14 Şubat 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

İİ li gay BUGÜN Orta Şarkta Müttefiklerin Tahşidatı Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL Posiitere ile Fransanın Orta Şarkla yaptıkları tahşidatın hedefi, her yerde merak edilmekte dir. Avustralya ve Yeni Zelândadan gelen kuvvetlere Orta Şurkta vazi. fe verilmesi ve bu kuvvetlerden bir kısmının derhal oFilistine sevkedil mesi hissolunan merakı büsbütün arttırdığı İçin bugünkü dünya gaze. telerinin çoğu bu mevzu ile meşgul olmakta Ve bu merakı tatmin edecek cevaplar vermiye çalışmaktadır. Verilen cevapları şöyle hulâsa ede- biliriz; 1 — Harbin Yakın ve Orta Şarka yayılması ihtimali mevcuttur, Bu ih- timalin tahakkuku ( karşısında gafil avlanmamak lâzım geliyor. Fakat bu kuvvetlerin Orta Şarkta tahşidi, har. bin yayılması ihtimaline karşı gel. iltere ve Fransa, Roman. Ya ve Yunanistana teminat vermiş lerdir. Bu teminata karşı inanç hâsıl etmek te lâzımdır. Yoksa kuru te mlnat, bir işe yaramadığı gibi temi- matı alanlar da başlarının çaresine bakmak ihtiyacını hissederler. Veri. ken teminatın boş olmadığını güster. mek ve müttefiklerin verdikleri her sözü tutacaklarını ispat etmek için bu orduyu hazırlamak lâzımdı. Bu ordu Yakın ve Orta Şarkta mütte. fiklere karşı hissolunan itimadı kat kat takviye edecek, ve müttef'klerin verdiği teminat ile alâkadar olanla” rın kendi nefislerine karşı histettik. leri itimadı da sağlamlıyacaktır. 3 — Süveyş Kanalı İngiltere İm- paratorluğunun şah damarı olmakta devam ediyor. Fransanın Madagas. kar ve Hindi Çini muvasalası da Süveyş Kanalı yoluy! dıyor. İn. Şiltere ile Fransa, Süveyş Kunalınin herhangi bir taarruza uğramamasını temin etmek İstiyor. 4 — Mhsır ile Irak, İngilterenin müttefikleridir. Harp Yakm ve Orta Şarka yayıldığı takdirde bu iki dev. jek te harbe gireceklerdir. Bu İki devletin, her İhtimal karşısında inü- tü Vaz ir. Fransu ile Suriye as rasındaki münasebet te onun Suriye. Yi, İhgillere ile Filistin arasındaki bet te onun Filistini müdafaa miyim icap ettirmektedir. Yakın ve kta yaj idatın bir öübaki ie kadr > 5 — İngiltere ve Fransa ile Tür. kiye arasında karşılıklı yardım pak. tı vardır. Bu pakt hükümleri daire- sinde Türkiyenin harbe karışmı lenp «derse müttefikler de vakit ka en ona yardım etmek ister- ler. Yapılan tahş'datın en mühim se. beplerinden biri de budur, © — İran devleti, müttefiklerin dostu elan bir devlettir. Burada İn. gilizler için hayati kıymeti ha'z olan yen vardır. Onun için eri ir tecavüze uğ takdirde müttefikler ona a dim ötmek ve bu tecavüzü bertaraf etmek isterler, Orta Şarkta yapılan açan mühim bir sebebi de bu- Müge zplerin ehemmiyeti aşikârdır. mall her bu tahşidatı her ihti- tedbir ald pladıklarmı ve ona göre ğer ıklarını ve hazırlandıkları. bir baş yor. Bu tedbirler, bir veya günde alınabilecek mahiyette müttefikler geniş va. ederek işlerini yolu. unuyorlar, tkârane hareketler, rin önünü almıya iğ skin na oymuş bul gibi sok büyük yarar, UŞtur, (AA) — Adliye Ve. e 72 Eelmiştir. Vekil, Matbuat | Heyetinin - Dünkü Tetkikleri Paris, 13 (A.A) — Türk gazete cileri Bahriye Nazırının daveti üze. rine, Breste gitmişlerdir. Kendileri. ne bahriye zabitleri refakat etmiş tir. Amiral