12 Ocak 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

o —6 — VAKİT 12 Kânunsani j Şeyhler bu üsmiekelte İh endişe | neler yaptılar ? Müritlerini köpek gibi Bagirtan; genç kızla- /nullah, Hindis rın ırzlarına geçmekle onlara kudsiyet bah- şettiğine cahii halkı inandıran adamlar ki Uzun müddet şark vilâyetle- rinde dolaşmış ve buralardaki | şeyhlerin ve dervişlerin ahvalini yakından tetkik etmiş olan bir zat İle görüştük. Bu zatın bize verdiği malümat arasında çok Şayahı dikkat poktalar vardır. Bu malümat şunu gösteriyor ki şeyhlerin memlekette o yaptığı mânevi talıribst maariİçe nisbe- ten geri olan yerlerde ve bil bassa şark vilâyetlerimizde hiç bir havsalanın alamıyacağı dere- cede dehşetlidir. Hali kazırda Iran dahiline fi- o ,Bar etmiş olan Seyyit Taha İs- “ «minde bir şeyh on beş yirmi sene evvel şark vilâyetlerimizde büyük bir nüfuz kespetmişti. Bu adam kendisini haşâ bir Allah gibi tanıtınıştı, Nakşibendi kol- larından birine mensup olan Seyyit Tahanın müritleri üzerit- deki yaptığı tesir ile bu mürit- lerin cehaleti derecesini anlamak için bir kaç mizal zikredelim: Bir gün Seyyit Tahanın bu'un- duğu mıntakada Kürtler atasın* da bir münazaa zuhür etmiştir. Di Bu münazaa bir adamın katli İs le neticelenmiştir. Hadiseye (ohükümet vaziyet etmiş, tahkikat yapılmıştır. Fakat bu tahkikat biç bir kimsenin İ- © banamıyacağı bir çirkin hekika- ti örtaya çıkarmıştır. Meğer hadisenin esası şu imiş: Bir gün Seyyit Taha bir köyden geçiyormuş. O civarda kendisi: ne intisap eden müritler toplan- miş. Bunlar arasından bazıları Şeyhin atının terslediğini gör- » müşler, Atın tersini kıymetli bir hatıra olerak muhafaza etmek için almak istemişler. Fakat pay- Maşamadıkları için aralarında mü- “bazaa çıkmış. İşte bu münazaa neticesinde müritlerden biri di- ğerini vurup öldürmüş! Şeyhlerinin atının pisliğinde bile haşâ bir nevi kutsiyet farz eden ve bu pislikten bir parça alabilmek için kendi terikatine ii a ir mensup bir vatandaşının kanına girecek kadar vahşet ve cehalet eseri gösteren İnsanlardan mü- p bir muhit tasavvur edil- sin. Böyle bir muhitte şeyhlik namile birer şakavet ocağı kur- muş olan adamların neler yapâ- a » bileceği, neler yapmak istiyece- | ği İşplayca anlaşılabilir. © bu eşkiya reisleri (o müritlerini Kendilerine şeyh ismi veren | 1931 i #güya mavnei saadete eriştirmek | için ellerinde me kadar maddi saadet vasıtası varsa almaktan çekinmezler. oMürtler sadece şeyhleri için çalışırlar. Onlar için ekerler, biçerler, mahsulleri: alıp şeyhlerine götürürler. Yabut eşkiyalık ederler, yol gesirler, | adam soyarlar, aldıkları her | şeyi yine alıp şeyhlerine teslim ederler. Şeyhlerin tasalli yalnız mü- ritlerinin mahsulü (mesailerine münhasır değildir. Onların malları | gibi ırzlari da şeybleria elindedir. Meselâ Seyyit Taha denilen ha- bis müritleri arasında öyle bir itikat neşretmiştir ki güya bir genç kız bikrini şeyhine nez- reder ve şeyhte bu nezri kabul &derek © kızın bekrini izale ederse bir nevi kutsiyet iktisap etmiş olurmuş, O genç kızı nikâh | ile alan adamlarda bu kutsiyet- ten feyzalırmış. Onun için (Sey- yit Taha) ya mensup olan kabi- lerler içinde bir çok genç kızlar bikirlerini (şeyhe o nezrederler. | Sırf bu maksatla şeyhe müracaat ederek bikirterinin şeyh tarafın- dan izdlesi izin aylsrea