26 Eylül 1943 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2

ATATÜRK ' Birinci Dil bir yıl önce bugün, Dol- çe Sarayında Birin- bir devrim atılışım canlı - mak lmuştu. Tarihin eşini yazamadığı o Bü- yük , Yaratıcıda, dünün boş var. iş ve çalışma İstediği o kadar dl ki bam Güm döşeğinde bile unutmadı. Kurtulmadığı hasta lığınla bakmak için gelen büyük a ven bir çay verilmek iste- ; ği aman: 26 eyldi 1932 pazartesi günü, a ye ğtkyanı deniz ta- daki bahçe, bir yulünanlar “tiirsa bin Kişilik Dir. kalabalık, Salonun açılmasını bekliyordu. ATATÜRK, yurdun ve ulusun m Kalabalık 1ona girip Helene, ayrılan yerde göründü. Büyük saygı ve sevgi alkışları ile karşı. dand, © fi AN DİLMEN Kurulu takımiyle ATA: sofrasında bulunuyordu. Yeni ve İ.. Necmi Gece ir hatim Ki 6 107 ya mer İstanbul'un kur- tulüş gi 19 e tün af miz - ücdim - MEL A ğusi Bayramına haiişii eyi ara da 5 ikteşrimi © İstanbubun yldömli imüne bağlıyan gecede 60- ma ermiş bulun Fışkırmış gibi duran kaşların altında bakılmağa kıyılamaz ma: vi gözler parladı: tosaduf, Efendi Pie devrimine tos Mi Kurultayında — Sahi, ne tuhaf - dedi de önceden düşünüp almiş eğildim. Her halde bu SR ii lerimizin hayırlı ve füydah o cağınâ bir alamettir. gere vi Gear Kayar ii vi A. ver pi Koi ilk oki teme); göçen iyi Türk Dil Kurultayının. Sarı iş #öylevinin yildönü - gi örtesi gününe düşmesi de ne bu tesadüflerdendir. * Dil bayramını büyük” döğeri, Türkiye Cumhuriyetinin “yeni | ni- Zamı altında, dili yalm ae deği en eri dl i bütün zenginlikler ve ince an- ita AMELE de canlan- unun © gün açılmış ol- ik TA TATÜR' pdirönn Kabri lir ür dünü, bugün bütün Türk gön ikin gidiş yolu olarak görmek- 1 m vr vay —2— | HALKEVLERİ | ER Dilimize tekrar iii ei kavuştuğumuz köy gezileri Kuşadası, (Hususi) — Halkoda- muz şehir Talibi binasına taptamış, yeni binasında çalışmalarına başla Biyer. gün ml Sam İlmize tekrar kavuştuğum iz gü olay münevver ve temiz vatan- bayrami yoruz. Kültür ayet kale adar, dar fxetida büyüt bir Bevlüş doz Dumlupınar kadar büyük bir ka. | gurmu$tar. eri dex eli Halkodamız Sovucak, Caferli, Da vutlar, Güzelçamlı köylerine: gide - n gö ın kon e hi dalar. ayine eilerek iri ve - rilmiştir. Bu geziye Kız Dil bayramına ii: pi Ya ile biz e al mv gerin 3 İtin yünde bir das” açılın e e Te iz ağ ararlar. Hülkodas ii ik Zindan bir Şii Böylemiş, Hüseyin eki İirlr sone. esirfirağ, oldum me unasramı duyunc seneyi yarını yıl'yapamaz mıyız” wi cevabı v dahı rine Elmalı Halketinin çektir, çeşitli galışmaları demiş. Ustak. gü cevabı yetmiş yag yerime yl demek Aİ gmat, “Çiemasi) > Halkevimiz zam, arz bumu : v it. çalı Talieyin Sheet: “Peki, ban Yirmi . ağ e pi Yü esirfiraş oldum inledim; diye- mez misiniz?