bu münasebetle söyledi. ği bir mutukta,. kendisinin Fransız buhriyesini temsil ettiği Kemal Ata. türkün müheyyiç ernaze merasimini hatırlatmış ve Emile Bertin kruva-| zörüne gösterilen güzel kabulü yü. detmiştir. Müteakiben davetliler Brest mun. takasını ziyaret etmiş ve Vis Amiral tarafından bir harp gemisinde kabul edilerek, şereflerine verilen öğle zi- yafetinde hazır bulunmuşlardır. Heyet âzası, Brestten akşam üze. ri ayrılmış ve ayrılırken ziyaretin tevlit ettiği alâkayı ve gösterilen ka. bulden memnun olduklarını bildir mişlerdir. Mısırın Yeni Türkiye Elçisinin Beyanatı Kahire, 13 (A.A) — Mısırın Tür. kiye ve Bulgaristan Elçiliğine tayin edilen Abdürrahman Hakkı Bey, 19 şubatta Ankaraya hareket edecektir. Hakkı Bey, Havasım Kahire mu- haribine yaptığı beyanatta, demiştir ki: “.— İki memleket arasındaki kar. deşlik ve dostluk bağlarnm takvi- yesini istihdaf edecek olan vazife. min, Türk ve Mısır zimamdarlarının karşılıklı iyi yi Eleme ko- laşacağına kani m. ye Ten Yakm Şark bari. şını korumak için sarfettiği faal gay- retleri hayranlıkla takdir ve takip r Türk tadır. e Macar Hariciye Ni: Nişanlandı Büdapeşte, 13 (A.A.) Macar Hariciye Nazırı ile 28 yaşında A- vusturyalı Kontes Carinsky'nin nl. şanlandıkları bildirilmektedir. e Yeni Bir Beyaz Kitap Londra, 13 (A.A.) — Türk ve İn. giliz hükümetleri arasında aktedilen tiçaret ve tediyat itilâflarma dair bir beyaz kitap neşredilmiştir. İl genişi Maraşın Kurtuluş Merasimi Maraş, 13 (A.A.) — Dün Maraşın kurtuluşunun 20 nel yıldönümü par. lak bir şekilde kutlulanmıştır. Daily Mail'in muharriri duğu halde bu defa kabul tar maden ve bak, e mmlik. Vladivostok'a hareket edi $onra, lebin mürettebatı arasinda ML Şi de kadın bulunmaktadır. ie saydı, büyük bir istifade mevcuttu. İsafta içinde harpten sonraki iktisadi © Londrada çıkan News mecmuası yazıyor: Sinyor Mussolini, bugün Avrupanın, en iyi ma- lümatı ne doğru bilen şahsiyeti sayılıyor. Çün- kü Romadaki Venezya Sarayı ile Berlindeki Başvekâlet dairesi arasındaki telefon gayet muntazam çalışıyor. Bu yüzden birçok yabancı muhabirler, Düçe ile konuşmak istemişlerdir. muvaffak olmak için uğraşmış, fakat evvelce her teşebbüsünde Düçeyi görmeğe imkân bul- Bununla beraber Düçeye yakın mahfillerden alınana malâmala göre, Her Hitler, Almanya- nın stratejik vaziyetinden endişe hisselmekle- dir. Çünkü Romada hüküm süren bir düşünce- ye göre, Almanya geçen Eylülde telâfi edilmez bir hata işlemiştir. Bu mahafile göre, Nazlstle- rin hava kuvveti müttefiklerin hazırlanmasına imkân vermiyerek derhal taarruza geçmiş ol. Ayni mahafile güre Almanya, müttefiklerin mu. kabelesinden korkmuş ve bu fırsatı kaçırmış, bunun neticesi olarak tedaf ül bir vaziyet almış- tır. Halbuki o zaman harbi kısa kesmek imkânı Berlin de hakikatin bu merkezde olduğunu bil- mekte ve arlık hava taarruzu yapmaktan çekin- mektedir. Çünkü miittefiklerin en şiddetli mu- kabelede bulunacağına inanmaktadır. SULH TEŞEBBÜSÜ Amerika, Harp Sonu Teşkilâtı Etrafında da Bir Muhtıra Hazırlıyor Âyanda, Sovyetlere ve Japonlara Gönderilen Harp Malzemesine Ambargo Konulması İstendi Vaşington, 13 (A.A.) — metine de yapılmıştır. Meselenin tondaki bitaraf diploma İrlanda hükümeti tarafından tetkik