onun Kapısında sira bekletler. Bu su- retle bikirleri izale edilen kozları almak için de bir takım Kürt gençleri ve ağaları bazen b'tbir- lerine girerler. Şark vilâyetlerindeki şeyhlerin müritler üzerindeki nüfuz ve ha- kimiyetini izah ederken vaktile (Beytüşşebap) tarafında bulunan Barzan şeyhini O hatıilamamak mürkün değildir. Bu adamın tarikatine Av'avi namı verilirdi. Bü tarikate Av'avi dehilmesi- nin sebebi âyin icabınca şeyhin katşısında müritlerinin tıpkı bir köpek gibi harekete mecbur ol ması idi. Bilfârz şeyhin müritleğinden biri köyünden kalkıp 3iyarete gidecek, değilmi? Yolda insan gibi yürüyerek gitmiyecektir. Bir at, yahut bir merkep Üzerine binmiyecektir. Mutlaka iki elle- rini yere koyacak, döst ayaklı bir köpek gibi sürüklene sürük- İene yürüyecek, ön onbeş saat- lik mesafeyi bu suretle gidecek nihayet şeybin köyüne vardığı | zaman tekkenin etrafını yine dört ayaklı bir köpek gibi dola- şarak Hav! Havl Hav! diye ba- gıracak, şeyh bu sesleri duyduk- tan sonra müritlerden birinin | kendisini ziyarete gelmiş oldu- ğunu ânlıyacak, eğer isterse kâ- pıyı açtırarak ziyaretçiyi kabül edecek! Şayet köpek kıyafeti ile gelen mürit şeybin yanına kabul edilirse yine onun karşı- sında köpek gibi havlıyacak. Ondan sonra şeyh tarafından İsinden müteessir olmuşlardı. İbirleri tavsiye ediyor: kate almak icap ediyor. içinde Üst tirafi 1 sayıfamızda Hatta Amanullah Hanım sukutu, giliz intrikalarına atfolünuyor. İran, k hatta Hindis bileler onun di Irakta alkışlar hududundaki nistanm Rus srdır. Şimdi de! Birkaç aydanberi ya hududunda isyan v Amanullah aleyhine isyan eden kabile lerin pişman olduğu haber veriliyor. | Haliharırda OAmanullah Hann javdeti ihtimali çok kuvvetlidir. | Rus! ni temin r, Amanullah Hanın avdeti lacak anar: nasında, Eigani a huriyeti gibi bir rejim tesis etmek is. tiyorlar, Nadir Şahın sukuta ve Efganistan da Rusya lehine bir hükümetin teşek külü, Hindistan için büyük bir tehli. kedir., > r Henry Dols buna karşı şu ted- Bir takım kabileleri ram ettiren sebep parasızlıktır. Hin istanı kurtarmak İçin onün bu sıkıntı. « izale edilmelidir. İngiltere eskiden jJEfgan emirlerine yardım ederdi. B İyardım idame edilmelidir, Hindistan bütçesinde bü para kolaylıkla buluna bilir. Meseleyi ehemmiyetle nazarı di Tarık ve Zühtü Beyler Şehir meclisi başkâtibi Tarık bey, belediye ihsaiyat müdür- lüğüne naklolunmuş, yerine be- lediye ihsaiyat müdürü Zühtü B. tayin olunmuştur. Evelce encümeni daimii vilâ- yet (o başkâtipliğinde (bulunan Zühtü B., bütün memuriyet ha- yatında büsnü hizmeti görülmüş kıymetli memurlarımızdandır. Yeni vazifesinde de muvaffaki- yet temenni ederiz, ——— Tehran elşi..izn böyanatı Tahrân büyük elçimiz Hüsrev Bey şu beyanatta bulunmuştur: v maldir, dostanedir. Ve bu dostluk, hu dut müzakeresinin hüsnü suretle ikma li ile büsbütün kuvvet bulacaktır. hile badema Ağrı mntakasında eşkiyalığa meydan ver. nek, iki dost devletin hudutlarındâ yi ikrarı temin et mek için teklifeti; “imiz tavizata mu- kabil Ağrı tashihi hududunu İran hü kümeti esas itibarile kabul et: Müzakeratın İtmamile arazi üzerin- e hududun muhtelif komisyon tarafın dan filen tahdidine kadar 6 muntaka dn aşeyişsizliğe ve vatanımız dahiline İecavüzata mâni olacak tedabiri nske- reket eyliyecek | Medeniyet âlemi içinde köpek- lerin