23 Nisan 1935 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 3

No d3 y mh,b Seçiy seçine, söçin — —— . 02 Gnek;-Mabus intihabı henüz w Aylav seçimi honüz bitmedi, <4 b stmek—Seçmek İtmek: İkidon birini » Ü2?i en birini seçmealisiniz t Müatahab — Seçken KU Ürnek; Memurlarınız — meyanında en Müntahabı hangisidir?—İşyarlarınız dr- Hsinda en soçkeni hangisidir? — k m“'bip —Seçmen ç CA Ürnek: 'Mebus int'habında Baniler rey verir — Saylav ikinci seçmenler oy varir Ölühç- | ; Mi Ş ( Tot'Nür da Bir eörümdür; fak- At cezasi da çürümle birlikta çekilmiş. , Şlur—Olünç'da Bir "suçtür, ontak Göz. li A6 a suçla birlikte çokilmiş olur. ! X â “ntihar etmek—Ölünmek; kendini - öldürm- ilek, , — Müntehir " Ölnük KNN v tmek: Müntohir, inlihar etmozden ev-> Ş el yazdığı * müntahibi , seçiminde azısında..— Ölnük, kendin | öldürnlerek fhde yazdiği l,uıdnıg.!lî j ::&"—Gnn.e ğ ç İkal— Anlayış, varış ek: Seriülintika) bir adam- y Çabuk M Atlağığlı İÇçübk vatığliyfbir sdam.” 9” 'ük...:ov b , ; * Ürnek: İntikam, yüreği kemiren. bir ur . Üç, yüreği kemiren - bir ku. PMtur, lün kam almak —Ücalmak Ş tnek: İntikam altnak için ”onu öldür- ıwı.'.ü“*o""'“ için onu öldürdü. ' h Hmeü— Öçgüler Tüek: O ne intikamcü bir adamdı "%“g.! öçgüder bir “adamdı. % hmk Kapılanmak * a ulek: Zenginlere jütisah ötmüktön ba- # #ka bir şey bilmezdi — Zenginlere - ka- Ç Pilanmaktan” başka” bir şöy” bitmezdi: 'Sab #tmek — Yamanmak, Girmek H ççfok: Bir işe inlisah etmek- — Bir 5,30 girmek. Si .! J h3 ğş;ımı — Yayılmak, çıkmak * Yeni bin haber, iğtâşdr eti — Yeni/ bir h Y Kİ ; “€ni bir haber çı j * k mek, gözlemek eşn ile jatiz- a bşieae ZMi T mg#ııît_fm Sathâli Bünelirin- v J| İrticalen - Döğaçtan, tasursız, hazırlar mas oyuna ın'ilvl-.'lıl_nldu — Bilmem neden bu şırada öyünü düşkün oldu. 2 — Korkulu bir - hastalığa müptelâ “ oldu — Korkulu bir bastalığa uğradı * (yakalandı) ptina etmek — Dayanmak 'İptisam etmek. tebessüm elmek — Gülüm- semek Tüptizal — Bayağ laşma Örnek: Bu yoldakı mütalealar artık ip- tizale uğradı - Bu yöldaki oylar artk bayağılaştı İrade (ihtiyar anlamına) — irde İrade (Kudret alamına) — Enerji lrade etmek — Buyurmak Örnek: Böyle yapılmasını irade ettiler -— Böyle yapılmasımı buyurdular, İradi- 2 irdesel Gayri iradi — irdesiz, irdesizce Do Örnek: Mücetred harekâti - iradiyenin mosul olan insanlar, gayri iradi hare- ketlerinden ceza görmezler — Yalnız irdesel hareketlerinden soravlanabilen insanlar, yadirdesel — hareketlerinden ceza görmezler. İradeli — irdeli. enatjik İsas ıe'rnçk — Vearınek Örn gine verimliğine zarar verdi İ lfı& — Gelir “Öraek: İradile geçinir bir adam — Ge lirile geçinir bir adam » İrad etmek — Getirmek, vermek * Örnek: 1 — Nutak irat etmek — Söylev vermek 2 — Misal irat etmek — Örnek getirmek DÜZELTME İrşat etmek — Erdirmek, uslamak, yedemek yönemek (Bak: ikaz) Örnek: 1—Sizi