6 Ocak 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

SAYIFA 4 İstanbul mektubu Kitab basmak “ demek biç yoktur de darımız. yoktur. h Okunacak kitabımı “ dir. Okutacak v veya çok fenadır. Üniversite rektörü, yalnız geçen yıl yetmişe yakı — yat yaptığını söyledi. —— Ben,üniversite sosyal ve ekonomik Kültür geçen yıl (1934) bastırdığı bir tıb kitabını bu yıl sonunda (1935) bütün B “taberları satmıyorlardı (1). İşin bu kadar mühim başka bir tars şmal millet ilh. Oyımız, devlet cemiyet , “âlh.. telakkilerimiz için de birçok şey- der söylemek mecburiyetinde oluşu- muzdur. Ne yazıyor, ne okuyoruz? Üniver- kütemizin, “yüksek / mekteblerimi ci hangi ilim veya sanat müesseselerinin hangi ilim veya sa- natlarda. tetkiklerine, kanaatlerine, mek- ta yazmıştım (2), yazma, tercüme ettirme, memleket için- “de mümkün olduğu kadar büyük bir “kalabalığa okutma, b) Basılan kitablarla memlekette- ilmi çalışmayı, memleket dışında az, ilim ve üniversite muhitlerine “dost olan yahut çok biribirini insanların müşterek sayılabi- ri hakkında çıkan pek a3 r bir tarafa bırakılırsa, bizde; için bir tek neşir vasıtası o- gündelik gazeteler kitab yazıla- v pek ehemiyet vermezler. — (1) Bu kitabı satın almak istiyer o bir arkadaşım ile Babıdli ki- için - Ulus » ta $ eylül 1935 ta- çıkan mektubumdan iki fık- N türk tarihi ve 1919 dan sonra çı- lır tek ciddiğ kitab yoktu. Niçin nuz diye sordum, bilmi- ! dediler. — Önce memleketinizde çıkan ye- eserler hakkında bir tek satır yazı (a, sonra büdeemiz dar oldu. llşin aerriyolimın hendi hesabemıza edecek bir adam çalıştıramıyo- Leipziç üniversitesi alman üniver- dört tane- “ we son türk inkılâbı hahkında tetkik- “ler yapmak üzere bir lektörlük açıl- “muştır. Lektör doktor Duda bana şun- Fakültede türkçe dilini 12 ve inkı 'tarihini 20 genc okuyor. Üniver- v caşege e İneme elft 'den kitab getirtmek ne de iplerinizi birkaç gazeteden takib etmek kabil oluyor. Ki- hanemizde Atatürk'ün nutku, dört aldığım Tarih kongresinin zabıt- kitab okutmak değilder Bu türlü yazılar gazetetere çok de- fa, kitabla beraber ve neşri ricasiyle gelir. Eğer gazetede çalışanlardan bir n bu kitabı yazana veya mevzun varsa, gelen aksi satırla bir gününde ilan sayıfalarına bir yerine konmak üzere dosyada sak lanır. Başka bir şey daha yapı kitabın muharririyle ya: 'zeteci arasındaki münasebetin şekli: 'ne göre ve çok defa okunmadan ten- kid edilir. Bu türlü tenkidlerde umu- ea ler yoktur. En temiz Doğrusunu bu türlü şeyleri okumağa - pek val de yoktur. Ben gündelik gazetelerde mine bakar, eğer kısa yarım sayfalık kadar bir şey ise ve vakti varsa mu- kaddimeyi okur ve derhal yazmağa — Başka türlü yaş Dedi. İstanbulda gündel 'en bundan fazla değildir. lira için, bir kitaba tenkid yazabilecek ehliyette bir muharrir, gününün kaç saatini, haftasınn kaç gününü verebilir? Yüz sayıfalık bir kitabı on dakikada mı, bir santte '©n saatte mi okur, hesabı yanılmadan *iz de yapabilirsiniz. Üniversite ve yüksek tahsil mü #eselerimizin, ilim, sanat