9 Kasım 1929 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

müz Can Devey Amerikanın yeti; günkü fen ve 70 yaşında... en ine Zal m hürriyet peygamberidir. Amerikanın en büyük ve Amerikalı filosofu sayı- lan Con Devey, geçen haf- ta tam yetmişine vardı. © Onun bu yaşa varması, şuurlu Amerikanın bu bü- yük adamı, lâyık olduğu hürmetle © karşılanmasma, Amerikanm bütün irfan hayatında nüfuzu (tesiri duyulan bu yüksek müte- fekkiri bir kere daha ta- zizu tevkir etmesine vesile teşkil etti. da doğan Con De- 1859 ği st Suği o muavaffakiyeti bir “ “cümle ile hulâsn etmek istiyenler “Vayitman Ame- rikanın * şiirini, Devey o» “pun felsefesini yazdı , di. yorlar “ Devey , in bülündün- alâkadar eden ilk Mi mektep tahsiline a - itti, O zaman dimağının “ameli istikametini ifşa ©- ,den Devey, hâlâ tahsilü “terbiyeye müteallik her ha- .veketle meşgul olmaktadır. “Deveyin en büyük eseri, Selki”terbiyede demokrasi, © dir. Dovey bu eserinde, fel- sefesinin muhtelif hatları - “mi bir nekteda birleştir - mekte ve daha iyibir ne- sil o yetiştirmek (merkezi setrafında toplamaktadır. > Deveye göre ilim, kitap şezberlemek değil, talebenin © <İsideli bir iştigali muma rese etmesidir. Bugün bü- — © tün Avrupa ve Amerika ektedir. o Ohalde P ram dersler, bize kitapla değil, işle öğretil- — melidir.Demokrasiyi yapan, “bu iş arkadaşlığıdır. Sınat bir cemiyet içinde mektep, © © Bir iş evinin ve bir cemi eg minyatürü olmalı in- e mümarese ve tecrübe — yoluyla iktisadi ve içtimat © nizam için lâzımgelen sa: natları ve disiplini öğret- “melidir. Nihayet tahsil di. daima küşayiş vere- 3 mi daima aydın. i İntacak bir vasta telâkki — edilmelidir. Mektep dimağı “ zemeyi temin eder. “© Asıl tahsil ise mektebi © bıraktıktan sonra başlar ve “mezara (girinceye kadar devam eder. Deveyde tekâmül nazari. © yesi temamiyet kazanır.O. ç ma göre ve aye e ile mi YAN rk ve vazife- sile izah olunmalıdır. Onun için Devey metafiziği kâ- milen reddeder. Onun na- Zarında felsefenin en bü- « yük derdi, ona ait lerin din mesclelerile karış- tırılmasıdır. Felsefe halâ : m Fi © dinden ayrılmadığı için, he- kurunuvustadan tema- i mile çıkmış sayılmayız * İnkişe'ı mıza lâzım olan mal. Devey için ön yüksek şey, o İnkişaftır. £ Kendisi der ki: * Hiç bir kemal, nihai bir hedef teşkil et- mez. Fakat daima tekem- mül etmek, büyümek, yük- selmek... oişte o hayattaki hedef, fena adam, evvelce ne kadar iyi olursa olsun, gerilemeğe ve daha az iyi olmağa başlayandır. İyi adam, evvelce ahlâkan ne kadar fena olursa olsun, daha iyi olmağa doğru hareket edendir, Böyle bir telâkki, insanı, kendini mu- bakeme ederken çok sert, fakat başkalarını muhake- me ederken çok insaflı bir şekilde hareket ettirir. , Fakat iyi olmak, muti ve zararsız olmak değildir. Âciz iyilikten, zekâsız fazi- letten bir faide gelmez. Cehalet bir nimet değil, Şuursuzluk © ve esarettir. Ancak zekâ ve fikir bize mukadderatımıza hâkim ol- makta hisse