1 Eylül 1935 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 3

Eylâl 1 TURKDİLİ —— —>———— — ——— ——— —a —— ——— — —— —— ——— Büyük Zaferin Yıl Dönümü (Baştarafı birinci sayfada ) kımdan canlı ve büyük tezahüratla kutlulandı Korkomunlanın söğlevi Arkadaşlar; Derin bir kıvançla kütlu. ladığımız bugün bütün dün- Ya süel tarihinin en parlak Bit zafer günüdür. Bu gün Atatürk ordusu Dumlupınar Sâvaşında düşman ordusunu lâmamen kuşatarak imh #lmiştir. Afyonkarahisard #ilıyon büyük yan taarru Zu, Dumlupınarda bir kuşat Miya müncer olmuş; düşman, çelik Türk çenberinin içinde bir daha mukavemet. ede- Miyecek derecede yok edil Miştir, Bu zaferin tarihçe- Sini genç arkadaşımız pek ygulu bir surette anlattı. Ben, bu tarihi burada te Tar edecek — değilim Her Zaman olduğu gibi, ben can'ı tören münasebelile de yapacağım büyük ödev, Grk kurtuluşunun, — Türk Zalerinin. Türk -yükselişinin kahramanınn; Ulu Başbuğu- Müz — Atalürke — ordunun Mert kalbinde beslediği sa- Ygıları ve — bağlılıkları — bir :lıh. tekrarlamaktan ibaret- ir, Mondros Milletin siyasal varlığı yok Edildiği vakit, kendi büyük Yarlığında asırların biril tir diği Türk fazilet ve dehası Barlıyan mütarekesile Anafarta'ar abramanı — bütün — bir man — dünyasra karşı 1yam etli O, — Mlletin cevherindeki yüksek değeri. kendi varlığında ta- Hdiğı için, mahkümiyeli re- Üdetti Temiz dilekli vatan daşlar onun etrafında birleş ller. Artık bütün güçlükler Yenilmiş, ümitsizlik yenilmiş Müsellâh düşman yenilmişti. Artık, büyük Türk — tarihi #ybetli bir yükseliş aldı İstiklal - savaşı şanlı lülerini ve kahramanları- M takdis eder, Ulu Paşbuğu Muza, yer yüzünde eşi ve ©zeri olmıyan Büyük Ön timize kolordumun derin Saygılarını sunarak Mihayet veririm. 8lcğmen — Osman yın söyl-vi.. Saygı değer valandaşlar: “Her yal gibi, bu yil da acu- © parmak ısırtan 30 Ağus- Bününün andıcını anmak n burada toplandık. Türk durumunun çevresiz n sözüme Olca Akıpnı baş — döndürücü bir "l veren — İstiklâl — sa- Aşı; hatızalarımızı bugün Yine engin bir utkunun gu- Füru ile okşadi. Türk ordusu Faşbuğunun Tetile kasırgalardan Murat larının ya'çın göğsünde "mağa çalışan düşmana Yildırımlar gibi saldırdı ve tdan yepyeni — bir tarih Sikardı latiklâl savaşı hepin hiçle « b dinlenmiyen didinme W Ve nihayet kemliğin evi © baş eğmesile neticelen İğtir. Bikibeile çıkan Türk ulusu ZUk hayat damarları kesil k "' ve bütün ge'ir kuvvet hT vok edilmiş — bir hasta alinde |di. İşte bu vazi- Üa len istifade eden Yunan &r. —Mondro; mütarekesi: bir maddesi mucibince |ana yurdün birer | ve vatanın dört bucağını işga | yurdu kurtamağa çalışırken l t | şından sonra Yunan kralı Hs- gal ederek yerli Rumların tehlikede olması bahanesi'!e parçası olan Aydını, Ayvalığı, Ak- hisarı, Nazilliyi, Bergamayı ettiler. Bu işgallere cevap olan ilk Türk askerinin ate şi 28 mayısda — Ayvalıkta başladı Ege denizinde patlıyan bu ateş düşman — denize dökü- lünceye kadar sönmedi