20 Aralık 1949 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 5

20/12/1949 Al Başı 1 inci saytaas balkonu yüzlerce zilksek tahsil az besi ve aydın gençlerin doldur: olması idi, Önce Kurultay üyelerinin yokla ması yapıldı ve çalınan. sik” Mar. yi bep birden ayak Ban lk Eğim B ie oğlu kürsüye Sadak sözlerinle | Kurulları Nü Türk Dil Kı kurul. | t tayını açıyorum. Sayın Cumhur Başkanım, Türk Dıl Karmen değerli üyeleri, aziz da- | Kurumu, bügün, kurulu. ei ağir ga Düyek doplan- pa, keman, Yağ kurum Atatürkün. mii m eki e Saz ibn kurulduğu günden ins KU imei de | 1 ve Onun İn Türk Dil Dil Krl İse ili toplandı, ME mili hd dise geni seti. Har defasında Tü diliniz yek um e rekan' 9 in iş geleleri Dil mala müzakere edileçilmiştir. Bu defa da böyle olacaktır. Atatürk, başına geçtiği, mukadde- yatanı eiine aldı milet na az Yanında dak ktifler ver & biz m. am Ki, Kariaine Mücadelesind: örlulme h İs Alklenizdin e: cum Tah- selirik aşa-İs bul vokabülere sahipti, Meşrut gülerinin direktiflerinde giyerdi yol peni 2 mg t Türke P Yazı ğaldıkça, | bir Baray. ekli kilan halk | Türkçe okuyup ckuyup yazmağı öğret kendi | leme tilcei miydi? ifadesi yoktu. Yalmız Yeni Türkçe İstat İstanbul Türkan, bul münevverlerinin e konuşt iv bakımından, fonetik a ası konuşma v kımından. kilayetaşalı ve hancı kelimelerle. emi id Bu vokal ei için uygun ve, mi dal ilim âvası idi. im Ağ birtakım e ini den teşekkül eden bir dildir. Bu yeni dilimizde terimlerimiz nasıl 0- İacaktır? ii livayı da Türkçüler balledememi rp kele a larına > eskidenberi makta plan Arap terim sistemi kur- yatiyle tema: ilim ac mekteplerde üzerine rd erin meydana getirdiği in- bi iz terim bakin İM ri 'ürkçe a kararı ikta sonra dzrlur sisteminde a çok. ber yeyin Türkçe olmasına çalışmak kali vafık buluyor mı tmek — £ Devrinde bu böy- üne DİL Kuruma bü Yalak b olay daki lışmış ve Türkçe — bir terim Sistemi meydana gelmiştir. Bu terim pi iliki ber ie katlıklar ayrı bir mevndur. Bir te rim sistemi kabul edildikten sonra bu kik yanmaz ala ind yapılma bata eskiler, anl be imeler içene bi inde Hece 'Bu yoldaki çalışmalar mahsulünü vermiş ve bunlar mekteplerde de 0- kutulmuştur. Buradaki hatal Wi u pl rün dil 3 inal ge” e anemi pi klâsik dil ise eğim, isin de Arm iy ipa mevcut mü tadan kaldırma ve, ederin als çap b istikametine sevketmi gibi milli kült alada da sari dir ibn in mia sıra ei ezik a getirmiştir. olan İz | riya miami sanay bu | nar olarak bir zümme a öyle bir klâsik yla mi iki dâmül imkâ ma mi Birisi yazı bain yokabler dâvası, ikincisi de selesi, Şu kanaate varı. Cüçük bir zümrenin konusma di- elemi halk dili ist iyecektir. Çünkü Cum. Kv e millet. pa y ella etmiştir. Bütün eyi m a yazma nimetinden ietilade edecekler ve bütün vatandaşların ço- çalan amından istidatlar çıkacak, £ işlerine, cemiyet işlerine karı. ei dark he ilemi bilhasn Atatlrk Deve yarılan, ağam ipne İki mist Bm dil ariel; safha adını verecekler- İN Tin terimleşmesi yümiz kati bir bu saha üzerinde yapılacal vaha çok” işler olduğumu biz de e al ediyoruz. Meselâ bu