teşekkülle- Timizin, daha uzun zaman, çalışmala- Tında yalnız kalmaları; ilmi çalışma- lariyle memleketin iç ve dışındaki ka- Jabalık ve muhitlere faydalı tesirler abilmeleri için, bugünkü tarz ve bugünkü vasıtaları değiştirmek, « - Tuürizm - teşkilâtını tamamla- cı dille çıkan gazetelerde ayrı si İar kiralamak, € - Brogürler, muffassal bibliyoğ- rafiler bastırmak, , münakaşasız ki- tertib etmek, salâhiyettar bir heyetin kontrol ve mürakabesine vermek, bir de; Ne pahasına olursa olsun memle- kette okuma kontrolunu (3) ve bü- yükler küçükler arasında kitab hedi- yesi usulünü (4) tesis etmek lâzım- dir. Eğer yalnız şöhret, yalnız mevzu hattâ her ikisi bir arada halk mera- kanı tahrike kâfi gelseydi, sinema gazete ve sokaklardaki hacimleri bu kadar büyük olmazdı. Eldeki neşriyatın tatmin edecek kadar çok olmaması, elimizde okuna- ok kitabların - bulunmamas demek değildir. Birçok yerlerde de polar. Birçok yerlerde de etajerler do- ambal açılmamış kitablı dudür. Çünkü kari, kendisine - yollar yahut gözüne ilişipte şöylece sat bu tempoda devam ediyor ve böyle bitiyordu. (4) Bu hediye usulü garb memle- yin edecek hadar müsbet neticeler vermiştir. Buna aid notlar da Alman- ya mehktublarımda çıkmıştı. ULUS Yabancı gazetelerde okuduklarımız 6 SONKÂNUN 1936 PAZARTESİ / Yeni bir milletlerarası kuvvet teşekkül ediyor La Repüblik Brorolet yazıyor: İki ay önce, zecı 'nüz kararlaşmamış bulunduğu bir sıra. da, İngiltere, tatbik mevküne konuluşunun filosunu Akde- gözetesinde - Piyer tedbirlerin he- bu tedbirlerin izde bir kazaya maruz bırakmasın- dan korkarak yüzünü Paris'e dön- müştü, Sir Core Klark, ingiliz filosu zecri tedbirler yüzünden tecavüze uğ- yarsa paktın 16 inci maddesi gereğin- ce Fransanın onun yardımına — gelip gelmiyeceğini B. Laval'dan - sormuş- tu. Ve fransız hükümetinin reisi te reddüdlü vaziyeti henüz hatırlardı çıkmamış bulunan bir haftalık müh- letin sonunda, müspet cevab vermişti. pazar günü mecliste vere tta esasen bu cevabın şümu- Tünü açıklamıştır: “Paktın maddesinin 3 üncü fıkrası gere; İngiltere, zecri tedbirler yüzünden ta: arruza uğrarsa karada, denizde ve havada onun yardımıma koşmak için ansayı İngiltereye karşı / teahhüd altına sokmakta tereddüd etmedim”. Böylece, hiç olmazsa Fransa hak- kında, B. Samuel Hor'un Avam Ka 16 inci bununla bir hâdiste olduğu takdirde, re, Fransanın yardımına güvenet Fakat neden yalnız Fransaya mi racaat etsin? İngiltere, man yardımı ğer devletlere de ve aynı zamanda gerek Fransa'nın, gerek İngilterenin lehine olan bir hareketti. Avam Ka- Bilmiyor. Yukardaki “ambalajl; ı açılmamış kitab” hil devletin en çok ve en yat yapan daire şeflerinden biri an: Tatmış; — Teftişlerimde gönderilen bütün meşriyatın hattâ ambalajlarına doku- nulmadan etajerlere yerleştirildiğini gördüm. Halbuki biz bunları sadece adamların mesleki ça- Tışmalarını kolaylaştırmak, meslel ilerlemelerine imkânlar vermek için tabı okuması lâzimgelen kariin ma- sasına kadar göndermek, Kitabın niçin - basıldı; 