terbiye sayesinde insanlar gibi yüksek kabiliyetler iktisap ettiği bu asırda mahlükatın ef- dali olatak yaratılmış olan insan- ları sirf menfeat saikâsile köpek- ler seviyesine indiren bu şeyhler acaba nasıl olurda kendilerine müslüman sıfatını nisbet edebi- lirler? Vakıa Şark vilâyetlerinde te- sadüf edilen bu kabil Şeyh tip- lerine Anado'unun Garp ve orta vilâyetlerinde tesadif edilemez. Bununla beraber oBuralâfıh da kendileripe göre Şeybleri vardır. Bunlar da Derviş Mehmetlerdir. Bu Şeyhler de kendilerine tâbi olan mütitleri başka şekilletde istismar etmektedir. Hem de ka- nunu mahsus ile Şeyhlik ve mü- ritlik ilga edildiği halde son gün- lere kadar bu yölda devam et- mişlerdir. Sonra müritleri istismar ile kalmântışlar, kendi menfeatleri için tehlikeli gördükleri Cümhu- riyet idaresini yıkmağa teşebbüs etmişlerdir. Bu hal artık daha fazla devam etmiyecektir. Türk milletinin yüksek #menfeati için bu mühim mesele de yakitida kat'i in-| Ama:| il gazete Yy “İediyor. in Nadir Hana &on bir dar-| u fesi i “ m Türkiye — İran münasebali nor ii İka lâtlar ve hiç zeki olmıyan çevirme haretleri.. vazifesini üstüne lan ıklarımızı tahrifte devam erris Efendiler si rimizi ggürültüye getirip bir tüf! lim şahsiyetlerini bulamıyorlar. rülü zade Fuat Beyefendi . bile İdan yirmi sene evel kendisine yapılan İhücumlara nziyen hücmularla il İörtbas etmek istiyor. Benim doğrusu, iKöprülü zude Fuat Beyefendinin lârindân anladığım şudur: Artık bizim bildiğimiz, bize hoca İlik eden, türk edebiyatı tarihinde me- Köprülü zade Bevahlık Küp- bun ce n kalkmış yerini ü Ali Emiri Efendiye terket lü zade Fuat Beyin İ- namına acıyorum. B. efendi diyorlar ki, n Sadri Etemi tanımam.. hususi mek- kültürü dövü medim. Beni tanıyamıyacaklarını çok bilirim. Ben kendimden bahset- medim, ben basit bir fikirden bahset tta, Darülfünün hocasının esa; şahıslarla meşgul olmal Fakat hars fi na fikirlere karşı bir kültür r. Ben faküilte reisi ve da hocası denince böyle biradi mak istiyorum. Beneddim ki 1 — Darülfünun hocası bir ye beyanat verirken sade bir kari st iyemez. Çünkü ondan beklenen birçok (o şeyler vardır. Hele hars fakültesinin relsi bi lestatik meselesi mevzu bahsoldi manmutlaka ilmi şehsiyetlen, hüv İnden bir şeyler ilâve ederek söyliyecektir. Yahut: — Beni zur göründiyecek bir mâ halle imamı gibi ağzına geleni söyi&- miyecektir. 2 — Eğer bir şey için gayri ahlâki yin hangi mikvasa göre gayri ahlâki olduğunu eshabı mucibesi le söylemek (o lâzımdır. Devrimiz de i devri olduğunae göre bu gay- kt sıfatı demokrasi ahlâkmin mühtevalarma göre midir. Değil müi- dir? Demokrasi ahlâkmın muhtevs fına göre değilse cemiyetimizin adı ne dir? yet Efendiler sustular maamafih hâlâ «0- ruyorum, Fakat çok iyi biliyorum ki efendi ler asla bu suallere cevap vermiye ya haşmıyadaklar. Çünkücevap istedikleri zaman ne müthiş bir te kuza düştüklerini anlıyacaklar, . tür fakültesi mensübu #fatile yaptik ları hataları (o anlıyacaklardır. için bu efendiler işi gürültüye getiri. yorlar. Yok filânı tanımayız, filâm tanırız gibi Ali Emiri efendivari Jâflar ediyorlar, Ben Köprülü zade Fuat Beyefendi. hin öövaplarını okurken, merhum Ali Emiri Efendiye bir defa daha lendim. Çünkü üstadın enkonsiyonr na adamakıllı islemiş, artık biz mer. hum Ali Emiri Efendile karşı karşıya