13 Ekim 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 5

Memleketi mizdeki Yahu-| Başvekilin dilerIspanyayamı gidiyor? dan ge şpanileri to götürme için hazırlık yapıyor! cümhuriyetin — ilânı üzerine, o vaktile oradan © hicret e 'den yahudilerin, tekrar İspanyaya avdet ederek yine İspanyol tabiiyeti- ne yeçecekleri şayi olmuştu. Bir aralık bu şayianın asıl ve esa- st olmadığı o söylenmiş ise de bunun hakikati ifade etmediği O anlaşıki maktadır. A (Taymis) in Madrit muhabiri ta. rafından verilen malümata göre 1192 de, Katoliklerin (o İspanyadan fart ve teb'it ettikleri yahudiler, İspan “ yada cümhuriyet Odevrinin açtığı hürriyetlerden ( istifade etmek eme- lindedirler. Bunu İspat eden delillerden | biri « birkuç gelin mukaddem, 400 senedenbe ri ;Ik defa olarak Madritte bir yahu- dinin resmen evlenmesidir. Fas © yahudilerinden biri, Ispan- ya hükümetine o müracaat ederek, vaktile İzabella ile Ferdinand tara- fından o neşrolunan beyannamenin! ilgasmı istemişti, O zantan bu beyan- namede şu sözler söyleniyordu. Aspanyada “Bizler bütün ülkelerimiz dahilim- de yaşıyan erkek, kadm, her ne yaş- tan olursa olsun, bütün yahudilere) hâkim (olduğumuzdan, onların 1492 senesinin o temmuz nihayetinde, © gulları, kızları, erkek ve kadın biz metçileri (İle bütün memleketimiz - den ayrılmalarını, ve katiyyen det etmemelerini (emir ve irade © diyoruz. Bunların her seğms > imize avdet (ödecek. olursa elen maruz olduktan başka bütün (malları ve mülkleri müsade re edilerek © hazinemize verilecek» tir. Sayanı dikkat olan bir nokta, ka- tolik kırallar yahudileri kendi mem; “İeketlerinden © kovmakla, Amerika nın Kolomb, Palosta müsait bir rüzs rine (onlara ve onların nesillerine “en büyük sahayı temin etmişlerdi. Kolombus, Palesde müsait bir rüz gir bekliyorken, yahudilerle delu bir Zemi de hareket etmiş, ve garhe doğ- ru gideceğine şark istikametini tut- muştu. Çok geçmeden Akdenizin $€- hirlerinden herbiri bir yahudi cemasj - atini (almış bulunuyordu. Bunların bir kısmı İtalya, Flandre, Fransa) ve Almanyaya gitmiş fakat bilâha- re en mühim kısmı Türkiye, Yuns- nistan, Bulgaristan, ve Fasta top “lanmış, bir kismı da Arjantin ile Meksikada tavattun etmişlerdi. © İspanyanın ancak Madrit ve son şehirlerinde £ küçük bir yahud cemaati ticaret ve (sarraflık (İle) meşgul olabiliyordu. o Bugün bunla satasma kadar - tahrip < edildiğini rus istihbarat zabitanmdan (öğre niyor. Bu suretle (fabrika gayrifa- a) bir hale getirilmişti. Garibi de ki Ruslar Mazuru Brianak şeh- rine göndererek fabrikanm tahribi- ne yardım edenleri buldürmak isti yorlar. Tabit o Mazur bu vazife ile rus istihbaratından ayrılıyor ise de Briyanskiye getmiyerek (obaşka ta aşıyor. i eg e ind verdiği raporda vak'anm faillerini meydana çıkara» casusun ifadesine i fabrika © felâketini tetkik ediyorlar.! Son zamanlarda makinistin o meç» bal © bir şahısla fabrikaya girip çıktığı anlaşılıyor. Hatta bu meçhul şahsı gören bir bekçiye Rus easusl nagog inşasına ( çalıştıkları gibi To. ledödaki © eski sintgoklarını istirdat için teşebbüslerde