14 Şubat 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

U î*w* 14.2-940 eç İ | | | | | BUGÜN Orta Şarkta Müftefiklerin Tahşidatı Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL Inglltere ile Fransanın Orta Şarkta yaptıkları tahşidatın hedefi, her yerde merak edilmekte- dir. Avustralya ve Yeni Zelândadan gelen kuvvetlere Orta Şarkta vazi. fe verilmesi ve bu kuvvetlerden bir kısmının derhal Filistine sevkedil. mesi hissolunan merakı büsbütün arttırdığı için bugünkü dünya gaze. telerinin çoğu bu mevzu ile meşgul olmakta ve bu merakı tatmin edecek cevaplar vermiye çalışmaktadır. Verilen cevapları şöyle hulâsa ede- biliriz: 1 — Harbin Yakın ve Orta Şarka yayılması ihtimali mevcuttur. Bu ih- timalin tahakkuku karşısında gafil avlanmamak lâzım geliyor. Fakat bü kuvvetlerin Orta Şarkta tahşidi, har. lıışı yayılması ihtimaline karşı gel. Miye kâfidir. 2 — İngiltere ve Fransa, Roman. ya ve Yunanistana teminat vermiş- lerdir. Bu teminata karşı inanç hâsıl etmek te lâzımdır. Yoksa kuru te- minat, bir işe yaramadığı gibi temi- natı alanlar da başlarının çaresine bakmak ihtiyacını hissederler. Veri. len teminatın boş olmadığını göster. mek ve müttefiklerin verdikleri her sözü tutacaklarını ispat etmek için bu orduyu hazırlamak lâzımdı. Bu ordu Yakın ve Orta Şarkta mütte. fiklere karşı hissolunan itimadı kat kat takviye edecek, ve müttef'klerin verdiği teminat ile alâkadar olanla- rın kendi nefislerine karşı hissettik- leri itimadı da sağlamlıyacaktır. 3 — Süveyş Kanalı İngiltere İm- paratorluğunun şah damarı olmakta devam ediyor. Fransanın Madagas. kar ve Hindi Çini ile muvasalası da Süveyş Kanalı yoluyla yapılıyor. İn. giltere ile Fransa, Süveyş Kanalınin herhangi bir taarruza uğramamasını temin etmek İstiyor. 4 — Mısır ile Irak, İngilterenin Mmüttefikleridir. Harp Yakın ve Orta Şarka yayıldığı takdirde bu iki dev- Jet te harbe gireceklerdir. Bu iki devletin, her iht'mal karşısında mü- min vazifesidir. Fransa ile Suriye a- irasındaki münasebet te onun Suriye- |yi, İngiltere ile Filistin arasındaki —münasebet te onun Filistini müdafaa ttmesini icap ettirmektedir. Yakın ve Orta Şarkta yapılan tahşidatın bir sebebi de budur. NB t İngiltere ve Fransa ile Tür. kiye arasında karşılıklı yardım pak. tı vardır. Bu pakt hükümleri daire- sinde Türkiyenin harbe karışması icap ederse müttefikler de vakit kay- betmeden ona yardım etmek İster- ler, Yapılan tahşidatın en mühim se. beplerinden biri de budur. 6 —İran devleti, müttefiklerin dostu olan bir devlettir. Burada İn. gilizler için hayati kıymeti ha'z olan t'rıolhkal;vııakları vardır. Onun için erhangi bir tecavüze uğradığ takdirde müttefikler ona derhî; _vuî a eü?ıek ve bu tecavüzü bertaraf Mmek isterler, Orta Şarkta yapılan =şidım mühim bir sebebi de bu- Seheplerin ehemmiyeti aşikârdır. mtdgderin bu tahşidatı her ihti- tsdbik .îâapladıklarmı ve ona göre ü gistk iklarını ve hazırlandıkları- İ b Yor. Bu tedbirler, bir veya © günde almabilecek mahiyette siretkârane hareketler, ük fenalıkların önünü almıyı; Adliye Vekilinin Tetkikleri ö ğ'â;ıı. 18 (AA) — Adliye Vekili som_.)'ede ıell.