Türk ulusu — böyle canla ı Ancak 23 - Ağustos 1921 de Sakaryaya Bundan sonra yalnız bir tü: menlerini Sakarya karşısın da bırakarak dokuz tümen lerile Sakaryanın Güneyin den İıca - Yamak Yalış) böl gesine karşı ordunun tam yan ve gerilerine saldırdı- lar Türk ordusu Başbuğu Ata- türk savaşı yakından ida. resi için ordu hatlarının ya kın gerisine geldi. Bu günler Türkün ya ya. şayışa veya azep günleri İstanbul hükümeti ve padi- — olacaktı. Bunu Lilen Türk şah İngilizlerle birlikte Ana- - kumutan ve erleri büyük dolu halkını bir birine kır- | azim ile geceli gündüzlü dırmak için din, halife. det | tam yirmi bir gün savaştı- va diye İstiklâl savaşı aley- | lar. Yunan saldırışı karış hine çalışıyorlardı.. Ulusal | karış- karplandı. . Türkün hükümeti düşmandan ziya- debu adamlar uğraştirdılar Memleketin dört bucağında cahil halkı kışkırttılar: Çer- kez ve Kürtleri ayaklandır- dılar Her taraftan isyanlar şakavetler alev'endi. İstan bulda İngiliz parası ile kuv | veyi İnzibatiye diye tümen ler teşkil edip' Anado'u as süngüleri önünde Yunan hü cumları söndü, Erinden Baş buğuna kadar Türk ordusunun yüksek azim ve iradesi kar şısında eridi Sakaryada Türk nu yok edeceklerini yer yü züne ilân eden Yunanlılar Yine Sakaryada yenilerek ordusu- kerine saldırttılar. — Bütün bu isvanlar ve — bu boğuş malar — 16 ikinciteşrin 1919 itibaren bir yıl sürdü . Bir taraftan isyanlar bas- | tırılmakta ve — bir ta. raltan da ulusal — ordu kuvvetlendirilmekte iken va- | ktıle çok güvenilmiş ve Şı- mütmiş olan Çerkez Ethem düşmanla birlik olarak - is. yan etti ve saldırdı... Garp cephesi bu vaziyet karşısın da asıl düşman cephesinde bir tünrenini bırakarak Di ğer kuvvetlerile Kütahyada toplandı. Ve Etken kuvvel: leri üzerine yürüyerek on" ları Yunanlıların — üzerine püskürttü. Ondan sonra Türk aske- ri İnönünde üç misli düş. mana karşı dört gün göğüs Ve utkusu gererek savaşı kazandı bunu İkinci İnönü takip etti. İkinci İnönünde de yeni len. Yunanlılar, mevcut yedi tümenlerine daha beş tümen ço galilılar ve arlık savaşı bir kazançla bitirmeğe karar verdiler: Bu kararı veren düşman- la ordumuz arasında Kütah ya doğusunda — (Nasuhçal - Düger) bölgesinde bir haf: ta çok kızgin boğuşmalar oldu Türk askeri her nok- tada beş on misli düşman karşısında idi. Fakat bun dan yılmadı, saldırışa saldı: rışla karşı koydu. Nihayet — düşmanın bu çokluğu ve kuşatma bare keti karşısında orduyu daha sağlam ve kuvvetli bir hat- ekliyerek kuvvetlerini ta toplayıp yeniden savaşa bulundurmak - kararı verildi. Ve Başbuğ Atatür kün emrile 26 temmuzda ordu “Sakarya nehri gerisine çekildi. Kütahya hazır Kskişehir sava kişehire gelndüş, yeni taaruz | için Yunan orduşunu hazır- Dlamağa başlamıştı. Türk ör dusunu imuütlak ezmek ve e | istedikleri gibi bir sulh ka Büyük savaşla büyük bir bul Yunanlılar yirmi gün hazır lıktan sonra üç kolordu ile Sakaryaya doğru ilerlediler. Fakat tıncıya kadar eltirmek — istiyorlardı. asıl ordumuza ça Çerileki sü: varilerimiz tarafından çok eyi idare edilen- oyalama savaşları karşısında alabildi -gelemediler. - | Yağdırmağa, Eskişehir - Afyon hattı do- ğusunda — hazırladıkları tel örğü ü mevziler gerisine sı gmmmağe mecbur oldular Artık Yunanlıların bu son f | saldırışları da kırılınca.. Türk | Orduru yeniden kuvvetlen: dirl'erek mutlak bir saldırış l4 Yunanlıların tan atılmasına Anayurt- karar veril di. Ve bunun için hazırlığa başlandı Anadolunun temiz kuca gında, kirli düşman ayakla rını mutlak kırmak için ulu sa söz vermiş olan Atalürk! Orduda bir yıl sürekli ha- zırlık yıptı | ç ile Alhkören arasında Dümmanı yok etmek an- | cak bir saldırışla olabilirdi. Başbuğ yer yüzünde eşi bulunmıyan . bir ile; manavra düşman ordusunun cep hesinin güney a karar ver- di. Düşman cephesi — karşı: en yalçın kısmına sa'd şsında bulunan ordunun bü- | yük kısmı çok sessiz olarak Şuhut Sandıklı bö gesine get- irildi. Diğer kuvvetlerde pi Anda tespit edilen yerlerine. yine büyük bir seszilik ve maharetle yerleştirildi Türk askeri, saldırış yapı- lacağından €o'ayı içinde Idi Lâkin buna işaret olacek - hiç bir şey gösterilmiyordu. 26 Ağustos 1922 idi.. — Tanyeri ordu hazırdı. Topçular toplarının başın- da, süngüleri takılı piyarlı ler yare atılmak için emre bakıyordu Ordunun Başboğu, Genel Kurmay Başkanı; cephe ko- mitanı şuhudun kuzeyinde (Kocatepe) komita — yerine gelmişlerdi Nihayet saldırış sevinç ağarıyordu, cephede | sabahı * emri verildi. Bunun üzerme | toplarımız. cehennem aleşi böğürmeğe, ağır makinalı tüfekler dınlenmeden meğe, süngöler siperlerden işle- patlamağa | fırlıyan - Türk | erleri düşman tel örgülerine bir kuruşun gibi atılmağa | başladı.. Genel görünüş Şöy le idi: | — Dördüncü kolordu Afyon. pda Tınastepe — arasında acunun en — yalçın kayalık larına yılmadan tırmanıyor. Tınaste- Birinci - kolordu: tepe ve Çekiltepeye atıl- aslanlar gibi | yapıyor. Beşinci süvari ko- yanaştılar. | lordusu Sinanpaşa ovasına inmiş, tozu dumana katıyor- du. Artık büyük gün yanaşı yor; kat kat düşman siper leri, tel örgüleri kırılarak aşılıyordu. Düşmanın bir yıl- dan beri tahkim ettiği yal çın dağlar Türkün bir günlük hücumu karşı: sında dayanamadı Ve Tür: kün eline geçti. 27 Ağustosda saldırışa de vam edildi Düşman Afyon: Uşak demiryolu atıldı. 28 ve 29 Ağustos ri düşmanın vedek | olar- dusunu kaçırtmamak ve ikin- kuzeyine günle- €i ordumuzun — karşısından çekilen kuvvetlerini yaka'a- mak maksadile düşmanın gerilerine yüründü. Süvarilerimiz yıldırım gi bi Altıntaşa kadar ilerledi. Ora'arda düşmanın — taze kuvvetlerini öğrendi ve alı: koydu, Kuzeyde sıkışan or- dularını yardıma birakma dı. Artık Büyük Ordu düş- manı kuşatmak için yakası- na yapışmıştı. 