3 Mart 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

—ı. VAXIT 3 Mart WAKE Dün bu sütunlarda (Tan ga- zetesin.n Düyunu umumiye mec- lisi bakkında yazdığı yazıları mevzuu Oo bahsederek (kendi mütaleatımızı izah etmiştik. Bu- gün gene ayni mevzu üzerinde yoruz. (Vakıt) ın muhterem okuyucu- ları elbette dikkat etmişlerdir: (Tan) ın mali mubharriri son iti- lâf ile Düyunu umumiye için karşılık gösterilmiş olan güm- rük varidatımıza sıkı sıkı yapış- kiye için kendi işlerinde mali müşkülât vardır deniliyor; olabilir. Bundan Düyunu umu- miye hamillerinin hakları neden müteessir olsun? Kupon bamil- leri nazarında ehemmiyeti olan şey Türkiye tarafından muay- yen bir itilâf ile gösterilmiş bulunan teminattır. Mademki bu teminatı teşkil eden gümrük varidatı eksilme- miştir ; hatta eskisine nisbetle helki de artmıştır. O halde ha- miller için mesele yoktur. Bir kere Türkiye gümrük varidatını muntazaman Osmanlı Bankasına vermekte devam etsin. Şayet Türk parası olarak verilecek taksitlerin İngiliz lirasına tahvil edilerek kupon hamillerine tev- zi Türk parasının kıymetini dü- şürmek tehlikesi tevlit ederse bu cihet gene (Paris) itilâfı ahkâmı dairesinde ayrıca görü- şülür, ,, ( Tan) muharririnin yazdığı * “Yakilatdan — bizim çıkardığımız mana budur. Meselenin bu şekilde müta- leası belki bugün için kupon bamillerinin menfaati icabıdır. Fakat işi böyle çokdar bir çer- çeve içinden görmek bizzat ha- millerin yarınki menfaatlerine de muhalif olduğunu kabul et- mek lâzımdır. Düyunu umumiye meclisi ida- resi pek iyi bilir ki devletler içim bütün dünyaca tanınmış olan haklar arasında "yaşamak hakkı,, diye bir şey vardır ve bu hak beynelmilel hukuku düvel a e m m m ük Yanması. evcelki VAKIT 3 MART 1880 —..rm ere erer ener sarsam italya kraliçesi bir fi- | vatro telif ve Lorença tesmive eylemiş ve estii mezkürde pek ziyede his- siyar ve hayalâta maile olduğunu göstermiştir. Parisin Fıgaro namın- daki meşhur gazetesinde tefrika olarak neşredil miş olan Madam Felisiva namında bir roman kitap halinde gazetehane ta- rafından neşı olunabilmek için müellite gazete ida- resi yüz bin frank ihda ettikten başka bir sene müddetle mâeliifi muma ileyhin asarı metlcanen ilân olunmak kararaltına © alınmıştır. Mezkür roma nın sebebi iştiharı fev- kalâdesi Avrupaca me- saili mühimmei içiima- iyeden olan talâk mad- desinin o muhakemesine © J dair olması imiş. ; 1930 Birkaç söz daha | birkaç söz daha söylemek isti- | mıştır. Demek istiyor ki: “Tür. | bazı | | Türkiye Ruhı Beyin defte:inden: 12 Müthiş bir sarsıntı !.. Pencere kendi kendine açılınca herkes dışarıya fırladı ... Masanın tak taklarından çıkan | K... Bey, masaya hitap etti: netice bu oldu. - Işıkları söndürünüz. Oldu mu şimdi ku? Şeytanür- racim ile karanlıkta mülâkat etmiye kim razı olacak? Hepi- mizde şafak attı. Münakaşalar başladı; muhalifler de söze ka- rıştılar; hiç kimse karanlıkta kalmayı kabul edemiyordu. K... Bey dedi ki: — Canım, bu kadar telâş ede- cek ne var? Lâmbayı söndürü- rüz, bir mum yakarız. Maamafih, birinizin etinde kibrit bulunsun, lüzum görülürse derhal yakmak güç değildir. : Hiç olmazsa bu suret biraz kabul edilebilirdi. Bir mum ya- nacak, icabında yakılmak üzere, lâmba da hazır (o bulundurula- caktı. Bu tedbirler alındıktan sonra ———— nazarında her türlü haklardan ve vazifelerden üstündür, İşte bugün Türkiyenin maruz bulunduğu müşkü ât Türk mille- tinin yaşamak hakkı ile düyunu umumiye itılâfının ahkâmını te- lif için yeni bazı şekiller ara- mayı icap etmektedir. Binaen- aleyh martın sekizinde Ankara- da hükümetie temasa geçecek olan omeclisi idare “azası: «Biz mevcut bir itilâfin tat- bikini isteriz. “Türkiye için ya- “şamak -hakki- ve zarureti gibi şeyler bilmeyiz.» diyecek olur- larsa bu O temaslardan