25 Aralık 1943 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 5
ık sm pe i İm 23 TİYA'BRE OZEL YLARE >AY ES - Çorum'dan IRGAL - Gedikpaşa Osmanlı Sola e iü e gram ede ayası “Başta Şardağ - ii Oğuz Al gizli im: Eşref ÜREN ZILARDAN BAZILARI Bizim Antak- iler: Bedri Rahmi EYÜ- e m bülkkında. Namık ORKUN - Elen y Me ide yetro: Muhatdere, ÖZER. yatrosu! ERÇEK, : Selim Nüzhet No. 33 TİYANR © bab az Gi veline gelin - e kadar çıkmış olan ede- biyat tarla mizde tiyetre Meri göniermmeiği mevi- bir nevi olarak incelenmiye baş - lanması o tarihten sonradır. yolda bir çalışı undan sonradır ki, son lik fikir ha- a bu nevin de dikkate yenen bir geç- mişi bulunduğu meydana çıkmıya m a biçimi tiyatro eseri ya- niye Daylam: gali rupa biçimi bir sahne olmada, linde zapı suretleri ele geçmediği gibi inceden niceye tarif ve tasvli de henüz rast- Tanmamıştır i bunun gibi son zamanlarda tesbit edilip yayınlan- mâkta olan bazı “köy temsilleri” de köylerde m ihtiyacının es- ceden niceye tarif ve tasvir e kimse olmamıştır. Memleketimize gelen yabancılardan bazıları bi toplamıya, bazılarını zaptetmiye kalkışanlar olmuştur. iyatımızda ilk görülen ti- di Yasıdır. İlk tiyatro piyesimiz ile Bati inden gevrilmiz olan EA uda getiri ME in Sp şıp görüşme doğu bilmiyor yarışlarından irılmıştar. ur Bikem Eserlerin it de biraz sonra; ortaya çıkı Tamamla. gkememezi > a karı meseli” diye mda en çok yazı yazmış olan emi Tediye, b le anmamışi İNASİ bu piyesi yazdığı sıra- eni ni Beni yazılmış ii oynu bie sah- ne yoktu. arm şa- la arkin gelişi diye suç olarak Demek Jr teyoğlun. daki volar. merakımı anlatır. Şinasi'nin bu ilk denemesinden vonra. ikiet denemeye ku b Ali Haydar (1838 İli eneriyle a örneği vermek İstemiştir (1866). Fakat nazım di- Wnin köklü bir surette eskiye bağ- h Kel Pir #amayda LLM, sız olmuştu beraber e esrelere Ahmet Yetik Paşa ile Âli Bey başlamışlardır. Ahmet, Vefik Paşa batıda klâsik: bir okuma görmüştü, bunun meti- cesi sayılabilecek bir zevkle Mo üre'in piyesleri idi, Şinasi'de bile lan heves- yatı - a yiyenlerin ir Zât diye adını gizliye tr çıkardı, Vefik Paşa ile Âli Bey tiyat - e e m layışı &ser halime getirmiş kim- Selerdir. Vefik - Paşanın kendi Sonraları, bütün bu çalışmalarını “Molyer © Teretimesi" başlığiyle bastırdığı halde onu “yalnız bir “tercümeci,, olarak görmek ve © ikamde e esin Kendi kayankdakınn ar olan durumuna benzemekte oldu Bunu gösterir ar Ham. iğre a — Başa gbi Bai om de bu yazardan çok faydalandığı gö- m. daha yeni kurul - akn aşi sıralarda başlıyarak yatro edebiyatımıza ke iyii Randı 2 Meltireir. Oy » nı halde kitap şeklinde ba i Yazan: sessssssssasasız İ Muslata Hal ÖZÖN i mamış piyeslerinden başkaca Sah- de hakim (ie:Mteisin vol) Göip Hekim uçtu diye yeniden bir çe virmesi daha yapılmıştı Bkm) herif (George Dandin), İşhili Me: mo (Sganarelle) kitap olarak sılmıştır. LK kurulan sahneye, büyük bir medeniyet eseri sayarak erine amy akt vardır) leme büz. ve ince ol - mişi di ziya Tevfik, pek derin mamakla beraber bazı gözi İki karpı özel- uz bir kol sığmaz piyesiyle Hamdi (ken- a. yeğeni. tir) vi b İyem Enez ali n tiyatr kokmak deni ir ine Gepit. eserlerin basılmasına yol açı- çıkarılmıya iye öğrencilerin- genç olan . Mehmet Mustafa Hulüsi'nin rum- cadan dilimize çevirdikleri de bu zi ik eserleri gi mik Kemal'in Vatan yahut öiletre piyesi de yat düny - Cana köre sahne bi gil Raşit ile a evinin içinde tiyatro eser- a yanal sanal rm Saml, Recaizade Ekrem gibi yi başka alanlarda köne ni istermiş olanların yanında Bir tiyatro