4 Aralık 1943 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 5

S4 p 7 —. Önümüzdeki haftalarda bu DIDER Aktörlük hakkında aykırı düşünceler ROT Prot. Sabri zat | Siyavuşgil Maarif Vekli ei e e FİYA KURUŞ 2EL SA TİYATRO ÖZEL SA YISE, sayfalarda igin No. 31 M OD ULUS RN TİYATRODA Aktörün Lane I i t d h ATI büyük aktörler he- . VE ME ekli hakkın gerçek tiyatroyu tiyatronun bü. ... tüniyle meydana çıkarmıya uğ, a . . ,e nların en ileri gelenlerinden biri va, geçmezdi gu ” x e yiz ve Yezi m sata e e ATRO sanı olan Gordi ig her şeyde hailedilemiyerek o a Gi ir 19 1 vel, aktörün kösemeni takibeden TER 7 7 9 gelen peyklerden Maret; |, İl Ne e yarak ze a e, bulun fat Lana yaratıcı kudretten j sürüdeki koyundat ziyade, bulun- penne imei akar YAZAN İN rr ger mem plaka ram azli çok ap Many Dezmyacak mm ale NAHİD SIRRI ÖRİK dınlatacak olan maddi va- üni kimisi Kerierin m ularl kadar makiyaj yapar (o gözlerine Male her . yecan vererek mi konuşması iea- Sitaların başında dekor gelir. Ro- irliğiyle çıkacak pnnatı geleceğin kaşlarını kendi marifetlerini daha manın ber: lde li ekili bm le Je anma nda göre tay ne ise anına gerçek tiyatrosu diye tamtmıya ziyade meydana çıkarabilecek giz yi görsen orkestra | de pianakyaprla arkadaşlarına vE- © eki sevgilisinin muhte üzerinde de dekor Suuf Kemal YETKİN g “in ünün tiyatrosu en xy. Eller Gizmiye dikkat © ederlerdi. gibidir. Orkestra, şefin düzenleyici | evki çocuk olduğumuz sırada ye Sr li şahısların, ee zaar m gi Bunlar için eseri tetkik etmiye de o ve yaratıcı işaretleriyle nasl ©0- | giştük, e Koyu bir ermeni e gevre ile tamamlandıkları, bu çı KR k sözünden &n büyük rolüne VA- © her zaman lüzum yoktu. kraliçe © gün Yaşıyor yata da reji. | vesinden başka on basit geyleri de nin tasviri ile anlaşıldıkları, b kilimi e) sne a paya e a kan b n her yerde rün emriyle öylece yaşamalı, onun | fevkalâde tumturaklı biz ede ile imi yedin p kadar Ganlı ve ayrilmak | VI tammaktedir; vol bir tepe | eni me kalma öter sama en yükmek Mü eek ye e A yi yi yr mama day el, gin yn taha 86s, aynı © noktasına çıkıp, gösterdiği yerde | nin'taamlarının hazır y e e m A Selin iinde geçen |; sanmeğilen bie vpeilg; lonseli, iyolası, kemam birbiri- bir konuşma, bir süküt, başka | başından sonuna kadar çenesidur. at ainekilamn derde GUR bir çevre içinde farklı akisler | mıyan bir diktatör, aynı derecede korir ; döneri ile ebleh GE dırır. Tiyatro, unsurları bi- | mühimdir, hattâ eli tepsili uşak, abdi Si üne yle: © örlçiamacime ME liz tmdlir; on apk kore Kor 2 | mecburyelimlei Süme emi dek m e e a em seye manzaralı bez gibi, - : ii di y yi inde “a sanı sanatçının harcı değildi, el « Süsol ye sahneye öylece ko” tüm. mobliya, söz, hareket, mi | Toldride bir sen özelini Mice Hk ap, © edi aze şeyler çalar, fa- ulm mik, musiki gibi * unsurlarından | par ve bütün eser bu en ma Şi are ile kamil < ket bakm in ARADA LD eri tasvirlerin hareketli, de. £ Difİnin değişmesiyle tesir derhal | volabilir. Halbuki büyük aktörler | Meyzularını hep halkın üzerinde £ uyamazdı, kendi başına ve kendi a ia adan e li e ey yapm ski cambazlıklar keyfine göre çalışmış bir viyolo- — vu kıyaslamanın , ını tekrarlıyabilecekleri şeylerden © nistin orkestrayı hiçe sayıp sırtı - nt ii ima mem m “amin m çimi Dö ii EK e o bü; ski a r, tabint ir ai yeni © şefe dönerek kendi arzusuna göre ba - a ye sine md pr valla m ll, Dag m çalma imkan man e: | e rn gal m e e eşin leri yaya başl arkana bile lar ng ve beya marifet. zelklerle Golu sanatı yek amlarmın hasır olduğum” ye eçirm: le : : # iyle tabloyu eserip beceriverirler. diğer den korkusunu vi ye hai Alp m devirde rejisörün vazifesi bü- zl me duan hami, 2 ir omam alarmak gir yök, ğü enn yer ŞA akn üye apak | de İle nk ebeymel ir ki bu talkdinde piyene şi gine getirmek, Püyük Sai â e İn e a ear aim har Kapa ae meydana © Kin üzerinde İyi bir tesir yaptı türleri yeten "vir rejisör de arya olduğunu kabul edine, onun uk bri ola ağı iğ İMAL SİNA yuh ie yekli arasında b e rain erme DAİMA Kl OYA. ke meme hayatın t ayni olma- a ai e RE Sareket ve sözlerime geki düzen £ ©Jmlelere aynı imiş çıkışı, hareket. © gibi hattâ ondan çok dahı sını ve le tıpkı hayatta e Birak ve aleme gk len Ale ay MAŞA pip yala e ykm 0 A mr şi br pe de o. ceberutu takınmakla zat ve mükemel çıkabilmesi için, en | mek pek mantıki bir şeydir tan, ökkati dağıtmaktan baş een. metin oluğu aş du Dayak görün saf ve ma, çk akyl Mi meki, bee oktaaç Kadar Mr eye yaramaz. Renlitnin yamız — Şevre bir kere görül rifetlerizi bek. süt Ale ein ea emek ie b 3 bii nl Ege ara leme dışı değil bir de içi vardır. Eşya- o dinlemiye koyuldu iza sün - | başaracağı eni ak ri m ş İşe, Giie mak ğin asmararbuk amekk gereği rek maddi tarafın ehemi 4. | onun bir v imiş ayfa sayfa Çi Şili pim dele lir ie İşte bugünkü tiyatro dünyasın- eline Her halde piyesin de, ül r, Pİ © Rİ küçültmek eterlr. Şi kk Hİ, gesi k, gene bir işare- » da, bir zamanlar beyaz ve tek de, tablonun da hâyaktan tefsirle mümkündür. Dekor, pl Şüpi rar ettiği gün iflâs etmiş demi yeste olanların, olup bitenlerin (o yatrodi metindir. Fakat bir | tiyle m tiradları | sıraya de klan ibaret olan sahne ışıkları | rastgele alınmış birer olduk- gözle görülmiyen taraflarını gös- £ Sahne ünadınn ei ela a bir şey düşünmez- yerine alâimisemanın & bütün | larını kabul etmiyelim; sanatçının tin her yemez. Metin bir | a. 0 nisbet (proportion) Zirminel aşrın metin tiyakre. renklerini ayrı ayrı besmele May ve Ka termeli, daha doğrusu telkin şe, Hdi a AE yi ŞADARI | mink (hamile) gin geyler be. O m, her amnabı ince inen mebenk Ç danayı YE huelere aktörün. çıkarılıp Kara zl bis mevzuu olamazdı, ni Ni a ele Bareketin ia parçaları birer ham bni deni mühim şey tesir (ef, iyimi © © dünyanın en güzel tiyatre sanatı o veli çevirerek iğ özüne madde, deği mahrum birer sükün mıntakası ee yül in. tesiri © örn ermiştir. Bundan ev- — ve görüşüne bile hâkim oli tah Bunu kere 4 o mmtakaya artık kel. yük aktörlerinden çoğu vii iran yaratıcı yoktu; Jisörün © sanat yea tasdik edince ve bu suretle tiyat- Sri ve bütün bunlar piyesin ruhu- mü dağ renk, çizgi, şekil, ışık eye çıkarken makyajla yü” On İyatrosu. gelişi muştur. O da ressam gibi tablo; ro eserinin de mutlaka muh aksettiröen bir düzene tabi tu- siki gibi unsurların hususi | zünü değişti Yizum bile gi gine ME uş bir kalaba sunun, kompozitör gibi bestesinin, | sanatiyle nizam altına konması one raki götümmenili.. ozer | neseli Mn ee e Mİ amam ene mimar gibi bi- | icabeden bir hayat olduğu bu vasıtalarla oruhlarımı. | Mile Mars'ı görmiye gelmişti zilivermesinden k yal .