29 Ocak 1937 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 3

PETROLÜN TARİHİ.. İlk Petrol ne zaman ve nerede bulundu ? Petro- lün kıymeti.. Bir damla kan, bir damla petrol.. Butipteki motorların tahrik) halıya mal olmuştur; üm- vastalari, birkaç ay evelisine| Inyom, uzun müddet altın" kadar tamamiyle memleket dışından getiriliyordu. Fakat bu arada, bu maddeyi de kendi —memleketimizde te> min edecek vaziyete girdik. Memleketimizde muhtelif hammadde kaynaklarına (antrasit, linit ilh. ) malik olduğumuzdan, tahrik ma- ddesi yapanlarla motor en- düstrisi arasında sıkı bir şe- kilde münasebet kurmak su tetiyle, dizel motorlarının, tahrik maddesinin kalitesine tUygun bir tarzda inkişafına imkân hasıl — olmuştur. Bu tetikametteki tekâmül, yal fsz iç memleket bakımından değil, memleket dışına ya- pılacak olan ihracat için de çok büyük bir haizdir. Ve nihayet bize benzin ye yüksek değerde madeni yağ temin eden yarım mil- yon ton Alman petrol isti hsalimiz vardır Petrol madenlerinin yük- tek değerde olmalarına rağ men, tahrik maddesinin te- mini keyfiyeti istikbalde ma- den kömürüne istinad ede- sektir ki, bu keyfiyet yal- Bız Almanya için bahte ko- nmuyor. Denizaşırı sahalar- daki petrol madenlerine ra ümen, bugünkü günde İngi İtere de; tahrik maddesi (h tiyaçlarını maden gömürün- temin etmek — suretiyle ehemmiyeti istiklâlini kazanmak gayeri Befindedir. Franmsa, İtalya,; '&ponya, Hattâ — Amerike, Allıııııyıyı kendilerine ör tek alarak maden kömürü Gden tahrik maddesi — tatih: saline doğru gitmektedirler. Çünkü, ölçülmez bir tutar olduğu sanılav dünya pe- trol mevcudunun, az gelmek tehlikesi baş gösterdiği, ar tık iakâr edilmez bir. haki kat halini almıştır. Bu ftibarla, Almanyanın, "u"v-ıllı istiklâli için geçi Ğİ inkişaf gündelik bir za- * yahut bu günkü döviz Tüçlüğünün bir akibeti de * Rttek kendi gerekse ge :'“İ nesillerin menfaatleri I:hl Mutlaka halledilmesi 1M gelen bir. vazife idi. Ugünkü günde, ilim ya Niz azalmak tehdidinde bu- ı“""'ltı olan hammadde ©ti değil, tabiat Öretimine Fok üstün suni maddeler te Min edilmiştir. Buna misal olarak, bir Alman — buluşu olan ve kireçle kömürden Yapılan sentetik kauçuk gö tterilebilir. Şimdi büyük ölçüde sen- Letik kauçuk imaline giriş- Mek üzereyiz. Bu husustaki tesis masrafları ehemmiyeti hulz bir mesele değildir. Te kalk bakımdan dava - hallo '“l—mnı: Son otomobil se. "üisinde, on binlerce kilom ttrelik yol — katetmiş 0'an Sentetik kauçuk gördük ki, Aynı mesafeyi katetmiş ta bi kauçuktan yapılmış olan ik çemberlerden çok da ha az aşınmıştır. Fiata gelince, yeni yapı- " her şey, tecrübe devre- *İDİ geçirdiği müddetçe, pa- dan pahalı idi. Netice: Alman motorlu nakliye vastalarının, tahrik maddesi, madeni yağı, lâz tiği uzun bir. istikbal için garanti altına alınmıştır. Metal vaziyeti ne merke zdedir? Bunun vaziyeti de petrol waziyetindedir: Vaktiyle tü- kenmez sanılan şeylerin kı tliğı başgöstermek - üzeredir. Meselâ: Krom, çinko gibi. Metal sentetik olarak im- al edilemiyor. Fakat bunun için de iki türlü hareket edebilir: Bunlardan biri, Al- manyada rastlanıldığı — gibi, *zalf, olan maden cevher- lerinden idare edilecektir. Nihayet 1859 yılı ağustos ayının bir akşamı, yerden siyah sulu bir çamur sütunu fışkırıyor. Miralayın bülyası hakikat oluyor: yeni tir en düstrl doğmuştur. Miralay Drake iptidal bir şekilde ol- an tulumbasile yirmi dört sanatte 25 varil ham perol tstihsal etlmeğe — muvaffak oluyor 1860 yılları içinde Rok kurşun ve feller petrol işlerile uğraşm- | ağa baş'adığı zaman petrol Ücareli henüz temellerini atmak üzere