3 Ağustos 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

3.8-939 BUGÜN Baltık Devletlerinin İstiklâli Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL Mîster Chamberlain'in gün Avam Kamarasında söy- lediği nutuktan, daha sonra Mosko- vada neşrolunan resmi bir tebliğden anlaşılan en mühim nokta İngiliz - evvelki Fransız - Rus siyasi konuşmalarının * bir neticeye bağlanmamış olmasının biricik sebebi, “bilvasıta tecavüz,, meselesinin henüz târif edilmemiş olmasıdır. Üç taraf, doğrudan doğru- ya vuku bulacak her tecavüze- karşı birleşik hareket üzerinde anlaşmış bulunuyorlar. Dolayısile vuku, bula- cak tecavüzün, doğrudan doğruya vuku bulacak tecavüz derecesinde tehlikeli olduğunu kabul ediyorlar. Fakat bu dolayısile vuku bulacak te- cavüzün târifi üzerinde henüz anlaş- mamış bulunuyorlar. Bu anlaşamamazlığın sebehi henüz tavzih edilmiş değildir. Fakat buna Baltık devletlerinin vaziyeti yüzün- den imkân bulunamadığı açıkça süy- leniyor. Daha önce Baltık devletlerine te- minat verilmesi, ve bu devletler bir taarruza uğradıkları takdirde, sulh cephesi tarafından müzaheret gör. meleri istenmişti. Fakat Baltık dev- letleri, hem ayrı ayrı, hem bir ağız. dan hiçbir tecavüze maruz olmadık. larını, onun için de teminat isteme- diklerini söylemişler, İngiltere ile Fransa da bu teminat istemiyen devletlere teminat vermeyi fuzuli bir hareket, ve fuzuli bir. müdahale saymışlardı. Arada bu devletlerin bir de Al. manya ile ademi tecavüz muahede- leri imza etmeleri, İngiltere - ile Fransanın bu devletlere teminat tek- lifinden büsbütün vazgeçmelerini in- taç etti. Mesele bu kadarla kalsa, bir şey yapmağa lüzum görülmezdi, Fakat Savyet Rirliği ila Almanva arasında gerilen sahada Romanya ile Lehis- tomiın baska bu Baltık devletleri ktadı Lehi İngiltere ve Fransa ile karşılıklı yardım mua. hedelerile bağlıdır. — İngiltere ve Fransa, Romanyaya müzaheret için teminat vermislerdir. Yani Avrupa- nın şarkında bir tek gedik kalmak. fa ve bunu da Baltık devletleri teş- kil etmektedir. ı Ve Almanyanın buzün Danzig'de yaptığı gibi propagandasile ve bütün diğer vasıtalarile bu devletleri için için zapta uğraşmıyacağını, bu dev- letlerin dahilinde kendi menfaatleri için çalışan teşkilât vücude getirmi. yeceğini temin edecek bir şey yok- tur. Halbuki sulh cephesının bütün is. tediği, bu devletlerin istiklâllerini ko rumak ve istiklâllerine toz bile kon- mamasını temin etmektir. Yoksa bu devletlerin istiklâlini herhangi şekil. de tehdit etmek veyahut bu memle- ketlerin herhangi birini bir başkası aleyhinde harekete sevketmek değil. dir, Vaııyet bu merkezde olduE“ hiı- de İ ile t yen teminatı vermekten çekindikle. ri ve bu yüzden de Moskova konuş- malarının bir neticeye bağlanamadı. ğı anlaşılıyor. bi Askeri konuşmaların bu sırada başlaması, şüphe yok ki bu noktanın hallini kolaylaştıracaktır. Çünkü erkânıharbiyeler, muhte- mel her hareketi ve her tecavüzü dü- şünerek bunları nasıl karşılıyacakla- rınt kararlaşstıracaklardır. Yani, Bal- tık devletleri tarafından gelmesi muhtemel olan her tehlike hesap €- dilecek ve bu tehlikelere karşı da ted- bir'er alınacaktır. Askeri konuşmaların hemen baş- lamasındaki hikmet te bundan iba- rettir. Onun için siyasi müzakerele- rin başaramadığı işin askeri müza- kereler sayesinde başarılması bekle- nebilir. r İspanyol Milli Bayramı İspanyol milli mayramı münasebe tile Reisicümhurumuz İsmet İnönü ile General Franko arasında tebrik tir. Nevyork Sergisindeki Ziyafetimiz Pavyonumuz Çok Rağbet Görüyor -sevyork, 2 (A.A.) — Anadolu A. jansının Nevyorktaki hususi muha- biri bildiriyor: Nevyork Matbuat cemiyetinin - üç yüz azasına sergideki pavyonumuzda yapılan kabul resmi fevlzalâde olmuş ve memleketimizi tanıttırmak