verir; Devey, demokrasiyi ka- bul eder, Ona göre siyasi nzamın hedefi, her ferdin tam inkişafına yardımdır. Bu da her ferdin, kabili yeline göre, mensup oldu- ğu cemiyetin siyaset ve mukadderatını tayinde bis- sedar olmasile mümkündür. Cemiyete ait mesail tabii ilimlerde takip olünan ve muvaffak olan tecrubi usul hallolunmalıdır. Halbuki in- sanlar, siyasi felsefe itiba- vile hâlâ metafizik bir mer- halededirler. İçtimai hasta- lıklarsa ferdiyetçilik, demok- .rasi, aristokrasi gibi fikirler Ve tamimlerle tedavi edile- mez, Felsefenin asıl işi beşeri malömatı “içtimai messile tatbik etmektir. Felsefenin bu işi yapabilmesi için o- mun, başka her şey gibi, sekülârize olması, onun da bu toprak üzerinde yaşa» ması ve hayatı nurlandır ması lâzımdır. Onun için müstakbel felsefenin hedefi mümkün olduğu kadar, iç timai mesail ile iştigal için vasıta olmaktır. Felsefe, ha- Yatın birbirile o mücadele eden amellerini tesviye et- miştir, Devey, kudretini mantık, ahlâk ve metafizik. hakkın- daki nazariyesini | izaha hasrettiğinden insanın bedii ve dini ihtiyacını ikmal et- mekle itham olunmaktadır. Bunu doğru telâkki etmiye imkân yok gibidir. Çünkü Deveyin bütün mesaisindeki “hedef asri ilmin bütün menabiini ve teçhizatını, bütün bilgimi- zi zekânın yardımı ii beli hayatı zengin- ire: il sekte.” Ye Ona göre san'at, insan: larin müştereken anlayarak yaşayabilecekleri sembolle- rin idrakidir. Din çıplak ha- kikatlerin ve insani &mellerin, canlı ve müşterek mefkü. relerin ifadesidir. Devey, fen ve makinâ devrinde zekâ ve serbesti- nin mübeşşiridir. Siyaset ve terbiye “e büyük bir tesir icra eden Dovey din ve şiir üzerinde tesi- rini göstermeğe başladı. Onun. lsefesinin cihan- bulmacası Dünkü meydana çıkarabilirsiniz. bulmacamızı — halledemedinizsi halledilmiş şekle bakarak yeni bulmacamızın sırrın bugünkü Bunun için aşağıdaki tarifeyi tatbik ederek üç beş dakika meşyul olmanız kâfidir: VD ANMRENM Soldan sağa: Le — Nakil ovastası (5), ördeğin büyüğü (3) Bir meze (6), nota (2) Valde (3), ileri (3) Tabaka şey (3) Siyah kir (2), kaplı calari oOile Oo meşhur yer (6) 8 — Söz (3) cihet (5) 9 — Çadır (4), bir arap memleketi (3) ona 8, tal 123456789 — Yapmak (3), ilaç (4): Yukardan aşağı: 1 — Feder (3), yeni okka (0) 9 — Acem (5), paraile ver (3) 3 — Siyah (4), nota (2) 4 — Kalın kumaş (8), ok atan (3) $ — Fukar (3), lezzet (8) 6 — İleri (3), söz (3) — Yama (2), fırtına (4) Mevcut (3), ünilor. malı kapucu (5) 9 — Bir kafkas hühümcü GO, söz (9) Tütünlerimiz (Baş makalemizden mabat) Yakın zamanlara kadar bu tütünlerin adı Türk tü- tünü idi. Buna rağmen Türk tütünlerinin çok hu- susi meziyetleri, vasıfları vardır ki sağlam bir reka- bet için sarsılmaz istinat noktaları teşkil eder. Büyük sermayeli ecnebi şirketle- İrinin Türkiyede tütün işi ile meşgul olması da bunun en kudretli bir delilidir. Türk tütün piyasasında buhrandan ziyade yeni Iktisadi vayiyetlerin yarat- tığı bir intikal devresi