idi Noyes Viner Jurnal gaze- tesine Hayfadan Con Edv ard Skot imzasiyle yazılıyor: Filletindeki yeni kargaşâa- lıklar #e Türkiyenin, güya Müsul — petrollari - sahasına karşı bazı mütalebelerde bu- lünmayi derpij etmekte old. uğu bakkında orlaya ati'ati rivayetler, Britanya dünya imparatortluğunun can dam arı mertebesinde olan “bo- rü hattı, bin yanı başında yapılmak istenen birer sem- bolik âlevlerdir. Ru bhat, İrak çöllerinin «0 nsuz vadi ve ovalarını aşa rak nihayet. Hayfaya varan gümüş gibi beyaz borular dan yapılmış muazzam bir hattır. Çöl yolcusuna, deve binicisine yahut çöl otobüs üne refakat eden bu hat, 1600 İagibz mili uzunluğu ndadır Bu boruların içinden, to prağın kanı petrol akmak- tadır. Musuldan çıkan pet- rol, gece gündüz, hiç dur- madan, vahaları, vcsuz bu caksız kum çöllerini, saatte 40 kilometre süratle aşarak, Hayfa limanındaki İngiliz petrol gemilerine erişmekte- dir. İrak topraklarından, İngi: liz donanmasının petrol ihti yaçlarını temin eden hayat l üssaresi akmakadır Petrol dünyanın — kanıdır. Eğer petrol — olmasa, ne nakil vastaları ve ne de en- düstri bu hızla inkişaf ede mez Ancak petrolun bulun duğu yerde, kanla ateş de eksik değildir. Petrol için harblar yapılmış, ihtilâller çıkarılmış, cinayetler işlen miş, hayinlikler yapılmıştır. Petrol, insanların gözlerini karartıyor, yüreklerini katı laştırıyor. İagiliz kimyacın Vit Klı- nton (814 de petro'dan ışık temin edilebileceğini söyle diği zaman, herkes gülmüş- tü. Ham petroldan benzin yapmağa muvaffak olan bü- yük Alman kimyacıs Ray şenbah ile alay etmişlerdi. En sonra, Selin — adındaki bir Fransız, 1834 ve 1848 yıllarında yaptığı tecrübele- petroldan, gazyağı, ma- deni yağ, parafin, katran ve boya istihsaline muvaffak oldu. Fakat asıl petrol dev rini açan yer Amerikadır; şöyle ki: Taşlık bir sahada çam ağacından yapılmış alel âde bir küle — yükseliyor. Yük arabaları, eaki paslan- mış demirleri bu kuleye ta- gyorlar, Başında koskoca- man bir şapka, siyah top sakallı karga burunlu, atlet yapılı bir adam, bu kulenin yanında çalışan işçilere ku manda etmektedir. Bu ad- Ama, eski çapta bir sergüze gtel o'an miralay, Drakedir. Bu wsız çöllerde, o, iki yıl- lardanberi aranmakta, çalış maktadır Pettol tuyu'arının hemen yanıbaşında denecek kadar yakın mesafelerde batakha- me ve kumarhaneler açılm: aştı. Petrol ve dolar için her çareye baş vuruyordu. Bazı kimseler kamplarında pet rol çıkmağa başladığı için bir günde milyoner olurlar dı; Ffakat gece olunca yanı başındaki kumarhanede biri öldürülerek yere seriliyordu Çünkü komşusunun oyunda şandı yoktu, İTâkin talihini bıçağınin. ücüyle ariyördu İşte böyle petrol ve kana | bulanmış bir diyata D. Ro kfeller adında yirmi yaşin- | da bir genç geldi Bu genç, kumarbazları so ğuk kanlılıkla tetkik ediyo- | rdu. Onların hayatını yak ından gördüğü için bütün spekülasyonlardan faydasız sondajlardan uzak kalmağa karar — verdi. Klevlanddan gelimiş olan bu küçük kom isyoncu, ham petrol satın alıyor, buna mukabil yaka cak maddeler satıyordu. Bö ylelikle o ilk yüz bin dola mını kazanmıştır. Evvelâ, Con D Rokfeller ondan sonra petrol impal toru, dolar milyoneri ve Amerika cumbur reislerinin muarızı olduktan ve Rok feller-Deterding düellosu ba şladıktan sonra petrol end üstrisi, hâıâ romantik dev- resinin ilk günlerini yaşıyor du. Çünkü bütün dava bir kaç milyon petrol lambasi - le, henüz birkaç yüzü geç miyen otomobillerin etrafın da dolaşıyordu. Cihan harbının ortalarına doğru idi ki, petrola, sadece para kazanmak için bir va özüyle bakanlar onun dünyanın mukadderatı üze- rinde