20 Nisan 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

— >? — VAKIT 20 Nisan calarından; (Feyziati liseleri müdürü, Üç ay evvel yanmak bedba- hatlığına uğryan mektebinin hemen hemen yeniden kurulması için çektiği zahmet ve üzüntü- lerin eserlerini hâlâ taşır gibi görünüyor ve sualleri önüne alıp düşündükten sonra diyor ki: — Cidden çok mühim ve çok alâka uyandırıcı bir bahis.. Bakınız işte benim fikirlerim : — Memleketimizde okumağa karşı gösterilen lakaydi ve bun- dan mütevellit buhran yeni birşey olmadığı gibi sadece harf inkı- lâbından doğmuş birşey de sayı- lamaz. . Niçin okumuyoruz? Bu sualin tebeplerini çok eski bir mazide aramalıyız. Evvelâ asırlardanberi lisanımızda mevcut ikilik karileri | azaltmış ve pek mahdut bir züm- reye okumak zavkını vetebil- miştir. Saniyen okumadan ziyade yazmağa (meraklıyız. (Nesirde birkaç alâyişli kelime, nazımda bir iki vezin öğrendik mi kendi- mizi hemen kâtip ve mubarrir | sırasına koyuyoruz ve yazmayı öğrendik mi kendimizi okumak- tan müstağni addedecek kadar gurura meyyal bir tabiatımız var. Daha sonra halkımız fakir ve neşriyatımızı muntazaman takip mali vaziyetimize nazaran hayli küçtür. Çocukların mektep ki- taplarmı tedarik etmekte bile müşkülâta düçar olmakta bulun- duğunu her gün görüyoruz. Halbuki en besit kitaplar bile bir kaç liradan aşağı satılmıyor. Geçen gün bana kitabcılık eden bir dostum 20 kuruşa mal olan bir haritanın 350 kuruşa satılmakta alduğunu söylüyordu. Bu ibtıkârda fikir buhranı tevlit ediyor. Ve harf nihayet şüphesiz inkılâbı bidayette biraz okumak | ciddi | zevkini azalttı. Bilhassa kitaplar okumayı biraz zorlaş- tırdı. Maamafih bu son tesir zaman ile ehemmiyetini kaybet- mekte yavaş yavaş kari adedi- ni çoğaltmaktadır. “Bugunün talebesi yeni harfle- rimizi suhulet ve zevkle okumak itiyadını elde etmektedir. Fakat asıl iş, işte bu sualdedir. Genç nesil aceba yarın bu alıştığı yeni harflerle yazılmış kitaplar bulabilecek midir?. Filvaki kitap tab'ıyatımız bati gitmektedir ve bir usule tübi görünmüyor. Kitapçılar, en çok satılabileceğini tahmin ettikleri kitapları basıyorlar. Bunlar milli kütüpanemizi tatmin edebilecek neşriyat değildir. Devlet matba- aası bugün ancak mektep kitap- ikinci 1930 VAKIT ın telgraf ve telefon haberleri Bütçede tasarruf Her vekâlet imkân nisbetinde bunu yapacak Ankara, 19 (Telefon) — Büt- çede 25 milyon liralık bir tasar- ruf yapıldığına dair olan baber- ler teyit olunmuyor. Vekâletler imkân dairesinde (tasarrufları mukabil olan hususat hakkında cetveller hazırlamaktadır. Yarın bu cetveller Vekiller heyetinde müzakere olunacaktır. Söylendiğine göre maliyenin tasarrufu 1,900,000 dabiliyenin 900'000 lira raddesindedir. Hindistandaki iğtişaş Kalküta, 19 (A.A) — Chitta- gongta ciddi arbedeler vukua gelmiş olduğu (zannediliyor. | Tafsilât yoktur. Zizra telgraf ve telefon telleri kesilmiştir . Bombay, 19 (A.A) — Anar- şistler bir silâh deposuna hü- cum teşebbüslerini icra etmeden evvel telefon tellerini kesmiş- | lerdir. Bir İngiliz Hintli baş- çavuşu ile dört Hintli asiler ! tarafından silâhla öldürülmüştür. Telgraf hatları da bozulmuştur. 