28 Mayıs 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

Sahilerine Dayanıyor Yazan: 0. Rıza DOĞRUL ondra radyosu, artık harbin İngiltere sahillerine de mak üzere olduğunu, İngilte. We bu vaziyete göre hazırlan- m anlatıyor. Dün sabahki e) gözetesi de harbin İngil iç ehillerine dayanmasiyle en *tli safhasına varacağını izah Tor, tp Sillere hükümeti, ana vatan Haasına en büyük ehemmi ii, yermekle ve ona göre tedbir hayla vaziyetin o ciddiyetin ii, ik olduğunu yüstermekte. » İngiltere, una vatanı müda- la sa açlıktan korumak, sivil yeni vaziyete göre, seferber İlk, mek in hazırlanıyor. ay İngiltere | sahillerine hmasma sebep olan âmil, Al Yanın evvelâ oHolandayı. Mi Belçikanın mühim bir kıs hal işgali müteakıp, Şimali Naya taarruz ederek bura- mıntakasını ele geçir. İş uğraşması ve bu teşebbü. e de bir hayli muvaffak ol. ender hi Kosada Vaziyet : Imanlar Calais limanını iş iş, al ettiklerini söylüyorlar. İşfikler henliz bu haberi te. *tmiyorlarsa da buradaki va- “tin müttefikleri © rahatsız mahiyette olduğu son dere. | Sarih gir, İle taraftan Şimali Fransa. ki muharebeler de, müttefikle- *k büyük güçlükler karşısın. irakan “bir mahiyet al pile. Diüttefiklerin külli kuv. Yinden ayrı düşen, Fransa. Şimali Garbi köşesiyle Bel in Cenubundaki köşede st » kuvvetle, bugün k & İl tokları güçlüklerden nas İN alarakları henüz tavazzuh e isti. A #on tebliğlere gi Alman. m Paassa bu sahaya taarrüz “İşte ve buradaki kuvvetleri *imeyi istihdaf etmektedir efiklerin en son dakikada Mhada bir felâketin önüne Çi muvaffak olup olamı- # arı henüz belli değildir İL bu saha da Almanların eli- Mİ ĞSYetiği takdirde, bilhasın İn. Sn P9ve karşı, harbin, veni bir öiğLaYa gireceği muhakkak s2. | biir, » ilinde bunu iyi bildikleri azırlıklarını ona göre yapı. Ve bir müddettir İngiliz as. iç Maharrirleri de, İngiltere. İr istiliya uğramasının Ün olup o olmıyacağını ko “Yorlardı, NE Cephelerde: di o s ar Y iter cephelerde vaziyet mix. beten iyidir. Fransızlar üzerinde © kendilerini Yin toplamışlar ve daha sağ- Dir vaziyet almışladır. Aba Almanlar, Bele'kaya Vaziyeti tamamladıktan ine Parisi mü istihdaf €- ler, yoksa İngiltere ile mi Mia olacaklar? İN bunlar belli değil, fa- Vazivetin birkaç gün içinde uh etmesi beklenebilir. ! i nin Meksikadan rülmesi İsteniyor — Mebus kongre dalmi ke- Troçkiye yapılan İk, Sine müdahale etmesini ih ki İle komünist tabrikât- » Meksikadan sürülmesini #ini bildirmiştir eİNiansin Bir Tekzibi di “İy e — Yin Şef, Yabancı gi Bir hh ei Gazeteye ülâkat Vermedi weİa Ankara, 27 (A.A.) — ir “id, Golu Ajansının haber Ka göre, Reisicüm- #İX, İsmet İnönü tarafın- w X, “enebi bir gazeteye “miş mülâkat yoktur. a” Ürek Sü iğ, *tmek, halkı güçlüklerden ve | Mecliste in | Sine Bü Müzakerelerine Dün Başlandı | Ankara, 27 (Tan ut jden B. M. Meclisinin kü toplantısmda 1940 İ ne irin. sugün- muvazer umumiye kanununun müz3- keresine başlanması münasebeti İle Maliye Vekili Fuat Ağralı bi İçe etrafında izahat vererek de. 940 mali yılı bütçe lâyl bütçe encümeninde tetkix edile- İrek yüksek tetkik ve tasdikinize