bakı. mından bütün matbuat mahafilinde güzel akisler yaratmıştır. Nevyork hükümeti dahili dazete. lerin sahip ve başmuharirleri tara- fından kurulmuş olan bu cemiyet a- zalarının devlet pavyonumuzdaki bu toplanışları münasebetile sergi Ko- misyonu reisi Vedat Nedim Tör söy- lediği bir nutukta, Türkiyenin sulh ve demokrasi ideallerini geniş bir surette izah etmiştir. Bundan sonra, her gazeteci memleketimiz hakkında ayrı ayri sualler sormuşlar ve bu sualler samimi bir münakaşaya ve- sile olmuştur. Devlet pavyonumuzu ziyaretten sonra Nevyork Matbuat cemiyeti azaları diğer pavyonumuzu da gezmişler ve burada şereflerine bir ziyafet verilmiştir. Pavyonlarımızdaki bu kabul resmi ne iştirak etmiş olan bütün gazete. İngiltere Japonyayı Protesto Edecek Chamberlain İngiltere Aleyhtarı Nümayişleri Asabiyetle Karşılıyor Londra, 2 (Hususi) — Mister Chamberlain bugün Avam Kama- rasında Tokyo' sefirine, şiddetli protestolarda bulunmak üzere ta. limat verdiğini, Uzak Şarkta İn- giltere aleyhinde yapılan nüma. yişlerin İngiltere ile Japonya ara. sındaki müzakerelere yardım et- miyeceğini söylemiştir. Çang-Kay-Çekin nutku Chung - King, 2 (A.A.) — Chekiai ajansından: Başkumandan Çang-Kay-Çek, dün İngiliz . Japon iptidai anlaşması hak- kında irad' ettiği mühim bir nutukta, Japonyanın büyük devletlerle anlaş- mak veya Çin ekonomisini devirmek için hainleri ileri sürmek suretile Çini boyun eğmeği bur edeceğ ni ümit ettiği takdn'de iflâsa mah- küm olduğunu söylemiştir . Beynelmilel vaziyetten bahseden Mareşal, Uzakşarkta bir Münih hâ- meselesine - nakleden Mareşal, son günlerde Çin kambiyosundaki düşük- lüğe rağmen milli ekonomi esasları- nın askeri sahadaki kadar . kuvvetli || olduğunu haydederek Çin hükümeti. nin para kıymetini muhafaza edece. ğini ve meşru muameleler içiri muk- tezi ecnebi parası vereceğini temin etmiştir. Çin Başkumandanı, müteakiben askeri harekâttan ve dahili siyaset- ten bahsederek Wang - Ching « Wei- nin — müfarakatindenberi vaziyetin daha ziyade istikrar bulduğunu ve Çin mukavemet harbinin milli mev- cudiyet için bir mücadele olduğunu harici hiçbir hâdisenin Çin milleti- nin tuttuğu yol üzerinde müessir ol. miyacağını, bu itibarla Japonyanın hainleri kullanmak ve dost milletle. ri Çinden uzaklaştırmak için yaptı- ği teşebbüslerden Çinin katiyen telâş tmediğini bildirmiş ve sözlerini şöy- disesi ol na imkân olmadığını ve Asyanın b kü —vaziyetile ÂAvru. ciler mensup bulundukları gazetel, de pavyonlarımızı ziyaretlerine ait intıbalarını en güzel bir şekilde kay- dettikleri gibi memleketimiz hakkın da da anlayışlı ve sitayişkârane ya- zılar yazmışlardır. Bu münasebetle şunu da kaydet. mek isterim ki Nevyork Matbuat ce. mivetinin-cergi içinde - ziyaret için intihap ettikleri pavyonlar Türk — İngiliz ve Sovyet «Rusya« pavyonla- rıdır. Mi Nevyorklu meslektaşların pavyon. larımızı bu ziyaretlerini müteakıp Matbuat Cemiyeti Reisi Mathenri; Vedat Nedim Töre gönderdiği bir mektupta intıbalarını ve tahassüsle. rini şöyle ifade eylemektedir: ”Bu ziyaretten evvel bizim gözü- müzde Türkiye diğer bir çok yabancı memleketlerden biri idi. Türkiyeyi ancak garip ve esrarlı bir yer diye başkalarından âyırıyoı-duk. Halbuki, aramızdakitemas, bizde hakikiTürki. yeye karşı bir yakınlık duygusu u- yandırdı. Orada bir çok yeni şeyler öğrendik ve ilhamlar topladık. Tür- kiyeye karşı peyda ettiğimiz hara. retli dostluk ve anlaşma daimi kala. caktır. Memleketinize mensup gazete cilerle tanışmaktan ve kendilerile meslek meseleleri üzerinde görüş. mekten ayrıca bir zevk aldık. Ara. mızda gaye ve menfaat birliğini bu sayede daha yakından öğrendik. panın Münih hâdisesinden evvelki vaziyeti ar: da hiçbir şabehet le bitirmiştir: “— Dünya, maksatlarımızdan