18 Eylül 1943 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 5

867 ö- FİKİR HAREKETLERİ No. 9 MİLLİYETÇİLİK ve İNSANİYETÇİLİK vu doğ- dek İK EE ter lektif kudret Mk, bir yekün i yeni telâkkide cemiyete manevi bir uzviyet ve bir bütünlük gö- ziyle bakılıyor. o Uzviyetçilikte fert, bütünlüğe tâbi olmak, nicin | ayla emniyet altına all. Mina her şeyde münferit kudrete yük ve ai tehikelere run kalmalarından doğmuştur. vd geniş değişiklikler letiim yetim. ya #i terbiye idealine, yani Jet içinde milli esaslı terbiye idealine doğru bir akış müşterek: fanliyetine sa kuvvetli lerin iş ve ul beraberliği da. maktadır. iş beraberliği kuv- topi berab: duğunu v hayati menfaatlerinin bütünlü, a. ve menfaatiy- le birleşti imekle ce- telâkki ve bu şuur fertlere feda. 'kârlık, itaat, bütünlü m ahlâki ima. fı uvveti i kam gibi yeni birtal p me ve ferdin egoiz: emi. ba yarıyan "ben las, içtimai Şi lan “biz” hissiyle mlyet te. mi bütünlüğün lehine süfü İemayillerini susturarak bazı ka- yıtlar altına girmekle beraber İçtimai kıymetleri © benimsemek, ahlâki karaktere sahip olmak “0 devlet tarafından maddi ve ma mevi bir çok müzaharetler gör - a m enerjisinin de bir hayli çoğaldığı ni hisseder. g # cemiyet telâkkisind devletin vazife ve salâhi. yetisri de nayli değişmiştir. Dev- İet, ailesinin ve çocuklarının ge mesinde ve sandetinden, baz. bir şey düşünmiyen iyi kaloli bi Şa oynuyor. Bugün. 1 Küük “evlat mamlirüldan ea Biyüğüne Kadar yu kanaatin DA: kim. olması biz erme ini kı ediliyor: a hükmetme. Sini egolamden gelen ahfl.tema- yüllerimi inzibat ilmen ve okiamıyı be hiç Dr saman DAŞkalarını Ea re etmek sanatında başarı teremez. Bu yeni telâkkilerle bir taraf tan milli devlet ve cemiyetlerin yı e "iyı lr vatandaş olm görüyor, evlet de vatandaş dr. H. Fet KANAD KI memnun etmeği kendine vazite değildir. Çü nk yeti. günkü teraki kâmülün ta- bil ve no und sanlıkla birleşemiyen hiç bir 4 yoktur. Billie bekiki £a mütelk mllet aielerinden ve bünlürm derece der inen ocrra verilmek Bağ. ka sün hakiki sanığa kavuşu: Jacağını mak güçtü: A SIL korkulan noktalar şun- Bayern m emi bir zahmetle kendine imal et- ğı y analar sayması. erir. hüriyet aşta lardır: bar Bu- dalma kara bulutlarla örtülü kalacak ve insan harp felâke- tnden © yak; kurtaramıya- dıkal olarak halledilmedikçe, gü- neş m a fertlerin. veya belli züm- yere cemiyet içinde imtiyazlı Sayma mevkiler elde etmeğe ve diğer ya azal Hali riya, lsavat ve kardeşlik pren- e ee 'miyetin uzviyetçilik te yakini olyolojinin dar çerçeve 8i içinde mütalea ederek bun m tın bir kanunu olduğu mn ULUS F Abdülhak Osmanlı 'N Avrupa ml dilir. Devir Banka, İken de, ta ve İstani iden az çel Kl Bügün işlenmiş daha tanzımattan a si amıyla bay adini alan multi tabla, ilgilerini doğrudan doğ ye DAMA ns skolâstik ilim köküne - aşılıyamı die, Çünkü 5 kın bir KAKU. BİZ Avrupa ilminden bir daldırma yap- tık. Yüz şu kadar yildir onu ye- şertmieğe ve baylamdırmıya çalı Medrese ile beraber tüpanemiz de ilim t bir medeniyetin, üstün bir yani teşek alis e tatiyi it larca kulaklarını kapıyan mağrur rte