18 Nisanda gece vakti Chitta- gona 40 mil mesafede bir nok- tada tren yoldan çıkarılmıştır. Kalküta, 19 (A.A) — Chitta- gog arbedeleri hakkındaki M. Meclisinde Ankara, 19 (A.A) — B. M. Meclisi bugün reis vekili Refet Beyin riyasetinde toplanmıştır. Yeni hıfzıssıhha kanununun mü- zakeresine devam edilmiş ve pa- zartesi günü toplanmak üzre Bereketli yağmurlar Ankara, 19 (Vakıt) — Gerek | şehrimize ve gerek orta Anado- luya mebzul yağmurlar yağmak- tadır, Bu senefeyiz ve berekete muhakkak nazarile bakılıyor. Yunanistandaki zelzele Atina, 18 (A.A) — Dün vuku bulan zelzelenin sebep olduğu hasar ve zarar pek büyüktür. Muhtelif köylerde bir çok evler çöküp yıkılmıştır. 5 kişi yara- lanmıştır. aaa a — resmi bir beyanmamede şöyle deniyor : Silâh deposu ile polis karakolu 18 nisan gecesi yüz kadar asinin hücumuna uğra mıştır . Asiler buralarda yangın çıkarmışlardır. OKadmlar Ove çocuklar da dahil olduğu halde bütün demiryolu amelesi sağ ve salimdir. Polis ve mahalli muavin kıtaatı asileri ihataya çalışmaktadır . İ içtimaa nihayet verilmiştir. i meye İ budur, kendimizi İ lari veya resmi neşriyatı basmak- la meşguldür. Halbuki milli Okütüpanemizi teşkil edecek eserler bilhassa edebi eserlerdir. Bunlara ait bir hareket ise bugün için yoktur. Fikrimce her şeyden evvel edebi kütüpanemizi düşünmek zaruretindeyiz. Milli kütüpanenin birinci rafı bununla dolmalıdır. Bizde matbaa ve matbaacılık bilhassa tanzimaltan sonra in- kişaf etti. O zaman da garip ve yanlış bir telâkki rak eslâfa ait eserlere kıymet verilmedi. (Binaenaleyh O eski harflerle bile tam bir kütüpha- malik olamadık, bugün edebiyat tarihimizi, fikir tarihi- mizi hars tekâmülümüzü bir silsile halında göremeyişimizin sebebi tanıyamayışı- mızın en esaslı sebebini burada aramalıyız. korkuyorum ki harf inkılübından sonra 'asıl benliği- mizi teşkil eden bu eserler büsbütün ihmal edilecek ve tan- zimatı müteakip başlıyan bir hatalı telâkki bugün de devam edecektir. Değil mi? Şu halde halde hangi kitap- ları basalım değil. mi ? Bu su- Yazan : Hüseyin Rahmi — Elhak âlâ, balâ, müstesna şeyler... — Bu kadınların içinden ho- şunuza gideni var mı? — Niçin soruyorsunuç. efen- dim? tır.. Hacı Ömer efendi sonra gelen elifi dört elif mık- tarı çekerek : — Acaaayip... — Hiç acayip değil efendim cimden hakikat... — İrzları, namusları ?.. — Mükemmel... — Evlenmek için neden böyle resimlerini bir albüme koydur- | muşlar da seyrettiriyorlar ?.. — Çünkü hepsi de kocalık- | İ zamanda — Kocaya varmak için bu en namuskârane usul budur... — İzah buyurunuz. Zibnim dar- madağan oldu da lâkırdıları ilk söylenişlerinde kavrayamiyorum... —Efendim şimdi görücülük âde- neticesi ola- | m — ale isim tadat ederek cevap i vermek o müşküldür. Maamafih iş bir usul altına alınabilir. Me- selâ halk biyatımızı teşkil eden başlıca eserlerle divan edebiyatının mübim i derecede nolojik” “bir şekilde tabolunmü- lıdır. Kâtip Çelebi, Evliya Çele- bi, Naima, Peçevi gibi muhar- rirler, tanzimat devrinin Namık i Kemal gibi, Hâmit, Ekrem gibi başlıca simaları ve edebiyatı cedideyi temsil eden Fikret ve Halit Ziya, ve bazı arkadaşlarile birlikte yeni kütüpanemize inti- kal eylemelidir. Daha sonra milli cereyanları temsil edenler ve bilhassa Ziya Gök Alp müs- takbel nesle mutlaka tanıtıl- malıdır. Garp lisanlarından neler nak- letmeliyiz ? Bu büsbütün başka ve güç bir iştir. Fakat size u- mümi olarak şunu söyliyeyim. Bir müddet için Fransızları bı- rakalım. İngilizleri, bilhassa Rus- ları ve