ıiklerde bulunduk. e mme:kgîe;_mde meşgul olmuş Potbarniştaş irçok Mmüesseseleri Estarenğiz 5.. . & H San Franncgiîo,sovyet Şilebi batta 5 milyon 61 t nedildiğine göre, bur! Ş A tar maden ve bakır aşdıî:î Vladivostok'a hareket ede; bir. mik. Matbuat Heyetinin - Dünkü Tetkikleri Paris, 13 (A.A.) — Türk gazete- cileri Bahriye Nazırının daveti üze. rine, Breste gitmişlerdir. Kendileri. ne bahriye zabitleri refakat etmiş- tir. Amiral bu münasebetle söyledi. ği bir nutukta,, kendisinin Fransız bahriyesini temsil ettiği Kemal Ata. türkün müheyyiç cenaze merasimini hatırlatmış ve Emile Bertin kruva- zörüne gösterilen güzel kabulü yâ. detmiştir. Müteakıben davetliler Brest mın. takasını ziyaret etmiş ve Vis Amiral tarafından bir harp gemisinde kabul edilerek, şereflerine verilen öğle zi- yafetinde hazır bulunmuşlardır. Heyet âzası, Brestten akşam üze. ri âynlmış ve ayrılırken ziyaretin tevlit ettiği alâkayı ve gösterilen ka. bulden memnun olduklarını bildir- mişlerdir. Mısırın Yeni Türkiye - Elçisinin Beyanatı Kahire, 13 (A.A.) — Mısırın Tür. kiye ve Bulgaristan Elçiliğine tayin edilen Abdürrahman Hakkı Bey, 19 şubatta Ankaraya hareket edecektir. Hakkı Bey, Havasın Kahire mu- haribine yaptığı beyanatta, demiştir ki: “—. İki memleket arasındaki kar- deşlik ve dostluk bağlarının takvi- yesini istihdaf edecek olan vazife. min, Türk ve Mısır zimamdarlarının karşılıklı iyi niyetleri sayesinde ko- laylaşacağına kani — bulunuyorum. Misır, Türkiyenin Yakın Şark bari- şını korumak için sarfettiği faal gay- retleri hayranlıkla takdir ve takip eylemektedir. Menfaatlerimiz, Türk ÜÜSÜĞrNLUZKA KİÇK ÜGÜLAİHE Uyamlunı tadır.,, * - w Macar Hariciye Nazırı Nişanlandı Büdapeşte, 13 (A.A.) — Macar Hariciye Nazırı ile 28 yaşında A.- vusturyalı Kontes Carinsky'nin ni« şanlandıkları bildirilmektedir. PF eT İ SŞ Yeni Bir Beyaz Kitap Londra, 13 (A.A.) — Türk ve İn. giliz hükümetleri arasında aktedilen ticaret ve tediyat itilâflarına dair bir beyaz kitap neşredilmiştir. Maraşın Kurtuluş Merasimi Maraş, 13 (A:A.) — Dün Maraşın kurtuluşunun 20 nci yildönümü par. lak bir şekilde kutlulanmıştır. SULH TEŞEBBÜSÜ OTAN £ Amerika, Harp Sonu Teşkilâtı Etrafında da Bir Muhtıra Hazırlıyor Âyanda, Sovyetlere ve Japonlara Gönderilen Harp Malzemesine Ambargo Konulması İstendi Vaşington, 13 (A.A.) — Vaşing. tondaki bitaraf diplomasi mahafili, Amerika Hariciye Nezaretinin bu hafta içinde harpten sonraki iktısadi teşkilâta ve silâhların tahdidine mü- teallik meselelere daır bir muhtıra vereceğini beyan etmektedir. Bitaraflarla yapılan görüşmeler hakkında Hull taralından verilen malümat üzerine Vaşingtondaki dip. lomasi mümessilleri, Hariciye Neza. retine gitmişler ve bu muhtıraniın gönderileceğini öğrenmişlerdir. Welles, Hariciye Nezaretinde Bel- çika, Macar ve İspanya Elçilerini ka. bul ederek, kendilerile beynelmilel iktısadi sisteme ve teslihatın tahdidi- ne müteallik meseleler hakkında gö- rüşmüştür. İrlanda ve sulh teşebbüsü Dublin, 13 (A.A.) — Amerika hü- kümetinin dört bitaraf devlete yap- mış olduğu tebligat, İrlanda hükü. metine de yapılmıştır. Meselenin İrlanda hükümeti tarafından tetkik edilmeğe başlanılmış olduğu ve İr- landa hükümetinin Roosevelt'in sulh teşebbüsüne tamamile müzaharet e- deceği zannolunmaktadır. Ambargo teklifi Vaşington, 13 (A.A.) — Müsta- kil Âyandan Norris, Amerika tara. fından Japonya ve Sovyet Rusyaya yapılan harp tayyaresi satışlarına konulmuş olan manevi ambargonun bu iki memlekete gönderilecek bü- tün mallara teşmil edilmesi yolunda bir teklifte bulunmuştur. Pittman da ayni şekilde bir tek. lifte