bulunmaktadırlar. Yakm şarkta yaşıyan (o yahudile rin, mekteplerinde, ve güzetelerinde İspanyol lisanmı muhafaza ve bunu asırlarca idame ettiklerini gören 1İs- panya ricali, şark yahudileri ile (Ana vatan) ları arasında resmi bir müna- sebet tesisi için çalışmışlardı. Hatta müteveffa diktatör Primo de Rivera İspanyol nüfuzunu — neşretmek için hazırladığı plânlarda, vaktile Ispan- yadan kovulan yahudileri düşünmüş ve onlardan istifadeyi (o ihmal etme. mişti, o Müteveffa diktatör, bu pli- nini tatbik için İspanya hariciyesine! tâbi yeni bir daire vüenda getirmiş ve ona (Harsi münasebetler heyetti) unvanını vermişti. Cümhuriyet rejimi hu teşkilâtı ip- ka etmiş bulunuyor. Teşkilâtm he- defi, İspanyol harsını neşir için ça- lışmaktır. Teşkilât kurulduktan sonra İspan- ya, İspanyol muharrirlerinden Don! Ernesto: Cabelleroyu şarkâ gönder. mişi bu zat, Yunanistan ve Balkan- ları ziyaret etmiş, ondan sonra Tür- kiyeye de gelmiş ve tetkikatta bus lunmuştu. Don Ernesto bu tetkikatını ikmal ettikten sonra (o İspanyaya dönerek tetkikatı (harsi münasebetle) heyete bildirmiş, ve bunun üzerine onun yeniden şarka izamı takarrür etmiş. tir. Don Ernestonün yaptığı tetkiklere) göre vatile İspanyadan kovulan yas| hudilerden Selânikte 65,000 Yugoslav! yada B.M Romanyada, 20,000, Bul guristanda — 11,006 “yahud; vardır.| Onun oTürkiyedeki © yahudilerden! ne şekilde (o bahsettiği malüm değil- dir. İhtimal ki kendisi hali hazırda meşgul olduğu (ikinci seyahati es nasında bunlarla msşgul olacaktır. Don Ernestonun birinci (o seyaha- tinde vardığı neticelerden biri, o bu yahudilerin İspanyol musikisini ve ispanyol filmlerini çok sevdikleridir.' Bunun üzerine İspapya hükümeti yakm şarka, (o birçok kitaplar gön- dermeğe, (ve yâhüdiler tarafından neşrolunan © #azetelerin bugünkü is- panyolen (ile makale neşrine teşvik etmeğe başlamıştı”. İspanya cümhuriyetinin vaziyeti, yahudileri çok (o ümitlendirmiş bulu- puyor. Çünkü şimdiye kadar İspan ya (onlar için memnu bir memleket gibi idi. Cümhuriyet bü vaziyeti ii) ilir. rının fotografları » gösterildiği - za man bekçi Mazuru tamyor ve (meç hul şahıs bu idi) diyor. Mazura veda Ol Mazurdan ayrılmak benim çok meyusiyetimi omucip oldu. Bir gece evvel odamda (beraberce sizara İci- yorduk. Öbür gün ihtimal ki Berli- ne gideceğimden (kendisini de bera ber alacağımdan bahsettim. o Mazur sevindi. Berlini görmemişti. Görmek çok arzu ediyordu. Ben sözüme devam ettim: —Sen Berlin civarında kalırsın. Ben cepheye avdet etmeğe (o mecbu- rum. Taaccüple yüzüme bakarak: , — Ben niçin orada kalacağım, hir Şey mi oldu? Yoksa istediğiniz tarz. da çalışmadım m? — Müsterih ol Mazur, maksadım seni rus istihbaratının tehlikesinden kurtarmak. Mazurun tehlikede olduğunu söy- duklarını . biliyorum. — Zannedi; rum ki en ziyade muğber oldukları) Alman sizsiniz. şvekilimiz Yarın Peşteden ay- rılıyorlar (Us tarafı rinet sayıfada | Ten Don Ernesto balkanlarda | H£., Macar başvekili Kont Ka- layıp eski memleketlerine rolyi ve zevcesi, Macar sabık başvekili Kont Betlen ile zevce- si, esbak Macar başvekili Kont | jelli bin küsur çuval Teleki ve zevcesi, Macar bhari- <iye nazırı M, Valko ve zev- cesi, fevkalâde murahhas elçi Kont Kbuen Hedervari ve zevcesi, piyade jenerali Vitez Karpathy ve zevcesi, Mareşal Roeder ve zevcesi, Macaristanın Ankara sefiri y, de Tahy ve zevcesi, Naibi Hükümetin sivil kalemi mahsus müdürü M. Ver- tesy ve zevcesi hazir bulunmuş» lardır. Başvekilin ziyafeti Peşte 12 (A. A)— Ismet paşa Hz. refakatinde Hariciye vekili Tevfik Rüştü bey olduğu halde sabahleyin şehri ve müzeleri gezmişlerdir, Akşama doğru Baş» vekil Kont Karolyi ile görüşe- cekler ve mülâkatta Hariciye nazırı M. Valko da bulunacaktır. Bu akşam, Kont Karolyi, Türk vekilleri şerefine evinde bir zi- yalet verecektir. Macar gazetelari Budapeşte, 12 (A.A) —Bütün gazeteler Türk vekillerinin bu- radaki parlak istikballeri hakkın- da tafsilâtı makaleler yazmakta ve müşarünileyhümanın resimle- rini de neşretmektedir. Venedikten hareket Venedik, 12 (A.A) — Ege vapuru bugün saat 12de bura- ya gelmiştir. ismet Pş. Hz. per- şembe günü Venediğe gelecek ve akşamı istanbula hareket edecektir, Başvekil dilin Kont Betleni v ziyaret etti Budapeşte, 10 (A.A) — Ismet Pş. Hz.le Hariciye Vekili Tevfik Rüştü BE. böyük koşulardan av- detle kendisine ameliyat yapıl- mış olup sanatöryomda yatmak- ta olan sabık başvekil Kont Bet- leni ziyaret etmişlerdir. Operada şereflerine saat 19,30 da verilen konsete gitmişler ve misafir oldukları otelde supe yea n öğleden 1 Kont Karo; z wi Valko ile here ziyaretler taati olunm İtalya ile aramızda rm > v— > esi , Tiryeste, (Hususi giden arkadaşımızdan) 2g sefirimiz Suat B. M. Grandi ile, bu hafta içinde ikamet mukavelesi müzakeresine başlıyacaktır. fabrika hakkındi anlattıklarım kere daha tekrar ettirdim, nim Kendisine ihtiyacı sıralarda > cephe ala e le nı idrak edemiyordu, — Beni niçin himaye. nuz Benher türlü vaz men sizin için çalışabilecek bir ada mim. o Zannediyor musunuz ki beni Ruslar . diri olarak yakalıyabilirler? — Rus istihbaratı seni tekrar ya kalamak için opara sarfından çekin- mez. Senin gaybübetin © bizim için büyük bir ziyadır. Sen bizim için çok kıymetlisin. Eğer biz tekrar ta-l arruza > geçersek seni Berlinden yi- ne vazife basına getiririz. Mazuru unutmıyacağıma dair gr söz verdim. Mazur diyordu — Ben kendimden ziyade sizden endişe ediyorum, kimseye itimat et. meyiniz. Ruslarm (büyük bir has- retle sizi yakalamada (amade ol Bu sene ticaret odası ihraç (olunan — bilümum mahsu- İyi sik bir kontrol altında bulün- Çarşambada Zahire tacirleri Avrupa ilâ doğrudan doğruya tomas edemediklerinden müşteki .. Hususi Çarşamba muhebirimiz ye: zıyor: | Çarşambada ( 928 senesinde üç yüz mısır ve kırk fasulye (ihraç olunduğu; bu memlekele milyonlar girmiş: Şayanı hayrettir ki Samsun, ve Çaraşmba bankalarında Oo beş ve on liralık . kalmadığı gibi o sene Çar: şamba Oo köylüsünün elinde yalnız w fak para olarak elli liralık görülmekr te idi. Halkımız (o tasarruf | bilme- diğinden bu paralara vaziyet edeme yip elinden kaçırmış (oondan sonra da 929 ve 999 senelerinde o bereketli mahsul idrak edememiştir. Bu sene yani 931 senesi bu yeşil Tur nada misli (o görülmemiş öyle bir fey- zi bereket vardır ki 928 senesindeki milyonlara kavuşmak ve köülümüzün yüzünü güldürecek bir senedir. Vak- tmda (oOomafi (Ooyağmurların yağması dolayısile (o idrak olunan mısır ve fa sulye gayet temiz olduğu gibi 928 se nesinden pek çok fazladır. 