28 ve 29 Ağustos günle ri her taraftan önleyici ta: kiplerle geçti. Düşmanın bir yerde tulunup da karşı koy- masına meydan bırakıl nadı. Nihayet 30 Ağustos günü düşmanın altı tümeni Dum lupınar kuzeyinde Çalköy her tarafdan kuşalıldı. Dördüncü Kolordu tümen ile Güneyden ve Do- gudan, Altıncı Kolordu iki tümen ile Kuzeyden eyice çevirdiler Ataltürk de Çalköy güne- neyinde tam ateş hattında 11 inct lümen yanında bu- lunuyordu. Düşmanın kaça bileceği yalınız Kızılcadere yolu vardı ki onuda süvari- | lerimiz tutmuşlu Düşman - Allıören güneyin- de Adatepe denilen yerde daraldıkca darıldı. Savaş meydanı mahşer halini aldı. | | likten çember içinde Her taraftan yapılan Türk hücumu karşısında düşmanın. büyük kısmı aslan Türkün kuvvetli pençeleri altında inledi ve nihayet yok edil- di.. Kaçıbilen kir kısım kerle başbuğları Tirkopis, ikinci kolordu komitam ge neral Diyenis, Tüw general- ları ve dökünlü şeklindeki kaçak subayları Süvarı Kol ordumuzun — yalm - kılıçları ile Murat dağının sarp ka- yalıkları arasında — bunalıp Her ne kadar ka- çıp kurtulmak için Uşak yo- luna saptılarsa da çok geç- meden savaşılan - teprakları tarıyan kuvvetlerimize tes- lim olmak mecburiyelinde kaldılar. Bundan sonraki vakalar Atatürkün (Ordular, İlk A macınız Akdenledir.. İleri...) &$- bucaladı. Demesile İzmir - kıyılarına kadar kaçanı, kovalamakla geçti. Pununla da bütün acun ve tarih bir daha anladı ki Ana dolu yalçın bir kayadır. Ora- ya tırmanmak istiyen eller kırılır. Çarpmak istiyen vü: cutlar parça parça denizle - re atılır Vatandaşlar, Savaşmaktan ve ölümden yılmıyan Türk, yuıdunn sa ip olma iyordu.. — dört | | | ,Egenin mavi İşte 30 Ağustoş 1922 bu dileğin olgunluşuğı göndür 26 Ağustotda Türkün kur- tu'uş güneşi ufuktan çıkma- ğa başladı. Ve BU Ağustos günü; yani bundan 13 yıl evel bugün kendisni tam gösterdi. Yarın için doğacak — bir güneş bundan daha parlak doğamaz. Bir utuku des! bundan daha günçlü olamaz. | Bundan daha yücebir mev- Yt ya d öt mlrii Başboğ Meydan savaşı; benliğini örselemek istiyen- lere, Türk ulusunun — şuürlu | ve öldürücü karşılığıdır. Kâzun Ozkanın söylevi Sayın hemşeiler; Bugön burada içten gelen coşkunluğumuzla tarihe sığ- | dırılamıyan bir zaferin yadı için toplandık. Bu zaler kızgın bir sava şın verimi, ünlü Türk mi'le- tinin bağrından kopan bir | akındı . Bu akın kuvvetli zincirle- re vurulmuş Orta Asya ev. lâdının bir kükremesile baş ladı, . Ve ta Egenin zümrüt sa- | hillerinde biran — durdu.. Hayır hayır bu akın dür- Kendine kol'arını aç miş olar medeniyete koştu İnkılâplar yarattı. O g Skının ibaşında - bir'barp hi uçuyordu, Bugün bu ilâh medeniyetin, sulhün şefi ol- du Bu akın nasıl — başladı.