arzedilmiş bulunuyor. Bundan 9 ay evvel Avru başlıyan harbin tevlit ettiği be İnelmilel buhran, mali ve İktisa- di sahadaki tesirlerini memleke. vmizde de göslermekte gecikm miştir. Bir taraftan, zümrüx ver gilerile gümrükte alınan diğer vergilerde tahminlerim'ze naza. rap mühim bir noksanlık ausu- lüne sebebiyet veren bu hal, di ğer taraftan bilhassa milli mü. dafaa sahasında alınmasmı istil- zam ettiği tedbiri dolansile masraf ihtiyacından ehemmiyetli nisbette arttırmak neticesini vers | di” usa, Masraf Bütçesi “1940 mali yılında umumi biz- metler için sarfına mezuniyet tediğimiz tahsisatın yekün, milyon 476.321 liradır. İmetçe yüksek meclise takdim e dilmiş olan — lâyihadaki yekün 262.312.140 liradan ibaret id! ve| liyihanın tanzimi sırasında alı İmiş olan 1939 yılı sekiz aylık tah. silât rakkamlarına istinaden tes- bt edilmiş bulunuyordu... Bütçe enhcümenince yapılan tetkikat sı. tasında elimizde nisan gayesi İ. tbarile 11 aylık tahsilât rakkam İsrı mevcut bulunduğundan va r'dat bütçesi bu miktarlara göre zden geçi İş ve gecen gün kabul buyurulan kantn ile Baş vekâlete bağlanmış olan Matbu- * umum müdürlüğünün hizmet. leri arasına alınan radyo işletme hasılatı da ilâve edilmek suretile 481 bin lira olarak tesbit edilmiş. tir. Bu miktarın 1939 bütçesine nazaran fazlası 7 milyon 412 bin liradan ibaret ölmakla Lersber, 1940 senesinde muhtelif devsi- rin yeni hizmetleri ve ihtiyazları için ilâveten temin edilmiş olan tahsisat 32.981.000 liraya baliğ olmaktadır.” Tahsisatın Tevzi Edildiği Yerler İ “Bunun ne suretle temin ve ne relere tevzi edilmiş olduğunu 2. | İ sağıda arzedeyim Bazı suretlerle ve bütçe encü- menince yapılan tetkikat netice. sınde muhtelif bütçelerden tasar- İruf suretile ceman 32.981.000 1. İrs temin edilmiş ve şu yolda tev. 2 olunmuştur 17.597.000 lira düyunu ümu. I miye bütçesine, bu 13 milyen lirası İngiltere ve Fransadan te mir olunan 25 milyon sterlinlik | teslihat ve 15 milyon vik | tın istikrazlarile kliriag bake. | yasını tasfiyeye muhassas istik. | rarların ve 10 milyon nlik diçari malzeme kredisinin faiz ve amortismanları karşı - Ba. kiyesi de bir kaç gün buyurduğunuz kanun mucibince #aki tekaüt ve yetim maaşlarına yapılması mukarrer zamları V mevcut kanunlardan ve mukave- lelerden doğan muhtelif devlet borçları karşılarnak üzere muh İtelif tertiplere konulmustur. 3.107.875 lira maarif bütçesine ilâve edilmiştir.” | müdafaa hizmetlerinden ütçe alanması | icap edecek ma nlar j. | İçin bir milyon 866 bin Urun ilâve | edilmiş, nafra bütçesine 1 713.839 jandarma ve emniyet bütçeleme 1998.00, maliye bütçesine 1 İmilyon 750 bin lira, dahiliye büt. | İçesine 746,624 lira, sıhhat ve iç İtimai muavenet hütçesine5! i adliye bütçesine 401.000. iktisat bütçesine 335 bin, ziraa: bütçe- sine 334 bin yapılması mukarrer nüfus sayımı masrafları icin İs. Masraflarını Azaltmak İçin Bazı Refik Şevkel İnce atistik umum müdürlüğü bütçe. sine 237 bin, ticaret bütç bin lira konulmuştur.” Fevkalâde Tahsisat lasraf bütçesi hakkındaki ruzâtım bundan ibarettir, V. dat tahminlerimizin izahına gi meden evvel yüksek meclise ay- rıcu takdim edilmiş olan fevl lâde tahsisat lâyihasınm esasla. rını da hulâsaten arzedeceğim. 