23 Ekim 1934 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 3

23 BİRİNCİTEŞRİN F alata aa batekatrlrla lll leberbekeke e kekakebetekeekerle llit le t lt katakatalale ae iakaie iGÜNÜN HABERLERİ: SENUNMRE SAA RAARLA SERERUNE SERENUN A CENGENA NU RRREKN İÇTE: İstanbulda bir kruvazör Forbisher isminde bir İn- giliz kruvazörü İstanbulu Ziyüret etmiştir. (Forbisher) bir mektep gemisidir. İstanbul denizinde kazalar İstanbul denizinde son fir tınada bazı kazalar olmuş- tur. Karabigadan kalkan Gevze vapuru rosasını şü- şırmış. Murat rejs motörünün serenleri — parçalanmış - ve İstanbul civarında bir çok kayık batmıştır. Ankara sergisi 29 Teşrin evelde açılacak Ankara sergi binasında ha zırlıklara devam olunmakta. dır. serginin fevkalâde gü- zel olmasına çalışılmaktadır. Ankarada bayram hazırlığı Cümhuriyet — bayramının Pek parlak suretle kutlulan ması için Ankarada büyük hazırlıklar vardır. Ankara köylüleri bu se- ne de bayrama gelecekler dir, Ankarada yeni bir orta- mektep Ankarada büyük bir or. tamektep daha açılmıştır. K ücük İtilâf ve — Bulğaristan «Slovon yazıyor: Harita üzerine yalız bir göz atacak — olursak küçük itilâfı teşkil eden Yugoslav ya, Romanya ve Çekaslavak. yanın iktısadi monfaatlerini birleştirmenin zorluğu anlaşılır. Avusturya - Maca- ristan ve Bulgaristan bunla- rin aralarına girmiş bulun- maktadırlar İşie bundun do" layıdır ki gimdiye kadar kü çük itilâfin aktettiği iktısa- di konferanslar tam ve mü &bet netice verememiş; iştı—' sadi ve coğrafi — vaziyetleri politika hatırı için takviye edilememiştir. Eğer Bulgar istan,Avasturya ve Macaristan Tuna devleti olmayıp ta Ba- İtik denizi devleti olmuş Oİ“' suydılar vaziyet başka türlü olabilirdi Küçük lülâfın iktisadi sa- hadaki faaliyetine gelinnv; eğer bir gün olup Tunao itti- adı moydana gelirse bund- 9h bir eser bile kalmıyacak- tır. Bunu şimdiye kader ko- | hferansa davet edilen mur- thhaslarda hissettikleri için konferanstan sonra bir teb- liğ neşrederek Tuna devlet - lorinin iktisadi vaziyetleri Di takviye hususunda bera- ber çalışmak isteyenlerin konferansa iştirak edebilece- klerinin beyanına — lüzüm görmüşlerdir. Fakat âhiri Olmaktan kurtulamamıştır. Çünkü bu husuta ümil o lanlar hariçte kulanlar dg Bil, içerde olanlardır. Bit ömidiz ki, Bulgaristan Dü Onferunslara, osaslı bir pro amla davot edilecek olur Ba, iştirak etmekten çekin- iyecektir. Bu — husustak İI | | | r ea DIŞTA: Kral Zogonun heyanatı Arnavutluk krab Abhmet Zogo Deyli Heralt gazetesi muharririne beyanalta bu Tunmuş: «Arnavutluk hiçbir devle tin tahtı — himayesinde bir memleket olmak - istemez,» demiştir. Japon - kabinesi Japonya kabinesi ciddi bir buhranla karşılaşmıştır. Ka binenin istifasına muhakkak nazarile bukılmaktadır. ispanya asileri. İspanyada isyan tenkil harekâtı hitama — ermiştir. Asiler Lâmoradaki hükümet kıtaları kumandanına mura. hhas göndererek teslim ol mak istediklerimi bildirmişl. er ve hükümetin şartlarını sormuşlardır ingiltere- Avusturalya ar- asında bir tayare yarışı İngiltereden Avusturalya. nin merkez; olan — Melburna 21 tayare hareket etmiştir. Tayareler 18 bin kilometre uçacaklardır. Yunan Reisibümhurunun sözleri. Yeniden Roisicümhar ivti hap edilen Mösyö — Zavmis Yunanistan dahilinde millet efradı arasındaki tesanüdün daha ziyade kuvvetlenmesi temenniyetında bulunmuş ve demiştir. ki: «Maziyi unutolım gözleri mizi istikbale çevirelime Silâh acentaları Silâh acentalarının Ameri- ka âyant tatbikat komisyo nunda yapılan inşaat dolayı- sile bir çok tehditlere maruz kalmakta oldukları Vaşing- tondan bildirilmektedir. müşterek — masai genişlediği ni tekdirde — Bulgaristanın bundan edeceği istifade şu olabilir: Yugoslavya - Çekoaslovak ya ve rom nynın mübadale gümrük ve tarife — kolaylık ları osasına dayanan anlaşma - Jarından istihsalâlı aynı olar lar istifade edememektedirler Bxılgariatundı kendisi ı'çıı., çok eyi bir paxar olan Çek oslovakyayı bu yıııılı-._ kay- betmektedir. Pok tabildir ki vekoslovakya zirsi ihtiyaçi arını Romanya ve Yugoslav- yadan temine mecbur tatul- ürsa bizim zirai i.