bulunmuş, yalnız Japonya ve Rusyaya gönderilecek 'nallara hükü- met tarafından “kanuni,, ambargo vazının bu işin ihracat tâcirlerine bırakıl dan daha müessir ola- cağını ilâve etmiştir. Bir Rumen Vapurunda Kontrol Yapıldı Londra, 13 (A.A.) — Reuter ajansı bildiriyor: Salâhiyettar kaynaklardan bildi. rildiğine göre, 6672 tonluk Romanya bandıralı Transiluvanya vapuru 9 gubatta Çanakkale boğazının 100 mil uzağında bir Ingiliz harp gemisi ta. rafından durdurularak hamulesi tet. kik edilmiştir. Transiluvanya, ve- saiki muntazam olduğu için süratle serbest bırakılmış ve yoluna devam eylemiştir. Alman radyosu vapurun Boğazın methalinde Türk sularında tevkif e. dildiğini ve hamule tetkikinin ikı sa. at sürdüğünü bildirmişti. Bu malü. mat doğru değildir. Alman Başkumandanının * Teftişi Berlin, 13 (A.A.) — Ordu başku. mandanı General Von Brauchitseh, teftiş maksadile kısa bir müddet İ- çin salı sabahı Danzige gitmiştir. İtalyadaki Ecnebi Komisyoncular Roma, 13 (A.A.) — Reuter bildi. riyor: İyi malümat alan mahafilden öğrenildiğine göre, harbin başından. beri İtalyada faaliyetlerine muntaza. man devam etmiş olan muhtelif ec- nebi mübayaa komisyonlarının -— ki İngiliz kamisyonu da vardır — faaliyetlerine birkaç ay için nihayet verdirilmiştir. Alman iktısat nezaretinin müte. hassısı Dr. Clodius'ün Roma ziyareti ile bu tedbirin bir alâkası olup olma. dığıi bittabi câyısual görülmektedir. Dr. Clodius'ün Romadaki ikameti. ni bir hafta kadar temdit etmesi bek- leniliyor. Hhunlar arasında Fransada Komünistler Vazifelerinden Uzaklaştırılıyor Paris; 13 (A.A.) — Reisicümhur, muhtelif — komünist teşkilâtlarına mensup 95 Belediye meclisi âzasını vazifelerinden azleden ilk kararna. meyi imza etmiştir. Bunu diğer ka. Tarnameler takip edecektir. Bir Alman Vapuru Daha Kendi Kendini Batırdı Londra, i3 (Hususi) — Almanlar bugün de Cenubi Atlantikte Waka. ma adlı ve 3771 tonluk vapurlarını batırmışlardır. Mürettebatının âkı. beti henüz meçhuldür. Vapurun ha- mulesi bir milyon dolar olarak tah. min olunmaktadır. Hâdise yakınında bulunan İngil. terenin Havkins kruvazörü, Ajaxın Cenup Atlasındaki meşhur hatırası. nr canlandırmıştır. Havkins, dün akşam ilk ziyaretini yapmak üzere Riyo de Janeyroya gitmiştir. * İsveç vapuru Urania bir Alman | | p tahtelbahiri tarafından ihtarsız ola. rak torpillenmiş ve batmıştır. Noörveç bandıralı Madarholm va- puru da bir infilâk neticesinde bat. mıştır. Holandanın Bugerdjik vapurunun batmasile kaybettiği vapurların sayı. sı (13) e varmıştır. Belçikanın Flanders vapuru ise başka bir vapura çarparak batmıştir. Batan vapurların bilânçosu Harbin bidayetindenberi ticaret gemilerinin uğradığı zayiat şunlar. 148 İngiliz, 14 Fransız ve 120 bi. taraf vapur. Harbin bidayetindenberi 8284 va. pür kafile halinde hareket etmiş ve bunlardan yalnız 18 i zayi olmuştur. Geçen hafta zarfında 19585 tonluk üç İngiliz ve 10128 tonluk üç bitaraf vapur batmıştır. İngiltere sahil muhafızlığı 10,000 balıkçının sahil muhafazasına iştirak için gönüllü yazıldığını bildirmekte- ı ——— Şaka Götürmeyen Bir Bahis Yazan: B. FELEK merika — Hariciye Müsteşarı Welles adındaki zatın Av« .