1940 malt yılı için tasvibinize arzettiğimiz fevkalâde programın yekünu 109 milyon 922 bin lira- va baliğ olmaktâdır. Derhat rıh eyliyeyim ki, bu yekünun 72 milyon 800 bin lirası te İkisi milli müdafaa hizmet rine tahsis edilmiştir. Bu suretle 1940 mali yılı için âdi bütçede ve fevkalâde programda sır? mihi müdafaaya ayrılan tahsisatn u- mumi yekânu 150 milyon bireyi #eomektedir.” Teslihat Programı “Muhtelif kanunların . Verdiği gelecek yıllara geçici taahhüt s9. İâhiyetlerine müstenit musyyen programları ve hariçten temin o. lunan teslihat kredilerini de he, seba katmak lâzım gelir. Bun! dan bir kısım taksitleri, 1940 se. yan. üç. pesinde ödenecek olan ve halen atbiki devam öden teslihat prog. ramları şunlardır: 2425 Sayılı kanuna 49.500.000 Liralık. 2980 Sayılı kanuna müstenit 41.000.000 Lira 3395 Sayılı kanuna 125.500.000 Kiralık. Bundan maada biri 6 milyon müste, müstenit İ ve diğeri 25 milyon sterlinlik iki teslihat kredisi de ayrıca temin edilmiştir. Yeni Bir İstikraz Önümüzdeki seneye ait fevka. lâde tuhsisat lâ bunlardan ibarettir, Bu tahsisatin karşılığı yüksek lise ayrıca takdim edilmiş olan bir ksnun lâ- Yihasile akdine mezuniyet işte. diğimiz muvakket mahiyette bi istikrazla altın terhini suretile te- min edilecek ve karşılık nisbeti, yüzde 30 un fevkinde kslmak şer tile bü #ltınlar mukabilinde ica. halinde bankaya emisyon sa- lâhiyeti verilecektir.” Nakit “Nakit vaziyetine gelince" Vezne ve banka mevcutları ile yoldaki paralardan mürekkep o ak 1938 mali yılında 1 Hazi. ran 1939 ta e devrolunan miztar (47.7) milyon liradır. Se. İne nihayetinde bütçe emanetine | alınmış olduğunu © arzettiğim (14.9) milyon lira ile fevkalâde tahsisat o karşılıklarından ertesi seneye devredilmiş (15.8) milyon lira bundan tenzil edilirse 1939 yılına devredilen kabili istimal Dakit mevcudunun 15 milyon Ji radan ibaret olduğu anlaşılır ki, bu rakam nakit va; şayanı memnuniyet halde devam etmekte olduğunu gösterir.” Varidat Bütçesi 40 mali yılı bütçemizin va. ridat kısmı 481.000) lira o- larak tahmin edilmiş bulunmak. tadır. Masraf kısmına ait izahat Maiiye Vekili Fuat Ağralı İmeyanında arzettiğim vechile hü kümet tarâfından Yüksek Mec. Wise takdim edilmis olan lâyiha. daki tahminde 1939 mali yılı 6 ay lık tahsilât rakamlarına istinat edilmiş idi. Bütçe encümeninde -İtetkik ve müzakere edilirken e. limizde nisan ayı itibarile 11 ay.' lık tahsilât miktarla bulunduğundan, varid menatı bu miktarlara göre encü. mence yeniden gözden geçi ve bu yeküna va: enelerdenberi ma hilm varidat fazlalerile kapattığı. miz halde bu sene tahsilât mik. tarında muhammenata nazaran 1 bir noksan bulun. makta ve bütçe imkânlarının â. zami müsaadesi nisbetinde vergi tahfiflerine gitmek prensibimiz olduğu halde bu sene bir kisim vergilere bazı zamlar teklif edil. miştir, meveut muham. Vergi Verimini Arttırma çareleri “Varidat kanunlarimiz rinde verginin verimini arttıra. cak ve vergi zaylatını