“ Üstat heksever - “Şimdi düdük 12 ti Siyasalbil, okulu talebele - rinden Hüseyin “Avdpenie'in Gahsilin w aya: ime ie la yap- İstani çar Hu - mii biz olduk!” demi sayıyı anlatmak | aylığa nimf 48 all Karam Dil devrimimiz ve yeni terimlerimi z üzerine BİRKAÇ SÖZ Yazan: İLLERİ m ikna getiren rın başl 7 mii meme sayısız yani lari Dee b başka bir şey değildir. Igil dehası, sonu gelmez sayıla- bifer ses İşaretiyle ni birlikleri, onh Yarı milyon, milyar gibi iş beş on büyük sayıyı adlandı- , bunlarla bileşmelör yaparak dar için de, aralarındaki anlam il- ilerine göre, birbirine birer ya ii işaretleriyle karşılan ak şeklinde uygun ve mantıklı birtakim adlandırma kuralları koy- Dr. Mehmet Ali AĞAKAY bulunurlar. Böylece MK öne Kohüşanları kendi çevre- sinde ğer hususunda taşıdı- kı yüne ık vasıf dolayısiyle ulusla- getiren lerin üetünde vir yel dar ki dilini veya iler sal İran Bir ulus silâhmı Ka; id tir, bk id Başkanımızın “Dil me- selesi bizim için kap müdofan | meselesidir” sözü bir an hatırdan çıkarılmaması bir Rakikatın deyimin. dillerine, le dâğil de, kenütle ye oldı gibi ancak içgüdüleriyle bağlı kal. maları, ulusçüluk” duygularının ğemiğei gazi gratinda şöyle di Türk Dü iy da Yöriüimisien. ii “taşarak kutlarız. Kurultay, diği alan idealist feami heyecam ve yarn ralli. gü aşanlar me metlar . Kurultayın “dileklerini yerine getirmel ei “elinden gelen her hismeti yap - “mak Hükümet me ça “tandaş için Dir. şeref olacaktır., : Kurultayın ikinci günü, ATA- “TÜRK'ün tina bir. yabancı Gia yor, nişi Amerika'dan RK em e ee mı yeni rs bulun. dünya savaşı şim. Mi Sayarmştur; igin. kalan Jai İni dakikaya kadar 1 de Avüsfurak yem Bir rağ Devletler ke erinin başkomutanı olan Gene Mac Arthur. Kurultayın sürdüği end ayi ulusal atılışlarda hi gu ü on bir gün oluyordu. O gün almiş başlıca tez pleri 1 Kurultay hazırlık kurulu üyeleri sofraya çağrılıyor, sona eren gü- nün ve ertesi lantının. konuları luruluyordu. Dört yıl önce alfabe devrimi i- gin çalışılırken, bir yıl evvelisi Tarih Ki ken ma- sıl büyük ve bir he ortalığı sarmış ise, o sırada da YAZ. uzlaştırıcı en canlı yolu buluyor, şi ik bir irade hamlesiyle başla- : büyük işi yürütmek için uğ-. taşıyordu. © , * 5. X; 1932 de Kurultay sona er- eği en rene alete a pr sa ladığımız yüzlerce şeklin anlat- tığı kavramlar birbirinden ır. Bu kı için, il bize tek bir kökü sayılı eklerle çeşiti ek gibi kolay bir karşılamı emi bir iş “olm. teneğini vermiş oldu- hamal elere gu. Ml yak Deki Eu ESELA bir Arap çocuğu k di dilinin kelime Kalpar anâ kucağında öğrenmiş bulündu- lan kitaj, kütüp, lab kâ- mükâtebe, ıynı asıldan çıkma eyi beli © bunlar- zorun ik yo- nasıl tabii, sade ve kulla er DEE vasitn olduklarını ve bu arılıktan apeak sihin sararma ay- rilabileceklerini pek güzel göste. İmla ii I, tek şar en