anlayışına sahip lar adaş vardır. Manastırlı Mehmet Rifat ile sonraları paşa olan Ha - san Bedrettin ufak bir tiyatro kü- tüpanesi sayılacak birçok eserler yumuş vap MübMe Serll lerdir. E belli başlı bir hikâye evi Jayamatığindğa hikâ- mın- ULUS TIYATROMUZUN KURULUŞU Beyoğlu'nda femsiller - Güllü Agop - Osmanlı Tiyafrosu IYATRO, şüphesiz Tanzima- tın bize benimsettiği yeni- İlklerin başında gelir. Daha evvel pa ile mir. CD za ik ei DA maya mav'lne, yanl orta oyununa, yale adr verilemez. . Tansimati min a ie seal dar ede adı sun Bir. tiyatrohane ca sonra Alem koymuş ad aş peytiyle tiyatro Ketimesinl Haa ül rk temailer vermiye er - uş ve tiyatroyu tiyatlarımız ara» a sokmuştur. “Basiret” gazet çıkmış olan bu satirlar Dalia pek gü - 22) ifade etmektedir: “Son asra ge- inciye kadar milletimizde tiyatro mefkut itleri iken medeniyeti ka - limemiz Avrupa medeniyetine mi kalip olmaya başlıyalıdan beri bu fikir dahi hasıl olmuş ve Asya me- deniyetinin teşkil edebildiği Kara - göz ve orta oyunlarının Avrupa medeniyetçesi tiyatro olduğu an- laşılmış bulunmakla bu fikir büyü- dahi eylemiştir.” Bu hususta tafsilât vermeden evvel kısaca İstanbul'da en önce ti- ro faaliyetine sahne olan Bey buna Hiyakağım sağ başladığı. 'k faydalı “olabilir. irmak bali siri MAL ftenklerin bazı kıylükalleri vukuu melhuzattan düğü. EYOĞLU'nun bu fik tiyat - ir alıy adile yap üz olduğundan, sü Biliş unda bir b alna dip İlya 3 ye getirtmiş olduğ, eee. senesini ve tu oyunları çıkar > ak niyetinde olduğu” da bilin * ektedir. Bunları müteakiben Na- ım ve Manas tiyatroları faaliyet: geçmiştir. İşte Beyoğlunda tiyatron iyeti, Görülüyor ki Tanz rimetn lan ve ghrp #ehirlerine gikisedş olanlarımıza, tiyatroyu tamtan bir Selim Nüzhet GERCEK a -ansız olmuştur. Sonra da birçok kişi onu eee iştir. çare olarak lütuf ve himmet er - babından Keork Efendi Zade Ka - rabet in terelime etmiş ol- Pervez akran tape. ipa ede — riz” v yn yanl pa 081 ii kalarak öiretmekte; Ca Se oyun güz ran terakkisinii çok bağl olduğu- m zn mamak imtiyazı verildi. GUM Arop'un teşebbüsü her sene biraz daha muvaffakıyet ka - andı. Türkçe oynanan piyeslerin tayın nı goğaldı. umman müh ali Onam “Terakki” gazete- is Günlü Agop taratın. ir alâkayla karşılan - diğım gösteren bir ilân neşret mektedir. Aynen alıyorum: “Mev. simi şitada Türkçe olarak Dersaa- dette Gedikpaşa tiyatrosunda ko- medya, dram ve trajedya gibi ti - yatro oyunları lr Step olu kim. panya tevsi etmek müstait cu arm lan on da kâin kıraathaneye müracaat ey- lemeleri; bir de icra olunmak üze- re oyun tertip ve tanzim etmiş 0- lan zevata dahi yapmış oldukları ei e e hex olünğu tile hentai da hasılat on tefrik ve vi le misillâ ze - i direktörl ii görüşmek ü- Besin yam le buyurmaları ilân olunur.” KTÖR olarak Güllü Agobun 'âvetine ancak İsmali Hak- kârın “Müzikal kı adi — bir sanatkârın Homayali daniel Mk âylel ettiğini tahkik edebildim. İlimde © Gür Agobun dâ- vetine en et bet edenlerden Dea belki. rimel, Be Bey ol Âli Bey on iyatrosu- tiyaı na yalnız; nar vermekle kalmadi, Güllü Agoba bilfül yardımla bu yünleri peni e geçmeye çar iii > mi der tee fuz dersi vermeye başladı. 