10 Mayıs 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

i ft i | hareketli bir sermaye ile teçhizi —2-—VAKITI0MAYIS 1931 olan bugünkü devlet şeklimizdir. Bu şekilde B. M. Meelisi millet namına hâkimiyet hakkını kulla- nır, Reisicümhur ve icra vekilleri heyeti onun içinden çıkar. Hâ- | kimiyet birdir. Kayıtsız, şartsız milletindir. Devlet teşekkülleri- nin en muvafıkı bu olduğuna fırka kanidir. Programın ikinci kısmı İ Programın ikinci kısmı Halk | Fırkasının ana vasıtalarına dair- dir. Bu kışımda fırkanın mühim prensiplerinden biri de şöyle izah edilmektedir. “Fırka cümhuriyetin milli hâ- kimiyet mefkörsini en iyi ve en emin bir surette tensip ve tatbik eder devlet teşekkülü ol duğuna kanidir, Fırka bu sarsıl- maz kanaalla cümbhuriyeti tehli- kelere karşı her vasıta ile müda- faa eder, Din tellâkkisi Vicdani olduğundan fırka din fikirlerini devlet ve dünya işle- rinden ve bilhassa siyasetten ay- Fırka milletimizin bir çok fe- dakârlıklarla yaptığı inkilâplar» dan doğan ve inkişaf eden pren- siplere sadık kalmayı esas tutar. Türkiye cümhuriyetini halkın ay- rı ayrı fertlerden mürekkep de- ğil ferdi ve içtimai hayat için iş bölümü itibarile muhtelif me- | sai erbabına ayrılmış bir camia telâkki etmek esas prensipleri- mizdendir. Üçünçü kısım Programın üçüncü kısmı iktı- sada münhasırdır. Bu fasılda esas prensipler arasında şu ka- | yıtla vardır: İ iktısatta hareketsiz sermaye mühimdir. Normal sermayenin yegüne membaı milli tasarruftur. Bunun için aile hayatında umu- i i miyetle devlet mahalli ve milli idarelerde tasarruf fikrini kök- leştirmek başlıca prensibimizdir, Kredi ve sigorta meseleleri ile ibtiyacın talep ettiği ehemiyette iştigal olunacaktır. ithalâtın ih» racatın farklı olmaması ve en elzem addettiğimiz şarttır. Çiftçimizi tevzi ve istihsal ko- operatifleri gibi iktisadi teşek- küllere mazhar etmek ve bu te» şekkölleri terakki ve tekâmül Büyük arazi ve çiftlik sabip- lerinin zirai kredileri rehin mu- kabili temin olunacaktır. Zirai kredinin ana müessesesi olan Ziraat Bankamızı kanuni müra- kabe altında bulunduracak suret- te sahilendirmek tedbiri alına» caktır, Küçük san'atlar erbabını ve esnafı müşküller ve sıkıntılardan kurtarmak ve onları daha kuv- velli, emniyetli bir vaziyete koy- mak ve onlara kredi müessese- leri yaratmak düşünülen esaslı ır, Milliyetçi Türk amelesi ve iş- çilerinin hayat ve hakları göz Önünde tutulacaktır. Sây ile sermaye arasında abenk tesisisi ve bir iş kanunu ile ihtiyaca kâfi hükümlerin vaz'ı zi mühim işleri sırasında- Sanayi ve Maadin bankasının asli düşüncelerdendir. Harici ticaretimizin tanzimi başlıca iştir. Bu hususta ticaret | erbabının faaliyeti semereli kılı- nacakrır. Milk mahsulât ve mamulâtı- | mızın revaçlarını tahsil, şöhret- lerini mubafaza ve ihraçlarını temin tedbirlerile fırka yakından alâkadar olacaktır. Balıkçılığa ve süngerciliğe ehemmiyet verilecektir. Malt siyasetimiz Programda mali siyaset şöyle izah ediliyor: “Fırkaca devamlı müvazeneye müstenit bütçe fikri maliyede esastır, Vergi kanunlarımızı ameli ve tatbiki bir itinaile ve milletin tediye kabiliyetini istihfaf etmi- yen bir zihniyetle tekâmül ettir- mek hususundaki mesaiye devam olunacaktır. Maarif siyaseti Milli talim ve terbiye ve ted- ris kısmında fırkanın program: şu esaslı hatlarla techiz olun TE Mai oiystnde banaği taşı cehlin İzalesidir. 