hakikute î fetniğdir —Aklı ormiyenleri — yedemek borcumuzdur. DEDA -Yüksek bilgilerile yalnız bizi ı ğıl bbtün milleti irşad — otti—Yükack bi gileriyle yaldız bizi de g.l bütün ul- usu yönedi İrtibat — Bağlanım, buğlantı ÜVenek: Aralarındakı sıki irtibat, vaz- #ran —Aralarındaki sıkı büğlanıma (ba- glantıya) göre, İrtica — Kaytaklık Örnek: İrtica hissi, inkılâbı hazmedem- iyenlerde doğar — Kaytaklık duygusu devrimj sindıremiyenlerde doğar ai * ; Çokirgolor toprağın — verimlili- » | irşat etmek 2-—Bu genç pek eğlenceye daldı, onu irşid etmeli— Bü zenç pok eğlence dı. İdı, onu uslamal,, S—Aklı ermiyenleri irşad etmek vozi | | dan (Bık: Bilbedahe) ar iras etti —Çekirgeler toprak isterim — Sizi doğruya erdirmek isterim ğ Osmanlıcadan Türkçeye Karşılıklar kılavuzu Örnek: Devlet riceline en çok.muktazi Olan bir şey de isabet reydir — Dev let adamlarına en çok görekli olan - bir şey de yealgörürdü, İsabet ettirmek Düşgetirmek, isabet et- tirmek İsal (iblağ) etmek — Ulaştırmak İsar etmek — Esirgememek, bol bol ver- mek (Bak: bezletmek| İsabet — isahat (T.Kö.) isga etmek — Esşlemek, #öz dinlemek Örnek: Size verilen nssayihi pedera- heyi isga etmelisiniz — Size babıca öğüdleri ealemelisiniz. isim — isim (T.KöJ, ad İskân etmek — Yurtlandırmak Örnek: Mahacirleri iskân etmek üzere yerler tefrik edildi - Göçmenleri yür- dlandırmak üzere yerler ayrıldı. | İsmet -- Arığ Ürnek: ismeti her türlü şahiboden beri olan — Arığı her lekeden beri olan İsnat -. Üsnet Örnek: Bu gibi isnadları ona hiç bir za. rar veremez -- Bu gibi Üsnetler ona hiç bir zarar veremez, İsnat etmek — Üsnemek, yasdamak, üstü- De almak Örnek: Onun bir kabahati yoktu, fakat kabahatj ona-isnat ettiler — Onun bir suçu yoktu, ancak suçu ona üsnediler (yasdadılar, onun üstüne attilar ) İsruf— israt (T. Kö ) İstib'ad etmek — İraksamak Ürnek: Böyle hareket edeceğini isti: bat etmezdim — Böyle- hareket edece- ğini traksamazdım. İstibşar etmek — Müjde âlmak Tobşir etmı-k—MüjdeIemuk Örnek: Memnuniyatle tebşir ederim ki— Sevinçle müjdelerim ki İstical etmek— Evemek, çabuk olmak (Bak acele etmak ) İsticlâb etmek — Getirmek, çekmek Örnek: Dikkatinij isticlâp etmek isti- yordu — Dikkatini çekmek istiyordu İstida (Arzuhal) dilekçe İstidat — Anıklık (Fr.) Aptitude, caparite Ürnek: işten çok düşünmüde Bösterdi- Bi istidadla tanınmıştı— işten çok dü şünmede gösterdiği anıklıkla tanınmıştı İstidane etmek— Borç almak İstidlâl etmek — Çıkarmak Ürnek: Sözlerinden ne düşündüğünü | istidlâl etmeliydiniz — Sözlerinden ne düşündüğünü çıkarmalıydınız. İstifa — Çekilim Örnok: istifa, her zaman hizmetton içtinab manasına gelmez— Çekilim her Çocuk verilen | İstihzarat — Hazırlıklar İstikamet — Doğruluk Istikamet (|veçhe) — Yönet 23 Nisan zaman işten kaçıhına anlamına gelmez, İstifa etmek — Çekilmak Örnek: Makamından istifa ederek — Or- anundan