2 Haziran 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

ei TTTT Z İL.W““T'W* z — ç a TT ULUS ADIMIZ, ANDIMIZDIR » 2 HAZİRAN 1936 SALI Son haberler üçüncü sayfamızdadır SLAM HER YERDE 5 KURUŞ - ON YEDİNCİ YIL. NO: 5332 Gündelik KÖY, MEKTEB, ve ORDU “ ..Düşündüğümüz şudur: Bu- gün ; başta kahraman ordumuz, bütün — memlekete gaı_ml ve tinlerce zabiti olan bir mek- tebtir. Bahusus, harf ı'nhı'lâbırı_ddn sonra orduda okuma yazma bilen- lerin mikdarı yüzde doksanı ge€- miştir. Hele küçük zabitlik yap- imış olanlar bugün köylerde muü- Skemmel surette muallimlik etmek- 'tedir. Bu son aylar zarfında bu işle alâkadar olan arkadaşlarımız, 'Ankara civarında sekiz on köyü gezdiler. Buralarda öyle eleman- lara rast gelmişlerdir ki bunlar orduda küçük zabitlik yapmış okumak, yazmak öğreıımıglerdlr- Bunlar, köylerinde çocukları baş- larına toplıyarak kendilerine oku- yup yazma öğretmektedirler.» — Kültür Bakanımız sayın Saffet Arıkanın, büdce konuşmaları sıra- sında, Kamutayda söylediği yu- kardaki sözlerini, Muhafız alayı ile Muhafız Gücünün dünkü y:ıldg— nümleri törenlerinde, derin bir gö- nül rahatı ile, bir kerre daha ha- tırladık. M Okuma yazma bilenlerimizin çoğalması büyük davalarımızdan biridir: Tedrisi kolaylaştıran ye- ni usuller, daha çok mekteb bina- sı ve daha kalabalık muallim kad- rosu. Babaların çocuklarını okut- Mma arzusu, bu inkilâb davasının her kesçe ne kadar iyi kavranıl- mış olduğunu gösteren bir başka Misaldir. - Bir kaç rakam verelim: Cufnun- Yet kurulduğu zaman Türkiyede 4894 ilk mekteb vardı. Onuncu _yıl- da bu sayı 6713 veson yılda ise 7100 ü buldu. Saltanat devrinde bütün imparatorlukta 4000 kadar ilk mekteb muallimi çalışıyordu. Bugün,*13834 vatandaş ço,:u_klî.- rımızı aydınlatmak vazifesini ü- zerlerine almış bulunuyor. Cumu- riyetin birinci yılında ilk mekteb- lerde 336061 çocuk okuyordu. O- nuncu yıldönümünde — bu sayı 542136 ve 1935 - 36 ders yılında ise 660688 idi. Bu kendi başına bir rekordur, fakat davamızı ta- mamiyle kazanılmış saymamak- tayız. Gayemiz en küçük kö- ye dahi bir mekteb verebilm_df ve okuma yazma bilenler nisbetini en yüksek seviyeye çıkarmaktır. Bundan başka, bugün 22 - 25 yaşında bulunan köylü gençler on üç yaşındaki cumuriyet kültü- Tünün bu ilerileyişinden faydala- nabilmişlermi dir? Sayın Arıkan cevab veriyor: “Orduda ©- a yazma bilenlerin sayısı 9090 1 geçmiştir. Ordu, bütün Mmemlekete şamil bir mektebdir.,, Dünkü tören dolayisiyle ziya- Tet ettiğimiz Muhafız alayında bu mektebin, yalnız okuma yazma öğretmekle kalmayip insanı hayat ilgisi ile de iyice cihazla- yan ideal bir mekteb olduğunu gördük. Okuturken türlü açık ha- va sporlariyle talebesinin vücud.- cede gelişmesine, sihatlı ve di- :_'Plinli birer vatandaş olır:kdye- işmesine uğraşacağını vadeden en modern ııgıekteb tipi olarak bil- diğimiz Amerikadaki Fainhope veya Fransadaki L'Ecole des Roc- hes idi. Dün gördük ki türk ordusu, endi unsurlarının dörtte üçünü teşkil eden köylüyü eline aldıktan sonra, Ecole active denilen bu mekteb tipinin usullerini, tatbik e- derek, onu köyüne, yalnız okuma Yazma bilen bir vatandaş gibi de- ğil, kendi için hayata iyice hazır- | nmış ve bulunacağı muhit için- de faydalı olmak imkânlarını el- de etmiş olgun birer insan olar. iade ediyor. A Türkiyede köy - mekteb ve or- u, en candan bir emek birliği ile