terim, ei incelenecek,“ elekten, süzgeçten geçirilece Sa gereke kali çe e milli bir terim sister a defa Türk Dil Bekekim in e: zedilen mevzular sani Birime nl genele Lâtin. harflerinin kabulünden şo R ez meydana © gelmiş ri meveattur. Bu gü ırulmaktadır. laz 3 dal gani Gir vökaböler çe | götürmeğe çalışmı öncüsü. ii yl olmağa bu zaviyeden ve vak dak dirler çeke tetermunlr olan, sübiekiz gir 1. ray , doğru bir yol- n olamaz. Dıl böyle görüşe sahip olmakla mmm Olur. le, yanlış düşünce Si alkan ni fhalarına Meşruuyet- tımız gibi Yes Tat dirmiz de, ilim dilimiz de 1908 5 ve bu divanın | örmel Bu ve ka-| kek bn tabiidir. İşte o ve yazı dilimizin mâl olacaktır. kazan Cumhuriyet devrinde A m | dil kendi bünyem ler ale hi rel ine Alva erir ve e kadar. İlerlemekte bulunmuştur. Müneererlirimiz ve ecrbe stmek di at 9 e erler rdi, Hal diğer tamtz ex belirtmek Bu ii girmektedi milleymennin sadeleşme geçmek de hiç kimsenin re ü yaşıyan ye ilmi eler yardır. Bunların bir ilim İnlelâbına gelinceye kadar henüz bir peki. nat dili olmaktan kurtalan Bunun adına vi ele ck diyor m alâkası pek r dildi. a e | muhtaç ö 1908 İnkilâ) iile sonra Türküler, | çed toplanan nn "bale düp- | tim ve m yada aym şey değildir. Jektte aynı yazı dilinin kl olman ve onun halk tarafından sı demek, O Şi e hakan dil bir dil değildi, ves diler, mü Gi Türkçe Meşrut 'n başl Türkse, Türkçülerin yaşıyan di Hr yası çıkarmak iLE esinde mey- el mili ele sikli Öümbüriyet rişikliğin ee » gelm mi Atatürk” in. Türkçülerin dilde © yeti üzerinde durm. Ya Gökalp ve onun arkadaşlam konuştuğun o gibi o yaz, (paro siyle, yan yazan, dilmecmeze, me dilini Milena "yokabüler yazıpa geçi ri Ya katlanmak. Yaladı açmaları ho w Fakat bu vokabileriri mahiyet Bu vokabüler o devirde küçük bir münevver zümrenin mal olan ve es- tesiri altı - Komuulan ia ko- ştukları bir dildi. Bu işte lila dar bir vokabülere ve yabancı keli- Melerle fazlaca mahmul bulunan bir safhası; | dı işik bi an vale en roku- > san Klâsik bir dil er değildir. Yakar ir | öyle ya konulmu Bu sin yüksek heyetinizce bir defa mu. falda edilmesi ve besi Mi ie va zim içi kol yalin ami akliycakr. © adimi için, Beme işaret etmek İster Şuna imlâ meyli ağir rl de Bi ki Türk r iy bir imlâsı mevcut miz Eki Ax rap harfleriyle öğrenmeğe calığtığı- mız. imlâya nazaran bugün imlâmiz çok daha o mazbut ve arm nin yalnız Ve ğmiz » me lenin ken Meyeliiz ilkesi ve Bp ie ık faydalı olacaktır. elele ço mm olmamakla beraber yorucudur. m nlerimiz, çok. noktalarda sddit ka tadır. rüksek heyetinize. getirdi le tetkikler yapılmiş| ştur. ULUS bebeğini geçmek Melodik. rada eçildi; aday leeyiğemiyeei zerine Tahs teklifte bu vape Cahit Yalçı yen örkdaşlarız edil ati. e e e teklif asi Yl oyu. leri e idi. Bö) e Hüseyin Cahit Yalanın lar kanlığa gezilmesi ik ci defa oy er Zunluğu ile belli olm Bunun üzerine MİLE Eğitim Ba kanı: — İkinci Başkanlıklar için Arkar Uziyeritei Rektörü me et eski dirşinler? dedi. Üçüncü olarak bir üye tarafu ndan - | İstanbul Teknik yal ie Gla sterildi ve bu sırada den kalkarak tekrar Hi