| tupada bir ltetkik seyahatine çıkaca. ğı haberi üzerine sulh lâkırdıları ol- maya ve bu arada harbi Almanların mı, yoksa müttefiklerimizin mi ka. zanacağı suali sorulmaya başladı. Bunu soranlar arasında bazı Türk gazetecileri de var. Ben bunları okuyunca bir kısım arkadaşların vaziyetimizi lâyik oldu«. ğu ciddiyetle mütalea etmedikleri kaygusuna düşüyorum. Halbuki bu bahsin şakaya tahammülü yoktür. Bizim için: — Acaba hangi taraf kazanacak? diye bir işkillenme mevzuubahs de- gildir. Biz enine boyuna mişten gelmişt birer birer inceleyerek, memleketi. mizin selâmetini müttefiklerimizin davasında gördük ve onlarla askeri, mali, siyasi ve iktısadi ahitler yap” düşünerek geç üt b Yoi Artık bizim için: — Acaba hangi taraf kazanacak? diye tereddüde imkân yok. Biliyoruz ve inanıyoruz ki; bizim de taraftar olduğumuz, büyük küçük bütün milletlerin kuvvetli komşuları tarafından tehdide uğramadan müs. takil ve istedikleri gibi yaşamaları davası mutlaka galebe çalacaktır. Biliyoruz ve görüyoruz ki, dünyâ« nın en , medeni, en müterakki ve kuv- vetli devletleri de bizim gibi düşün« mekte ve bu davanın zaferinden ©«. min bulunmaktadır. Bitaraf namı altında bulunan ve ünkü hariplerin komşuları 0. lan nisbeten az nüfuslu memleketle- rin istisnasız olarak hepsi ordularını hudutlarına yığmış, hariçten bir te. eavüz olursa onu def'e hazr duruyor. Bu tecavüzün ne taraftan geleceğini tahmin ettiklerini tayin etmek te güç değil. Aldıkları müdafaa terti. batının hangi devletle olan sınırla- rında bulunduğua bakmak kâfi, dir, Keşif uçuşları Müthiş soğuğa tağmen İnz'liz tay- yareleri dün Almanya üzerinde keşif uçuşu yapmış ve bir zarara uğrama. dan dönmüşlerdir. Alman avcı tay- yarelerinin mukabelesi İngiliz tayya Teleri üzerinde tesir etmemiştir. İki Alman tayyaresi Orcades ada.- ları civarında görülmüştür. Tayyareler hiç bir bomba atma- mışslar ve adaların üstüne gelmemiş- lerdir, Harp tebliği Paris, 13 (A.A.) — 13 Şubat akşam tebliği: Mosellin şarkında bir dü bas |& Eğer bir siyast ihtiyat, yahut bir dahili politika icabı olatak bunlar hâlâ: — Bitarafız! diyorlarsa, baştan a. şağı hepsinin müttefiklerin zaferini beklediklerine şüphe yok. Hâttâ müttefikler lehine inkişaf edecek e- hemmiyetli hadisatı harbiye bunl. çığ gibi bizim tarafa geçirebilir. Hal böyle iken: diye — Acaba kim kazanacak? karşı tarafın bile aklına gelmiyen bir ihtimali ortada mevcut bir realite imiş gibi münakaşa etmek, hâdisele. ri gazetecilerin göz'üyle takibe mec« bur olan büyük kari kütlesi manevi- yatı üzerine iyi tesir yapmaz. Dünyanım en mükemmel kara or. kını tamamen akim kalmıştır. Rain' de piyade ve topçu ateşi olmuştur. Öğle üzeri tayyare faaliyeti kayde- dilmiştir. © Londrada çıkan News mecmuası yazıyor: Sinyor Mussolini, bugün Avrupanın, en iyi ma- lümatı ne doğru bilen şahsiyeti sayılıyor. Çün- kü Romadaki Venezya Sarayı ile Berlindeki Başvekâlet dairesi arasındaki telefon gayet muntazam çalışıyor. Bu yüzden birçok yabancı muhabirler, Düçe ile konuşmak istemişlerdir. Daily Mail'in muharriri Ward Price de buna muvaffak olmak için uğraşmış, fakat evvelce her teşebbüsünde Düçeyi görmeğe imkân bul- duğu halde bu defa kabul olunmamıştır. Bununla beraber Düçeye yakın mahfillerden alınana malümata göre, Her Hitler, Almanya- nın stratejik vaziyetinden endişe hissetmekte- dir. Çünkü Romada hüküm süren bir düşünce- ye göre, Almanya geçen Eylülde telâfi edilmez bir hata işlemiştir. Bu mahafile göre, Nazistle- İ rin hava kuvveti müttefiklerin hazırlanmasına imkân vermiyerek derhal taarruza geçmiş