2 Maarifimizde her güne nis” e bir takip olur program takip 3 Kuvvetli cümburiyetçi, mil- liyetçi ve lâyik vatandaş yetiş | tirmek tahsilin az derecesi için ; meçburi ihtimam noktasıdır. 4 — Terbiye ve tedriste ta- kip edilen usul için maddi ha- yatta muvaffak olmayı temin eden bir cihaz haline getirmek olacaktır. v 5 — Şehirlerde, köylerde ve ya köyler mıntakasında vaziyet ve ihtiyaca göre gündüzlük ve yalı ilk mektepleri arttırılacaktır. Köy mekteplerinde ziraat fikir- leri verilecektir, 6 — Liseler takviye ve ikmal 7 » Darülfünun ıslah ve ten- silk edilerek lâzım olan dereceye yükseltilecektir. 8 — Yüksek mektepler ken dilerinden beklenen neticeleri verebilecek mükemmiliyele geti- rilecektir. işleri Spor Fırka Türk vatandaşlarının vü- cuda getirmiş oldukları ve geti- reçekleri bütün spor teşekkülle- rini milletin kuvvetli ve iradeli bir teessös halinde tutulması noktasından fevkalâde mühim addetmekte ve bu teşekkülleri idame ve himaye" eylemeyi va- rife bilmektedir. Programın içtimai hayat kıs- mında çocuklarm hayatı ile fır- kanın süreti mahsusada alâkadar olacağı, doğum evlerinin arttırı- lacağı, amele mıntakalarında ka- dın işçilerin çalıştıkları esnade çocuklarına bakacak müesseseler yaptırılmasına devam olunacağı tasrih edilmiştir. Adliye siyaseti şöyle izah edilmiştir. Adliyede basit ve ameli muhakeme usul- leri “ genişletilecektir. Tebliğ ve icra işleri devamlı bir surette tanzim olunacaktır. Harici siyaset hakkındaki madde şudur: “Yurt> | ta sulh ve cibanda sulh başlıca | prensibimizdir. , İ son kısmında vatan milli vazifelerin en askerliğin umum vatandaşlara is- tinasız tatbiki esasını Kabul etti- gi tasrih edilmiştir. ———— —>- Dün geceki yağmur ve nebatat için feyizli « berekâtlı ala Bekaa —a— İtizar “Deli Filozot, tefmkamız münderees- umızın çokluğuna mebni bugün derce- dilemedi. Okuyucularımızdan özür dileriz. ği İmütemadiyen hedeflerinden biridir. Pili istikrar için teklitindeki meselei mütekaddime te- Üst tarah 1 inci saşıfada) Dahili siyasette huzur ve emniyelin Halkımızın bu meselede göslerdiği a vam meclisi umumisinin kararım halelden masumiyeti dir. dağu gibi bundan sonra da Cümhuri- yet kanunlarının muhterem © ve muta olması, bir tereddüde ve sakat ümide mütehammi! olmadığının anlaşılması ve anlatılması ile temin edilmek kabil. esas vazifemiz- dir. (Alkışlar), Efendim; vergilerin esasında (o velkâtibi umumiliği vasitasile bize © J 1 Yalnız B. M. Meclisinin iradesi, Tür) usullerinde taahhüt ettiğimiz ıslahat rilmiştir. p” , kiye mukadderatı için kat'i bir hükü e eden kanun lâyihaları Kâmiler! o Tevfik Rüştü Bey badehu al? ihtiva ettiğinin sarsılmaz bir kanaut/ B: M. se takdim olunmuştür. Milli dev) toplanan fâli komisyonlardan halinde bulunması Cümhuriyetin serİletin en mühim