seçimine İtiraz “tsi Hüse. ni Cahit Yalçın DU Karumünan asdik cen e #ö3 sahibi olurlar. burada kapanı aşa da tan sonra a ikinci başkanlık İcİR DE Gökay, Falih Rıfkı Atay, İstanl b elediye Reh Fihretia Ke 4 İsimleri ikinci ba Tamle “in Bildirdi “Lakin Hikmet in hibe kin ğunluğu İle seçildikleri ai yeke Bundan sonra kâtinliklere de Ner- Mi İn Adil Bi mal Kunt Baybud. Vehbi Cem Askkün ER tim Bak kü süden Gapgek Elle sene evvel eee olan Dil rumu çalışmasına de eye 'kçenin genişlemesi ve zengin! uğrunda pe mke imizi çen vazife, Si mezi iye dis partinin, bir zümrenin değil, bir milletin selâmeti e 8 - Ex bakımda mütalenlarımızı Ti edimin ri Sonhnak çalış mamızda muvaffakıyete ulaşırız. Lisan kimsenin malı değil, hepi - mizin malıdır. Ba Salışmalaramızde, evkin Timin hâkim olma. Şimdi Türk Dil Hasan Beşi Tankut yp anda Hakki Tarık, e söz aldı run okunmasından © ev ği Rapoı vvel ti | Atatürk adına üç ni Ve eri cinden si lâzımdır. Yüksek” he ekini ax noktada Kuşa ve dala yaris oz gülmmlarimla faydala» 3 üncü meselemiz Kurumun teşki- lâtı meselesidir. Kurumun yeniden teşkilâtlanmağa lduğu: kanaatindeyiz. pu yeni. teşkilât peeletine gö m beş ki m yi bulunacak» Bütün “ii meseleler eee ilim he- Mi a de Da ende ilacin ha betik li olması imkânmi bulacağımız ik şunu belirtmek si Karum Ateli Meze. ona sarih direktif- len- b üimlere bağli kalacakük ve e iniş ea mid m yapab ye bö; Tün üstakil | Türkee bla calışacaktır”, Başkanl eke len ereği e teh yoktu, Şu itiba, umumi giişimiz e. tevecci ti, ki Bilem üÜze- imleri ni | edildi. Lâkin tam bu. da yele Sağlı İkmak demek Cumhuriyet bu kararı den verdi. Mleren 4 işti kaldırdı. Ara in Appsa rim veri ee ede irinat olma. ıkça rin devamına. İmiân yokt iyetan-ı ileten dallar ibi. bir in epeyce Arapça bilmel lede terimi e lü: mr Ara faza ettiği kine ir yanan Yazı mi Türklen e Tepme bu bl e imz ine bağlı kalacaktı. “O saman iyet söyle o aki Bi Bakkal defte- vede kali olarak ya” yılacak fakat üyeli yla Hlabında kebet lacak. Dörle yanmak ön sari ye sistemin icabı b olacaktı. Gene bak- fterinde ta tuz yari kimya İlay milh. Kimyada da tuz yaz- mek bütün ini ir, hu cihete işaret etmek isterim ki; anguoğl kân turultaj i| kan Vekillerini miz eni yolundan deri “Türkçe ve Söyler Tahsin *— Şimdi , Baş gei Başkanı ve âtiplerini izumdr. Kurultar Bi üm Hü seyin Cahit Yalçın'ı teklif e- diyorum.” dedi. "Oya konulan teklif çoğunlukla ka: öğ Ataç ketdnlr “e Hüseyin Cahit Yalcin, türk dei çBaskanlığın itiraz. ediyo. Ri at seçildikten son itiraz edivorsumu, erdi. Nurullah Ataç, e sinirli #a.he'> vecanlı idi. Olduğu veni b > miyacağını anlayınca Ppakanlı üyük Millet Meclisi Bafkam Sü rü Saracoğlu'yn teklif ediveri, dedi ve ilâve ii, kin Yalcın, sim: e tekli ml anin sö alan int ter lında bir üye, oturduğu yer m ço m Kamcal den: — Secim yapılmış ve netieösi a hatı, alak Dam seye İM mamıza imkân verilmesini İstiyo-| Kı rum, dedi Bakan: — İmkân vardır. Ahmet Mühtar Kumral: — Biz Türk gençleri fillt olarak çe yasınıhiç bir. zaman beninisemiş a duruşu teklif edi Dil Kurumunun yam vun