ıilıın.ırn:— mızı nasi! alabilir. Bu itiba. rla biz yalnız müşkül bir vaziyette bırnhwlıw.'ç değil aynı nmnndışiıııdı_v_ı kurdar bize düşen küçük bir hisse- yi da lı’beluıı-k tehkikesine maruz bulunuyoruz Bununla beraber, biz son zamonlarda Küçük İtilaf dev- letlerile Sofya ve Bolgratta, mesut bir hava içinde yapı” lan müzakerolerin, Küçük İtilâfin — iktisadi ittihadına $ Tapunyada bütçe meseleleri «lapon Weekliy Chronicle» gözetesi yazıyor: Japonyada — milli siyasete veçhe vermek — işinin bir meclise tevdi odilmesi dü şünülüyorsa da bu yolda yos ni bir hareket yoktur. Bir çok salâhiyettar zevat, mil H siyaseti idare edocek ve değişen hükümetlerden mü- teresir olmyacak bir mec- | Bisin lüzumunu — kunidirler. | | Sövyet Rusya beş — senolik | İ plânile bütün milletler ara sında yalnız kendisinin ne istediğini bildiğini | yapmak ispat etti. Diğer — milletler masrafçı silâhlanmak moks | sadile yaptıkları gizli prog ramlardan başka birşey ya- maomışlardır. tahmin Vakia evelden | dilmiyen bazı zühu- rat karşısırda — kalınabilir; fakat o gibi zamanlarda ik- tidar mevkiinde bulunan hü | kümetlerin ahval ve şeraite aygun hal çareleri bulmala- r lâzımdır. Japonya hükümeti birbir- | ine zıt, müşkül — meselelerle ! ©o derece mücadele içindedi rki bu mesüliyeti bir milli siyeset meclisine devretmeği | çok arzu eder; bununla be- raber böyle bir teşkilâtın mümkün olabileceğinden şü- phe etmesi için kuvvetli se. bepleri de vardır. Vatan müdafaasını her şa- yden üstün tutanlar tarafın- dan bile kabul edilen si: etin esası «yorgana göre ay ak uzatmakolır Japonya ge- | çen seneki sarfiyatı ile vüe udunün yarısını yorganın di- şında biraktı,Bu zene hükümet| hatayı tamir isliyor. Yalnız bu hareket Japonya Divani Mubhasobatının — milli siyaset | meclisi — vazifesini görmes; demektir. Aşağı yukarı her nezaret bütçesini yaparken | hükümetin kondisine vorob ileceği miktarın iki — mislini I tulep etmişlir. «Bunu vere- | meyiz, bu fazladır» demek hakkı Divani Muhasebatın icraf bir salâhiyeti yoktur ve siyaset âleminden o kader uzaktadırki onların vereceği direktiflerle nezaretlerin plâ- nları arasında mühim fark- lar olacaktır. Haer nezarotin yeni fikirleri ve projeleri va. rdır. Bir sürü mesraflar la kuüvetini arttırmak — iste- yen yalnız ordu ve bahriya ? değildir. Diğer nezaretler de faaliyetlerini daha geniş sa- halarda yapmak — istiyorlar Hattâ askerf mukamlırı ile sivil dajrelerin bu arzusunu haklı buluyorlar. Meselâ Du- hiliye Nezaretj — ile — Divanı | Muhasebat arasında bu hu- | Susta kuvetli bir. ihtilâl va- | rdir. — Dahiliye Nezaretide | kati olurak lüzüm gösterdi- $i tesisatı jçin da ayni euretle | srat etmektedir. | I Hayvan hastalıkları ’ Gelecek sayfamızda mü tehass's «rkadaşımızın köy- lüye — çok — faydalı juıııı çıkacaktır. dahil olmamız meselesi etra- fında cereyan ettiğini ümit etmek isteriz ayzuu bahsettiğimiz bu mosplanin icap edenler ara sında alâka — uyandıracağın- danda şüphe otmiyoruz. -SAYFA 3 Kayseri Şehri Nasıl imar ediliyor. Ankaradan ötede yeni bir şehir daha