Amerika Hariciye Nezir edilmeğe başlanılmış olduğu ve İr- landa hükümetinin Roosevelt'in sulh teşebbüsüne tamamile müzaharet e- deceği zannolunmaktadır, Ambargo teklifi Vaşington, 13 (A.A) — Müsta- kil Ayandan Norris, Amerika tara. fından Japonya ve Sovyet Rusyaya yapılan harp tayyaresi satışlarına konulmuş olan manevi ambargonun bu iki memlekete gönderilecek bü- tün mallara teşmil edilmesi yolunda bir teklifte bulunmuştur. Pittman da ayni şekilde bir tek. iifte bulunmuş, yalnız Japonya ve Rusyaya gönderilecek mallara Kükü- met tarafından “kanuni, ambargo vazının bu işin ihracat tâcirlerine teşkilüta ve silâhların tahdidine mü- teallik meselelere dair bir muhtıra vereceğini beyan etmektedir. Bitaraflarla yapılan görüşmeler hakkında Hull tarafından verilen malümat Üzerine Vaşingtondaki dip. lomasi mümessilleri, Hariciye Neza. retine gitmişler ve bu muhtiranin gönderileceğini öğrenmişlerdir. Welles, Hariciye Nezaretinde Bel gika, Macar ve İspanya Elçilerini ka. bul ederek, kendilerile beynelmilel iktısadi sisteme ve tesl'hatın tahdidi- be müteallik ineseleler hakkında gö- rüşmüştür. İrlanda ve sulh teşebbüsü Dublin, 13 (A.A.) — Amerika hü. Bir Alman Vapuru Daha Kendi Kendini Batırdı Londra, 13 (Hususi) — Almanlar bugün de Cenubi Atlantikte Weka. ma adlı ve 377İ tonluk vapurlarımı batırmışlardır. Mürettebatının âkı. beti henüz meçhuldür, Vapurun ha. mulesi bir milyon dolar olarak tah. min olunmaktadır. Hidise yakinında bulunan İngil terenin Havkins kruvazörü, Ajaxın Conup Atlasındaki meşhur hatırası. nı canlandırmıştır. Havkins, dün akşam ilk ziyaretini yapmak üzere Riyo de Janeyroya gitmiştir. > İsveç vapuru Urania bir Alman tahtelbahiri tarafından ihtarsız ola. rek torpillenmiş ve batmıştır. Norveç bandıralı Madarholm va. puru da bir infilâk neticesinde bat. mıştır, Holandanın Bugerdjik vapurunun batmasile kaybettiği vapurların sayı. si (13) e varmıştır. Belçikanın Flandets vapuru ise başka bir vapura çarparak batmıştır. Batan vapurların bilânçosu Harbin bidayetindenberi ticaret kümetinin dört bitarıf devlete yap- mış olduğu tebligat, İrlanda hükü. Bir Rumen Vapurunda cağını ilâve etmiştir. İtalyadaki Ecnebi Kontrol Yapıldı Komisyoncular Londra, 13 (A.A) — Reuter Roma, 13 (A.A.) — Revter bildi. bildiriyor: >> m © İyi malâmat alan mahafilden Salâhiyettar kaynaklardı rildiğine göre, 6072 tonluk Romanya bandıralı Transiluvenya vepuru şubatta Çanakkale boğazının 100 uzağında bir Ingiliz harp gemi rafından durdurularak hamulesi tet. kik edilmiştir. Transiluvanya, ve. salki muntazam olduğu için süratle serbest bırakılmış ve yoluna devam eylemiştir. Alman radyosu vapurun Boğazın methalinde Türk sularında tevkif e. dildiğini ve hamule tetkikinin ikı sa. bori İtalyada faaliyetlerine muntaza. man devam etmiş olan muhtelif ec- nebi mi a komisyonlarının — ki İnam! İngiliz komisyonu da vardır — faaliyetlerine birkaç ay için nihayet verdirilmiştir. Alman iktisat nezaretinin müte. hassısı Dr. Clodius'ün Roma ziyareti ile bu tedbirin bir alâkası olup olma. dığı bittabi câyısual görülmektedir. Dr, Clodius'ün Romadaki ikameti. Bi bir hafta kadar temdit etmesi bek- amda oz leniliyor. at sürdüğünü bildirmişti, Bu mald. r mat doğru değildir. e li Fransada Komünistler Alman Başkumandanmın Vazifelerinden Uzaklaştırılıyor Paris; 18 (A.A) — Reisicümhur, muhtelif okomünist teşkilâtlarına mensup 85 Belediye meclisi âzasını Teltişi Berlin, 13 (A.A.) — Ordu başku. mandanı General Von Brauchitseh, teftiş maksadile kisa bir müddet İ- meyi İmza etmiştir. gin salı sabahı Danzige gitmiştir. » Bunu rarnameler takip edecektir. gemilerinin uğradığı zaylat şunlar. bırakılmasından daha müessir ola.