fazla fikir ha- yatımız mayasını hiç şüphesiz on. kir tarihi. iz rdan 19. asra kadar sü m vardır... İş- te bizim eski ilim kütüpanemiz da- m iz bir devre aittir, Bunun için de üç asır fazla beslenmiş bir or. taçağ kütüpanesidir. İLLI kültüre ait bilgileri ve m vesika- “kütüpane. NN li m ğmisej tarihini alklalendıran e sl lir tari mühimdir. MH v ecek bir tek kitabımız bile yok- ir. pl K Lak R Adnan - Adıvar'ın yeni eseri Türklerinde ilim Osmanli ilim tarihini yazabilmek o için yalnız modem dün. terine mak değil, pe vereni eli, İ io Tahsin BANGUOĞLU in dolayı bugünki Bun kulla tiz va Giz pe hakkında her türlü tasavvur- z tetkik ederken müel yalnız ihtiv temsil ettiği 8 celemekle kalı ilimler fevkalâde m gin çalışmıştır. Eski kitaplarımızın ya- Bizim âlimlerimiz Avrupalılardan — zılış tarzına e ne kai evvel birçok yapmı ir iş olduğunu ancak yakın güç bir alâkallar takdir. eder. “Osmanlı Türklerinde ilim” ilk şel Sen pane çok pazariyeler. ort EE kuluna bizim payımız hakikaan kv ve eri a findâ İstanbul “ kütüpanelerindeki 81 üelilden yazmaları görüp — karşılaştırarı ikincisi mil eserini tekemmül ettirmek, tesbit- yette olduğu & in bamlar't tiril lerini daha İmei eee dayan- dan delilsiz iddialar haline getiril. e ve Haktan ——— miştir. Bunlar milli terbiyenin mil- © iyi belirti Hi gururu ol ik yoliyle deği, o Bu suretle ei yilan orme e milli gururu gerçek mili mefahirie © lişmiş ve genişlemiş ve yeni beslemek yoliyie verilebileceğini — basıma hak kazanmıştır — takdır etmemişler, bu yüzden film © sımın Türkçe oluşu ayrıca - üng ei deri, Sante si daa: umidi bir eikaklir ilmik rında müs- © manlr Tür le Wim daya ek abime ek öm ali i bir zatlar bütün modern teknik vası. £ kaynak olduğu kadar ve ondan 2i- aram, Dağa akape all ZOR SAM mn Föurağ'da meret akluğuyü — sine yamak bakımdan bizi iddia ge öğ rr ye Si “düştüklerini farketmemek- üellif tetkik sahasını Osmanlı tedirler, *klerine hasretmek ve on doku- e DE Anan Adıvar cu. asırdan itibarla memleketi- garp anda teşk mizde tesiri al eden yeni ilmi faaliyeti Gışında bırakmâkla beş ll br lere, riyaziye, tabliyat, tıp, ya gibi di fikir” hayatının menşelerini Ve â- bilgilere ait eserlerini ele ri rak © Mibetini ihmal etmiş oluyor. Pi onları tarihi bir perspekt katbu ancak pratik bir düşünce haymetimdirmek eml. Müsli, den mülhemdir. Doktor Adnan in gayesi “Osmanlı Türkiyesin. serde kalmış zaruri b: toplarla: le geçen beş asır içinde müspet (Ti doldurmak hakkındaki vadini ilirler sahasında neler olduğunu ( yerine getirirki i yaz ve neler sila göstermektir. | “ğı bu il pain ve > zan müellif 14. maa beğ di Türk Miili üspet mi da yerti YE, lerini adi takibederke “Osmanlı Türklerinde ilim” mr »£ ilim zihniyetiyle yapılmış. bi pet müspet ilim tarihi araştırmasıdır. 