1 okutmağa yetecek bir ted. lir* neticesi çıkarılabilir. € - Yazış Ayrı ayrı veya hep bir arada mü- him olan (5) kitablar vardır. Bazı ki tablarda; muayyen bir mesleke, mu- ayyen bir mal 'ya hizmet eder ber, kar meslek, cemiyet, anlayışı demoğrafik ilh. (l romanlar) faydalı tesirler yaparlar. Ve bütün bu vasıflar; bir kitabt karii lerinde dikkatle işlenecek materyel- lerdir. Neşet Halil ATAY (5) Mesela türk inkılabı hakkınde bir eser (mevzu) itibariyle mühimdi Fakat Parti Genet Sekreterinin inkı 1âb hakkındaki bir hitabı hem müel- Tif hem mevzu, hemi de anlayış itiba- riyle mühimdir. Muhaliflerin bu srarına — karşılık vermek için mi nedir, muhakkak o- lan şudür ki Avam / Kamarasındaki münakaşalardan yirmi dört saat son- va kabine, daha bir müddet önce, bu hususta fikirlerini öğrenmek Akdeniz devletlerine duğunu bildirdi. Vebu sorusuna ve lecek cevablar hususunda mesi için teşebbüslerde bulunmuş ol- ması da muhtemeldir. başvurmuş ol- cele edil- Cevablar nasıl olacaktır? Yugoslavya ve Yunanistan müspet cevab verecekleri şimdiden kati görü- z katidir: lerin pakta uygun hare- 'de olmalarına / karşılık B. sal sempatileri yüzün- den İtalyaya karşı dostluğa temayül ediyor. Türkiye de, Sovyetler Birliği. ibi paktın çok hararetli taraftarı ol- üsbütün de endişe- Boğazlar Lozan andins- geri ersizleştirilmiş ol duğu için, Çanakkaleye karşı bir İtaly - 'yan hareketinden endişe etmektedir Bununla beraber Madrid ve Anl hükümetlerinin, fransız hükümeti eninde sonunda paktın 16 inci desi gereğince üzerlerine düşen teahhüdü, kendilerine ne kader ağır görünürse görünsün, kabul edecekle- rinde şüphe yoktur. Diğer taraftan, Sovyetler Birliği le Polonyanın İngiltere tarafından olan halde, ona hava kuv. ima koşacakları bil- haber veriliyor. Bu haber - hususiyle Polonyaya aid olan bakımından - bi yatla - telakki edilmek lâzımdır. Fakat eğer teeyyüd e- derse, Akdeniz devletleri tarafından İngiltereye verilmiş olan cevablara bunlar da eklenecek ve Milletler Ce- de ilk defa olarak, ilmi vetleriyle yı dirmiş oldukla bütün sulb organizasyonu müdafileri- nin tahayı ei — milletlerarası kuvvet - hiç olmazsa nazı şekil. de - teşekkül etmiş olacaktır. İlk defa olarak diyoruz. Bir sene önce milletlerarası bir kuvvetin teşek- kül etmiş olduğunu unutmıyoruz. Bu, Sar plebi olmuştu. Fakat bu bir polis kuvvetin- den başka bir şey değildi. Ve tecrübe cok küçük bir ölçüde yapılmıştı. Bu defa mevzubahs olan büyük mikyas- yasta ki, vaziyetin taşıdığı hakiki teh- likelere nazaran nisbetsiz bir derece- de görünmektedir ve bi edilmiş olduğunu düşünmekte ediyorum. Fakat hâdisenin yüzden daha az geniş değildir. eğer bu misalden Fransa gerektiği veçhile faydalanırsa bundan böyle ta- Dumişa benzemesi «sele değer: İngil tere bütün dünyaşı kendi hesabına ayaklandaıyor görünüyur. zı şüpheler uyandırma- dan yürüyecek değildir. Fal sanın sıyasası Milletler teşebbüsleri, mesuliyetleri ve tehlik- deri İngiltereye bıraktı; ir sırada idare etmesi zarı mütearrıza karşı