26 Ekim 1937 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 2

SAYFA: 2 TÜRKDİLİ Dünya SulhunuTemin | Niağara Etmenin Yolu.. 8 Birinci teşrin — 1937 Tarihli Alman — gazete- lerinde, Birleşik Amerika devletleri cumhurreisi Roo- seveltin Chicagoda söylediği nutkun akisleri devam et mektedir. Umumiyet itibariyle deni lebilir ki, Alman matbuatı, bu nutkun müsbet ve fay- dalı taraflarını inkâr etme mekle beraber tenkide mü sait cihetlerinin bulunduğu nu da ileri sürmekte ve bu münasebet'e , Birleşik Ame rika devletlerinin — Sovyet Rusyaya yaptığı silâh satış lariyle cumhurreisinin beya natı arasında bir. tezat bu lunduğunu temin etmekte dir, Dt. diplomatische - poli tische korrespondenz — “Al manya, kendisini bir Avru palı büyük devlet addetmek itibariyle, kontinanın dert ve da yle yakından ya kına alâkadar olmakla ve bu yüzden Rooseveltin nut kunda bilhassa Avrupaya temas eden noktaları müta- lea mecburiyetini hissetmek- tedir., Dedikten sonra bü yük harbi müteakip Birle şik Amerika devletlerinin devletler arası münasebatını daha adilâne bir esasa göre tenzim etmek hususunda gi- riştiği teşebbüsün âkamete uğradığını hatırlatarak o za mandanberi mevcut şeraitin büsbütün kötüleştiğini temin ile diyor ki; devletleri cumburreisi sesini yükselterek dünya ve bilhas- sa ÂAvrupa meselelerine mü dahale edince, Almanyanın bundan bir müddet evvel Wilson tarafından terkedilen işçe yeniden — başlanmasını istemesini, pek tabil görmek lâzımdır. Fakat aynı zaman da, bugünkü kararsızlığını ve emniyetsizliğin âmillerini de araştırmak gerektir. An cak bundan sonradır ki bir dereceye ka elverişli ça- re ve vasıtalar bulmak ka- bil olacaktır “*Roosevelt, nutkunun Av. rupaya temas eden kısmın da daha geniş tafsilâta gi- rişmekten çekinmiş ve yal nız hangilerinin beynelmilel moraliteye uygun olduğunu tasrih etmeden “mukavele- lerin kudsiyetinden, bahset miştir. Sonra daha ileride, silâhlanma - faaliyetini, bu silâhlanmanın mucip olduğu ları mütearız ruhlu devletleri ve — münhasıran kendisini müdafaaya hazır- lyan memleketleri mevzu bahsederken de, yine bun bunların kim olduklarını tas: rih etmemiştir. Buudan baş ka, bilâtstisna bütün mem leketleri tehdit eden ve İs- panya davasında her türlü uzlaşma gayretlerini torpil: lemeğe — yeltenen — Sovyet Rusyanın lemini de zikretme- miştir. Demek ki eğer bir- leşik Amerika devletleri re lti hulâsa bütün milletlerin birleşmesinde ve - fenalığın bu süretle defedilmesinde görüyorsa, evvelâ “kötü , ve *“iyi, yi tefrik etmelidir. Hal buki Amerika reisicumhuru tarafından şimdiye kadar tesbit olunan oriterlumlar böyle tefrika kâfi değildir., Diğer gazeteler ise Roo- seveltin nutku ile Amerika- / nın Rusyaya yaptığı silâh satışlarını ayni zamanda mü: talea etmek suretiyle nutku darbelemektedirler. Völkischer — Beaobachtere göre, Rooseveltin bütün ba- rış seven milletleri, barışın esas ve kanunlarını tesbit ve tesise davet etme si, kulağa hoş gelen bir te ranedir. Ancak bu nazari- yenin tatbik sahasında bir takım — müşkillerle karşılaş- masından korkulabilir. Zira bu beyanatın mantıki neti- cesi, Amerikanın bir imtisal nümunesi o'arak başta gel metini ve silâhlanma yarı gi — hizlandırmamak — için Moskovaya silâh tedarik et memesini İcap eltirirdi. Borliner Börsenzeltung da ayni mevzua temas ederek diyor ki: Roosevelt Insanları iki ay ri kısma ayırarak - birisine “iyi, diğerine “kötü, vasfı na verirken Amerikaya “iyi liğin timsa'i, rolünü tahsis edince dünyanın onda do kuzunun iyi olduğuna ve onda birinin de kötü oldu- ğuna iİnanmak icap eder Eğer Roosevelt dünya hâdi- satını hakikaten keskin bir nazarla takip ediyorsa, kö tü olduğunu iddla ettiği an da bir ile hakıkaten beynel- milel nizamı tehdit eden boşevizmi kasdetmesi — lâ- zımdır. Halbuki bu vaziyet karşısında dünya — barışını büsbütün tehlikeye düşüre rabac'enmiit, calarındar (r maz mıydı?, Deutsche Allgemelne Zet tunga göre, Roosevelt bir taraftan, barışın — tehlikeye girmesini protesto ederken diğer taraftan Sovyet Rus yaya silâh satılmasına izin vermektedir. Yani nazariye ile tatbikat birbirine tama men zıddir Rooseveltin nutkuna göre Amerika bitaraflık kanunu nun hükümleri mucibince takibe mecbur olduğu tecer: rüd politikasından uzaklaş- mağa karar verildiği kana atini uyandırmıştır. Eğer Ro osevelt, hakikaten bitaraflık siyasetinden uzaklaşmağa karar verdiyse son gelen ha: berler, Vaşingtonun bitaraf hk kasdettiği manâya tama- men başka bir çeşni ver mektedirler. Roosevelte gö- re, Amerika, “barışın temi- ni. işinde aktif bir şekilde çalışmakta ve beynelmilel işbirliğine — iştirake âmade bulunmaktadır. İşte bu işbir liğinin ilk tezahürü de Sov yet Rusyaya yapılan silâh satışlarıdır. Frankfurter Zeltung Ame rika cümhurreisinin vutkun dan hasıl o'acak siyasi neti- celerin kestirilemiyeceğini ve gerek moral, gerek - politik bakımdan büyük bir tazyik karşısında kalan Tokyonun soğuk kanlılığını muhafaza ettiğini yazdıktan — sonra, Amerikanın takip ettiği ga yeyi tahlile çalışıyor. ve di- yor ki: *Evve'lâ, şunu söylemek lâzımdır: Japonyanın dokuz devletler anlaşmasını nak zettiği iddiası mahut bita raflık kanununun tatbiki için bir sebep teşkil etmektedir. Fakat bunun yapılıp yapıl- ağı da ayrı bir mese ledir. Bu kanun müzakere Şelâlesi üzerinde canbazlık yapılması yasak edildi Jean Gronele namında bir Fransız, Amerikada, Niagara şe'âlesi üzerinden on iki de fa geçmiştir. Bir. defasında omuzunda bir adam taşımış diğer bir defasında da için de bir fedayi bulunan - bir varili ipin üzerinden yuvar- hya — yuvarlıya — geçmiştir. Marle Sfelterini namında bir kadın ayağına sepet bağlı yarak Fransızı taklit etmiş ve ondan daha fazla kazanmıştır. Fakat bu cam bazlığın gittikçe taammüm ettiğini gören polis, büyük tehlikeyi nazırı itilara ala rak derhal yasak etmiştir. para edildiği sıralarda cumhurre isi Avrupadaki muayyen bir hâdise JTüzumundan — fazla ve uzak şarktaki ihtilâfı da lâözumundan az göz önünde tutmuştu. Fakat bir Ameri kan cunihürrelisinin ihtiyatla ele alması lâzım gelen yegâ ne şeyin kanun maddelerin- den ibaret olmadığı âşikâr dır. Bu dünyada bir iç poli- tikası olduğu gibi bir de eko- nomik — menfaatler — vardır. Bunun için washington ge çenlerde resmen - bildirdiği bir haberi misal olarak zik- redebiliriz. Amerika Birle- şik hükümetleri, sade eylül ayı içinde Sovyet Rusyaya 10 milyon dolarlık harp mal- zemesi satmıştır. Bu misal, siyasal bir takım mülâhaza. ların dolar tle de ifade olun- MekranırsakBüzel görter ya nizam ve barışına taraf- tardır. Halbuki bu kanaat ile bo'şeviklere yapılan si lâh satışı, çok büyük bir te zat teşbil etmektedir., 9 Tarıhli gazeteler ise, Hitlerin Bückebergdeki nut- kuna temas ettiği koloni davasiyle meşgul olmakta dır. Bu gazetelere göre, Almanyanın, kendisini ebedi bir borçlu addettiği da artık çoktan geçmiştir Bilakis Almanya, 1914 — ge- nesinde kendisinin menkul ve gayri menkul bütün va- rını gasbetmeyi marifet sa yan bütün — miömleketlerin alacaklısı vaziyetindedir Angriff gazetesi diyor ki: Bizden çalınan şeyleri geri alımak için yeniden bir harbe girişmek — taraftarı değiliz Yanlız bizler, yani hergün işine giden miyonlarca Alman kadını ve erkeği, sırf kendile rinden evvelki nesillerin kan ve terleriyle kazandıklarını başkaları gasbettiği için lâ- mükâfata na- il olmadıklarına mütessiftir. ler Koloniler üzerine kurdu ğuümuz hesapların yanlış ol duğu ileri - sürüldü — İogiliz Dış Bakanı, Milletler Cem:- yetinin koloni işleriyle meş- | gul komitesi tarefından ya- pılan hesaplara dünya ham madde miktarının an cak yüzde üçünün koloniler den geldiğini, — Cenevrede resmen beyan etti. Biz şimdi İngilizlerin koloni - politika larını tenkit edecek değiliz. Ancak bu gibi hesapların kıymetinin, sadece pek na- zarl olduğu kanaatini bes Hyoruz , Gazete bundan sonra bu gibi hesapların neden naza ti olduğunu izah ederek, koloniler hakikaten bu de- 26 BİRİNCİ TEŞRİN 937 ———T iLiİMiZDEN HABERLER Parka Bir Atatürk Biğ_ağçta Büstü Konacak.. Madalyon Şelîndeki Büst 28 Birinciteşrinde Merasimle Açılacak. Büyük Şefin Büstü Dikilecek Olan Atatürk Parkından Bir Görünüş Atatürk parkına Atatörkön madalyon şeklinde bir büstü konacaktır. Münir Hayri tarafından yapılan ve parkın ikinci ant olan büstün kalde kısmı İnşaatı üzeredir. 