vasıtası olan Cümhuri miştir, ll besi ve feyizli idaresinin her türlü in- kişafları — için temel taşıdır. (Alkış lar), Anavgik cereyanlarından vatandaşların haklarını ve hürriyetle- rini temin ede wbir hayat tarzı bu su- retle idame olunacağı (o kanaatinde- yiz. Kuvvetli devlet otoritesi, küvvet- li hükümet mefhumlarını bu suretle w)tsadi tedbirlerimizin hepsinde çiftçile;resi ancak B. M. Meclisinin itim i İryoruz. Dahili idarede ve udliye rihazında bu maksatları temin eden vesalti mü.) Bu hususta memleketin muhtaç oldu. her hangi bir heyette, temadiyen artirmak emelimizdir. Maarifte gayelerimizin temini için|sine ve çoğulmasına (çalışıyoruz. Ge-/'eİnİn her hangi bir kararla Li 47 masrafla çok okutabilmek fikirleri.)rek kredi müesseselerinde gerek ikti. bu suretle sevkü İdaresi mevzWf £ nin tafbikinde mesaj sarfetmek kara.İsadi teşekküllerde ziraatimizle sureti/soldu mu ancak bu Büyük Me Tmdayız. Sıhhat mücadelemiz, her müşkülüt| Memleket iktısadiyatında © iş hayatını) mevzuu bahsolan işin müzakere işinde başlıca işlerimizden olmakta de vam edecektir. o İçtimai muavenet hiz metlerini (her vasıta İle teşvik (o ve tevsi etmeğe çılışacağız. Muhterem Efendiler; Bizde bu gaye, şimdiye kadar ol.| Ismet Pş. dün B. Millet Meclisinde | hükümetin beyannamesini okudu. | Itur. Mika, rağbet ve itimat memleket için akikaten sevinilecek, övünülecek hir imuvaffakıyettir. (Alkışlar). için icap eden tedbirlerin ittihazına sira gelmiştir, Vergilerde ıslahat hazinesinin kudretini muhafaza temin yel etmek iktısadi şartlarla ahenk vzak.ladacek tadilât, usullerin ıslahı kanun) lâyihalarına hâkim olan esas fikirler. dir. Çiftçilerimizin vaziyeti Muhterem Efendiler; mali ve ik- rimizin vaziyeti ve (o mahsullerimizin himayesi bizim esasımızdır, (Alkışlar). gu iktisadi teşekküllerin kuvvetlenme- mahsusa iştiğalimize şahit olacaksınız. tanzim eden kanun lâyihası hazırdır. Ticareti teşvik ve teshi! o etmekle, limanlarda kolaylıkları © arttırmakla İbilhassa iştiğal edeceğiz. (o Harlel tica reti inhisar altıma alacağımız tarzında Imar faaliyeti ve memleketin iktı.|Yapılan işaaler her türlü aslüesastan sadi vaziyetinin inkişafı hükümetinizin' başlıca atfı nazar ettiği mevzulardır. Onun için o evel emirde hem imar vel iktisadın hem alelümum devlet haya- tinınnizamı için mebde ve mesnet olan mali düşüncelerimizden — bahsetmeli. yim. Bilirsiniz ki satış flatlarınm beynel- milel pazarlarda — süratle tenezzül her memleket gibi hizi de müteessir et miştir. Memleketin ihtiyatiy VE mah. sullerinin çeşitli “olması © sayesinde! bizim buhrana mukavemetimiz daha ü mitbahs ve kudretli bir mahiyettedir. Bunünla beraber devlet sarfiyatında gayet ihtiyatlı (o tedbirler ile yeni se- neyi karşılamak kararını © ittihaz et-i tik. Düşünüyoruz ki bu sayede ik- tısadi o ve mali buhranımızı ciddi sar- sıntıya safhalarıma ve yeni imar pragramla rına (o geçebileceğiz ve başladığımız iş leri tevakkuftan vikaye edebileceğiz Bu sebeple en büyük tedbir olarak bütçede tasarrufatı tasavvuru (geçen bir azami dereceye çıkardık, Memur kadrolarında yüzde 15 dere. cesinde bir tasarruf. alelümüm mas raflarda her halde yüzde 10 tenzil, şimendifer işlerinde çok uzun ve tasar. rufkârane (bir hattı hareket takibi p* bi radika! tedbirlerle alelümum büt. çede geçen seneye nisbetle ümit ettiği. miz tenakus miktarı 90 milyondan havli fazladır. Madisata cevap vermeğe hazır ihti maruz kalmadan yeni istihsal| Aridir.