştır. Dokuzun“" N ö İtisas mahkemesi bir çok d©* nı yangından kurtarmağı ” fak olduğu için adliye göstereceği yerde en kaşa bi” Es manda derhal faaliyete sd cektir. api Müddei nm İstanbul müddeium: > dün şu tebliği aldık: © Istanbul adliyesinden mii v 2 Ke umumilik, birinci ve İ e tak daireleriyle Sultanahni? veri” ceza ve sulh hukuk meler > nin dünde- itibaren z kifhanesinin kısım idaresini" zıfeye başlamış olduğu na tebliğ olunur, e dvi