çaba ile en çok verim olan herhangi bir makine gibi düşünülemez. Böy- VE ele De DE PA e e ime 008 ev e Tam or gr gbi herhan- & bir yabancı dili ahp mek eniz görülebilirdi. Gerçi tarih boyunca dil değiştirme olayları gö- ir ekini Makat e hale ancak pel lar için- de iie Tasti e Yoksa Kaldırmak Için nasıl bir coşkunluk bu coşkunluğu cak bir yurt sevgisi Tâzı NE alanında yapılacak atılışlar için de öyle bt #evel, daha doğrusu ulusçuluk duygusunun. Gil de içme alaca! Meninin gerek- Ulusal duyguları gereği yükselmiş ve incelmiş olan ulus- lardır ki dillerinin fistüne, yurtları ve üstüne duğu gibi titrerler. TIK herkes bilir ki Türkçe, pas a b danberi bii dan yoksun azer mt. Türkler e lake tıldıktan ilemi | ku Fakltesi talebelerinden H. Faiz 2 Sarları nani Givi ve halk — bere ve (Elmalılı rma ei konferansı üti Sibağ, bal vE SAMMEzaE ei kalabalık bir kütle tarai fından yi tir. çağa birisi “oglu önder. epin ee a Tupa iktan sonra memle - ni, kül. bkm, in bre alper; gl: Sap ük Türkçede ne derler N yet verilmi bası, oğlumu Avrupa'ya gönderdi- m Ni bin“ pişmanlık içinde sarar) ere Rİ mizi ii a. verirmiş: “Sapan derler oğlum, Ti ), keza H. Faiz Sarlarlı'nih atak eliz olm) (DARBE) adlı piye: i başarı ile ME temsil edilmiştir. Oğlu bir tırmık görmüş gene sormuş: | Köycülük kölu, köylerimize'yap” — Baba ne derler! tığı gezilerde * çeşitli * mevzulardı 8 del una söyler sana ddı- İmiş ela ö el yy iktisadi ve içtimai kalkınma ae Babanın: bu sözi; üderine; oğlan. tr funda daydalı telkinlerde bulun mığın ucuna basmış, ve tarmığın | Çer sapı e diye başına vurmuşt... kös > Başika iş — ğ — çi Dia e dar e le yalan | sn ön Ar günlerinde yoksu al. ei es Ea üç ton buğday, iki ton mısır da- dibi — Vay canına, amma da tiril bal... demiş. Baba sakalini tutmuş, seving- le parlıyan gözlerle diline tekrar kavuşan oğluna bakmış rini Bağıtiniştir. Kinekik v6 Yöksal çlanların. yüz çocuğuna takı, ibi; Kutidura yaptırmıştır. üzelsanatlar kolu, hazırladığı re- sim ve e elişlri mergieinde yüzden fazla hir etmiştir. - Zi Şöyle hatırla bakalım! Z aa | Brgalma Halkevinin istemiyen Osmanlı münevverleri | irli I ilim yapmak, edebiyot yap © oOÇEŞİtli çalışmaları li Ke Dk İsak ll | iş İsmail sea Baltacı- unun. mak) iki perde- abödamenlerii: İyi .biyesisi sahneye m Bu ei dilleriyle hit: bunu, en büyük cahillik, en büyük kuba sayarlarâı. Dil hamlarniz bize tırmığı tekrar ke- dırdı, hem de küt diye kafamı- sahi piyes arka arkaya fiç gece oynan. mak suretiyle büyük bir başarı ka ei MR si günü akşamları Evimiz mar) İran Sabaheddin SÖNMEZ İnen yeri dilmektedir. Müzi zik ve çeşitli vi taya ei bu lantılar pek samimi 2 na Japonya'da "iii Bergama'mızın kurtuluş bayrâmı eli Timi salonunda bir . fet balosu tir. yeni ka rar Ba | balo, Ma in meş