( Alkışlar). Maden kanunu Iâyihası B. Meclise! takdim için hazırlıyoruz. Esas fikir maden işletilmesine mâni görülen eski üsullerin ve resimlerin ıslahıdır. Yerli sanayiin inkişafı için kanuni ve içtiniai tedbirlerimize devam edece- giz. İtimat cayi talebi Muhterem Efendiler; haşlıca işler. den bahestmeğe salıştım,. Yorulmaz ve yimaz mesni İle muvaffakıyete erdiri lebilecek mevzulara İemas etini. © Ancak siz bize bu çetin © vazifeleri emanet ediyorsanız bu hususta kararı nızı reylerinizle İzhar buyurmanızı İs tirham eyleriz.., Hariciye vekilimizin beyanatı Ankara, 9 (A.A) — B. M, Meclisin» de Hariciye vekili T. Rüştü B. müsta kilmeb'uslardan Sirri Beyin mütalea- sına cevaben atideki beyanatta bulun- muştur: Arkadaşlarım ; Sırrı B. heyeti celilenize maruzat ta bulunurken Türkiyenin Avrupa ai lesinde olduğunu ve fakat böyle oldu! gu halde neden Avurpa devletlerinin kendi aile işlerine karıştırılmamak İs» tendiğini söyledikten sonra — bu ailevi işlerine katışlırılmamasının bir sebebi olacağına işaret etti. Kanunlarımızın mükemmeliyetini beyan ederek acaba bir kusurumuz var mı? Dedi. Ru nek» tayi tenvir etmeden gecmek doğru oi- yatlı ve sağlam muvazeneli bir bütçe, tır. (Alkışlar). Osmanlı borçları Osmanlı horçundan kat'i karara raptetmek hissemizi bir Hakkaniyet ve kabiliyet dairesinde biriye tarihcesini anlatmış, Cemiyeti Ake' hallin bir gün teahhür menfaat görüyoruz. (Alkışlar), Bu! sayede devletin taahhüdü hal ve ali| için tanzim edilmiş bir vazieyt hâsıl ol ması mali salâh ve iktisadi inkişaf için de esaslı tedbirlerdendir. Paranın istikrarı Milli paranın kıymetinin müdafaası ile kanuni istikrara doğru istihzaratın ilerlemesi o hükümetin etmemesinde| aldığımız tedbirlerin müspet ve mücer| rep neticeleri tamamen ümitbahstır, GC. Merkez bankası Cümhuriyet merkez bankası tesisi için en mühim merhale (geçirilmiştir. Memlekette çalışan yerli, ecnebi bü-iğer bir kısmın ise bunu kabul etmeme Paşa Hazretlerinin izâ tün mali müessesat mümessillerindensi meselesi yoktur. Esasen Akdenizde şekkürü nz görürüm. & sali mürekkep tesi sheyetinin nezaretindejbüyük bir şibihcezire teşkil eden Ana- Paşa, açılan hisse kaydi muamelesi o hitami bulmuştur. Merkez bankasını nl5 millcoğrafi vaziyetini tayin etmek Şu veyâ miş ve müttefikan BÜ | bu siyasi cemiyete ait olamaz. en tebliğ edildikte” isi yon oTira sermayesi usulü veçhile ve! miadında tediye ve taahhüdü olunmuş) itemin . min hiç bir kusuru yektar. emelimizdir. ivama Japonyanın da hayat için de esaslı bir nâzım olacak;! "47 Arkadaşımızı alenen ve müsaraatle ederim ki bu noktada Türkiye Bunu müteakip Tevfil İ Avrupa ittihadı teşebbüsünün o mana) çağırılmadığını söylemiş ve demiştir ki: ç — Bize