-. Bunu anlamak için size bu- rada günlerce söz söylemen Tâzımdır. Ben ancak — şimdi büyük bir Okyanusu ran — hakikatın kenarları nı süs'iyen beyaz çakıl taş: ları üstünde dolaşacağım: Cihan harbinden yorgun ve bitkin çıkan milletimizin kolları Sevr denilen bir an- madı . ün laşma ile kuvvetli zincirler. le bağ anmıştı zun en güzel yerlerini düş manlar işgal etmişler Türk- Anadolumu- lere yalnız kurak bir boz kır birakıyorlardı. Bu çe- Türk acısını bağrına basarak, tam üç yıl yaşadı. Üç yil çek- mediği ıstırap tatmadığı acı kalmadı Düşmanlar Ana- dolunun en güzel yerlerini | yaktılar.. Her Türk köyünden bir ah, yükselirken kızıl alevler gök yüzünü sarıyordu Kadın, kız, namus., irz ta- mmadılar Anado'uda bütün arlıklarile böğürdüler. Kardaşlarım: Bu acı hâkikatları hiç bir Üç makinaleşmiş düş man ordularına bizim genç, ihtiyar, kadın, erkek kuvvet- lerimiz, süngüsüyle yurdunu korudu. 13 Yıl evel tanyerinden 30 Ağustosgüneşi doğarken köylerin üzerinde yükselen alevler arasından kızıl - bir bayrağı Akdenize koşarken gördü. Düşman 14 günde dalgalarında zaman unutmiyacağız uzün yıl, can verdi. Türkün — yılmaz ordusu önünde dağlar — yarılmış, yasılmıştı. Kardaşlar: Bugün aynı zamanda Tür- ke Hava egemenliğini te min için çalışan Türk Hava Bu ıfmlen uıııılınyıl Or- , | | andı- | SAYFA 3 Kurumuna Üüye yazılalım. Eger düşmanın ana yurdu- muza bir daha ayak baz- masını istemiyorsan kolları- ni açmış olan bu kuruma koş üye yazıl.. Elinden geldiği kadar yardım et, , Bize bu zaferi — yaratan Atatürkün ve ünlü Ordumu- zun önünde içten gelen saygı ile egilirken sevinçli gününüzü kutlularım. " 30 - Ağustos - 1922 utku- su; bugüne doğan ve yarını eydılatan bir güneştir. Bu güneşe bakanlar bu gün de yarın da Atatürkün nurlu gözlerinden bu toprak için akan yüce dileklerin — bir parçasını kendi — içlerinde bulacaklardır. Dumlupınarda — ülküsünü ve varlığım kaybeden düş- man bu perişanlığına ağlar ken; utkunun güneşi — Ege denizin ilk adalarını nurlan. dırıyordu. Bu güneş altın- da Hilâlımızin gölgesi - çe- |likten süngülerle İzmir sa- hillerine akis etti. Derinden uğultular geliyordu. . Tür- kün akını Akdenizi kurut- mak - istiyordu. Askerler, Bayanlar, Bay- lar,.. Kadınlarına varıncıya kadar cephelerinde çalışmış olan Türk — ölmez ölmiyecektir. — 13 Yıl evel acunu şaşkınlığa dü- şüren Türk ölmez ve ulusu icap ederse yine acuna par- mak ısırtacak bir utku ya- ratmağa her zaman hazır- dır. Bize bu büyük günü ka- ıındırmık için — kanlarını dökerek ölen ve fakat kalp: | lerimizde- daima yaşıyan ve yaşıyacak olan Kahraman savaş ve | Subay ve Eratımızın aziz ru- | İ | / | İ | | hlarımı saygı ve sevgi — ile | anar ve hepinizi bir dakika süküta davet ederim,.. Yaşasın Baştacımız olan Atatürk... Yaşasın Türk Ordusu.. Ve, yaşasın bunları doğu- ran Yüce Türk Ulusu .. Kayıp mühür Ahmet adlı. mühürümü | kayıp ettim. Yenisini alaca- gımdan — hükmü olmadığı ilân olunur Ömerköy kooperatif ort- oklurından 296 numa- ralı Lâtif oğlu Ahmet Kayıp terhis tezkeresi 931 senesi Edremit aske. rlik şubesinden almış oldu- ğum terhis tezkeremi kayb- ettim. Yenisini çıkartacağım- dan eskisinin hükmü yoktur. Havran nahiyesi Teke mahallesinden Salim O. Hasan Özgür götrtanaccecEEnADENaA » ıııı Telefoncu ABDÜLKADİR PINAR PAŞA HAMAMI KAPISI KARŞISINDA N. 48 TELEFON, lıli AMOR! ON | Kurumu bayramı günüdür. vl Mnııau YAPİİ lRI