bulunmaktadır, Kayseri (Hususi muhabi: - mizden) — Sababn — henür saat — başinde Kayseri-İstna- yon caddesinde — İstanbulun Beyoğlundaki — kadar - bir kalabalık görürsünüz. Kafile küfile yaya gidenler. bisik let, araba, otomobil ve ka | myonlarla — taşınan bir işçi | kütlesi, oluktan boşanan bir | su gibi, momleketten fabri- | kaya doğru akar gider, Bu | kalabalık, —mensucat fabri- | kasınde çalışan mühtelif sı- | nıflara mensup 1500 kadar | işçidir. Mensucat fabrikası, memleketin iki — kilömetre kadar şimalinde bulunuyor. Henüz dört buçuk ay evel, Başvekil İamet — Paşa — Hz, tarafından temeli atılan bu koca sahada, bugün yükselen muhtelif biçimdeki — muaz zam binalar insana hayret dolu bir hayecan veriyor. Fabrikunın — kurulduğu saha 337 bin metre murab. banda geniş, bir. ucundar diğer ucu görünmiyon bir yerdir. Dört buçukay evel, düm düz bir tarla halinde bulunan bu arazi — üzerinde bugün yükşelen müteaddit binalar, bu binaların azameti ve hiç görülmemiş bir şekilde mi. — İtalyada verem - sanator- yamları « İl Popolo d İtalia » dan: M. Mossolini Milânoyı zi- yareti esnasında Vialbu ve Cremon şehrinde, yeni inşa edilmiş verem sanatoryom- larını — teftiş etmii sanatoryom, en mödern esaslar üzerine inga | edilmiştir vo her türlü te- sisata maliklır, Faşist rejimi bir tarftan bataklıkları kurutuyor diğer taraftan dahi verem sanatoryomlarının — inşasına ehemmiyet — veriyor. Faşist rejimi son iki sene zarfında Cuneoda, Perugiada, ve diğ- er vilâyetlerde yeni modorn verem sanatoryomu ioşa etim- iştir. 1935 senesinde 24 asri verem sanatoryomu itmam edilecektir. Bu 23 adet san- atoryomu on bin yatak ihti- va edecektir. Bu sıhhi müs- sseseler ikmal — edildikten sonra faşist rejmi İtalyan milletine büyük hizmet gör- müş olür. Milietin — ösül lümeti sıhhatın - eyiliğinde- dir. İlim adamları medeni bir milletin bir — sene zarfında verom hastalığından kaybet- Uği nüfusun adedi sanator- yomlardaki techizatın ade- dine göre azalır diyorlar. İtalyada, bir sene zarfın” da Dü , hastalıktan — ölenler yirmi bin adedini bulmuştur. İlecide bu adedin azalması muhtemeldir. Çünkü ittihaz ett. Bimiz tedbirler — ve vasıtolur modern ve fennidir. Bu kor kunç hustalı » her türlü va- * talarla - kaldırmalıyız. Zira İtilyan milleti bu müthiş fe- lâketten ancak bu suretle asüşlür. mari tarzı; iktisadi — kalkı mamizin ne derin — bir ve engin bir mesai kayna. l gından fışkırmakta olduğunu | ispat eden çok güzel ve çok! canlı bir misaldir. ) Burada adeta yeniden bir memleket, modarn bir şehir kuruluyor. Bu şebir, Türki- yonin yegüne ve en büyük | sanayi şehri ve ilk makine ve elektrik şehridir. Bu şe- hir başten aşağı betonarıne- dir. Burada yevmiye 1500 amele kazmasile — küreğile değil makine ile teknik usul- lerle çalışıyor — ve her işi makine görüyor. 337 bin metre murabbalık saha üzerinde yirmi kadar küçüklü büyüklü yüksekliği 7 möstreden 35 metreye ku- dar muhtelif şekil ve tarzda binalar var. Yalnız ana fab- rikanın işgal ettiği saha 32 bin metre murabbamndadır. Hor binanın içine kadar mal taşıyan ve amole tara- fından sürüklenen müteaddit istikametlerdeki dekovil hat. ları örümcek ağı — gibi her tarafı sarmıştır. Bundan ba- ayserı istasyonundan n içine kadar tem- dit edilen şimendifer iltisak hatları bu sahayı baştanbaşa katetmektedir. Vapurların Mersine çıkar- dığı malzeme ve Rusyadan gelen makineler şimendiferle fabrika sahasına ve dekevil. lerle de istenilen — mahalle kadar naklediliyor. Demirhunasinde 100 kadar, mütehassıs işçi, mozsik ka- re ve fuyansı yapan atölye- lerde gene bundan fazla