karşı bildiğiniz gibi dostla- rımızın delâletlerile Türkiye ve Rusya nın ve oraya davet mevzuu bahsolduğu vakit — Cemiyeti Akvam azası olup «| mamk noktası hakkındaki mütaleanu biraz sonra süyliyeceğim — İtalyanın bizim için olduğu kadar ortaya atılan dava için de doğru ve dostane (Olun hir edilerek ve yalnız ruznamelerine a! dıkları işten bahsederek ittifakla da- vet edilmekliğimize karar verilmiştir. Binaenaley hbu kararda bir kısmı ta fından davetimizin kabul edilmesi di- dolunun ve yanı başındaki İstanbulun Türkiyenin Akdenizdeki vaziyetini Şimdi artık bankanın işe haşlaması! Rüştü Bey Ikimse tağyir edemez. & Cemiyeti inaden teşekkijl eden Avrupa İİ tetkik komisyonu cihan iktısadi b. nının — Avrupaya taallüku iti imüşakereye konmasına karar “oi. İve komşumuz ve dostumuz Kusi İbizim Izlandanın davetlerine | verdi. Bu karar da Cemiyeti Bundan sonra Hariciye deyil “Türkiyenin Cemiyeti Akvama giriğ” memesi meselesine naklikelâm *sözlerine söyle devam etmiştir! — Türkiye kuvvetlerinin hiç BEİ 1 İtadan ve hiç bir t ! vesile ile sevk ğl & İtiği iera kuvvetlerinden gayrisik. Irakılamaz. (Alkışlar) . Bina komşu! /dostlarımız bulunsun, Türkiye # itimat ettiği hükümetin di İkarara iştirak etmiş olması | gi (Alkışlar). İşte bu hak bize mediği içindir ki, diğer devleti lerini bilmem ve onlara karışı İsifemiz değildir hatta kari vazifemizdir. bütün arzularımıi men giremedik. Filhakika hi ölçüp bicemediğimiz ve her müsavi hukukla karışamıyacağı! tiplere ve taahhütlere (o memle sürüklemek elimizde değildir. © lar), * İ İşte umumiyetle izah ettiğim » beplerden dolayı esas fikri kendi iğ, İmiz olduğu ve bugünkü haldeki 8 “ İesseseyi teşvik ettiğimiz, beğendi ve kendisile birçok noktalarda WEE MN) mMesaf ettiğimi. bali, yu Gusiğii İN vam azası olmak vaziyeti Türki | henüz mevzuu bahsolmuş değil) Sırrı Bey (İzmir) — Hariciy€ Beyin sözlerine teşekkür ederin” İsmet Pş.nın beya T Rüştü B den sonra .Başv FEN 7 | İl AN gi” | EEE İ m MEZ O SEL met Paşa Hz. söz alarak de — İzmir meb'usu muhte: Beyin mülüzahatı iki zümrede bilir: Bir kısmı (o prensiplere, K# taallâk eden itirazlar, ikinci tatbikata tanallük eden itirazi?. Tatbikata taallök eden daima olacaktır. Çünkü hangi bir dairenin her hangi b. runun şu veya bu işte bir haf$” # lir. Bu gibi meselelerde sureti yede sikâyetten bir maddi i maz. Dikkat etmiş, bütün iri işlerde bütün anlattıkları yetlerde muayyen mevzudan da bir şikâyet mevzunbahs (iğ! !Böyle şikâyetler geztirirlers? ibittabi nararı dikkate alır yapar ve cevap verir. İ İtirezlara ceva? Mtirazlarının bir kısmı es” allak ediyor. İnhisar ve sair” meseleler çok konuşulmuştu susta nokktai nazarlarımI? İSuyeti umumiyede hükümet © larak yürüdüğümüz hatt lim olduğu için bunu bil! mek lâzımdır. Bir defa W olarak takip olunacak m başka türlü olamaz. * hir kanun, muayyen bir inis”, muayyen bir sekil icin prensip itirazları olursa wt bahsetmek İçim çok fi” Her fırsatı memnuni; ve memnuniyetle münaki zırız, (Alkışlar). , Sırrı B.in Sırrı Bey (İzmir — i y iy il * "yrd agi N Bundan sonru rey is (Devamı # üncü