928 o senesinde 23 kilo o fasulye 8, lo. lira ve 21 okka mısır 300, 250 ku- ruş iken (931 senesinde (maalesef 28 okka fasulye (iki lira ve 2 okka mr sır 50, 60 kuruştur. Çarşambada zahire üzerine İş ya- pan (o çök tüccarlarımız varsa da Av. rupanın — İhraç kapılarını bulamadık: larmdan (Omutavassrtlarla iş gör) mekte £ İseler de bazı defalar mühim zararlara (o uğaramktadırlar. 975 se nesinde Avrupaya ihraç (olunan fa- sulye çuvalları arasında cüz'i mik: tar yaş zuhur etmesi üzerine o sene İ: çinde fasulye alışverişi bir buçuk ay kadar Buhran geçirmiş idi. bin çuval zamanlarda maktadır ki bu sıkı kontrol memleke timiz, ihracatı için çok iyi netice- ler vermektedir. Çarşamba o Türkiyenin bir Tunası olduğunu (O üç sene evvel dairel inti- habiyesine (o giden muhterem Asım hey de Vukıt sütunlarında yazmış idi. İşte bu Tunanm çalışkan köylüsü milyonlarca (Kilo (yetiştirdiği hu- panla Tümlz asri yukardaki (o rakamlara dahe üç dört mislinin ilâve edilmesi lâzımdır. Neti- ce itibarile Obu teçhizatın o temini! köylümüzün babası (olan bankasının himmetine bağlıdır. Arazi mukabili Oköylüye etmesini , bilemiyor. mes'ul bir elin Çünkü onu Müzar dikkatle hepsini dinliyordu. “Oldu ğu yerde donmuş kalmıştı, Fakat be- ayrılacağı lâzımdır, Kooperatif şirketleri. S2 VAKIT 13 Teşrinevvel 1931 — Memlekette VAKIT ziraatgünden itibaren köylümüzün ziraati ii çaça demektir. Ve bu günü de verilen) Çarşamba bir zürra memleketi olarak paradan (köylümüz hakkile istifndeltes'it edecektir. : Kadınlar kolu İzmir Hanımları milli iktısat ve tasarruf için çalışmağa başladılar İzmir muhabirimizden: Muhtelif o tarihlerde ( iktsat ve tasarruf fikirlerinin (neşir ve tami- mi için müteaddit çimalar ve faydalı işler gören (milli iktisat ve tasarruf cemiyeti Oheyeti idaresi bu sene şehrin o muhtelif semtlerinde iktısat ve tasarruf kolları teşkil et” mek üzere faaliyetleri ile (temayüz etmiş olan hanımefendiler ticaret ve - sanayi zım paşanın (o riyaseti altında lanmışlar (ove mühim kararlar mişlerdir. “ Vali paşa celseyi açarken hanıme fendilerin timizin (iktisadi o sinesinde mevcut yaraları müşfik ellerile o sarmak ve tedavi o etmek hususunda şimdiye kadar ( gösterdikleri kudreti bir kat daha takviye ( eyliyeceklerine İ- şaret etmiştir. Kadmlar © kollarının (muhtelif semtlerde (beşer kşilik fani öze isimleri geçen hafta tesbit olunmuş” tu, İçtimada hazır bulunan hamıme- fendiler © her semtte bu işte çalışm cak mütemmim azaları intihap eyle mişlerdir. ER Çölmen hükümet konağı Hususi muhabirimizden: Urfa vw Jâyetinde (o günden güne terakki ve ümran eserleri çoğalmaktadır. Son günlerde de Urfaya yirmi kilometre mesafede bulunan (o Çölmen yeni — İnşa edilen hükümet konağının açılma merasimi yapıldı. (Bu