büyük bir rol oya: yan bir kudret, bir. kuvvet olduğunu anladılar. Klem- anso 1917 de Amerikaya şu acı sözleri hitap etmişti: “Bize petrol gönderiniz Her ne bahasına olursa - ol san, petrol istiyoruz. Her Deyli Meyl Gazetesinde, Vard Price, son İtalyan İn giliz. Centilmen anlaşman dolayısiyle ya yazıyı yazı yor: Avrupanın telâşı karşılık h i1timatsızlıklardan ileri ge- liyor. Avrupanın mukadderatını | ellerinde tutan beş büyük devletin beslediklerini söyl- edikleri maksat ve niyetler ise tamamiyle sulh sever ve takdire lâyiktir. Bunların hükümetlerinden çoğu da resmen verilmiş ol an İnancalara inanmış görü nuyorlar. Halbuki hususi ol arak bu memleketlerin di plometları ve halkı bunlara karşı itimatsızlık gösterme ktedir Son senenin bütün hâdi- seleri bütün bu itimatsızlık ları doğrumuş ve — biz bun- ların içinde bucalyip durm uşuzdur. Almanya: Rusyanın Avr upayı bo'yevize ederek Al manyayı Çenber içine alaca gından; Fransanın da ona yardım ederek harp çıkmasına bep olacağından; İagilterenin ise Almanya- ya karşı Rus Fransız düşm anlığını — körükliyeceğinden korkuyor ve şüpbheleniyor- lar Fransa: Almanyanın 1 — İspanyada veyahut Fasta bir Alman ordusu te şkil ederek Fransayi tehdid edeceğinden; 2 — (a) Fransaya bir hü- cumdan, 'b) Çekoslovakyaya bir hücumdan , (e Ve yabut her - ikisine birdet bir hücumdan; 3 — Avrupada bir Alm- an heğemonyası kurulacağı ndan korkuyor ve şüphele niyordu. Rusya: Almanyanın ken- di topraklarına ve — zengin Ukranya arazisine — hücum etmesinden şüpheleniyordu İtalya: İngilterenin kendi- sini Akdenizde müşkül bir vaziyete sokacağınnan, Almanyanın — Avusturya ve Balkanlar yolu ile Adir yatik denizine inmesinden şöpheleniyordu. İngiltere: Almanyanın um ei d ğnünü eli damla petrolun kiymeti, bi zim için bir damla kana bedeldir!, Bugün artık, her ay, pet: rol konsorsiyumlarının sağ da solda yeni kuyuları açıl | makta 1 bütün dün yayı dol, ak petrol kokan yerleri bulmağa çalışmakta dır Eğer Meksikada, Gran Şakoda Musul yahut İranda makineli tüfenkler işlemeğe, harp sesleri mem'eket için de çın çın çınlamağa başla yınca biliniz ki bütün bunlar petrol için yapılan yeni ye ni mücadelelerden — başka birşey değildir. Fakat yine bu andan iti baren Klemansonun o bar barca sözleri tekrar bir re alite olur: “Her damla pet rolun kiymet , bizim — için bir damla kana bedeldir.., umi bir şekilde saldırganlık etmesinden; İtalyanın Akdeniz bâkim- iyetini eline alarak Sudan da dahil olmak Üüzere bir şarki Afrika imparaterluğu kurmasından kaygılanıyor du Geçen Avrupanın sulh meselesindeki bütün ge rginlikler bunlardan ileri ge- liyordu. Bunlar devam ett- ikçe enternasyonal durumun gerginliği devam edip gide- ceğl şüphesizdir. Bu yüzden bir patırdı. çıkacak - olursa, bu bütün istikametlerde ya- yılacaktır. Bunların arasında en te: hlikeli bir raddeye varmış olanı da İngiltere ile İtalya arasındaki âhenksizlik idi. Hiç bir millet, — ötekinin aleyhinde seferberlik yap mamış iken İtalya Habeşle tana ordular göndermiş, İn giltere Mura asker yığ - mış, Atlas — donanması - vi İskenderiyeye yollatmıştı İki millete mensup kümeler arasında harp lâkırdısı edil: meğe başlanmıştı. Bu tehlike büyük olmak- la beraber artık geçip gitmiş bulunuyor. İki hükümet de bu sene Akdenizde birbirle rinin ve öteki milletlerin Ak- denizdeki haklarına hürmet edileceğine dair kısa ve ba vit bir taahhüd imzalamış - lardır Bu mesut neticeye varmak için uzun boylu konferans lar kurmağa lüzum kalma. mıştır. Ne Eden Romanyaya gitmiş, ne Kont Çiyano Lo. ndraya gelmiştir. Mesele ko- layca haledivermiştir. Museolini, ikinci