dayanışma müspet- leşmekte, maddeleşmektedir. Eğer Fransa bilse ve istese, vaziyetin bu umulmaz inkişafından ne mükemmel neticeler çıkarabilirdi. Laval sıyasası ve fransız gazeteleri B. Laval'in fransız meclisinde verdiği çok ehemiyetli diyev fran- sız gazetelerinde, ya çok kızgın, ya çok memnun, biribirine zıd tür- ü akisler uyandırmaktadır. İşte bunlardan birkaçı: 'B. Leon Blum, Lö Popüler gazete- sinde şöyle yazıyor: Umudlarım kırılmış değildir. Fa- kat utanca benzer bir şey hissediyo- rum. B. Laval bu sefer meclisin elin. deydi. Böyle bir münakaşanın sonun- 'da ve onun neticesi olarak meclis B. Laval'i devirmiş olsaydı, bu demokrat ve sulhçu bütün Avrupanın geniş milletlerarası sıyasasır nihayet teessüs etmesi olacaktı. Bu. aunla beraber B. Laval bekledi seriyeti kazandı. Kendisi bu ekseri e ikna etmedi, tek tek topladı. Par- tilerinin kararlarına — ve cumuriyetçi ananeye sadık kalmıyan 30, 40 rac kal mebus gerekli yardımı temin etti. ler. Ve daha ilerde Laval nutku hak- kında da diyor hi: Eğer sağlar, bu yapmacık Cenevre ertodoks nutkunu ciddiye almış, B. vey verme zamanında bir tek adam Kibi bep birlikte onun aleyhinde rey verirlerdi. B. Gabriyel Peri VÜmanite gazete- sinde diyor hi: Laval kabinesinde altı radikal me- bus vardır; ve dün yüzden fazla r: dikal mebus Laval kabinesi aleyi de rey verdiler. Şu halde sahtekârca “amilli bi 'adı verilmiş olan şey merdedir? Ve partileri tarafından mu- halefete uğramış altı bakan kimi tem- sil ediyor. Radikal partisi icra komi- tesinin yarın veya öbür gün bu tezad İ vaziyet karşısında ne yapacağın: bilmiyoruz. — Radikaller çok açık - konuşma, mızdan dolayı herhalde bize bahsolar - sulhtu ve dün B. Lavali kurtarmış olanlar 14 e muhalif hareket et- mişlerdir. Radikal gazeteler gene ikiye ayr mışlardır. * Övr gazetesinde Guerin Laval'in muvaffakıyetini küçültmeye çalışmaktadır: kati kabulü itimad reyi verilecek cel- sonraya bırakılmaz. Bir kabine düşürülmek ist zaman, Başba- kana cevab vermek üzere bir muha- lefet hatibi tayin edilir. düşürülmek istenildiği zama: dar mühim bir mesele konuşulurken, rey disiplininin tatbik edilme! Kabine devrilmek istenilmemiştir. Gerçekten, sanki maksad B. La- ingiliz - italyan - habeş mesele- sindeki uyasası hakkında meclis kür- isünden bir nutuk verdirmekmiş ci- bi hareket edilmiştir. - Ne de olsa bu B. Laval için bi muvaffakıyet Dün son mu kimse iddin edemezdi. Buna karşılık radikal Er Nuvel ga- zetesi de memnundur, B. Laval kabi- nesinin düşmesi ligler — meselesini, frangın vaziyetini bir maceraya sü- rükliyebileceğini söyledikten - sonra diyor hi: Bu yüzdendir ki dün, cesurca ve akıllıca partinin doktrinine uygun hareket etmiş ve memlekete hizmet ederken milli rejime ve paraya iyi Haber gazeteleri ve hiç bir parti- den olmıyan diğer gazeteler umumi- yetle B. Laval'in tarafını tutmakta ve kabinenin bir kere daha mecliste iti- mad reyi kazanmış olmasından dola- yı memnun olmaktadırlar. Bütün bu yeti tarafından tasvib edildiği ma- kivetindedir.