var- dır. Bunun en ehemmiyetli esbaplarından biri de tütün maüstehliklerinin büyük ser- maye tarafından yutulması, tröst ; teşekkülüdür. Yeni vaziyet kendisine göre bir mübadele şekli yaratmıştır. Bundan birkaç kişinin mü- teessir olması tabiidir. Fa- kat bu istihlik hayatında vukua gelen tebeddülün zaruri bir neticesidir. Mu- kündür. Bizim burada dü- şünecegimiz şey istihsal hayatımızın bundan müte- essir olup olmamasıdır. Ka- İiteye ehemmiyet veren bir istihsalin bundan hiç bir korkusu olamaz. Onun için Türk tütüncülüğünde, her tütün piyasasında, daha ELSA ALAZ Duydunuz mu? Satılık Dsküderda Setimsizda Serral so kağında N. 6 kâşir.. 5 oda isarmıç, kuyu, bedeli içar o eliven, Yanındaki 12 numaraya müracdak, Zayi Kadıköy askerlik şubesindeki 020. 1901 numaralı istidamın #krmsli muse mele ile hukuk mahkemesine iadesi riea olunur. Merdivenköy Nazif wsta İş arıyanlar Marangozlar eemiyetinden : Mühim miktarda marangoz ve doğramacı kalalarna Tözüm vardır. İş İstiyenlerin derhal Galatada ce- miyet merkezine müracaatlarını ilân ederiz. Adres İzmir detterdarlıği hazine vekille sinden» Konyah o Abdülkerim Naci beyin mahtums Hulüsi beyin son adresini bildirmesi, Kenya Kulluk sade Ömer doğrusu her ham eşya Pi- yasasında görülen tabil ufaktefek arızalarda başka birşey yoktur. Harice mil yonlarca kilo sevkeden bir istihsal buhran izafe etmek büyük bir in- safsızlık olur. Kendisine müşteri bula- mayıp ta da senelerce du- ran yhallara gelince bunun da sebepleleri muhteliftir. Başlıcaları malın fiati, mın- takası, fırsatların (o #pekü- lasyon yüzünden kaçını. Yunanistanda, pek çoktur. Tütünlerimizin Almanya piyasasında e gandasından müteessir olduğuna gelince: Bu ta- mamile yanlış bir şeydir. Yunanlıların burada Türk tütünleri aleyhinde hiçbir teşkilâtı o yoktur. Yunan tüccarınn büyük bir kısını Türk tütünlerinin satışı ile meşguldür. Almanyada ça- lışan büyük bir Yunan fab- rikası da çok büyük mik. tarda İzmir ve Samsun tü- tünü sarfeder. Samsundaki Türk Ticaret evleri, isim lemiyeceğiz, bunu her ln tasdik edebilirler. Va- ziyeti olduğu gibi görmek ve ona göre tedbir d Wek en yüksek vatan cudur. Yanlış malümat, Av rupa piyasasını bilmemek- ten mütevellit mütalâalar netice veremiyen tedbirlere yolaçar. Milli iktisadi faa- liyetimizin inkişafı içinde bundan tehlikeli bir şey tasavvur olunamaz. Türk tütünlerinin ve tü- tüncülüğünün emin ve sağ- lam bir istikbali vardır. Fakat sürülen fikir. lerin büyük bir kısmı ted- bir sayılacak kıymeti haiz değildir. Fikirler şahsi men- faatlere göre değil, Türk vatanının yüksek menfaatle- rine göre kıymetlendirilebilir. Onuh için bu huşusta de- rin tetkiklere ihtiyaç var- dır. Her şeyden evvel Av. rupa piyasasını bilmek, kulaktan kapma malümatı aldırmamak icap eder. Mah- reçlerinin ihtiyaçlarını iyi. ce bilen bir istihsal, bir | ticâret, hürriyetini kendi eli ile fetheder, istikbalin- v M. çi 123456789 Şairanç eğlencemiz “ Vintervut , un