29 Ocak 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

e » TEZER AŞ EŞ e : â il K yi ba a dik beli das “ —— 6-— VAKTT 29 Kânumsani 1930 — Zampara Kıral 39 Metreslik edemiyen bir gözde Mühim bir " hastalığa tutulmuş olan Markiz senelerce kıralın bir dostu ve bir vekilharcı gibi yanında kaldı Bundan başka ihtiyar oda hizmetçisi (o Başölyenin (ötede beride tesadüf ettiği güzel par- çaları genç bakireleri on beşinci “Lui, ye getirdiği söyleniyordu. Markiz hem bu hadiseleri hem | de “ Küçük kuşları ökseye tutan ,, pezevenk “ Löbel ,in barekâtını bildiği tahmin olunu- yordu. Artık “ ökse ,, vazifesini gören muvakkat mülâabe oda- sına Madam dö “ Pompadur,, giremiyordu. Bu oda gizli idi ve anahtarı Madam dö “Pompa- dur,, da dururdu. Birgün kilidin değiştirilmiş (o olduğunu gördü. Sebebeni “ Löbel ,e ( sordu. “Löbel,, cevaben markize gayet | Sadık olduğunu, ancak bu mese- leyi fazla karıştırmamasını hür- metkârane tavsiyeye lüzum gör düğünü söyledi. Maamafih kadın kırala müra- caat etti ve sert bir cevap aldı. Birkaç ay sonra markizin düş- manları “Paris,, te kendine ait olan “Evrö,, otelini bazırladığı- Bı memnuniyetle gördüler. Sara- yı terkedip çeğileceği muhakkak addediliyordu.. Halbuki bu es- i on bir sene daha sürdü. Vaziyet hakikaten anlaşılamıyacak 3 idi. Çün-' kü kıral bazan kadına açıktan açığa hücum ediyordu. Darjanson 7 kânunevvel 1754 tarihinde işaret ediyor: “Büyük ahırda markiz tesmiye olunan bir kısrak var; kıral bu kısrağa uzun müdüet bindi; şimdi artık binmiyor. Geçen halta M. Dekö- © vil awden avdet ederken kıralın arabasında yer bulamadı ve beygirle avdet etti, Kıral nasıl geldiğini sorunca: Artık sizin binmediğiniz ihtiyar markize bi- nerek geldim.. Dedi. Herkes güldü. Gözdenin artık yalnız dost halinde bulunduğu ve kr ralın ona sırf itiyattan dolayı itibar verdiği izhar edilmiş oluyordu.,, Bir müddet kıralın markiz dö Pompadur yerine büyük bir aile- ye mensup bir kadını gözde edeceği zannedildi, Kıral düşes dö “EBrolyi,, ye âşıkmış gibi duruyordu. Düşesin kıralın arzusuna ram olmak için ileri süreceği ilk şart gözdenin kovulması olacaktı. Kıralın dü- şese bir aşk mektubu yazdığı bile söyleniyordu. Fakat bu in- trika uzun sürmedi. Zaten daha mühim bir takım kadın dalavereleri markizi bir çok defa tehlikeye düşürdü. “La Morfi,, , “Matmazel Romnas,, ve “Matmazel Tiyer sölen,, gibi kadınlar kıralı mazi ile kat'ı alâka edecek derecede kendi- lerine celbetmişlerdi. Fakat an- laşılan hiç biri lâzım olan karan verdirmek için icap eden azmı gösteremedi. * Markizin 1750 den sonra kı- ralla cinsi münasebetta bulur “mamış (Olduğu » muhakkaktır. “ Barbuje ,, 1756 da şu satırları Kiba lik, | İ5eoou4anmeN “Dört bi kıral ile Madam dö “Pompadur,, arasm- İf da münasebatı cinsiye kesilmiş- tir, Kıral gizlice metresler tutar- dı. Bunların arasında matmazel “Morfi,, den bir kızı oldu. “ Morfi,, yi fakir fakat asil bir eyaletli ile evlendirdiği rivayet ediliyor. Bu adam çocuğu evlât tanıdı. Hali hazırda otuz kırk bin lira iradı vardı. Kıral piç çocuğu evlât tanımak istemedi.,, Markiz yüzüne fazla allık sü- rüyordu, bu da husüle gelen te- beddüle işaret idi. Kıralın