Knk ehe 18 sübaha Ka? etmiştir. Kutlu olsun kamumuza Bügün on birinci Dİ Bayramını kutluyoruz. Dolmabahçe Sarayının salonla- and kp imi 5 Kurultayı, aradan geçi e ği çin kap “uesliye ei Samih Rita nl ne gehresini ne de sesini unut birinci e” Bayramını kutlar- ilk 26 eylülün, bugün sonsuz- tuğa ie imiz bu iki rah- itim Snünde Güya Dec ağilmek işim e Dil Bayramı olar yar ini, aklin mL öneren yim Fahri la yak se, a bü Bakal Si lara karşın yürümüş, nlara, a ratılan zifost m e emi a 23 alan Ta- ii aksamamış Yür ridir. Baskısına ğü KR kini da kadar © ai lr de ii bay aşi bir KağrAfna, di kri yü Füteceğiz ve her yilin 26 eylülün. da apeme A Yıl içinde meşe EO bir ai Türk diti neler “vet, bu dl sü sorulaca evabının alınacağı dür. Dil dâvasına dil uzatanlar, bu konu üzerinde dillerine geleni Kem Yusut Akçura, ik ve tayın son gününde: > olsun kamumusa kurultay! demişti. Bir kelimesini ” aeğiytrip bu mısraı bugün tekrarlıyabiliriz: iie, gis, beilmmmn, bu bey Ak Hayyam'ın bir rübaisi! Geçenlerde bir fıkramda bu sü. m KE va dale Ömer may Yar'dan muşta. Rubai şu Ea Ibriki meyi mera şikesti Ber men rehi ei aşa bezli Kabi Men mey milini bed- mesti Hâket beserem meger tü mesti Rabbi, Değerli bir aydınımız, bana yö erdiği hazik bir mektüpta “yanı bu bayram.. diyor: İbriki rn mera gir esti Hahbi me ei ögli e Belki benim yazdığ okurumun belki yazdığı şekil daha ser yy Babalı kinci “şeklini gönderen okuruma teşekkür ederim. #** Meskün kelimesine karşılık! kün” kelimesine karşılık iletimi” yataga Gergerli al dın okurlarımız arasında geniş bif ilgi uyandırdı. Bundan evvel bir iki mektup ve yazılan ya tika: Bir kart gir irili yemeli Kl kelimeler isi de kudır. “Is” ve “of” Köklerin "Türk lehçelerinden bir çök Avr pa dillerine geçtiğine muhakkak abiliriz. Almancadaki eki “sit” ker bu >. yakınlık hemen göze çarpar. n başka Jât “utere” — mak mastar, JAtineğ İngatlerâ süre nereden geldiği ii ti e ti yl me li” dir: oturmak, is iğ hale göre bu kadar eski ve Il bir sözümüz durup dururken in” pelte ttiğini l söner hen alandan itmize li mağ öğre tic kalmaya #4k Iki dizme yanlışı! Dünkü Ulus'ta ve Akşam'da iki dizme Pi na, 2 bana dokunuyor. Er gl ea ie Kütür kd an Adimi mire- ir yani ak m'dal Mi? yanlış Bayramı” terkibini “Di a şekline sokmuş. Bize özene bezene imlâ kilavuzu hazırlıyan Dil Ku- Seyre handa Dağa sf olması da az firaklı değildir!. ve tedbirler X başı 1 inci sayfada. bir temişler, ne de Balk: iste "hesini açmasına razı olmuşlar- dır. Tarafsız kı gün belki hal İM hu mevkrinde bulunacak olan Türk Dil Kurumu ya, harbe girdikter Atatürk, Türk ke rine İğ Kenar b sinan Akdeniz ve Afrika yen, | akşamında, 12 temmuz 'kâsındı ükler bin li. m) ei bir m Sie ti el man orğularını kendi İ &İsinüç edindki bi: pllne gire