'Noksanları ve pürüzelri de olablir, Daya bize beş ası fm n 2 e miemleketlerli “durumunu mekte m Birinden ayese 8 bu iel feet faaliyetin nf Osmanlı ilminin karakterini del Güm Kapaklar” a “bü İle ve kt olark görenek. malini Mae yukar. dir. Ondan kültür tarihimiz için danberi üzerinde ar ih. © bilmeğe yale Nİ ir tiyaca ne kadar uygun bir cevap © Heti sarahatle öğreniyoruz. “Os- teşkil edebileceğini sezdirmeğe kâ- O imanlı Türki müspet ilimlere idir. sheramlya varma saha- da oldukça geniş bir faaliyet gös” SMANLI Türklerinde ilim” a yolla ik, Sebil. Salih Zeki'nin “Ası Besi ii güm tir kadar hakiki bir muakkip ee şt Çaki pa çok hazırlıklı bir adama ihtiyaç gösteriyordu. »rmişlerdir. Fakat bu faaliyet an- enik ortapağ file çerçevesi içinde rünületilecek. nbr. verml- tu yolda bu temel koyucu eseri öm. amper için müellifi teb. çıkarmak. Vakıa cemiyet, büyük tir, irade birliklerinden militeyek kil bir sistemdir, mânasmı mak icabeder. DUNYA GORUŞU İŞÜNCELERİMİZLE ha - reketlerimiz arasında sıkı 0 metne onde onden m rar söylenmekle kıymet cak bir sözdür. Çünkü anlik maneyi 1 sahada kk e tikçe ergeç umun. | bir anlaşmıya varacaktır. 3) Ne mahiyette olursa olsun kurulan yeni rejimlerin mükem- mellik ıddlası ve tarafdarlarının - yeni din xuran or nı gütmeleri, benii iile Mibabiolibeypök tada aramak sâzımdır. DİR Mi anemi, görmüyor muyuz?! Bugün biz böyle düşünmüyo - Hz kapilar shayıri kader geni de hattâ, şer hayırdan daha farla bizi lemiriğe. 7 Zira gökte de- gi aran kadar anlıyamamıştı. b) yatımızda Makyavel, ye tımızda “Darwin, ieital hayatı - mızda St. Mi yeğ yo- sip kavgalarında taassup, vat daş düşmanlığını doğurur. Devle- ti idare edenler bu ruhta bulu - Durlarsa memlekette ezlei bir is- tibdat hâkim olur ve vatandaşlar bapleten ölüme “Kadar ama işkencelere ve cezalara çarpılır. tü 606 adile) ee lir tayini halinda Ar rd yar yük farklar vardir. Akıl gil öde GAM miğ meler ahlaki mukadferimi 2 ta eki dir erek bi lü melekelerin madde içe AHLÂK ile itibarden o göre değil, si vw düşme metodu, istikrai metot Keşfolün < e z mu lu. metotla, asırlarca Yazan: ortaçağın çıkmazları ierisinde zihni bir cehitle kendisini ve Al Ali Mustüfü SOYLU ii öiyen ie tee DEYE ze getirilmiş bulunuyordu. Mü Anl risinde sonradan geliştiki ka bir şey olmuyan medeni iade evinden çan aa den ei s4 e ve tekniği bü metoda borçluyuz. sürülmektedi Sokrat görüş yi Bat da < »ddedilmektedir İNS, yaşayış ve dü- rüşü de bugün reddedilmektedir: Iİ my me mahsus âlemin bir gölge dlem ol- > bugün kabul edilmiyor. üz mühim bir rol oynıyan bu meto- hn VA mi ile, gösterdi. suale teknik gimi bi “Sani ölülerin Gmk ne ine. vie ger söylemek “istemiyoruz. Demokrit meto- ile Eflâtun, Epikürle ei ara- sında da ahlâk ve dünya görüşü (o nazaran insanı ikinci plâna atmış plân. e mpriam oereyadiim yet meseleyi daha derinden teti etmek lâzımdır. di inden iy. in olmu hiç deği Nihayet, ortaçağda, cins nevi ifade eden kelimelerin , azı, ancak, hi veya şeyi olup olmadıkları hak e tiye kında gi e dökülen Sok diler Dea tanı . m rat mefhumculuğu - ki Eflatun.. saca bu metotla oda ke Run akıl ve,imanla mutan tabi Deka, t gibi #ilozoflari © gayret eti B 18 Eylül 1943 Milletin dinden devraldığı vazife ANIN “korkularından “ezeli iiyacından doğan , yi EN e i aydımlatabıldiği en uzak devirler. Reşat Şemsetlin SİRER gi — atta bu devirlerin de arkasın- ,amanla a kalan danberi insan o