Ver- sayda genç kızlarla münasebette | bulunduğu muhakkak görülüyor- du. Markiz artık bir dost bir kâhya kadın vaziyetinde idi. “ Sulavi ,, hatıratında madam dö “Pompadur,, un fizyolojik ehliyetsizliğini daha açık bir tarzda ifade eder: «Madam dö Pompadur» kıra- ın metresi olarak birkaç sene yaşar yaşamaz metresliğin şartı addedilen vazifeyi yapamaz bir | bale geldi. Kadınlara mahsus bir maraz onu öyle sarstı ki kıral netayici vahimeden çekine- gelmekle beraber, metresinin bastalığının kendisine geçmesi korkusundan bu mahrumiyete katlanmayı göze aldırdı. (Bitmedi) sBulmacas Dünkü bulmacamızı hallede- medinizse bugünkü halledilmiş şekle bakarak yeni bulmacamı- zn sirrmi meydana çıkarabilirsi- niz. Bunun için aşağıdaki tarife- yi tatbik ederek üç beş dakika meşgul olmanız' kâfidir; 12345678 İZ SDANUBEN- Bugünkü bulmacamız 1 RE tor (2), bir peynir (5), nota ( a — Kn 0, m adam 11 e er Ley 1 Türk lira Dinar ” Çervoneç Kurut Nukut tİsterhin © Çinili) #Dolar. Çâmerika) iFlorin (Fetemenk) Kuron ( Çekoslovak” 1 Şihng (Avusturya) 1Puzeta fispanya) 1 Rayşmark! Almanya iZiou 'Lehistan| 1 Peagö | Macaristan | Ley (Romanya) ü Diner JYugeslorya) 1Çevoneç |Sevyeti Alt ie Ye ( be Tabviller eb anonim mğr, » seneetiri sp'ı bankasi Tıcaret ve zahire Patlar Ticaret borsası kötibimmeamiliği tarafından verilmiştir Buğday Yumuşak Kızılca Sart Dönme Yeni neşriyat 9 uncu hariciye koğuşu Tanınmış romancılarımızdan Peyami Sefa Beyin 9ncu hari- ciye koğuşn isimli eseri kitap halinde çıkmıştır. Edebiyat ka- rilerine tavsiye ederiz. Altınorda kongresi Altınordu o kulubünden: 31 Kânunsani 1930 Cuma günü senelik kongre aktedileceğinden kulübe mukayyet bilümum aza- nın saat 13 te kulübü teşrifleri ehemmiyetle rica olunur, 440909490000000009400090090099000 R 23 NİSAN ; $ “ÇOCUK HAFTASI nın $ ilk günüdür. : 246460009900000000002490009909 © 3 — Now ( ye 5 —gerizve (3), sönmüş ateş (8), bü- yük baba (3) ö -- Müslüman papa (1) 7 — Birdenbire (8), hamamda kullanı- lan bir.madde (3), düz yer (3) , Tena değil (8), 10 (2) Bs» 9 — Nou (2) telefonda ilk söz (3), oh (9) 10 — İlim (3), aldatma (3), hilesiz (9) ilyarderlief Nasıl zengin oldular? Muharebeden sonra vaziyet Krup müessesesi büyük harpten en ziyade mutazarrır olan Alman müessesesidir . “ “ Versay , muahedesinden en ziyade mutazarrır olan Alman müessesesi “Krup, oldu. Silâh imalâtı (tamamen O menedildi. Beynel müttefikin mürakabe komisyonu bütün harp malze- mesi fabrikalarının, top ve zırh imalâtanelerinin imhasıma meza- ret etti. Ceman altmış bin ton sıkletinde 9300 makine, ceman 10000 ton sıkletinde sekiz yüz bin alet 379 büyük atelye tab- rip edildi. “Krup fon ohlen Halbah,, 1925 teşrinisanisine kadar tahrip edilen malzemenin 104 milyon mark kıymetinde olduğunu hesaplamıştı. Bu mü- esseselerin en büyüğü şüphesiz cenk ve imhaya muhbassastı, | fakat san'at noktai nazarından bir şah eserdi. Yüz senelik bir sâyin muhassalası idi, Harabiyeti muhakkaktı. Krup idaresi fabrikalarını kabil oldu- ğu kadar çabuk sulh sanayiine tahsis için çare araştırmıya mec- bur oldu. Mevaddı iptidaiye me- “nabi “nisbeter“bozulmarmştı “Krup, gene almatiyanın büyük fabrikatörlerinden