— e öyle > teslim ca, her gün i ÖRÜLÜYOR ki dekor Ve © za süzülür. Büyük tiyatro eserle. | madıkları eseri değil. Büyük kör. © etretindakiarl Di Ng alam lünyasında gerçek tanrı | konuştu dille, çok ne | ey MlAkayı gile ve ba yi da söyl ik | itin coğu zaten bembeyaz mk a. — di; küçük yıldrlara bakan. yok ge va iradeli düşünücü ve ya- | dendiğine ehemmiyet bile yerme - opliyacak lerdir. “Rejisör, | tında her tarafı görülen yüzleri değildi, fakat onun sözü de büyük © ratıcı insanlı den biribirini. Yalar erimi piyesin alindi iğ in in hunu büt ginliği ile duyma iz Dürüm i ölçülmüş ve her sözü yerli cak ei edici enkleis VE lattığı tte yerine konmuş bir lisan ile, önce- göklere iron edimi. olmalidir... Kere rare ef emiş ibedilmiş bir pllna wy- Bunun güzel bir era ler dalma, sahneye gun konuştuğunu da kabul etmek Pitoef, Hamlet için hazırladığı de yonulmalariyle çok şeyler kaza tabii bir netice olacaktır. O halde rlarla vermişti. Kurşuni VE nacak olan eserleri aramışlardır. elden. tertibedi yah renkler dramı bir matem ha. (Talk ce ea hakkı üzerindeki ile dolduruyordu. ani seli iz ii sirt vi Se elma, di bie bek miş bir pi tâyin w vası ik, © Du ancak sahnede Jean - al Kostümler de biçimleri ve renk- © | da imkânları içinde ruhlara | düşünceleri kısaca gözden geçir- benii BARRAULI İ ağacın, ucsuz bucaksız bir Ok- İl kendisine ezberletilmiş 8 er leri ile tiyatro eserinin havasi Mekin Shakespeare e. | mek istiyenlere, bilhassa aşağı- yanus'un veya sobanın o yanmda konuştuğumuz yaratan dekorun zaruri unsurlar: ,, yi. daki şu altı eseri tavsiye ederim: Çeviren: pinekliyen bir kedinin sensizliği Mömeşulağimı Mani 0sz, beni dar, Streyeiki, Bernard. Zümmerim “eyer tiyatroda La Pottigwe: Aristote : bile, “muhayyelesi geniş olan bir İ| etmek; haksız ve yanlış bir fikir © vali nü bu roours: Cert kimsenin und - k zaralı apoiyon) > aa © çene piyale is olumyan kendi | | Zet Wo dücoue: Germetle o | Şimasi Nahit BERKER | kimsen mezarına az cox ceran | panni nemen : va şahuslarda > kurşundan başına bir dünya değil, aksine pi- La ek e la sole et daş m 3) Gü halbuki insan iç askerlerin hali vardı. Böylece har o Yest hun dışarda bir deva Sİ azohincs de thdatre: Nicolas Se (tekrar okudum. Fakat me yal bunl ısmı. aşılmış, diğer 'NCAK, sözleri kadar söyle Ka tesir eden bir safdillik, bir ma- — Midir. Bir tiyatro eserinin temel < pain Bu eser Louis Joyvet (söyliyeyim, biraz çekinerek. bir kısmı da, olanüstü biref mef- ii de hakikatten enik sumluk havası yaratılmış Oluyor; dı İçel ve iple ile küçük ğ aratından meydana çıkarılmış , (o Ne aynı satırların altlarını çiz - O humdur. da, herkesçe bilinen ( hayattan ayrılan Beyiroi kendini çocuk (hissediyor ( bütün unsurlar rejisörün yaratıcı Ş dim, gene aynı paragrafların yı “ruhilik - animisme” hâdisesidir. meüe ayrılış ve ig om ie < yeri gocuk raflari el kavrayın içinde biir ve ese- elik e Gri İki, anna ettim. Ve gene aj Böyle bir mizag, tiyatronun ye ri url nimslyordu.” rin-rülinik ERMEK Çrş VAR Le thatre et son double: An. (tesiri hissettim. Kitaptan, bu se- © kapalı ve yeraltı âlemi ile temi N İşte böyle, bir dekor perdenin O Galışırlar. İşte tiy: are bei tökin md. fer al lers belki de biraz © geçer geçmez, derhal ürkekleştik- birl ? Burada da ilâve daha tesirli oldu. Ki klkalarından itibaren: piye- Sizi haze KE Gordon Cralg'in Z'Art du th&- & re susi havasını derhal yara - (düzenli bütünün lr arera Mm. —. da Fransız. O ten faydalıdır. Insanı öncel