önliyece aynı zamanda mükellefler kolaylık temin edecek mesaiye devam ed iZ. Bu elimleden olarsk. yüksek | huzurunuza bu sene iki kanun lâyihası takdim edilmiş idi. Bi. rincisi, kazanç vergisi kanunun. İda yapılacak bazi tadilât ve ısla. ata 8 İmeclisçe kabul buyurulmustur. Muamele vergisine tazl! n ikinci Jlâyika dahi 1934 ten. beri müteaddit tâdillere uğramış olan öldeki kanunun'yerine kaim olacaktır." üze. Hazine Vaziyeli “Geçen sene, tstbikına geçildi. ğini erzettiğim 16 milyon İngiliz lirelik ticaret ve teslihat kredi rinin mühim bir kısmı malöm ühvalden doğan müşkülâta reğ- men mukavelelere bağlanmış 7 l legeleri bugün olup geçenlerde yüksek | Z Berç Türker İ Bu kredilere ilâveten İngiltere Pıansa hükümetlerile imzalar malarla yon İngiliz liralık aske. alzeme kredisi 135 milyon İngiliz liralık altı istikrazı temin edilmiş ve ticari mübadelâtımızın intizam ve irki. ssfina yardım etmek üzere İn. şiltereden iki milyon İngiliz Ti. rolık, Fransadan da 264.750.009 İranklık ticari birer istikraz ya. pilmiştir. Bütün bu istikrazların |taksitleri, harici borçlara ait te. ize uygun olarak mal ihracı suretile Vecekrir 25 5 mil luk askeri malzeme kredisinin mühim bir kısmının kullanıldığını, 18 milyonluk al. tn anlaşması hükümlerinin ye. rine getirilerek altınların huriyet Merkez Bankasına de pe edildiğini, ticari münasebet. lerimizin inkişafına mühim bir üm. Fransız ticari alacaklarının da ti. tikrazlarla tasfiyesi temin edildiğini memnuniyetle rim” Bundan sonra döviz vaziyeti. miz hakkında izahat veren Vekil, İları söylemiştir: Dış Ticaret İ “1938 senesine kadar aktif va. ziyette bulunan herici ticareti. miz 1938 de beş milyon liraya yakin bir farkla pasif vaziyete geçmistir. 1939 yılında harici ti. caret hacmi biraz daralmış ol. makla berâber 118.2 milyon rahk fthalâta mukabil (1273 milyon liralık ihracat yapılmak <üretile (9) milyon lirayı müte. feaviz bir ihracat fazlasile tekrar jaktif vaziyete geçmiş bulunuyo. ruz manya Üzerinde Tazyiki Gittikçe Arttırıyor Bükreş, 27 (A.A.) - Havas — Romanya ekonomi de- petrol kumpanyalarının mümessillerine| Romanyadan Almanyaya yapılan petrol teslimatının 30 | Temmuza kadar arttırılması lüzumunu bildirmişlerdir. Bu hususta ileri sürülen sebep Romanyanın Almanyadan aldığı İteslihata olan âcil ihtiyaçtır. AL İmanyanın Romanyaya yaptığ: e- İkohomik tazyik şiddetini her gün İbirsz daha bu sahada arttırmak. /tadır. Bu tazyik bilvasıta olmak iz berâber daha müsbet şekiller iktisap etmekte ve Rümen zi- İmamdarları bugün Nazilerin ha sarih istekleri karşısında bu-|s lunmaktadırlar. , Romanyanın aylık hami petrol Üistihsali takriben 500 bin tondur Herbin bidayetindenberi Alman: lar anlaşmalarla i miktarın âzamisini mamışlardır. Müttefikler ve muh telif bitaraf memleketler de Ro. manyadan petrol almaktadırlar, Almanyanın Romanyadaki siya. seti petrolün vüsati meçhul olan ihtiyatlarının sarf ve istihlâkine Yalnız şura Midir sindeki harbin gi Hâlen Almanyaya 20 bin tondan fazla benzine mal olmaktadır tçesinin , Bütçe Üzerinde Etraflı İzahat Verdi, Hükümet Temennilerde