çekilorok , İstifayı kusur etmek —Suç dilemek Örnek: Vaktinde gölmediği için “stifa. yı kusur etti— Vaktinde gelmediği için süç diledi. İstifade etmek —Fayda görmek, ası ak İstiğna (Bak: gına) 4 letiğrab. etmek — Yabansımak (Bak: garabet) istiğrak - Dalınç Örnek: Oküdüğu türküyü istiğrak içi- nde dinlediler — Okuduğu türküyü dâli- nç içinde dinlediler. istihale—Değişin Örnek: Her inkılâp, birçok istihalelerin bir araya gelmesiyle olur--Her dev. rim birçok değişinlerin bir araya gp. lmesiyle olur. İstihlâf etmek — Yerine geçmek İstihale etmek — Değşinmek Örnek: İpekböceği — kelebeğe jstihale eder—İpekböceği kelebeğe dengişir. İstihfaf etmek — Hafifsemek Ürnek: Küvvetli insanlar düşmanlarını istihfaf — etmezler — Kuvvetli insanlar düşmanlarını höfifsemezler. İstihkak— Hak (Bak: Hak) İstihkâr etmek — Küçüksemek İstihlâk —Yoğaltım Örnek: Memlekotte yerli mali istihlâki — Yurtda yerli malı iyoğaltımı < Istihlâk etmek yoğaltmak Örnek: Odün istihlâk edenler — kömür istihlâk edenlerden çoktu — Odun yoğ- altanlar, kömür yoğaltanlardan çoktu, İstihsal— Üretim Ürnek: Adanada pamuk istihsali artm. ıştır—Adanada pamuk — üretimi artm- ıştır. İelihğnl etmek — Üretmek Örnek: Afyon istihsal etmek için haşh- ag ekerler — Afyon üretmek için ha- şhaş ekerler. İstihza etmek — Alay etmek, eğlenmek Örnek: Kendisile istihza edenler kızıy- ordu — Kendisiyle alay edenlere (eğ- lenonlere) kızıyordu. ığlanın- & Ürnek: istikametten ayrılmadı — Do- ğruluktan ayrılmadı. Ürnek: Bu istikamette giderseniz köyü bulursunuz — Bu yönette giderseniz köyü bulursunuz. | Vilâyet Genel Kamutayında Ürnek: “Bir zamanlar î::"ihden el çekerek; “Yügüh ietiRhapeti Si Birakmak, alıkoymak. - Dönek > Döhmük, kalmak » 40 — Çürütmek : * Taohhüdatın! iptal etmek — için baş vurdu Bağıtlarını Çin binbir yola bağ vürdu. n — Wkvamı iptidaiyenin " malümatı 'a lâreti de iptidaldir — ilkel ulu- '0 D Gileri de nzelliği de ilkeldir » ünlük da; 07“_“ ©yi bir şeydir, yalnız ib- YA S *sin varmamalı — Öyun öyi D Yöydi; yennay kış::’::; Yalnız düşkünlük derucıîıine | Gıhçuhü_!lün g. Mlam o edam iğrete' müptlelâdır ) '9':% düşkündür | — Düşkün olmak, uğramak tü Satıril lüzumsuzdur, İrticalen bir nutak irad etti— Doğaçtan bir söylev vurdi İrtidad etmek — manırdan çıkmak, dönmek İrtifa — Yükgeklik İrtihal Göçüm Örnek: Pek kıymetli bir mucidin irti. hali - Poek değerli bir bulman n göçümü Kılavuzun 24 üncü — sayışındı. ikinci yaprağın ikinci sırasında, 20 - inci satjr şöyle olacaktır: İnâd — jnad (T.Kö,) (İnad) sözü Türk kökünden geldiğine göre bunun yerine yazılmış olan İaadına * Zoruna j | | İrtisam etmek—Sınaylanmak, resmi düş | mek Örnek; Ufukta irtisem eden bir yelken — Ufakta sınaylaınan bir yelken, İrtişa — Alımsaklık Zrnek: İrtişa bir menlekoti harap ed. en biridir — Alımsaklık bir ülkbyi yıkıl- ayan hallerden biritir, Habet — Doğruluk, yerindeki yanılmaz lık, isabet 1T*Kö J Örnek; Her bir meselede görülen isa- bet şayam hayrettir — Herbir sorumda görülen doğruluk (yanılmazlık, yerin- delik, isıbet) şaşılmağa değer, isabet etmek — Düşmek, tutturmak, düş- Haftası:.. | Üt tarafı birinci sayfada) ülerce, on binlerce çocuğun ölümden ve — ahlâksiızliktan | kurtarılması ne demek - old- #"ğunu bir düşündün mü? Bu ndan ölimiz, yordumuz. ne köybeder, adam akıllı — hiç hesap ettik mi? İusani, milli ahlâki borcumuzu bir yana sırf — maddi faydamız yönünden bu me- seleyi ayık — bayık bir uyladık mı?. Sokak ortisında küaldırım kenarlarında, yan- Bıin harabeleri içinde, köprü altlarında büyüyen bu kım- sesiz. çocuklar — bize - ne kadar bağlı olabilirler? Hali vakti yerinde olup ta kend. iderini bukadar az düşünen kimseleri ve kadar savebi- lirler? Böyle yetişen, böyle büyüyen yurddaşlardan, yur. da, buduna ne hizmet bekl. enebiliri. , Halbakj — milletimizin en aşağıya düşen, en ağır halde hır:ı'.ı.urum. gelmek, isabet etmek Örnek: Attığı kurşun tam hedefe İsa- bet etti — Attığı kurşün tam amaca düştü [ılfıwlıll, anacı tuttu, isabet _om'] g betj, royi uhu | | | erus Viçin de kendini ve kalan çocuklarını kurtarmak ailesini eyice geçindırebilen yurdda- şların pok az bir — yardı- (Üst turafı birinci sayfada| mefruştalrona © li tahsildr ikramiyesi 100 - Jiradır. Fevkalâde bütce: Vilâyat “Genel Kamüutayı binası 45000 — lira, sinema bahçesinin genişletilmesi içİn istimlâk parası 1500 li ra, mimar tahsisatı 2400 li radır, Masarıfı muhlelife: Masarifı muhtelifo bütcesi | 88026 liradır. Bütce fasıl maddeleri — şöyledir: Em - lâk hususiye tamir ve vergileri 6000 lira, ma- sarıfı muhakeme İcra ve Ta- | pu masraflar: ©00 lira, red- diyat 1000 lira. gayri melhuza 400 lira, te kaüd sandığı âidatı 8160 lira, Vilâyet hizmet otomo- bili masrafı 1000 lira, müş- dah çıkmaması, ihmal etme- mosi yeter . Yurddaşlara bu isteği ve- recek, bu borçlarını unuttu- rmıyacak kurumumuz ham - dolsun var. Bu işin bugün ve yarın için ne — büyük ehemmiyeti olduğunu —anlı. | masarıfı torek neşriyat 600 lira, köy sandıklarına yardım 6000 lira, Cümuriyet Merkez Ban- | kası vilâyet hissesi 10390 hra, panayırlar - tazs minatı 1000 lira, İdman imı- ntakası ve avcılar kulübüne yardın — 3000 lira, cemi- yetlere yardım — 19250 lira, resmi bayramlar — masrafı 500 lira, zehirli -gazlardan korunma masrafı 1000 lira, diyan 7637 İira, ihtiyat tah- sisatı 17401 — lira, İstanbul yatı mektepleri — iştirak hi- sesi 3088 lira. Genel Kamutay - çagğamba günü toplanacak bütce mü. zükerelerine devam - &decek. tir. Kamutayın bülce müza- kerelerini önümüzdeki — per- şembe günü bitireceği tah. min edilmektedir. milli, insani, içtimal ve aile- vi bir vazifedir. Yusuf Akçura faib Askerlik tezkeremi i ettim. - Yenisini — alacağım. dan — eskisinin hskmü © madığı — ilâ nur, MLZ