teşrinde benimle yaptığı bir mülâka tta kendisinin İngiltere ile bir Centlman anl " ya pmak isteğinde olduğunu sö ylemiştir. İngiltere hükümeti bu fi kir üzerine harekete geçti sene, | Ve başvekil Londra beledi ye relsinin verdiği bir ziya- fette bu fikre dostça bir ka rşılıkta bulundu. Romadaki - İngiliz elçilik binası bu fikrin ileri götü rülmeci için çalışma yeri ol- du Aradan iki ay geçtikten sonra, vsade eski dostluk la de edilmekte kalmamış, bu hususta bir anlaşma da im zalanmıştır. Bir sene evvel - birbiriyle harbetmek derecelerine gel- miş olan iki devlet arasında böyle bir anlaşma yapmak mümkün olduğuna göre bu gün biribirine karşı kaygılı davranan öteki devletler ar asında neden mümkü olma sın? Bugünkü günde vaziyet böyle anlaşmalar için eski sinden çok daha elverişlidir. Fransızlar, Almanyanın Fası işgale — kalkıştığı hakkında şayiaların asılsız. olduğunu öğrenmişlerdir. Blumun da Fransa ile Almanya arasın- da ekonomik görüşmelere başlanmasına'muvaffak etti ği haber verilmektedir. Hitlerin yılbaşı münasebe- tiyle Berlindeki elçilere hi | taben söylediği nutukta bir Avrupa sulhu için müracaat- ta bulunmuştur. | dan ve SAYFA: 3 —— ——— — |Avrupanın Telâşı Kar- şısında İtimatsızlık.. 1937 de Sovyet Sivil Tayareciliği.. Sovyet vivil tayaı hava - filosu leri, 1937 yılında bü- yük faaliyetlerde bulunma- ğa namzettir Sovyet sivil hava filosu tayareleri, bu yıl içinde, ge çen yıldan 4 milyon fazla siyle, 25 milyon ton kilom- etre katedeceklerdir. Gene geçen — yılın rakamlarından çok Fazla olarak, bu taya- reler, bu yıl içinde, 180 bin yolcu ve 44,200 — ton aşya nakledeceklerdir. Bu yıl ta yareler, ziraata mızır hay- vanatı öldürmekte ve 1sıtma getiren sivri sinek yumurta- larını yok etmekte de kulla- nılacaktır. Bu yıl, Sovyetler Birliği- nde yeni yeni hava yolları sefere açılacaktır. Bu yeni yolların umum! tulü, 2 500 kilometredir Sivil tayare filosu, uçuş malzemesini de değiştirerek (Sonu 4 üncü sayfada ) .—i Avrupadaki harp tehlikesi karşısında hiç kimse benim kadar enine boyuna rabat- sz olmamaktadır. Mereşal Lord Milâne ge- çen akşam söylediği bir nu- tukta bu tehlikeyi beş ay- dan Ffazla öteye atmayı faz. Ta nikbinlik bulacağını söy- ledi. Bugünkü vaziyette bu mü ddetin daha kısa olacağı şü- phesizdir. Hiç bir millet bu türlü —silâhlanma yarışına mukavemet edemez. Harp malzemesinin çabucak günü geçmekte ve ondan sonra işe yaramaz olmaktadır. Onun için tezelden hare- kete geçmek mukavemeti imkânsz bir hale gelmekte dir. Bundan dolayı sulhu pe | kiştirmek için ne yapılacak sa biran evvel yapılmalıdır. Uzun boylu enternasyonal konferanslarla vakit öldür. meğe, oyalanmağa işin ta- hammülü yoktur. Avrupa sulhü, hakikatte, alâkalı her milletin ferdi bir meselesidir. Onun için han- #i milletle ihtilâfı varsa bu. nu dogaudan doru müzakere relerle halletmelidir. Hitler, — kendilerini karşi hiç bir derdi ve davası kal- madığını Fransuzlara tekrar söylemiştir. Eğer başlanmak üzere olan ekonomik müza kerelerde muvaffakiyet hasıl olursa önümüzdeki sene bu iki memleket atasında “Bir Cenilmen anlaşması, yapıl- ması neden imkânsız sayıl malıdır. Böyle ufak faaliyetlerle bütün Avrupa memleketleri toplu olarak kısa bir zaman içinde anlaşmış ve birleşmiş olurlar Bu muvaffakiyetin iki esaslı temeli, iyi niyet ve makül harekettir. Muharrir. burada Rusya Rusyanın gizli bol şeviklik entrikaları çevirdi ginden bahsettikten sonra 1ö- züne devamla diyor ki; Almanya, Fransa, İtalya İngiltere için bir tek yol va- rdir. Oda bu. çabuk anlaş malarla sulhu tezelden temin | etmektedir.