kendi menfaat erine <— herhangi < bir netice alınamıyacağını şimdinen temin edebiliriz. Kopun hamilleri namına An- karaya kadar zahmet ihtiyar edecek zevat bir noktaya iyice dikkat Oetmelidir. e Türkiyenin mali müşkülâtını arttırmak ve bu müşkülât içinde onu bunaltarak Osmanlı imperatorluğu zamanın- da alınmış kapitülâsyon imtiyaz- ları şeklinde yeni menfaatler koparmak istiyenler vardır. Tabii bu tarzda bazı muh- teris emeller peşinde koşanlar Düyunu Umumiye O hami'lerine yeni vaziyette bir tesviye çaresi bulmak mümkün iken ona mani olmıya çalışacaklardır. Düyunu umumiye hamilleri bu nevi ih- tiras erbabının tahrikâtına ka- pılacak olurlarsa kendi menfa- atleri namına çok yazık olacak- tır. Tekrar edelim ki bu gün Düyunu umumiye heyeti idaresi ile hükümet arasında mevcut olan ve şu günlerde müzakere edi- lecek bulunan mesele dayin- ler: için “hak meselesi, değil, için maddi bir imkân meselesidir. Binaenaleyh bir buçuk sene evvel Türkiye ile Düyunu umu- miye hamilleri arasında ( Paris ) te imza edilmiş bir itilâfın hukuki mevcudiyet ve meriyetini münakaşa etmekle vakit geçir- miyerek bu itilâfın Türkiyedeki ve bütün dünyadaki yeni ahval ve şeraite göre nasıl ve ne şekilde tatbiki mümkün 'bir hale konulabileceğini düşünmek ve bu esas üzerinde konuşmak lâzımdır. < Mehmet Aşım Haydi bakalım görün! — Büyük bir heyecan ile titriyor, masanın etrafına ba- kıyorduk; hiç bir şey yoktu; bir iki dakika bekedik, gene yok. K... Bey sordu. — Niçin görmüyorsun? Ruh elifbe tertibile cevap verdi; — Mumu söndürün! Dehşet!.. Bu *melün muhak- kak bize fena bir oyun oyna- mak istiyor; tam bir karanlıkta onunla yüz yüze gelmiye cesi- ret mi ederdik? İçimizden biri bağırdı. — Lüzumu yok, efendim, | gelmez olsun; durup dururken başımıza (oObelâmı © açacağız? Bırakın şu işi Allah aşkına. Bizim ispirtizmeci olur cesa- retiilerden değildi, dedi ki: — Allah Allah, bu kadar endişe edecek ne var? Mumu söndürürüz; yine biriz kibrit kutusunu bir eline, kibriti öteki eline alsın, icabında hemen mu- mu yakıverir; rica ederim, bu tecrübeyi nihayete kadar götü- relim. Bir arkadaş, bu sözlere ehem- miyet vermiyörmuş gibi, lâmbayı yakıverdi;'sonra dedi ki; — Ben bir şarta muvafakat ederim; lâmbayı kapının dışarı- sına koyar, kapıyı kaparız; lüzum olursa bemen kapıyı açar, odayı aydınlatırız. Bu teklifi muvafık bulduk; fakat yine dehşet içinde idik. Ne olacak? Bu şeytanı aleyhil- Mane, kim bilir nasıl bir şekilde görünecekti ? o Aramızda İhlâs okuyanlar bile vardı. Oda tam bir karanlık içinde kalınca, masanın kuvvetli bir hareketi, üzerindeki mumu yere attı; pencerenin pancurları şid- detle açıldı, arkasından pencere, bunu müteakip odaya şiddetli bir - hava dalgası giriverdi. Bir an içinde Olüveren bu hareketler (o üzerine, bizi müt- hiş bir panik ald; gayri şuuri olarak, kapıya hücum ettik; öyle kaçıyor, öyle kaçıyorduk ki, bir- birimizi iterek kakarak, kendi. mizi dışarıya dar attık.. Az da- ha yerdeki lâmbayı düşürüp, üstelik, bir de yangın çıkarı- yorduk. Arkadaşlardan biri kaçarken: — Hay Allah belâsını versin! Gelemez olsun melün. Şeyta- nürreaimden ne hayır beklediniz, be herifler tövbe estağfirullah. (Biümear) Artist Herkesin mecmuası 77 inci sayısı bayram münase- betile nefis bir şekilde çıktı. Güzel yazılar ve güzel resimler... | kamiz bir kabul görmesi İngil- ingilteredetırka| Ş mücadelesi Yeni imperatorluk fr- kasımuhafazakârlar için tehlike oldu Bika gün evvel İng'ltere- de Lort Biverbuk ve Lort Rozermir gibi İngiiterenin iki bü- yük ve milyonlara baliğ okuyucuya sıbip gazetecisi tarafından tesis olunan yeni Müttehit İmperatorluk fırkasından bahsetmiştik, Yeni fırka henüz birkaç günük ol duğu ha'de halk tarafından iyi bir duk! heyecanındaki asıl bayılırım. Dün ondan isyan