tertibi Hamle beyazlarda: Üç hamlede beyazlar mat T. Ali Karar heyeti riyaselinden: Damat Feridin istihsal et- miş olduğu fetvalar men- sup olduğu alayın efrat ve zabitanı muvacehesinde biz- zat okuyarak harekâtı milli- yeyi telin ve amâli milliye- ye bil'fiil muhalefet eyleme- sinden ve nigâhban cemiye- tine mensup olmasından do- İayı askeri heyeti mahsusa- sınca misbeti (askeriyesinin katına karir verilmiş olan sabık etfaiye alay kumandanı Halim Pertev Beyin alayda fetva okumadığı ve muma- ileyhin, fetvaların neşrinden ÜÇ ay sonra ve kuvâyi inzibatiyenin lağvı esnasında mezkör alaya intisap eyledi- Bi, nigâhban cemiyetine men- subiyeti ile Ferlt yaranı ta- rafından alaya tayin edilmesi keyliyeti Zan mertebesinde kaldığı ve mumulfleyh huk- kında vaki olan Ihbarat ve fetva okumak kefiyeti, aleyh- tarları tarafmdan o Jligerezin İhdas edilmiş (o tezvirattan ibaree olduğu ve lehinde £dayı şehadet edenlerin ifa- delerine nazaran da amali milliyeye taraftar bulunduğu bittahkik anlaşılmış olmakla hakkındaki kararın — ref'ine bilittitak karar verilmiştir. $ Gedizin işgalinden sonra kadılık vekâletine tayin “edi- lerek beş alt ay kadar ifayi vazife ve mili kuvvetlerin Gedizden ricatinde bunlara it Zehairi yağma ve İlhak kararnamesi (Oiçin (o yapılan mitinge İştirakle dua eyleme- sinden dolayı heyeti mahsu- saca hidmed devlette ademi isühdamına karar verilmiş olan sabık Gediz müfcisi Ha- İl Kemâl efendinin kudret ilmiye ve fazileti sayesinde müftüliğe geçtiği. ve işgalin ilk karışık günlerinde ahali tarafından müntebap ve mah- kemenin alâka ve tesiri ol- maçlığı. resmi ve gayrı resmi tahkikat We tehakkuk eyle- diği, zehâirin yağına edilme si keyfiyetinde müftü Kemal elendinin - dahli oolmayup başkasının” teşvikile “yağma edildiği ve müftü efendi nin bu yağmaya mani olarak bilâhere gelen kuvayi milliye Kıtaaına verilmesine hizmet eylediği selâkiyettar zevatin oşehadatile tecyyüt eylediği, ilhak kararnamesi keyliyetinde zorla mitinğ mev- kline getirilerek dua okut- türulması — Üzerine (o kuvvai milliye lehine ve Yunanlılar aleyhine arapça, bir dua o- kumakla celâdet göstermesi ve muhtariyet karanamesini dahi Imza etmesinden dolayı Yunanlıların kabrine uğrayıp evvelâ Üş k V2990908 Pek yakındı : : : » #.sıdır. v Ali karar heyetinin yeni kararları orada On #y Sli kaldığı ve mumalleyh aleyhinde ya- zılan ve isnat olunan me- vadın musanaa bir takım tezvirattan ibaret bulundu- Hu anlaşılmış ve kavli ve fili hidemauna nazaran müfti Kemâl o efendinin temamile vatanperverane ve fedakâra- ne hareket etmiş celâdetli bir zat muhterem olduğu kanaati - hasıl olmakla hak- kındaki kararın refine müt- tefikan karar verilmiştir. $ İşgal zamanında Fransız- lar tarafından Tarsus belediye riyasetine tayin edilerek Hfayi varile eylemesinden (dolayı heyeti mahsusaca hidematı dev- lette ademi istihdamiva karar verilmiş “olan o Tarsuslu Hac Talip zade o Abbullah o Zeki Efendi selefinin istifs