biri' 00 samamlamaktadır. — xxx Kamutay dün, bankalar kanununu kabul etti İstanbulda yapılacak devrim anıtı için üç yüz bin lira verildi Kamutay dün Nuri Conker'in reis- liğinde toplanmış ve ruznamenin ilk maddesi olan bankalar kanunu projesi- ni, büdce encümeninin teklifini kabul e- derek müstacelen müzakereye başlamış- tır. Projenin heyeti umüumiyesi üzerin- de söz alan Berç Türker (Afyonkara- hisar), kanunun ehemiyetine ve banka. cılık hayatında raslanmakta olan bozuk luklara işaret ederek bilhassa ecnebi bankaların sermayelerini türk parasiyle tesbit etmediklerini, Türkiyedeki işle- rine dair bilânço çıkarmadıklarını söy- lemiş, bu kanunla cumuriyet hüküme- tinin bankaları kontrol altına alarak bilhassa, mevduat sahiblerini himaye ettiğini; bundan bir kaç sene evvel A- merikadaki bankaların kontrolsuz iş gördüklerinden dolayı yüzlercesinin battığını ve halkım milyonlar kaybetti- ğini söyliyerek dedi ki: Dün ve bugün — Sayın arkadaşlar, Mütareke sene- İerinde ve Damad Ferid hükümeti za. manında maliye işleri berbad bir halde idi ve mütemadiyen Ziraat bankasından para çekiliyordu, ve bu bankanın teme- (Sonu 5, inci sayfada) Yeni fransız parlamentosu dün ilk toplantısını yaptı Paris, 1 (A.A.) — Yeni fransız par- lamentosu, bugün öğleden sonra ilk de- fa olarak toplanmıştır. En yaşlı azâ celseyi bir nutukla aç- mış ve bu nutkunda ezcümle demiştir ki.: : « . Vazifem eski mebusları saygı ile anmak ve yeni mebusları samimi suret- te selâmlamaktır. Biricik dileğim sul.h dileği olacaktır. Milletlerin refahı için lüzumlu olan milletlerarası sulh ile bes raber içerde fransızlar arasında da sulh olmalıdır.,. ç Başkan nutkunu bitirmeden önce, tri- bünlerde bulunan süfrajetler tezahür- lerde bulunmuşlar ve kadınlar için se- çim hakkı isteyen afişler atmışlardır. Bü tezahür karşısında parlamento ha- demeleri işe karışmağa mecbur olmuşlar dır, N Saylavlar kurulu salr günü yeniden toplanacaktır. Komünist partisi parlamento grupunun toplantısı Paris, 1 (A.A.) — Komünist parti- si parlamento grupu, parlamentonun toplantısından sonra, toplanmış ve bazı kararlar almıştır. Komünist partisi parlamento grupu, halk cephesine mensup bütün partil_er delegelerinden mürekkeb bir hc!e_tm toplanmasını istemektedir. Kumunıs_t— partisi, bu heyete bazı projeler - teklif edecektir. Komünist partisi parlamento grupu, aynı zamanda, parlamento baş- kanlığına halk cephesine mensub olma- yan bir mebusun seçilmesi ihtimalinin önüne geçmek üzere lâzım gelen tedbir- lerin birlikte alınması gerektiği fikrin- dedir. Grup, başkan vekilliklerinden birine komünist mebus Dükloyu nam- zed göstermiştir. Negüs Milletler Cemiyetine mutlak bir güven besliyor “Deyli Ekspres" gazetesine beyanatta bulunan Negüs (Yazısı 3. üncü sayfada) Filistinde yine kanlı hadiseler oldu Nümayişçiler, askere silah ve bombalarla hücum ediyorlar Kargaşalıklara rağmen Filistin'e -akın eden yahudiler vapurlardan çıkarlarken Kudüs, 1 (A-A.) — Vaziyet vahimli- ğini muhafaaz etmektedir. Birçok kahn. 1r hâdiseler vuku bulmus olduğu haber veriliyo . Yafa'da üç bomba atılmıştır. Asker, silâh kullanmak zorunda kalmış ve ne. ticede nümayişçilerden iki kişi ölmüş ve bir kişi yaralanmıştır. Filistinin bir çok yerlerinde askere ve polise silâhlar ve bombalarla taarruz edilmiştir. Tul - | Karan'da mukabele mecburiyetinde ka - lan polisin ateşi ile bir arab ölmüştür. Nablus ile Jenin arasında telefon tel- leri kesilmiştir. Filistin'in ve Mavera - yı şerianın arabların oturduğu birçok şehirlerinde mühim miktarda silâh ve mühimmat müsadere edilmiştir. Bu gece, Küdüs'te bir alman yahu - disi öldürülmüştür. (Sonu 5. inci sayfada) SS v ğ | Muhafız alayının onuncu, ve ; Muhafız gücünün on dördüncü yılddonümü dün kutlandı Alayvın töreni ve s çok güz Dün, Muhafız alayının kuruluşunun onuncu yıldönümü, her seneki gibi co5 kun ve samimi bir sevgi içinde kutlan- mıştır. İsmini kurtuluş harbındaki kah. ramanlığiyle bütün memleketin minnet- le andığı bu alay, zaferden sonra, ken- disine verilmiş olan, hududdaki kadar mukaddes ve en aşağı onun kadar has - sasiyet isteyen vazifesiyle memleketin kalbinde yerini unutturmamıştır. Muhafız alayı dün, kuruluşunun onuncu yıl dönümünde, kendisine gös- terilen büyük sevgiyi kökleştirmek ve onu genişletmek yolundaki çalışmaları- nım güzel eserlerini imkânını bulmuştur. vermek Alaya bugünkü ileri ve örnek hüvi- yetini veren Komutan Yarbay İsmail Hakkı Tekçenin hepsini birer evlâd özeni içinde yetiştirdiği heykel vücud. lw türk çocuklarını görenler için bu eser; önünde saygı ve hayranlık duyul- mamasına imkân olmıyacak kadar gü - zeldi. Bütün asker sınıflarını nefsinde top- lıyarak, türk ordusunun tam bir cüzü hü- * viyetini taşıyan Muhafız Alayı onuncu yılını da, kendi garnizonunda; ve ko- mutanından, en genç erine kadar çatı- sı altında toplanmış - olan bütün bir bah. tiyarlar kalabalığı- nm daha iyiye, gü- zele ve örnek olma- ya bağlanmayı an. latan bir heyecan havası içinde kut- lamıştır. Askerce bir dik- katle dinlenen ve sonunda bütün ala- yın yüreğinde tek bir ses halinde yük. | selen: “sağol” sö' - — züyle — karşılanan " <— Yarbay Tekçenin şu e nutku, — bayramın — manasinı, çok güzel Ü anlatmıştır. Yarbay İsmail — Arkadaşlar, Bugün Muhafız alayının onuncu yıl dönümüdür. Bu büyük günü sonsuz bir sevinçle, ve bu sevinçten yaşaran gözlerle, inan dolu bir yürekle kutlarken göğsümüzü kabartan, baş bu önümüzdeki dal- galanan sancak gibi göklere erdiren, alayın şeref dolu tarihini iftiharla ana- İrm. Uzun seneler önce, osmanlı ordula- rı dört yıl süren çetin ve kahramanca bir boğuşmadan yorgun çıkmış, kötü şartlarla yapılan bir mütareke de silâh- darını elinden almıştı. Asırlara şerefli adını vermiş ve tari- porcuların geçidi el oldu türkleri esir etmeğe yeltenmek kl haddine? - Bir “Güçlü” Atatürk anıtına — çelenk koyuyor. O, kara günlerde köleliğe boyun & ğenler yalnız sütü ve kanı bozuk padi: şah ile onun uşak ruhlu tayfası idi, DG : BÖ e : Ca Hakkı Tekçe piyadeleri teftiş ediyor. Asıl türk, asil ve kahraman türk milleti bağrından çıkardığı büyük kur- tarrcı Atatürk'ünün peşinde çoktan ye- ni, ve eskisinden daha çetin bir savaşa başlamış bulunuyordu. Gene o günlerde, bizi er meydanın- da erkekçe döğüşte yenemeyenler, ina- nımızı kırmak, büyük kürtartcımız A- tatürk'ün dahi alnında parlıyan istiklâl güneşimizi söndürmek için gene kahbe- ce harekete yeltendiler, Melun maksadIı hain insanlar. Yer yer isyan teşebbüsüne giriştiler, İşte arkadaşlar, şimdiki Muhafız a ! layının temeli o zaman atıldı.. Türkü esaretten kurtaracak, türkü gene düm hin en şanlı çağlarını yaratmış olan (Sonu 6. ıncr sayfada) şa w»&— : A ğ l *&' n Atatürk anıtı önünde.