üzerine, aziz Ata'nın man: huzurunda üç şu yapıldı ve bundan Bun sonra Ge gelerek di çi Bütün emasları ve gaya edilmişti. Bu 'acada Tacuman nde ei körün cum edenlere de lâzımgelen cevaplar yerilmekte idi Raporun baştaradla likte ei Mei Si içinde Kurum, Belçikş'da Pe me diğer ine çağrı bugünkü çalışma koni gezin lere Dördüncüsü ii ii güm yoktu, Bunlara tal merih 241 dolayı siyle biri Silndin gibi görün. şse de programlarından — yalnı sırı mu | rum ol Bİ - nver Ziya ruludur. Cler & bazı arkadaşları memnu etm: Bunların şikâyetleri arasında bir de para harcamı (bakımından Kötüye kallanma © töhmet mn eğen ze fettiş rica ettik ve he- ei e >. e dâvamızda elele ek elle öçbk e JE umuz hesap ilerde inebilir ört yılın tecrübelerinden Kurumun. dei teda ber ii İlel çi e Briz b sem iü. made h Başkanlı İl değil mi taşkanlığa | PAİR ner örzelrimiz olan halkevle ia Ki almas top e e e Mine 2 ei tenislikle tavunmakaz "seri eke işlerine rine Ki .k | başlıca geliri, den, biri de Devlet bütçesinde çi pak En iki çeşittir. Bunlardan e evi ve para faizi, yayın satış kar şılığı ve üye ilgi paraları vardır. Bunlara göre gelir giderlerimiz: 1946 yılı bütçesinde 250.000 (İki ve 201280 (iki > yi ir iin iyi sks Mia ri lira ve 'en | Bunların kısımları gider bölümlerini gösteren ee yen za sunuldu. ye 000 (Yüz iki bin)” ie Tar Bu paralar ta- artırılmış ve — bir Türe Dil Modi iz ei Sin) iii mal olmuştur. Kitap Tak 1949 yılı başında 78089 liralık kağıt ve cit gerecimiz. Zesen (yir. dört bin beş yüz ir vardir bu yıl erya Şi ai ır. Kitapi 41.500 “(kırk İS nee air seken İk bin beş yüz dok- van Ven) iradi. — yakanlar asıl bir aşıldığını. belir. yeleri, ğu) ba raporda" “Türk Dİ Kurumunun: dört yal al kalemli ile birilikte yüce se çam yönelimi beğendi Me im Öüyü ver mane- ir. v dakikalık bir sayeı| ya' duruşu in | nel Sekreter Hasan Resit, Tankut e | bain > yel EZ rakta olmadığını mi egm Kurultaylarımız bize kuvvet maki olduken arınça ei Sürüye da durmıyacik- v “ri Âfet İnan'ın sözleri Raporun okunnınsı bittikten ora etkik için komisyona verildi ve gün- daimi BER, TL Tarik Kuril e çe Prof. Âfet İnan kürsüye riya Âfet İnan kısaca şö '— Sayı e mn yın Kurulta; va Tün Dir eN Türk iu adına selâmlarım. »r kongresinin bir de| vas koloj Suk çindir ki bu koni A telirimizin yaptığı gibi biz de bir dek dzleçe ile ka vardı. Bunun e bilim yad çikan gelecek kongrenin |daha şü İstan toplanın sağladık. ven işle 2 seen susiyle © Am nedir. Bağı Amerikan ire ie Türkçe kürsüleri kurulmuş Gene bu cümled türlü kX in Şamlı erlerle | Türkçe erlerin. cokalmakta” olduğuma Sevinçle gördük. ip palalı Duayı Bez gahıp pari N aram da, olmus. Kumas,» Giceç, Bonelli Kowalkrdir. Biz. de “BİL Kurum yun eski başkanlarından Saffet, Arı kanı, kolbaşılarından Asin Sami heri Nari İldeni Galip Peker kaybettik. ümemn “SÖ düet vik içinde darlet yardımı, yaşün diğer benzer kurullara ol duğu gibi esaslı bir nm tor. 1947 de bu yardım 115.000 - on beş bin tiradan 57500 © elli yedi bin bet yüz liraya indi. Bu sebeple esas görevleri mak mary kadroda bir Melise x0- bugün