| dir: 148 İngiliz, 14 Fransız ve 120 bi. taraf vapur. Harbin bidayetindenberi 8284 va. pur kafile halinde hareket etmiş ve bunlardan yalnız 168 i zayi olmuştur. Geçen hafta zarfında 19585 tonluk 'üç İngiliz ve 10128 tonluk üç bitaraf vapur batmıştır. İngiltere sahil muhafhzhığr 10,000 balıkçınm sahil muh; na iştirak için gönüllü yazıldığını bilditmekte- dir, Keşif uçuşları Müthiş soğuğa rağmen İnxliz tay- yareleri dün Almanya üzerinde keşif uçuşu yapmış ve bir zarara uğrama. dan dönmüşlerdir. Alman avcı tay- yarelerinin mukabelesi İngiliz tayya Teleri üzerinde tesir etmemiştir. İki Alman tayyaresi Orcüdes ada. ları civarında görülmüştür. Tayyareler hiç bir bomba atma. muslar ve adaların üstüne gelmemiş lerdir, Harp tebliği Paris, 13 (A.A.) — 13 Şubat akşam tebliği: Mosellin şarkında bit düşman bas kını tamamen akim kalmıştır. Rain vazifelerinden azleden ilk kararma. İde piyade ve topçu ateşi olmuştur. diğer ka.|Öğle üzeri tayyare fasliyeti kayde- dilmiştir. bilir; Ward Price de buna mak veyahut Zigfrit olunmamıştır. temin ederdi. Gg Vine italyan mahafiline göre, son haftalar içinde AL man maneviyatında sarsılma alâmeti mülâhaza eğil. miştir, Fakat bu sarsılma henüz genişlememiştr. Bu yüzden Nazişilerin tabiyosi şu kelimelerle hulâsa edile. “Almanyanın İngiltere ve Fransaya karşı siratejik rüç. hanı yoktur. Onun için müttefiklerin de bu rüçhanı ka zanmalarma imkân vermemelidir.,, Buna karşı müttefiklerin yapacağı İş, ya Almanyavı ik- tısaden yavaş yavaş boğmak, yahut yeni bir cephe kur- hatlarına hücum etmektir, * Amerika mahafiline göre, Almanlarla Sovyet- ler müştereken hareket ettikleri takdirde bu or- dunun bir kısmı Balkanlara girerek Almanya- nın yolunu kesecek, diğer bir kısmı da Sovyetle- rin Baküdaki petrol kaynaklarına doğru Irak- tan hareket edecektir. Müttefiklerin bu şekilde hareketlerine mâni ola- cak iki bitaraf engel vardır. Bunların biri Bul. | garistan, diğeri Romanyadır. diği için Romanyadan fazla petrol almak muka- bilinde, Sovyet tecavüzüne karşı teminat ver. meğe hazır olduğunu bildiriyor. Fakat Romanyanın vaziyeti istikrar bulsa da, petrol kaynaklarından biri olan İranın kerhan- gi bir tecavüzden korunması lâzımdır. Ve Wey- gand ordusunun teşkiline sebep de budur. Şaka Götürmeyen Bir Bahis Yazan: B. FELEK merika (o Harleiye Müsteşarı Wellex adındaki zatın Av. tupada bir tetkik seyahatine çıkaca- İı haberi üzerine sulh lâkırdıları ol” maya ve bn arada harbi Almanların mı, yoksa müttefiklerimizin mi ka. zanacağı suali sorulmaya başladı. Bunu soranlar arasında bazı Türk gazetecileri de var. Ben bunları okuyunca bir kısım arkadaşların vaziyetimizi lâyık oldu. Iğa ciddiyetle ütalen etmedikleri kaygusuna düşüyorum. Halbuki bu bahsin şakaya tahammülü yoktur. Bizim için: — Acaba