Bulunuldu , İla olan buğday ihracatının btu mâni teşkil etmiş olan İngiliz ve | m ede. | fırsatta mükelleflere yeni icaplar dış ticaretimiz hakkında da şun. | Rüna Tarhanın Sözleri Maliye V linden sonra bazı mebuslar bütçenin heyeti umu- miyesi hakkında söz alarak mü. talâalarını söylediler. AN Rana Yarhan, fevkalâde hal ğımiz bir zamanda gimiş olduğu mali ve iktisadi ted. birleri överek bunlarda tam bir isabet bulunduğunu ( müstakil grup namına İfade etti Kâğtt israfına son verilmeli Hatip sözlerine devamla, de let dairelerinde güçlü kuvvetli, üstü başı temiz bir çok hademe. ler bulunduğunu söyliyerek bu adamların işlerinin yalnız evrak getirip götürmek ve akşamları 0. &s temizlemekten ibaret olduğu- vu. bu işlerin daha ziyade kadın hademeler tarafından yapılması. İnin çok yerinde olacağını ve bi h köylülerin bu gibi işlere leşmiye çalıştıklarını, bunla. İrın tembel ve migkin bir hayat sürmelerinin memleket menfaat- lerine muvafık bir hareket olmı. yacağını işaret ederek dedi ki; “— Her memur akşam kendi masasını temizliyebilir. Bu suret- le bütçede mühim yekün tutan hademe maaşlarından tasarruf temin edilir, Köylü halk köyüne, toprağına döner. Hükümet bu maksadı temin için tedbirler al maldır.” İhracatı Çoğaltacak Tedbirler Berç Türker (Afyon) yapilmak ün kü dünya şartları içinde yerinde bir hareket olmadığına İşaretle İköylüyü irşat için radyodn ya lan beyanatların köylüyü ne de- receye kadar tenvir ettiğini sordu ve daha ameli çareler aranması. nı istedi, Memur maaşları fazladır., Emin Sazak (Eskişeh rına verilen m fazla olduğunu söyliyerek — Vergilere zam yapıldığı, har ) devlet şların İ tahmil edildiği bir zamunda mec. lise mütemadiyen memur maaş- larına ve mütekaitlere zami apan yeni lâyihalar geliyor. Bu , vatandaşları çok müşkül bir vaziyete sokmaktadır, dedi. Hatip. bundan sorira devlet inde su'i*“ aalin ahp düğünü. ve böyle nazik zar de bu işin önünü almak i tün devlet dairelerini kon teftişe salâhiyettar bir teşkilüta lüzum hasıl olduğunu söyledi Galip Pekel (Tokat) bütçe en. cümeninin 6 milyon lirayı memur maaşlarına zammetmesine İtiraz- du bulundu. Hiç tahsisat ayrıl. mam:ş olan pasif hava müdafag- sın'n neden ihmal edildi du. Maliye, Dahiliye, Ad! kiletlerine ayrılan mefruşat, har cırah, kırtasiye vesaire bedelleri arasındaki nisbetsizliklere işaret ederek — Bir taraf bu işler için bol ara sarfederken, diğer taraf tı içerisinde kıvrammak'a. âır,. dedi Devlet Dairelerinde Füzuli Masraflar ireli vi e ve-| E ELE ) Sükütur Radyum Olduğu Zamanlar Yazan: B. FE, G bazı rını takip ettiğim asi levazımcılık © derslerinden rinde hocamız bizi — Kıtanızın ihtiyaçlarını 4 nakasa için gazeteye ilân ken yevmi miktarını ve mi teslim yazma; Düşman, yevmi miktardan vet mevcudünüzü -ve teslim hallinden de sevkuleeyş tinizi öğrenir, demişti. O #4 danberi —ki yirmi beş fazladır — bana Bir merak miştir. Bütün bu İlânları © kımdan okurum. Denecek şudur ki; memie müdafaasiyle ilgili en küçük lümatın pek büyük bir olabilir. Bunu girift harp tanın tamamen cahili olan takdir edemez. Onun için büyük bir