üzerine belediye “azalığındakt ve ehliyeti hibarile belediye azası tarafın dan tercihan riyasete tayfa olu- duğu ve bu hususta fransız. ların emir ve tensibi olmadığı, belediye © riyasetinde — bulun- duğu o müddetçe amali mil liye lehinde hidematı meşkürede bulunduğu ve kuvayı milliyeyle muhabere etmek, malzeme gön- dermek ve hayvan zephetmek süretile muavenette bulunduğu, emlâk ve emvalinin (o hidematı milliye uğrunda imha edildiği ve ktirdadı mütakip halkın iimat ve tevveccühü yüzünden tekrar belediye rel ve azalı ğında mütemadiyen (istihdam kılındığı ve 336 senesi hazire- nında kuvayi milliyeye iltihak- a isüirdada kalarak o müca- delei o milliyeye de İştirak eylediği © vesaiki mutebere ve resmi ve gayri resmi tahkikatı amika ile tahakkuk eylediği e- hetle hakkındaki kararın ref'ine müttefiken karar verilmiştir. $ İngiliz mubipleri cemi - yetine dahil olmasından 'dö- layı hidematı devlette ademi istihdamına . karar verilmiş olan mektebi mülkiye tale - besinden o Hüseyin Hüsnü Beyin İngiliz mubipler ce - miyetine dahil olması mez - kör Cemiyetin maksadı Tel - manesini kestirememesinden ileri geldiği ve bilâhare izha- rı nedamet edüp 337 sene - sinde İzmit vilâyetine gelerek hükümeti milliyeye Iltihakla ibsaiyat ve müteakiben Akça Ova nahiyesi müdürlüklerine || tayin edilerek hükümeti mil- Jiye dahilinde merhuriyet al- | mak suretile mücadelel mil- iyeye iştirak eylediği resmt .ve gayn resmi tahkikat ile BROADVAY ümessilleri: GLEN TRİON « MERNA KENEDİ VLİN BRENT. i BEER 2 EYES YE ifaf marşı “Senenin en muazzam sesli filmidir. Yavruların ideal gıda- ? , MERAM 60869866S6İ EN EE A cpebaşı tiyatrasunda akşanı saat 9 da. İ ŞEHREMANEİ İ hü İris İ | IM ze Bu akşam için fistlarda tensi tel arası (ü, 1 nd sayi Dün bu mesele haklan bir muharririmiz Kasap” Ef. ile evinde görüşmüştü İlk zümreye ayrılmış # menilerin teceddüt taraf? ları arasında mühim P mevkii olan Kasapyan hadiseyi ve sebeplerini # şekilde anlatmaktedir: — Uzun senelerdenb” biz Katolik Ermeniler » sında ihtilâf vardır. zümre idarenin Patriksf elinde bulunmasını isti) ve teceddüdü kabul ari yorlardı. Uzun gayretler ve müd delelerden sonra o bi gayretimizle bunları ve patrikaneyi ilga ve mü tevelliliği ihdas ettik. Bİ tek gaye ve prensip çalışmağa başladık. Bu $” yemiz hükümeti cümhv” nemize muti olmak ve “ tanımızda — vayifemizi İsitunyen) Türk gibi K etmekti... o fakat mi grupun başında bulunt” bir takım çaploolar gök emelleri ile haraket etme” başladılar ve bana düş! oldular. Geçen gün bi tehdit mektuplarını aldi “Bundan iki sene yi bizim reisimiz olan dil Yakop da böyle tehdit an miş ve Paristeki oğlu” öldürüleceği haber veri mişti. Yakop korkarak ra rise gitti. Kasapyan . Ef. gülmüş ve : — Ziyanı yok. Beni dürsünlar... Vatandan Fakat pref bura” # if —eşrinsani , İl Cemazilâhır: 7 Burç: AR | | | | « Bi i | Cumartesi | | Geceyi. eğ yeğ ii Namaz vakitleri | dl di ida Van EE HAB İZ Günün nasihati: | !