Almanlar İ Hatta isterseniz daha umumi bir cevap vereyim. Edebiyatı da bırakalım ve garp lisanlarından bize ilim kitapları gelsin A. Sırrı ti kalktı.. Herkes görüyor, be- ” ğeniyor. Konuşuyor, dertleşiyor. Anlaşıyor.. Sözü kendi kesiyor | mamak için bu evleniyor... — Âlâ. Âli bizde zaman âdetine tabaiyet edeceğiz... | — Namuslu, terbiyeli kimse- ler arasındaki bu zevce intihabı usulüne bir diyecek yok... — Şüphesiz... — Fakat terbiyeden, insani- yetten mahrum bazı çapkınlar evlenme babanesile bir çok ma- sum kızlarla kur yapıyorlar... Onları tenba yerlere devatle sergiden karpuz seçer gibi on sekizini sıkıştırıp o olgunluğuna dolgunluğuna, gevrekliğine ve hatta tadına tuzuna baktıktan | sonra hiç birini almadan savu- yorlar. — Uânet edepsizlere... dü ! merasimle İ merasiminde halk fırkası müfettişi ve bir çok | ve birinci | i bulan i daki tanıyalım. | 15 milyon lira Ankara, 19 (Telefon) — İktı- sadi program için 930 bütçesine | 15 milyon lira konulmasına lü- zum gösteriliyor. Bu miktardan ziyade tasarruf temin olunursa bu fazla, Ziraat bankasının zur- raa kredi için artırlacak olan sermayesine tahsis olunacaktır. Ankara at koşuları Ankara, 19 (Vakıt ) — Ankara at koşularına 9 mayısta başla- i nacaktır. Izmir lik maçları İzmir, 19 (A.A) — Dünkü lik | maçlarında Karşıyaka spor kulü- bü sıfıra karsı bir sayıile Yıldızı, Göztepe takımı, Bayraklı takı- mını bire karşı dörtle, Altınordu takımı, Sebat takımını bire karşı iki sayı ile mağlüp etmişlerdir. Alaşehirde İzmir, 19 (AA) — Esnaf ahali bankasının Alaşehir şubesi dün açılmıştır . (Küşat vali, cümhuriyet zevat hazır bulunmuşlardır. Alaşehirde banka küşadı Alaşehir, 19 (Vakıt) İzmir esnaf ve ahali bankasının dördüncü Al şubesinin açılma resmi İzmir v C Paşa tarafından yapıldı ve derhal mus- meleye başlandı. Borçlar meselesi Taymis gazetesinin İstanbul muhabiri şu malümatı veriyor: “ Türkiye hükümeti Paristeki dayinler meclisinin içtimaında, Osmanlı (borçlarının O tediyesi hakkında verilen kararlara mut- | tali olmuştur. Birinci derecede salâhiyettar | ii Kk çaliliyii İto- | bir, membadan haber aldığıma öre, Türkiye hükümeti, d er meclisitin, bir dötebi mâliye mütehassıs istihdâmı için vuku teklifini reddetmektedir. yn he dayinler meclisi, borçların tediyesi hakkında yeni teklifler deremeyan etmiyerek 1928 tarihli Paris itilâfnamesinin tatbiki öze- rinde ısrar edecek olursa hükü- raet mayısın sonlarında vadesi gelen koponları tediye edecektir. Bununla beraber hükümet bu İ tarihten sonra Osmanlı borcunun tediyatını bilâ müddet tehir etti- | ğini ilân edecektir. Bir gün sonra “ Taymis,, in Paris muhabiri şu malümatı ver- mektedir : Türkiye hükümetinin bir ecne- bi mütahassıs istihdamı hakkım teklifi serdettiğine dair Paristeki dayinler mecl:sine resmi hiç bir haber gelmemiştir. Böyle bir karar resmen haber verilmedikçe meclis Onu tanı- mıyacaktır. Fakat aolaşıldığına | gör, her ne olursa olsun M.Stan- ley Vayt ile M. Klozyer, yakın- I da Ankarayı ziyarete mütaallik kararlarını icra edeceklerdir.., İbüm de resimler.