idi. Bu esasa güvenerek «Esen» de yeni mah- reçler tedarikine sarfı gayret edildi. Toptan istihsalâta artık lüzum , Tevekkuf etmemek için bir çok imalâta girişmek icap etti. Bu tahavvül yeni bir sınal teşebbüşün ibda- mı icap ettirdi. «Enflâsyon» dan evvel Almanyada bu hal görül memişti. Krup fabrikalarında demirin muhtelif tarzlarda isti- mali tecrübe olundu. Bir taraftan bahriye için de- mir levhalar ihzar edilirken di- ğer taraftan lokomotif, ağır kamyon, motör, tulumba, ziraat makinesi yapılıyor ve ayni Zza- manda yazıhane eşyası, hesap ölçü (aletleri, sinematoğraflar, cerrahi ve dişçi aletleri, telefon ve saire imal olunuyordu. Krup fabrikası omukaddema yaptığı veçhile istihsalâtının iyi olmasına dikkat ediyor ve ayni zamanda mütahassıs fabrikalarla münase- bata girişerek tecrübelerinden istifade ediyordu, Fakat her ta- rafta ayni mıktarda muvaffak olması imkânsızdı. o Teceddüt proğramı lüzumundan vâsi idi bir kısmının terkine ihtiyaç basıl oldu. Neticede Krup para kıymeti- nin düşmesi tesirile yeni şeyler satın almağa mecbur oldu ve memaliki ecnebiyede kendisine pahalıya mal olan istinatçâhlar aradı. En büyük ecnebi müesse- se cenubi Rusyadaki Krup zırai işletmesi, zannolunduğu gibi is- tifada temin edemedi, Rus top- rağındaki diğer Alman müesse- seleri Kruptan ai fazla istifa- in ettiler, “Krup.lar:i “Rur, daki Fransız mucip olduğu mühim hükümetin Krop fabrikı verdiği mühim miktarda nat ile kısmen kazanıldı. Faki harpten sonraki Krup firm mesaisinin tahvil ve taksimind büyük zararlar gördü. enflasyon esnasında, “Ford, yaptığını taklit ederek am eshamı çıkarmak teşebbüsünd bulundu. Fakat ayni müsait raiti elde edemedi. Pi mütemadiyen kıymet kaybetm si ve ücuratın yetişmemesi b teşebbüsün boşa gitmesini mucij oldu. — «Enflasyon» devresi sonunda Krup bütün diğer mü esseseler gibi Rayşbanktan mi saade alarak kâğıt para bildi. Paranın istikrarından ra ilk ibtiyaçlar hariçten istikr aktdedilerek kapatıldı. Fakat 1925 senesi bul da yeni müşkülât zuhür « Krup » hükümete ederek az bir faizle milyonluk bir kredi istedi... Rayş biraz tereddütten so bu yardımı reddetti. B haklı idi, Bir kaç hafta “* Krup ,, firmâsı Alman p sında mutedil faizle altmış! yonluk bir istikraz aktine vaffak oldu. Bu istikrazın muvafi intacı Krup ananın Ale da ve memalki ecnebiyede b mubafaza ettiği itibara ia gi “Krup,, silesi de bu itibari kıymetini tanıyor. 1925 baharındaki buhranda “R ve “ Vestfalya ,, nuntal bir çok mühim sınal müee: leri çelik fabrikaları ile birle! meğe mecbur olmuşlardı. müessesi bile bu ihtiyaç sında boyun eğmiştir. Fakat “ Krup fon Ba Halbuh ,, Krup ailesinin an' sini vikaye için yeni Trüste rakten imtina etti. Krup kaları mevcut altı ilâ yedi V5 amelesi ile iktifa ettiler, a Böyle olmakla beraber © müessese Almanya ve A nın yegâne müstakil mü. olarak kaldı. Ve Krup i nın Borsaya düşmemesi için *” derece dikkat edildi. Şu kalde Krup ailesi mebdeinde müessese bat tutmuş oldukları direktifi faza etti. Yalnız şayan bir nokta vardır, Müdebbir. mabir olmakla beraber ş Krupun o dehasından kalan bu müessese Ti humuna ve zamani yölâkna karşı istiklâlini muhafazaya muva cek mi? Dö