28 Birinciteşrinde açılma merasimi yapılacaktır. resine konacak Yağhaneler Şehirden Çıkarılacak.. Hıfzıssıhha kanununun 69 cu maddesine göre gayri yağbanelerin — şehir çıkarılması Belediye encü menince kararlaştırılmıştır Yağhane #sahiperine bir Haziran 938 tarihine kadar müsaade verilmiştir. Bu ta rihe kadar bütün yağbane dığına | ler Belediyenin gösterdiği yere nakledilmiş olacaktır. 8. Rahmi Selçak geldi Mebuslarımızdan B Rah mi Selçuk dün Susığırlıktan şehrimize gelmiştir. B. Rahmi Selçuk Kütah- ya trenile bugün Ankaraya gidecektir. —ÜT Hamile Kadına Tekme Atmış Okçular mahallesinden Ka hri beröber oturdukları Ay şenin karnına ile vurmuştur. Ayşe hamile — olduğunu iddia ettiğinden muayene için Doğumevine sevk olun: muştür. tekme ——— çıkmıştır. Yangın çıkan evin rece kiymetsiz olsaydı, İn- gilterenin “Afrika, Afrika- hlarındır!, Sözü yerine “Af rika İngilizlerindir! , sözünü tahakkuk ettirmek — için bu derece — çalışmıyacağını — te- min ettikten sonra sözlerini şöyle şöyle bitiriyor: *Nebati yağ, kauçuk, pa muk, bakır... Bütün bunlar, üzerinde değer şeylerdir. Biz bunlara muh tacız. Onun için kuru af larla ve lüzumsuz bir inat- çılıkla bunlardan mahrum edilmemiz doğru değildir.,, durulmıya bitmek Boşnak aticeyi öldürenler ağır cezaya - verildi Biğadıçta öldürülen Boş nak Hatice cinayetile alâka dar oldukları anlaşılan suç lulardan Turgutlu — icra memuru Vehbi ve — Alâet- tinlerin Hasan hakkındaki tahkikat —sona erdiğinden oğır cezaya verilmişlerdir. Ceza varmak istemiyen şöler Belediye tenbihlerine ris- yet etmediğinden dolayı ira para cezasına çarptırı lan Biğadıç 8 numaralı kam” yon şöferi Ali, yapılan teb” liğata rağmen borcunu öde* mediğinden Belediye encü” menince hapisle tahsiline kâ” rar verilmiştir. Hai Bir tayin Vilâyet defterdarlık mü hasebesi kâtiplerinden Niyâ zi 20 lira maaşla tümen veZ nedarlığına tayin edilmişt!”» Yeniden Yapılacak Olan Do- ğumevi Eksiltmeye Konacak: ' , Şimdiki Doğumevinin Amejiyat Odasından (ı'drıinlill"_ Vilâyet Datmi Encümeni sarlar binası civarına 81,814 mevi ve Ebe Mektebi binası dün yaptığı toplantıda İ" liraya yapılacak olan v DU inşaatının eksiltmeye ko?' masına ve Hususi muhasebeye ait bir dükkânla bir b* çenin satılmasına karar vermetir. e # | SusığırlıktaYangın.. dir kazı 24 yenlerındeki Se: | Gecaleyin saat 24 sıralarında bir - evde yangın Çi sede önü vaktile alındı, Susığırlık, 25 (Hususi) — Bürhaniye mahallesinde in hisarlar memuru - B. İdrisin oturduğu evde bir yangın ve cıvarındaki evlerin ahşap olması halkı epeyce telâşa düşürmüştür. Yangın saat 24 sıraların da kilerden çıkmıştır. Kiler den mutfağa sirayet eden | culardan teşekkül ateş bekçi tarafından görül. müş ve hemen söndürülme vi için faaliyete geçilmiştir Halka oldukça korku ve- ren yangın — rüzgârın ol maması, suyun bol bulun ması sayesinde daha Fazla sirayetine meydan verilme- den söndürülmüştür. / Pazar günka Maçlar ) (Baş tarafı birinci *4 f İkinci Haftayım y iki İkinci haftayımda 'a,ü" takım ayni şekilde Z 'e bir gayretle çalışıyo”' me kat, görülüyordu ki k'“g Ç yeni ihtiyata çekilmii Bi , Ne takı! cp B ayı YA l.ıı“'d" lik daha ağır basiY' tekim Birlik tekaüt yarım sant devam haftayımda dıı üç arak oyunu 1” A Velimiz ve İdmman î,ıv' si Başkanı B EtbeP | e Ü her iki maçı dâ g | mişlerdir. SSELTE 3 . #rYra