ır ve seyircilerin hâtıra ve hayal: — bağlıdır ve dekor bü düzeni Sa olarak çıkmıştır. O zamanlar, © beye düşürüyor. Sonra doğru yolu leriyle sürekli surette zenginleşe- © rılmaz baş un: Sahnenin EN vanda vaa lduğu için, gönteriyor. tikçe de piyesi li olaki ei — rek, zenginleştikçe de Diy. kitabın bulunması çok. güç bir dınlatarak büyük bir dinami imkânları birleşip Kaymaşmazlar. | evraka sen gülenie yenid Şunu en ilâve edel >> kazanır ve piyesle e gelişir... sa, — m tam > yayınlanmış * bulunmaktadır ki, ( dinini Gi ne bütün Ocak cemiyet içinde katlanabilir. ( yan derinlikler koyarak bu küçük Piyesle, dekor, kostüm ve eşyanın sg ka ve bu, genç tiyatro sanatkârları için öğütlerde, emret yeni > 'endi kusur © ve lerini, İ zolü di 1 da Ne ara - atının. ie z Bem hatta varmak emeinslerinin şahsında aradıl Vic ee çok büyük bir iyiliktir. a > ” sinda ol Victor sürekli bir alp verme, bir : Ben, Gari Dalin aşkına, tiyatronun ha- ne hayatınâ karşı olan merak | gece ve si da talebe iken, glikemmel hr Ze ür iy Büy olun, şöyle hareket o ve hevesi gelişir. lugo'nun aldanım; “Le Hair olam b edin!” geçenlerde bana “—.., onun | s'amuse” piyesindeki söz paz e ti Elle est morte — O öldü) de - GI SENOGRAFYA okumamızı tat * “Ricalarımı dinleyiniz. vaya. mi — is Ti kalmamıştı. Ben şahsen, kita- Para - mekten ibaret bulunan bir rol var- malin ve bir'daha da ya, dan yana yan çizin, şöhret nedir i a olan bir mizacın her Şey- Ü gır. Bu rolü aktörün lan ayırmadım. » “Kusursuz (Dilme i gelin, gösterişten wvel EVLENMEĞE ihtiyacı | Tİ lun ki bun le bir miz: klu- HAR ir tiyatro sanatk rehberi” o çekinin. Emin ol ir. Beyi aç çocul İZİM, Fransızca (decorer) fi- “ olan bu kitap benim için, içtiğim £ Sonra, tiyatronun bütün bir £ undan itibaren, askerlerin geçti- mıştır. uhayyel alk- ilinde a gn ei keli- be ie 2 olmuştu. Bir. O mekanizmasını öğrenmiş olacak. (ini görse, anasım, bal evi- İ tör Co öldü piyeste- menin yardımı e ük eli çok bölümlerin yukardan aşağı — Sm Şu halde, e düşen A map, Salar pepe ie ün hikmet ve felsefeyi top- «İstediğimiz. (sahne dikme) — ezbere biliyordum. O devirde, vazife, oğan ali m ea de em Ü- Kibi yanlış bir mânada kullanılıp en di, <ığarlarinnk , makineden © sonunda a e itiyor. Saki süslermâk mâni LEVENDOĞLU ayarında aran Ge pe öç BOMGJO kadar hepa memlen im başlan KEY Sana tari > 0 gelen (sahne dekorasyonu) teri üstakin Sayek. eye tetkik etmektir. O zaman - lerinde kendilerin. ları rejlsğ, ul etmeme - bi, sırf sahneye mahsus Di sana BüŞ NE a — gerçek ir yeis. im m ie ma ri ana me sinden dolayı in ziyan edil- tn mevcudiyetini — bildirmekter vi © — caksımız ve be ir sevi. o banın bulacağı çocuk, olim eye, Bi sek zak. Halki bugün sahne far çrelmi atmış, şektini yöretmş oL |, ed Ür Di Geni RİA e an küçük ban tanlerbrlpı Mak b özle aliyetini kendine mevzu edi A man, bu kadar ar iyi sevdalıla- doğuşundanberi tiyatro sanatı ile de da görki melis İl e e ii samimiyet ve gerkatle dare" 0- nda apk “bu gocuk gibidişer, | Himat bir mahitik değildir. Böyle beral işen beynelmilel mâNâ- © yın mevzuu ve vazifesi | sadece e vii tk dolaşıp, © ilet ağ e olup, aynı e Küçük rollerin aktörleri kendi ken- da bir sahne sanati mevcuttur. sahne üzerine kurulan muvakkat İ Çezel şmayı yer yer yaydı- Ne mi ki, bire conuşur, aynı şekilde dilerine hayali bir piyes nizamı Bu sahne teknik ve