- ni gördüğünüz kadınlar ve kız- lar böyle tehlikelere maruz kal- usulü — tercihe meçbur olmuşlardır. görürsünüz, gönlünüzün çektiğini seçersiniz. Hepisinin o ikamet (o mahalleri bizce malümdur. Arzu ettiğiniz | bir günde çağırtırız... Burada gözümüzün önünde konuşur., Kesişirsiniz. Hacı Ömer Efendi göz kırp- maz bir dikkatle fotoğrafileri süzerek: — Bunların hepsi de kızoğlan kız mı? — Kız da var. Dul da var.. Hacı efendi fotografilere dik- katle baka baka nargileyi tokur- datarak: - Vallahi işte bu halâ; seç * seçte beğendiğini al.. | Bütçe hakkınd Maliye vekili beyi natta buludu “ e vekilimiz Saraçoğlu SK Hizmet refikimizin başımuhat” iktisadi. vaziyet hakkında şu bay bulunmuştur. — Bütçenin müvazenesi baki enedenberi hesabı karile” eki rakamlar masraf ve meclisin verdiği laba hakikidir. Bu ciheğen korku | biç bir şey yoktur Maaş | müteahhit hakkının sürüncemede Ki gibi ihtimaller mevcwt değildir. Tediye müvszenesindeki açığı serr en şiddetli bir buhran göstermesi tarife kanununun tekaddüm eden günlerdeki 100,00ğ Uraya yakıp ithalât sebebiledir. Bü kat bugün bir daha tahakkuk edi Yallardan beri devam eden açığın 9 bire her hangi bir ayda bu kadar binmiş olması kambiyo üzerinde heffi bildiği buhrann husule gelmesi olmuştur. Fara?a ; İzmire iki sene girmese giren kumaşlar kdfi gelece Bu buhran © münasebetle eline ulan hökümet hem bu tedavi, bem de yıllardanberi devam açığa çare bulmak mecberiyetini Geçici olan buhranın tazyikini için muvakkat tedbirler aldı. denberi devam eden açığa çare b | için de tesirleri tedgici menfeatları İteakubü ile tahakkuk edecek ikusadif tam hazırlamakta ve devlet sarfiyatı | sie emeeaya doğru akan mebaliği | M faaliyete seycih tedbirleri almakdiği | — Muvakkat ahnan tedbirler semi vermişür. Bir ayı mütecaviz bir 7 danberi borsada sükân ve itidal sestir, Hiç bir meşru İngiliz lirası eddedilmiş değildir , İki çeşit İngiliz Kirası fiatı olmnsdii | en büyü delilde “Türk alının bif hık 880 kuruş olmasına Tağmef kuruş gibi normal fiat etrafında masidır. Bu hal ve bu vaziyet kı emniyetbahş görülduğu için alına. | birlerden lüzumsuz kalanları iki ni kararname ile İâğvedildi ve bazı nuijyeder ilga olundu. he ümit. ediyorum iri - yali | aüde mütebaki tedabirin böyük $f” mı dahi ilga edi Uzun zaman nihayet üç sene içini nesini tamamen tesis edecek bir ve mahiyettedir. | Binaenaleyh bethahlar tarafındsf edilen hükümetiz memurlarına mek, müteahhitlerin haklarını. ÖĞ halkına karşı ödemeğe mecbur mebaliğde teahhrüler yapmak veya İİ gerek vatandaş arasında ve gerek daşla hükümet arasındaki ala vereceklerde Morotorvom ilân gibi havadislerin hiç birinin asli yaktur. Hazine tediyat hususunda kadar şaşmıyan itiyadımı karbeti likesine asla maruz değildir. RL OLUM p Maiy İki, üç b Ki ağ ikinci H9Üİ csatizci musli | Hafiz Rıza efendinin refikasi | dün gece sektei kalpten vefat haber alınmıştır. Merhume pazar günü badezst'i üçte Kısıklıda kün köşklerindeliğ rlarak civar kabristana o defnediiğ Hafız Rıza Efendi efraği * İ beyanı taziyet eyleriz. “ Dolmabahçe camii baribi mevlütban ve — Evet çeşitlerimiz her tipte, her güzellikte — Bu medeniyet çek | fakat bize firenkten geldi” bazı uygunsuzluklar oluy9”” — Uygunsuz zannolun*” ler zaman geçtikçe uygunlaşır... i Hacı Efendi nargileyi datarak; Ji — Sana yürekten wi söyleyim mi azizim? j — Buyurunuz.. | e Faturanızda güzeli İ İnsan hangisini intibaP v | gini şaşırıyor... p | — Bir lâtifeme / yurunuz. 71 — Bakarsınız, bakar İ lününüz hangisinde kar”. onu size zevce yapıver” 4 * SEİSE EZ ELEZ Ze £ Pi YEZSSİZE Bos ğ