yız! Fuat Beyefendiden sonra, diğer müderris Beyler de lüzumsuz yere hir heyedâti ve telâşe gösteriyorlar. Bu te lâşe, bu heyecana sebep ne? Heyecan ve lelâşi göstereceğinize biraz darülfürün hocasi gibi ilminizi, kültür metanetinizi ortaya atınız. Ne si ze söven var, ne de hakaret eden. Si- ze sual soruyoruz. “İlik mk” edip du rüyörsunuz. Sizin vereceğiniz bertim isime yafadığı için değil, sizin memelekete yüpmya mecbur olduğu. nüz ilim vazifesini, kültür rehber. liğini ifa etmeniz için alâka İle dinle iyorum, Hakinkten (üstatlar (demokrasi devrinde) ahlâk ta (Amo ral) ve (İmmarol) olan şeyler dir?. Punu söyleyiniz? neler Size on üç milyon vatandaştan bi. — Siz Âlimlerdenbu meseleyi öğren “miz ği) mi Çünkü dağıtcıklar tamtakit de- ti olarak halledilecektir. mecmuaları gd nesİrce dö! iste-| ik veya za) bir şey) Ben bu meseleleri mevzubahsettim.| vermek| Onun! hiddet fi sifatile sorüyorum. | mek İstirorum. Bilim vine #üsücak-! Beylerin? Sin yine #areteler:) İden, dünya gazetelerile anil jlere benzemiyor deyin. Beyler gö lerinden bahsetti; z memlektleriğ hayli de darülfünunu vardır. ders verirler, oi onlara bakınız, mukayese niz onlârâ daprofesör, size de Pi i ör deniyor. Onlardan ders alınığ mem, çünkü darülfünun eminiiii ifünun o hiç ki aç değildir buyafi ne hacet üstatlei darülfünunl fesörler da ki, söze bilmem, tanımamla yorlar. Hu nın mu iler demokrasi ahlâk ası nedir? | Ben len bunu soruyorum. 7 n olsaydım sizlerden mürd o nk ören söyliyeceğim budi Sadri E Mar fifirlerin çalışırdım be Je yel il Osmanlı bankası mür/ dürünün ziyareti Ankara, 1 — Osmanlı bank enin geçen gün hafi ark k demiryolları tahvili üterakim 7 niller vekilleri targfif almmasile tahaddüs aziyet hakkında temas sızdır. Eu hususta salâbi tar bir zat bana dedi ki: “Bunun # rbiye buraya gel etti fakat bu tel tebrik içindi, başka i şey görüşülmedi.,, i Çok çocuklu aileler içini İ Ankara, 11 — Yeni hıfzıssihha ks ce çok çocuklu ailelere Jen madalya veya ikram” sene büret nu Kc mesi Vi yenin verilmesi için ge'2 e sine tahsisat konulmuştur. Sıhhiye vekâleti vilâyellere bir mim göndererek bu kabil ailelerin İsi lerinin bildirilmesini talep etmiştif? . , i Elektrik şirketin n mü kavelesi imzalanıyor Ankara, 11 — Adâlar ve Anadolü hiline elektrik verilmesi için Istanbal) ektrik girketile Nafia vekâleti aras” | J rat bitmiş, yeni mükavei İname tesbit olunmüuştü. Mukavel bugünlerde imza edilecektir. Bunu mi tenkip şirket zaman geçirmeden Araf ! lu yakası ve Adalara cereyan vermeli tashhüt etmektedir. istikraz teklifi Ankara, 11 — Umum sigortalar M8 Şü | 200 milyon kiralık ME) naştur. Bu teklifin Nafi kiletine ait olan 100 milyon lirslf kısa için Nafiaca tetkikat yapılmaki. | 4 Kastamonuda grip Kastamonu, 10 (A A) — Son | günlerde havalar sisli ve gari muttarittir. Bu yüzden şebird&ğ grip hastalığı fazlalaşmıştır. Reddediler bir teklif | Ankara, 11 (Telefon) -— Ziraat ki gresinin son içtimamda pancar toliu' larını mömlekete gümrüksüz ( 1dİ daki teklif reddedilmiştir. , IK MEKTEBİ TALEBESİN SEYAHATI | Ankara, 11 (Telefon) «« Hükük Mw tebi talebesi yakında Romaya bir hut tertip edecektir. sevabı) Bugün akşam saat 21,30da ya nız muslim ve talebelere ala İSTAN ik ii e İKomed 3 perde YezanHenngün | (Ul Adapte eden L Galip B. Kişe hergün saat İğden itibaren agi ;