hangi taraf kazanacak? diye bir işkillenme mevzuubahs de- gildir. Biz enine boyuna düşünerek geç. İmişten gelmişten aldığımız dersleri İbirer birer inceleyerek, memleketi. mizin selâmetini müttefiklerimizin davasında gördük ve onlarla askeri, mali, siyasi ve iktisadi ahitler yap“ ık. Artık bizim için: — Acaba hangi taraf kazanacak? diye tereddüde imkân yok. Biliyoruz ve inanıyoruz ki; bizim de taraftar olduğumuz, büyük küçük bütün milletlerin kuvvetli komşuları tarafından tehdide uğramadan müs. takil ve İstedikleri gibi yaşamaları mutlaka galebe çalacaktır. Biliyoruz ve görüyoruz ki, dünyüs nın en medeni, en müterakki ve kav- vetli devletleri de bizim gibi düşün. İmekte ve bu davanın zaferinden © min bulunmaktadır. Bitaraf namı altımda bulunan ve bügünkü muhariplerin komşuları 0 lan nisbeten az nüfuslu memleketle" rin istisnasız olarak hepsi ordularını hudutlarına yığmış, hariçten bir te. cavüz olursa onu def'e hazr duruyor. Bu tecavüzün ne taraftan tahmin ettiklerini tayin erir güç değil, Aldıkları müdafaa terti. batının hangi devletle olan sınırla rında bulunduğun bakmak kâfi, Eğer bir siyasi ihtiyat, yahut bir İdahili politika icabı olarak bunlar hâlâ; — Bitarafız! diyorlarsa, baştan a. şağı hepsinin müttefiklerin zaferini beklediklerine — şüphe yok. Hâttâ müttefikler lehine inkişaf edecek €- - hemmiyetli hadisatı harbiye bunları çık gibi bizim tarafa geçirebilir. Hal böyle iken: — Acaba kim kazanacak? diye karşı tarafın bile aklına gelmiyen bi timali ortada mevcut bir realite bür olan büyük kari kütlesi manevi» yatı Üzerine iyi tesir yapmaz. Dünyanm en mükemmel kara or. dusuna, en mükemmel donanmasına en zengin maliyesine, en geriiş müs. temlekelerine ve en çok nüfusuna malik olan ve yaptıklarını zorla de. Zil milletlerinin arzusile yapan mit. | tefiklerimizin harp şanslarını düşü. nürken, attığı güllenin demirini, ye. diği ekmeğin ununu, bindiği tayya. renin benzinini başkasından almaya, aramaya mecbur, abloka altıda, pa“ rası geçmez bir Almanyanın harbi kazanması ihtimalini düyünebilmek için Hitlerden ziyade Hitler tarafta. 11 olmaktan bâşka yol yoktur. ) Üç gün evel Almanyadan gelen yol cular adam başma ayda 300 gram ek dört yumurta ve zerzevat namına d8 ç bir kaç sap prasa verilmekte olduğu. nu, kömürsüzlükten dolayı mesken lerin beş dereceden yukarı ısıtılması memnu bulunduğunu, hayu huys kapılmış genç nesilden başka sin İngiltere ve Fransa ile harbin bi felâket getireceğiden endişe etmekte olduğunu anlatıyorlar. a Bütün cihan için bu mesele halle» dilmiştir. Askeri, iktisadi ve siyasi bakımdan bu harbin neticesi kuvvet esasına dayanmıyan yeni ve demok” ratik bir Avrupa kurmak alacaklı. Mesele yalız bu nelicelnin me zâ- man elde, eeilebileceğindedir. Bu 2 yalnız maddi kuvvetlerin değil, iki, tarafın manevi kuvvetlerinin de çar» pışmasile elde edilecektir. yi Hepimizin vazifemiz odur ki; manevi kuvveti her an yeni bir : ile arttıralım, işkillerle zaafa uğratar cak yerde!, TTosyada Bir Heyelân Kastamonu, 13 (A.A.) — Tosyanın. Kargın köyünde kısmi bir heyelân olmuştur. Heyelânm tahtelarz suls- rın fazlalığından, arazinin kill olma. sından ve son zamanlarda birdenbire eriyen fazlaca kar sularından bus geldiği anlaşılmıştır. :