hükmü rr Be emtia duran bütün dinler; beden maki- e. bire meri My arığı - dana getiren bunlardır. iyeceğini ve insanım Dir başka Şmızn bu unmurlariyis bu dünde mazekib gen yaşamakta doyan ele. yan insanların bir kısmiyle ceğini söylemişlerdir. Eski Mi - © birleşir, bir kısmından da ayrıl #ır. itikatlarına göre bedenin GÜ- ız. Kendileriyle birleşti in» m dağılmasına meydan — ganlarla birlikte (millet) imizi teş- verilmi bekası da sağ- ruhun Sammy o e ve Bi ip mde yaşamıya devam — ederdi. Bu inanışlarının sevkıyledir e ki mısırlar bedenin bin yıllarcı klanmasıni mü ni erine birleşmişlereir. Fakat. art iDSaN hainin tekmülünde yanl bi ante baya varılmıştır. Bu safhanın ka. gi Ki rakteristiği tabiat olaylarının İz m er gr iz risine itibar ol “o a iv kaf rai ler, âlemler ve oli onu 6 nc sayfada) an muhayyelesinin iç te — mayüillere dayanarak ite | YENİ KİTAPLAR sıdır, mi «ten ra bir i Bi günün leni terked: a e eme hap ve yen Dir MR ve —— vali a ki asan EE türünde ve hayatındaki mevktini terketmektedir. Fransız İhtilali ve Tanzimat İNLERİN geçen zaman için- e görükle ba mler e lâk ve hukuklarına yön ve ; larına düzen verirlerdi. Ye- ni benimsiyebileceği felse- | Fahri FINDIKOĞLU feyi ve dünya görüşünü yaymak hafi a el kk le an dini lale. | gr aa gl ke ai aa gk İrini zanna a Tıp da aklın ışığı ali iyaç Tezi çağ siler ön aa İlel elo Mi e e yeri ilmiştir. || meaiyat derslerinin bir kısım mot- er Rg | gen erlerinin m ma rı tarafından © devralınmış $ getirmiştir. s#iyade “felsefi. teselli etmek, ona 'yaşamak'için | derslerde muhtelif tarih görüşle Ta m a ap e riyle. li İn mevzularda biri Frame ik - mühimmi sahipsiz kalmış olurdu. | an, biri de Fransa'da siyasi fr. oğur. — Bize Fransız iht içtima kalan veya yüzüne çıkan bü tün istek ve hareketlerin hede- | pir ipetm Yapar mücl, De fi yaşamada devamı sağlamaktır. e ÜNER EN ütün canlı varlıklar gibi insan da | 09n Jaurds'in tarih felsefesi ala va ya çabalar. Fakat | temine bağlanmıştır ve söylediği b akinesi uzun veya kısa | 910 emme il ve m bir işlemeden sonra kırıla- e rak veya yıpranarak durur. Eğer | 42 /avrörum hayatı ve şahsiyeti san bu duruş ile her bal e e e ceğini sanırsa, daha bir kaç da - | /elecesine geçilmektedir. Bu fok kika sonraya kadar uzıyacağına e-| 9€/0y0 göre Franms ihtilali se in olamadığı hayat bir idam | 9 fikirlerin tesirb a mahkümü ine | tende gelmiştir. E m şasımı bir başka iman ri iman, ie ime asm bugünkü her hangi bir dinin m Fransa'dan, , siyasi | fırkalardan, bağlanmamış bir Pransız ai ve Frans di- ayatı çekilmez. ve ali bahsedilmektedir. olmaktan kurtarır. o ( Beden | Müellif bütün bu müesseseleri ve ahvolduktan ei #meseleleri vukufla tasvir ve izah ir ruh) akidesini kabul etmiyen Ki dahi ölüm karşısında te Fran. yeli ve yaşamak için cesaret ve ve içtimal Kimizi ve başkalığımızı şey- geniş bir ölçüde ele lerimiz; varlığımız a unsur. beklemek hakkımızda. kâ- ha gin acem ne Genleri DA nr el kımlarından ve vi mekan emi lerimiz, yurdumu a diküle- Fahri beer Du mensudn ta rimiz de vardır. Bizi ottan ve bö- İİ yurucu bir eser vermelidir. ** e