1870 senesi Güllü Agop tiyatro- su şimdiye kadar sarfettiği gay - retlerin mükâf; mâna - yeis akı ştur.” ler, çe tiyat- To halkın itiyadı arasma karış - maktayaı. Bazı vükelâ da tiyat - va Eöimiye başlamış, rağbet ki günün birinde - 1876 ut 1876 - tam tarihi he - Y AZIK olarak tesbit edem. nüz kati Ahmet Mithat Bfehdinin “ nleri”" a: e iyatrosunun kısaca tarihçesi. Son söz olarak bir nok- taya, daha, işaret edeyim, Ötede NE aş el Türkçe temsiller verilmiş ol - duğunu okumuş olanlar belki on- la Kez taacclibet- ençleri tarafı çe bir temeli” verilmiştir. Ve belki bunlar gibi münferit bir iki teşeb- ve daha yapılmığır. Fakat bik kadar münferit ve arkası inişe eb ai Xi bir baş- Güna an tepebbüsü de, Bufe başlanır uğ Gila A gop işli di tuttuğundan muvaffak Ri © bütün mâ - Basiyle tiyatromuzun bânisidir. nden bugüne doğru Türk tiyatrosu Mr ür yün gr ran yk nani Üiğmiş İle kazandırmağı ön plâna ları alma- ii . ema ya Meşri itlyetine kadar geçen gen Bir vi halan Ermeni elinde bocalayıp duran sahne, ürik reji yatiizmmc tir; 1908 den sonraki yıllarda. da yazılmış hikâye” olarak orta- ya uştır. Artık kitap ola- vak çıkartılan piyesler sehnede Ke i Sahne ya eskiden lmışlar veya yeniden kendisi Te bi ile içendini idare e- diyor e kaygısı böylece bir lm le Me, iye nn bi rürmi mili Ken alin eğ e yazış tai mlimigak gepmiee tayiitleri büyük da birkaç gülünç aklı er çoğu acıklı olmıya özenilmiş şeyidir. e e — de tiyatro > eş 18716 ; değildir. ei aten ann yeni çevrilmiş” olan bu nin ye İnhisar imtiyazı m e iye nilik yapmak istiyen” ve ula, kendi “zihinlerine doğan” şekilde değiştirerek türlü adlarla tekraret- miye başlarlar. Böylece gerekli şartları düşünülmiyerek, * birkaç ateşli insanın çalışmasiyle başlı - yan sahne ve sahne edebiyatı çok İn sayılacak bir zaman parla 5 ıktan sonra, bazı artıklar bir: aral e sigisi le Namı al'in piyes ri Kiz Şemse Sami - in Besa'sı tekrarlandığı gibi is - Hâlen aalatmıya, galşan veya arşı uğraşmayı canla. ayfadal MİN ilk yılında İstanbul gönen yani e demeleri ağıla, umumi harbin, mütarekenin "ela. Ketli yıllarında darmadağın. ol *Darülbedayi"i derleyip topliyarak yeni bir » e halinde dirilt- mek arzu Ama ortada eski “Dartibedayil. Osmani” dan inip. sanatkarlara Ada, ba ME 8 çalışm dırlar. 1923 ten 1926 yılına kadar bir türlü bir araya gelip Belediye ile tam bir anlaşmaya varamıyan MAM nr Mi Sparii faydalı az bes altinda ilk Şehir iyirosu. kuruyorlar. “Darülelhan” Ja üessese, “Darülbe- muhafaza ederek, ilk untazam temsillerine, eski Ode- on tiyatrosunda 14 sonteşrin 128 akşamı, Kır Çiçeği adlı adapte bir ia başlıyor. Bu tarih tiyatro- uz Için bir dönüm noktası olmuş- le Tepebaşı tiyatrosuna ta e Rus dönen Muhsin Ertuğrul ve inetli Neyire Neyir'in iltihakiyle yay kuvvetlenerek faaliyeti- dev Muhsin Ertuğ. yutun bilgili, gerine idâresine elim edilen bu salmenin gz ze O:4UZA DAİR örnek gösteril spin kavuştuğunu attim imei gelmeli people kr de fa olarak büyük bir eser, o zaman için mümkü olan bütün gayretler sarfedilerek © sahneye © Konuyı lamlet, O. tarihte hiç bir e nasip olmıyan bir rağbet kazana- Hamlet temsilleri UZUN yakın tarihinde mi ir yer tu- tar, Bu temsil, dekor ve Kostüm- Hamlet temsili! e mari le tutan Talât, sekiz ra, ay. m sahnede, güme pölümi öyrüya cak kadar ir işi. len sonra görüheleyin. iğ bir. makine gil başı, ilktoşrinin ilk günü perdesi ni açarak, nisan ayma kadar mul tazam temsiller verdiğini, telif adapte, terellme, birçok değerli e serler o oynadığım;. bu eserlerin sahneye konmasında © zamana ka dar tiyalramuzda görülmemiş bir takım yenilikler meydana getir- diğini, istidatlı birçök gençler ye- tiğirnğe Kaşadığım gok çeşitli ve verimli ay en dikkate değer olaylar üzeri de durarak, kısaca göz Alde Zihni ilk defa, Rükni Üzen çekiyor. gene Vedat Ne- Bunları. dlm'in Hayvan, fikri yedi, Cev- det Kiydeşt'in Zersine Akan Nehir, LÜTFİ AY Musahipzade CelâTin ii i i ; 21 Refik m i di ni ; i e