ol- saydı, büyük bir istifade temin ederdi. Ayni mahafile göre Almanya, müttefiklerin mu kabelesinden korkmuş ve bu fırsatı kaçırmış, © Yinc İtalyan mahafiline göre, son haftalar içinde Al- man maneviyatında sarsılma alâmeti miştir. Fakat bu sarsılma henüz genişlememiştir. Bu yüzden Nazistlerin tabiyesi şu kelimelerle hulâsa edile. bilir: “Almanyanın İngiltere ve Fransaya karşı stratejik rüç. hanı yoktur. Onun için müttefiklerin de bu rüçhanı ka- en mük l d en zengin maliyesine, en geniş müs. temlekelerine ve en çok nüfusuna malik olan ve yaptıklarını zorla de. ğil milletlerinin arzusile yapan müt. tefiklerimizin harp şanslarını düşü- nürken, attığı güllenin demirini, ye. — diği ekmeğin ununu, bindiği tayya. — mülâhaza edil. mak veyahut Zigfrit l imkân v Buna karşı müttefiklerin yapacağı İş, ya Almanyayı ik- tısaden yavaş yavaş boğmak, yahut yeni bir cephe kur- Amerika mahafiline göre, Almanlarla Sovyet- ler müştereken hareket ettikleri takdirde bu or- dunun bir kısmı Balkanlara girerek Almanya- nın yolunu kesecek, diğer bir kısmı da Sovyetle- rin Baküdaki petrol kaynaklarına doğru Irak- tan hareket edecektir. Müttefiklerin bu şekilde hareketlerine mâni ola- cak iki bitaraf engel vardır. Bunların biri Bul- garistan, diğeri Romanyadır. Almanya harbin Balkanlara sirayetini isteme- lidir.,, hatlarına hücum etmektir. * bunun neticesi olarak tedafüt bir vaziyet almış- — ” diği için Romanyadan fazla petrol almak muka- tır. Halbuki o zaman harbi kısa kesmek imkânı bilinde, Sovyet tecavüzüne karşı teminat ver- mevcuttu. meğe hazır olduğunu bildiriyor. Berlin de hakikatin bu merkezde olduğunu bil- Fakat Romanyanın vaziyeti istikrar bulsa da, mekte ve artık hava taarruzu yapmaktan çekin- petrol kaynaklarından biri olan İranın herhan- mektedir. Çünkü müttefiklerin en şiddetli mu- gi bir tecavüzden korunması lâzımdır. Ve Wey- kabelede bulunacağına inanmaktadır. gand ordusunun teşkiline sebep de budur. A H -. SRRS , el hei Z ai renin benzinini başkasından almaya, aramaya mecbur, abloka altıda, pa- rası geçmez bir. Almanyanın harbi — kazanması ihtimalini düşünebhilmek — için Hitlerden ziyade Hitler tarafta. — rt olmaktan başka yol yoktur, J Üç gün evel Almanyadan gelen İ cular adam başına ayda 300 gram ef dört yumurta ve zerzevat namına da bir kaç sap prasa verilmekte olduğu. nu, kömürsüzlükten dolayı mesken: lerin beş dereceden yukarı ısıtılması | memnu bulunduğunu, hayu huya — kapılmış genç nesilden başka lııl'h!-'..1 sin İngiltere ve Fransa ile harbin bir — felâket getireceğiden endişe etmekte olduğunu anlatıyorlar. h Bütün cihan için bu mesele l'ııne-ş_J dilmiştir. Askeri, iktısadi ve siy,ısi.f?, bakımdan bu harbin neticesi kuvvet î“ esasına dayanmıyan yeni ve demok: —— ratik bir Avrupa kurmak olacaktır. — Mesele yalız bu neliceinin ne za- | man elde edilebileceğindedir. Bu da — yalnız maddi kuyvvetlerin değil, iki tarafın manevi kuvvetlerinin de çar- şmasile elde edilecekti Hepimizin vazifemiz odur ki; bu manevi kuvveti her an yeni bir vesile — ile arttıralım, işkillerle zaafa uğratar — cak yerde!, y | g Tosyada Bir Heyelân Kastamonu, 13 (A.A.) — Tosyanın Kargm köyünde kısmi bir heyelân — olmuştur. Heyelânın tahtelarz sula- —— rın fazlalığından, arazinin killi olma- , sından ve son zamanlarda birdenbire — eriyen fazlaca kar sularından husule geldiği anlaşılmıştır. xi