estetiğine © mekânları hazırlamak değildir. OĞ gın biliyorduk; hiç bir yerde u- aktığı Si akt bir yakla lar mer ei mi tabiattan ta- tüyatro #anatınmı Ve “bü * — bütün bir sahne âl kı 8 İÖ zun müddet kalmıyor, kitabı ise, ie ölüm nil incelediği za- Bu da, “muhite uymak - mi- betle sahı atının da beşiği 6- , mevzu alan bir sidir. geçmişi hem de geleceği tat- bütün bu öğütlerin çok de- (o metisme” dir. Seviyorum, sevdi- yaa li pe Si lan eski Yunanda, (skenografya) (o Hattâ denebilir ki tiyatro lecek çaptaydı. Craig, mev- yerine —— imediğini — İm şeyin tâ kendisi olunciya ka- e ye z denilirdi. Aktör yeri demek ola in metinden, aktörün çalışma- İ çut veya deği ui “dik DM anlaşılmadığını dar onunla tekvücut olu) bal a ve ifratlara - (ekene) ile çizmek, yapmak, dü- © sından geri kalan bütün te” ettirmiştir. Kezi sene © mecburiyetinde kalır, ikimiz ancak, TEK Ee zenlemek mânalarına gelen (&raf- (oyar senografyı me sonra, M. Gordon Craig'le Bu da, kendisini tiyatroya İde yoruz. “Animisme ve mimâ İl yim muvaffak için ve bü- ya) kelimelerinden terekkübeden © yildir. mak fırsatını elde ettiğim zaman, Oo miş olanların ve hattâ tiyat tisme tiyatronun iki memesiğii yük heyecanlar amam in için oy- Ke ere tabirini, v kullar parçacık olsun hayret ettiği- ( sayesinde yaşıyanların bile Si Böyle bir mizaç, e manın, Sofoeles olduğunu Aristo CAK xvı nci asırda pers İ* e eminim. Onun “sahneye çıkı © ış bir anlayışa kurban gitmele - | tan sonra, bü imanları şah. | 7008: Piyesin z söylemiştir. Ta yi pi birdenbire gelişe- ıda”, belirli bir merak ve ağ- :lmektedir. yan- topl ıbolik mefhu- ri olmasına Meğek yoktur. sendemi yek el. KEDİ unda büyük Yeni. $ zn kulaklarıma vardır. a miele İle m seyirci kütlesini keşfe. | Meselâ son asırdaki büyük aktör. yaratma demektir. Zaten iler Haaa melik imei lum. Kitabi yatro mesleğini seçtikleri — der. O sevebilir; yeniden kurul: İİ lerin en büyükler biri sayı - iletler o aynı kelimenli fr e yu yenili tesi- Ü zam; ,erimde bıraktığı O anda vukua gelmel ekte! Bu gibi o muş olan bu suni hayatın içinde İ lan Lucien Gultry'nin sesi güzel lâtince telâffuzunu alarak bu inde | ve perspektifi sah- Ü Çosir ve biraz da Shakespeare'in © kimselerde yanlış görüş ve düşün. ta senografya diyorlar. neye tabi ederek (sahne içinde Ü yardımı ile, onun şahsında “sa eden başka hiç bir şey yoktur. gün, sahne üzerine kurul ai sahneler yapmak) işini de rın kukla-üstü” bir örneği © Onların, gedik mesleğinde Bicee lı panoları kasteden dekor ke- almıştır. ni gördüm. Yerinde bir boy bos. 'rar kılma” başlıca © © Hmesinden anlaşı ir Dereye gn olan Fie- İ Mizah ve tecesstisü paylaşan genç | şu bye si m sahne faaliyeti mevcut değilke mi ressam Accolti aynı za- ları, Harikulâde itina göste- kere hayal ile yaşamak is senografya mevcuttu. Ve tiyat bir seni e Se PİCİ kümiş bir giyiniş, Tılsmh bir temektedirlr. Sanatı ile beraber tekâmüle gider- tiyatro ve sahne mimarı gl baston. top üntünde yürüyor - — Telmee lerinde büyük bir na en elverişli mekânı ha. (o Pek tabii olarak, düz satıhlar muş gibi bir canlılık, Kibar, asil yer imei. zarlamakla meşguldü. İşte we - rinde derinlikler göstermek ia ve bilyiik bir centilmenin şaşaalı eni olan bir m büyük kolaylıklar veren bu mp ak 7 Yl 0 ai şeyleri nografyamın bu ilk devirlerdeki a raştırmaları, bize bugünkü tiyat- Sayfada “canlı, birer varlık olarak