tk Si e “|Türk Dil Ki ü him fethi işinde yallkrmmak if etmek imkân bulunamamış. Dili Gecti Gemiyi va Bugün yıldönümünü Di Harbin ilk yıllarında bu eki talya çöküşünden sonra Di olarak görü W a Er idi surlarla Müttefikler suçlanı -İçok bilmediğimiz şeyleri öğren-| rihinde toplanan Kurultayı yör ve Üçlü Pakt basını onların |diğimiz gibi, bu harbin eni NA AN feliş ia hareketlerindeki © ahenksizlik |da bugün bil atanma il e is ki en a ve li alay ediyordu. Dice sırların ortaya çık Mn ri İlin binin meşin alm mi Kürk Ge Örcün Ku- isenin ters al ih, rultaydan il , Türk Dil Ku- 3 bie ali Rıfkt ATAY | rumu halini aldı. Türk Dil Kurumu, Atat Yine 00 MAN ire ölümle ad NAGKA Rafa Az —İ memiEksrren Bir genç arkadaşını bıçaklıyarak öldürdü — Kazamıza bağlı Memişli köyünde © korkunç dir pire ye 16 yaşlarında bir on sekiz yörin anarak ür imüştür. iş iz a ee m emişli köyünden Mehmet oğlu 17 yaşların. #iyetinde bağışladığı al nike lar ve hayatında yandığı. emanleiz şevklerle, Devletin madı anevi Klişe e lr program ve metotla tedir. MEM Şef, bütün ulusal çalışmala, olduğu gibi Türk Dil Kuru: da koru; le tedvin edileceğini bildi ii iştir. mika çıkan vir ag Şaztnden EM Köyden ür yi 16 yaşlarında Ali'nin yoli m sekiz yerinden bıçaklıyarak KÜÇÜK HABERLER. E öldürmi s5 Müddelumumllik hâdiseye elkoymuş, o kaatil valamış, — suçlu cürüm Aleti bıçağı sakladığı Körkün çayı ema Ködaıklardan çıkararak müddelumumiliğe teslim etmiştir. Tahkikata olun- maktadır. > |Ordu Vilâyetinde dizanteri hastalığı| tu, (Hususi) — Bir aydanberi m eli ürdün aym meşrederek halkı mağ Beyannamede hastalığın mahiyeti, nasıl başta, tedavisi anlatılmak- — mi hemen hükümet doktorluğuna müracaat etmeleri iü. ha bildikikm. — meberi vk ası görülmüştür. halindedir. Sıhhat aklardağ e) Tnd0ğ0 anlaşın yereli Nahiyelerde ve köylerde de #edirler ahamıştır. Nahiye Müdürleri, Karakol kumandanları göndereceklerdiz. X Blibank'ım İştanbul'daki büro- sunun şube haline konulan. Je ra Vekilleri Heyetince miştir. X Berlin Büyük Xiçiliği Müsteşarı BB. Kemal Nejat Konur, Kahire Mya Başkâtibi Settar İksel merkeze nakledilmişlerdir. M. Hull Amiral Standley ve M. Harriman'la iy Ve ye me gerdan Hani başi Amer rikan'nın si Amiral Blanleğ” e “ arr imi kabul ederek Rus ve Artürikan | mü. nasebetleri pa mü. bulunmuştar, üzakerelerde İadik, Filre v Hava Kurumı 20 Yil Evelki” Hakimiyeti Milliye © YURT İÇİNDE ohkarahisar nee olunmuştur, ve mecruh Mike maktul Kizılay yoksul talebeye sıcak yemek ile İstanbul, 25 (Telefonla) — gçakları komitesi geçen zl niz &ibi lı da yoksul Si iandığ karar vermiştir. Dağıtı teşrinin birird. arada Parti, yoksul çocuklara yardım kurulla- Zi işbirliği Fim Kn ge- liştirilmesi de düşi a lü bir memleket havacılı- a A Er iz ilemi en milyon! mi