Tü- ek işçi çalışıyor. Fabrikanın müteaddit ve muazzam tür- | binlerini soğutmak - için ya- pılan su depoları su havuz- ları insana — hayret - verir. Fabrikaya lüzumu — olan su- lar fabrikanın — işğal ettiği saha — üzerinde ve vaktile Kaysorililerin bahar zaman. larında eğlendikleri (Karpus atan) mevkiinden, insan gö- vdesi kadar kalın demir bo- rularla gelmek ve Tfabrika dan çıkacak pis ve mülevves sulurda gene ayni borularla bir buçuk kilometro uzukta- ki bir dereye akılılmak üze- re tertibat alınmıştır. Motörlerin kurulacağı bi- nanın allına ve arzın bağrı- na doğru, elektrikle müteh. arrik muazzam şahmerdanl- arla bilmem nekadar uzunl- ukta 450 adet kalın kazık çakılmıştır. Motörlerin sars- intısından binalırın mütecas- ir olmaması için betonarme duvarlara taştan birer mah- afaza, buzan da taştan düv. arlara betonarme — duvarlar- la birer zırh - giydirilmiştir. Dört buçuk aylık mesai neticesinde, çok geniş olan pamuk doposu — tamamen, atölye — binası, bir. ve iki numaralı su tül- umba — düireleri, kim - yevi su tosviyo binasının be. tonarme iskoleti kısmen - bit- miş, şimdide böyle duvarla- mı üzerinde .çalışılmaktadır: Fabrikabinası 20 — güne kadar bitecektir. Müdüriyet binasının çatısı kapanmak üzeredir. Kuyu ve su depo- ları da ikmal edilmiştir. Şirketin gece — ve gün- düz. kum — ve çakıl ta- şıyan -kamyonlarından baş- ka belki iki — yüzden fazla yük arabası da geceli gün- düzlü çalışmaktadır. Akşamın sant altısında bu 1500 amele paydos yapıp şehre yorgun ve bitgin bir halde dönerken gece servisi için çalışacak bir parti, ikin" ci bir amele gurubu da fab- rikaya çalışmaya — geliyor. Geceleri, fabrika — sahasının her tarafı gündüz gibidir. Şirket daha şimdiden karan- lık mefhumunu ortadan kal- dırmıştır. Şimdiye kadar gocoleri, hiçbir yörde ve hiçbir in- ştatta çalışmıyan Türk iş. çisinin bu gece mosaisinde dahi gösterdiği kudret ve kabiliyet, — buradaki — Rus mühendislerinin bile takdiri. ni celbetmiştir. İnşaat ve taahhüt müdde- ti 15 kânunevelde bitiyor. Fakat bütün inşaat, taahhüt edilen esasat dahilinde ol. mak şartile bu — müddetten daha evel Sümer Banka tes- lim edilecek bir surette ha- zırlanmaktadır. Bir Türk gi. rkotinin bu muazzam işi ya- pamiyacağını ve buşoramiy- acağını ilk zamanlarda iddia edenler, bugünkü harikulâ- de faaliyeti ve bu faaliyetin randımanını görürlerse elbet hayret ederler. ” Cümhuriyet — rejimimizin iktisadi - kalkınmamıza âmil olacak en büyük şaheserle- rinden olan bu — fabrika hakikaten bir âlem ve başlıbaşına bir varlıktır. Bu muhteşem ve muazzam eser, gelecok sene bu günlerde faaliyete geç- tikten sonra mamulâtila ik- tısadi siysetimizin — zaferini bütün milletlera karşı ispat etmiş olacaktır. Fabrika civarında yapıla- cak olan amele ve memür evleri için ilkbahara intizar edilöcektir. Rusyadan gel- mekte olan fabrikanın mon. taji bu kış içinde yapılaca. ğından ba faaliyetin -hava tasiratından masuniyetini te- ıni(n için fabrikanın her ta- rafı gene Rusyadan — gelmi; olan kalorifelerle çeı'::nlo! necoktir, Fabrika ile şehir arasın- daki şose nakliyat dolayısi- le adamakıllı bozulmuştur. Şimdi tozdan geçilmiyen bu sahada. kışın çamurdan ge- çilmemek - tehlikesi — vardır. Sümen Bank, ilk evvel bu yol meselesini halletmelidir. Bize fabrikayı — gezdiren ve en ince teferruatına ka- dar izahat vermek lütfanda bulunan şirketin şeflerinden Hikmet ve Sait beylere te- şekkür edip ayrılırken, ge- rek bizim ve görekse ölbis. elerimizin esas rengi tozdan görünmez ve tanınmaz — bir hüle gelmiş ve en uşağı ya- rim kilo toz yutmuştuk,