büsnüniyetle aj görüşürken (ağzımızdan cağımız küçük bir kelimel büyük zararlar gelmek iht vardır, Geçenlerde Fransada “sü hakkında bir propaganda müsabakası yapılmıştı. Bir nümunesini gördüm. Bunli birinde bir gevezeliğin bi vatandaşın ölümüne seb. bileceği yazılı idi. Doğru i biz, çok şükür değiliz. Ve bu halimizle girmek te istemiyoruz. Lâ harlı ateşin nereden gelip n gittiği malüm olmadığına tedbirli olmamız tabiidir. bu tedbirlere ait olan het i una buna, eşe ta söylemiye lüzum yoktur. Lâf olsun diy : — Yahu! Tren tren asker diyordu, gibi. Yahut ' — Limandaki gemiyi gi mü? Marıl harıl futbol do; karıyordu. Tarzında füzuli surette hal dağıtmakta; falan askerin Gö yere sevkedildiğini, falaneai bilmem nerede oturduğuna İmektup geldiğini söylemekte, bilhassa bu malümatı, kahv İne, vapur, iramvay, hulâsa mi yerlerde tekrar etmekte akkak zarar vardır. Ataları zın tevekkeli mi: — Yerin kulağı ler? Fransada casusluğa karşı mış olan tedbirler arasında zetelerde o eğlence diye çapraz kelimelere bile fal konmuştur. Bunların hane İeri muayyendir ve beş kaj i ne eksik, ne fazla boş bulunmğ caktır. r Memleketimiz gerçi ve çok kür casus şebekelerinin en en güç çalıştığı bir yerdir. Gİ kü öz Türk willetinden © bulmak muhal demiyelim pek müşküldür. Lâkin um bir yerde konuşurken kim yel dir, kim yabancıdır, tayin ef güç olduğu gibi, yukarda da ettiğim veçhile en büyük hüsnüniyetle ve ekseri kı ençliğimizde var! D Ci # İmırdakinin de öğrenip n olması arzusiyle söylediğmiz. sözün ne gibi âkıbetler doj cağını kestirmek te kabil ol yacağından artık bu neyi ve havadisleri biribirimize yeği tirmekten vazgeçmek, hattâ liyen olurs — Birader! Dest var, düş ar. Nene gerek, böyle mai etrafa yayıyorsun! Diye ik etmek vatandaşlık borcu ve günkü şartların birinci ical Türkçede: — Bir söyle, iki söz vardır. Bunu: Beş hiç tashih etmek ve: — Söz gümüş ise, süküt alti dir; meselini de: leme! Diy İ Ruşen Baykal, devlet dairele- rinde süs ve fantezi nevinden pılan işleri anlattı. Lüzumsuz bir çok yerlerin mermerle süslendi. ğini, duvarlarda en kıymetli ha. / Warın asılı bulunduğunu ve sa gördüğünü anlatarak genç bi memur dairede lüks bir mob içerisinde oturup ta evinde bu konforu bulamazsa ahlâki duru. mu da değişeceğini söyledi. Anadoludaki bir memurla ve. Kület memuru arasında gördüğü tenukuzları anlattı Mehmet Uğur (Sıvas, Retik| Sevketin köylü odacılar hakkın. da ileri sürdüğü mütalâa'ura ce-| İvap vererek şunları söyl — Köylü, odacılık yapıyor, 30| Bire alıyor, Peynir ekmek Yiyor.| üküt radyum İse, söz şekline sokmak hakkak, vatan ve millet selâi namına farzdır ve borçtur. N a. | Arttırdığı bir kaç kuruşu köyünü lettayin bir memurun önünde en eşağı 200 lira kiymetinde bir ma-| göndererek bir çift öküz alıyo Çoluğuna çocuğuna bakiyor. Dg bu paraya itiraz edeceğine. Du on binlerce lirayı 25: loların süs ve püsleri için veriieiğ paraya itiraz etmiş. Bu paralar hepsi, Avrupa piyasalarına lüyor, Biz köylüler, an: miz doyurmak Bundan sonra S Yy bütçe encümeni mazbata ww riri sıfatile İleri sürülen alsra cevaplar verdi, müm