EE Sİ İNİ Hürmeti öğrenel Menteket meselelerinde titiz bir dostum var. “ hai mektup aldım, Bir ri tramvayda uğradığı haka! bahsedi ve iyor ve bunlara ları hürmetin ne zaman redileceğini soruyordu. Anlattığı vak'anın hepimiz kimbilir k görmüş, dinlemişizdir. basit buld tram rağ diselerinden biridir. Azalarından bir veya b bir kabul gördüğü söylenebilir. | hudut boylarında gülleleri Fırkanın halka ilk müracaatı, | UĞ! w her gelirim izni edilmi i rım mizi nı hemen İsai edilmiştir. «Yeni fe tan içinde bimlara amaldls ka mücadelesine iştirak için | jer, Uğrunda bu bale geldi 100,000 isteriin istemiş, bu mü- | memleket onlara bazı imtiyi him meblâğ dört beş gün zar- . Pek fında hemen toplanmıştır. Fırka- nın bu şekilde iyi ve çok teşvi- terenin diğer fırkalarını endişe- luk ye düşürmüştür. Hatta bu yüz- den muhafazakârlar ile yeni im- peratorlukçular arasında şimdi- den mücadele başlamıştır. Yeni fırkanın başlıca umde- leri şunlardır: 1 — İngiltere ile müstemle- tarlı zı ki racak ni daha çok eri, m 'göstermesindedir. Fakat ne yazık ki kanun miyetin duyduğu bu hürn tatulmdan' çiğmeniyoe. * FAN ral R dostumun o kadar ateşle ettiği nokta da budur, rmen göze görünür tarafı vasıtalarına aittir. Üç beş maddı menfaat üstünde eğilim. Bu imtiya; üstah fert ve keleri arasında kayitten azade |-- Meselâ içinde bulundu; bür ticaret, tramvaya bir malâl bin 2 — İngiltere dominyonları | Biletsiye: | ile müstemlekeleri arasında ka- Der. Biletçi Mili yitten azada hür ticaret. di Üzmi eiieeğği kâfi 3 — İngiltere ile dominyon- ları arasında ne suretle teşriki mesai edileceğinin tesbiti. 4 — Varidat getiren tarife- lerin. .ipkası ile ecnebi ithalâtı aleyhinde bir tarifenin tatbiki, göst çünki âmet değildir, Çünkü tı kampanyanın da hayli mü t kafilesi vardir. Adamcağız kendisine metin hücet erir. Bu sefer biletçi: Verdiği gaza - $ — İmperatorluğun' hiç bir | Papyanın vesikasını göst kısmı, diherini istisna etmiyecek- Die > İşin bir, hepsi de “ticaretin tevsiinde âmil olacaktır. » Yeni fırkanın bu esaslar Üze- ketlerin sözüne yer ve rinde teşekkülünden sonra İngil- kala vd Yarım şehit e tere omubafazakârları © banların çi ma im, bük aleyhinde beyanatta bulunmağa başlamışlardır. Hatta bizzat M Baldvin gazetelere vukü bulan beyanatında, yeni fırkanın hu'- yalar peşinde koştuğunu söyle- miştir. Sabık başvekil M. Bal- dvine göre, yeni fırkanın plânına göre imperatorlüğun bütün do- vesika alırım. bir de panya vesikasına Jüzum evime göndef nunun verdiği bir hakkı defa almak için çelebilei kapılarında i j minyonları ve müstemlekeleri | kalkışırlar. mevaddı iptidaiye deposu haline .Anadolu (o ovalarından gelecek, dominyonlar ve müs- zalarının an temlekeler vuku: bulan ithalât- | Si rr tan resim almıyarak en bayati varidattan mahrum kalacaktır. Bu itibar ile yeni fırka impe- ticeye : nasıl yanmıyalım? EB onların. haysiyetlerini kump kavaslarma ( çiğnetirsek, | j j f £ ratorluk için müfit o olmiyacak, çe kavga bayrakiarı açi bilâkis ona zarar verecektir. pa ya Fe nesle Tabii bumesele karşılıklı müna- diyeceğiz? , sakat kaşa olunmakta ve İngiliz mu- hafazakârları en çok kendilerini tehdit eden yeni fırkanın savle- tinden korunmak £ istemektedir- ler. Çünkü bir çok muhafaza- kârların açıktan açığa söyledik- lerine göre yeni fırkanın teşek- külü muhafazakârlar âleminde bir buhran tevlit etmiştir. Yeni fırka imperatorlukçular için yeni bir ufuk açmış bulunuyor. Belki bu teşekkül ile İngiliz muhafa- zakârlığının ikiye bölünmesi ih- timal dahiline girecektir. İngilterede“ başlıyan bu fırka mücadelesinin neticesi merakla beklenecek hadiselerdendir. Cün- kü bir çok milletlerin mukadde- ratı bu mücadelenin neticesine Sey Pazartesi Mart 1930 Göneşin doğuşu: 6,33 — batış * | Ayın doğuşu : 7,48 — Date **