ir we pr kalmıştır. Yap- tığımız bu tasfiye kadro dışı kalan miti yl hallere ab: in milli zevkimiz . hangisinden onu anlıyacağız. Bunun tecrübesini senelerdenberi yapıyo: let bize yardım etmek du gm adetim tte düzenlemek salimen kurduğu Ta ırumlarınn irer fikir hamlesi ol- ei) Türk Del Ferik Karum dina, muyiffakiyet. ler in fet İnan'da; Coğraf- ya Kurumu adına da Bema a Alar göz ai Kurultaya m kıyetler dil fi Zn aş Bundan sonra, Etot. De Zeki eren a Si yi İstanbul'daki “Saygısızlıkla Derneği Başkanı” olan Zeki sözlerine şöyle başladı: '— Sayın Cumhurbaşkanı, Kurultay üyeleri ve ru Eminsii rı kanaatleri sement Zeren inizdir ki üniversite hocalı tesir altında olmıyan m | üni kana hiç sayım Şimdi açıklıya bairelae eeiimaki en ğin Fikri diz. Biz ba Galğaiları imar, için yapı Kn ğe hazal dörtte üçün yaşama inmedi > Sizdeki, olm istediği. miz ge düşünüyor? Kurult dalı onlar nl al talebeye fikirlerini sordum, i sayi : e İl hakkında lan bitenlerle elbetini gek rsUNUZ, me naati- Tap Fükileinde. man imi teşri topoğraf kitabından okur dum: İyei sudgiye, her canipte san iie kıhıf © üzerinde, m: s 'nahiyei ize m çizgisi, aşağıda elmacık kemerinin ile sınirhdir.” Bu arada kendilerine dünkü 40 te- rim ile bugünkü (karşılıkların dim. Bunlardan birkaçı şöyle idi: Klavaza | ateyahik p basın gehecei ola-| mıyan üz) Jirahik demir. | dikka ee ep toplama, ıplarımızın bedeli182595 | Şurga' ıncı Türk Dil ie törenle acıldı. medi. | insanlar safında yer almalar gere- lakin söyle bei Yağ Teknede amı Yer Allahım ver Bal bol yağımı a, gocuk Şiiri. disi yapıyon. Kendi kendin biçüli eler gama işe b bizim şiirimizin v bu olacaktır klar. im e kadar bir milli destani ii mani Gunkü henüz As e Acta dilinin ein inden kadi e ci e akal derle bir çocuk görmü, elindeki ce- ii iş, çeeviz, yaralanarak iğ ya, düş cuk “Cevi kara Güçtür â Şair bakam | mi bu söz ölçülü. Dek bunun güzel yonlara alır ve oy çık olarak ik de yafya — ir İm, (dilimizde yaşıyan ME imeleri olur olmaz karşılık- ia değiştirmeğe kalkmamalı, nesil- 'r arasındaki dil köprülerini bozma- islim mar a wn büyük bir kısmı da mi im içinden beğenme. kara (kesin öğrendim, ii yi meğer bu ge be Yimesi, Anadolu'da, kullamılırn in rahmet okut- irmek de kündür. Yeni Dil Kraayı calışma. rna başlarken ber cer aramağa yala Merida gredliğin düşünceleri -önemle le alınacaktır. Besim Atalay'ın konuşması Mira ml samimi ke Harlem Alar kürsüye geldi. Besim Atalay Çanakkale, 19 (Telefonla) — İlerdenberi bir dayanışma dermekiiz li Umarım ki Tİ arallayın çalışma | takviye te gülen hararsdl ve heyecanli yakınlık ve dostluk havası ba kanın 0 yine ir) ir gönüllüsü sıfatiyle silden beni beğ dakika dinlemenizi rica ederim diye- Geğei milletin varlığı nasıl kendisinden beleş naz doğmuş ise şiirleri- Da Jam; milletler yi kendi Bu iel nin güzel Kurültayına, Türk | mem rmemiş çocuklara bakma-, Bu gibi çocukların, zapan za- n birtakim ölçülü sözler çıkardık- ları ber zaman Rörülmüştür. Meselâ Ankara çocukları yağmur yağarken fasmı mahsulü olacağını, SAR-| Yüksek Demokrat. İkinci kame