bina on odalıdır, sağlam ve zarif bir ge kilde insa edilmiştir. : Hayvan panayırı Her sene teşrinlevelde £ açılması mutat ola nTekirdağ hayvan alım, satım panayırı, Tekirdağına yarım © saat mesafede bulunan (mera) k simli yerde açılmıştır. . Panayırda bu sene fazla bir alım, satım fazliyeti odası salonunda Vali Kâ * davetlerindeki maksad” izah ve kadınlar kolunun o memleke SİNİ ahdilütminitinin e göze çarpmaktadır. Panayır üç gün devam etmiştir. . metlji meb'usu (o çiftçi Mehmet (O beyin teşvikile o ve yeni gelen (o muktedir banka bübatr asri makinelerle değil kara sa- DELİ lee! a beyin müspet bu fikir memle- yetiştirmektedir. Eğer köy-kette uyanmıştır. Bu hafta içinde ya- ziraatle teçhiz o edilselpilacak İçtimada memleketmizde ko operatif teşkilâtının temeli atlımış ola- caktır. Bu kooperatiflerin teşekkül ettiği Memleketimizde — bir ispirto fab- idare ve irşat etmesilrikasının tesisi etrafında nasıl çal şıldığını ve ihtiyacımızın o nelerden Bu kooperatif teskilâtr henüz köy-/baret olduğunu ikinci (o mektubumda Tümüzün okafasına memiş olduğundan muvaffak olunamı-! yordu. Bu defa memleketimizin kıy- asihatine gülerek mukabele — etmi tim, Harbin başlangıcından itibaren almıştım. Ertesi osabah Mazurla Berline hareket ettik, Bütün yol müddetince maliyeti. mizde harp polis hafiyeleri © bulu. nuyordü. Mazuru OBerlin civi daki o Havelberg üsera garni teslim etmezden evvel — erkânıharbi- yel umümiye mümessilliğini yiya- ret ettik. Büyük rütpeli bir zabit Mazurla (uzun bir müsshaheye baş- ladı. Rilâhare bu zabit bana, Mazur gili zeki ve askeri her sahada mal&- mattar bir casusa tesadüf etmediğini itiraf etti. Havelbergde Mazurdan ayrılmak! kolay olmadı. Mazur gibi bir me; sai arkadaşımı kaybediyordum, o Ni- tekim ( Mazurun yokluğunu her su retle o hissettim, Bir kere (O Mazu. ru 1916 senesi Havelbergde ziyaret ettim. (Ruslar tarafına (O Mazurun yakalanarak kurşuna (o dizildiğini yo-) işaa ettim, Tabii bu sayfa Mazurun izini kaybetmek içindi. Partizan (sulkatçılar) avı 1016 kışında | öldürücü soğuklar bit di je Pr iyice © yerleşe.|Yazacağım. ilk olarak o üç gün için mezuniyeti başlamıştı. Karlarm irtifa metre Yi geçiyordu. Tam manasile cephe de bir rus kışı (oyaşıyorduk. Bu ze manlar zarfında casusluk yapma- nın imkânı yoktu. haftalar, aylar geçiyordu. münferit bir sehsın cep- heden uzaklaşması gayri mümkün &- di. Böyle bir kimse Oya 1ç kurtla. rın hücumuna uğrar yahkutdade nar kalırdı. Nitekim esnaf bir yahudi iki bey- girli kızağı ile kurtların hücumuna uğramış oatlar da kendisi de kurt Jar tarafından (o parçalanmıştı. Ba- kiye olarak kızak ile çizmeleri meydanda © kalmış. Bu zamanlarda o partizânlar öyle kesret peyda etmiş öyle cesur olmuşlardı ki, demiryolu boyunca yakalamadık- ları nöbetçi kalmamıştı. Bu sürü nün Yatağı civardaki ormanlar idi. Bizim için o Ruslardan ziyade bunlar daha tehlikeli olmuşlardı. yahudinin Ancak ilk baharda, karlarm &« ridiği bir zaman bu haydutlarin çar. pışmak (fırsatı hâsrl olmuştu. Hay- e gibi dutlarm © merkezi zannettiğim Novogredek kasabası idi. gi