ha- berdar olmalıdır. Ne mikyasta olur. bulunmadığını, Çin metin ve kendin deü emin oldukça, dostlarından hic- birinin kendisini terketmiyeceğine kani bulunduğunu söylemiştir. Sözü bundan sonra Çindeki para sa olsun hiçbir. husumet ve hiçbir müşkül ,bizi, tam istiklâlimiz için yapmakta olduğumuz mücadele şek. lindeki mukaddes yazi(em'ızî terket- meğe icbar edemiyecektir.” Alman - Sovyet Ticaret Müzakereleri Berlin, 2 (A.A.) Halihazırda cereyan etmekte olan Alman — Sov- yet ticareti müzakereleri hakkında ecnebi memleketlerde dolaşan- şayia- ları yarı resmi Alman mahfilleri ”ha. yal mahsulü,, olarak tavsif etmekte. dirler. Bu mahfiller, bilhassa Dr, Funck'. un Moskovayı ziyaret edeceğine dair verilen haberleri tekzip etmekte ve pratik bir netice elde edilmediği müddetçe ne Almanların ne de Sov- yetlerin bir tebliğ neşredemiyecekle. rini tebarüz ettirmektedirler. — ———- Bulgar Meclis Reisi Seyahatten Döndü Sofya, 2 (Hususi) — Avrupada se- yahatte bulunan Bulgar parlâmento- su reisi Stefan Musanov Solvava dön müştür. İngiliz Parlâmentosu Tatil Kararı Verdi Londra, 2 (Hususi) Mister Chamberlain, bugün Meclisin 3 bi. rinciteşrine kadar tatilini teklif et. miştir. Meclis reisi lüzum gördüğü takdirde meclisi toplanmağa davet detektir. Mister Chamberlain tekli- fi müdafaa ederken, tatil müddeini kısaltmayı icap ettirecek bir vaziyet tahaddüs ettiği takdirde meclisin derhal davet olunacağını söylemiştir. Amele lideri tatilin üç haftadan faz.- la uzamamasını istemiştir, Mister Churehill de bu noktai nazarı müda. faa etmiştir. Avam Kamarası neticede, parlâ. mentonun dört ağustostan üç teşri - nievvele kadar tatil yapmasını 129 reye karşı 245 reyle kabul etmiştir. Dahiliye Vekili Geliyor Ankara, 2 (Tan Muhabirinden) — Daniliye Vekili Faik Öztrak önümüz. deki cuma'günü aksamı İstanbula ha. reket edecektir. | Polonyada — Alman Casusları : ! Hitlerin Bazı Ajanları | Tevkif Edildiler | | Varşova, 2 (A.A.) — ı ! Leh makamları son za- | manlarda B. U. N. tedhiş | teşkilâtı âzasından birçok l Ukraynalıyı Polonya aley- hinde ve Hitler lehinde tahrikât yapmak suçun- dan tevkif eylemiştir. Verilen malümata gö- | re, suçluların üzerlerinde ve evlerinde bulunan ve- sikalar bunların Alman — —H —— i#ELEK Maltepenin!... Sınmayın ki; bir turfanda zer « zevattan — bahsedeceğim. Bu. gün yazacağım şey gerçi okuyucula- rın büyük bir kısmını lâkayt bırakan bir mevzua temas edecek ama, doğ- rusunu .isterseniz bir adalet mefhu. munun takibi için böyle bir kaç satır yazı yazmayı gazeteciliğin icabi te« lâkki ettim. Sayın okurlarım! niz bili veya bil iniz ki; İs. tanbulda pek ufak ve adına “Sokak tahtakurusu” denen küçücük araba- lar müstesna olmak üzere bütün oto« mobillerden ayda on lira alırlar. Bu paranın adı plâka parâsıdır. İsmi ne olursa olsun bir otomobilden senede 120 lira vergi alınıyor demektir. Kıymeti yeni iken 2000 - 2500 li. ra olan bir mala senede 120 lira ver. ||gi demek arabayı yirmi senede tek- rar satın almak demektir değil mi? Şimdi ben bu verginin nisbetini falan münakaşa edecek değilim. Yal- ( İnız ötedenberi otomobil sahiplerinin şikâyet ettikleri bu plâka parası bah- sınde bazı mülâhazalar dermeyan e- bulunduğunu kati surette isbat eylemiştir. Beden Terbiyesi .. . Bütçesinin Taksimi Ankara, 2 (A.A.) — Bugün öğle. den evvel toplanan Beden Terbiyesi Genel direktörlüğü merkez istişare heyeti, 939 mali yılı bütçesi üzerinde konuşmalar yaparak 150 bin liralık, vilâyetlere yardım tahsisatının şu süretle sarfına karar vermiştir: “Bütçede mevzu 150000 lira yardım tahsisatından 75 bin liranın Beden Terbiyesi entistitüsü için Başvekâlet çe teşkili tensip edilen ve Beden ter. | | & ajanlariyle Do | | . İbiyesi genel sekreterinin reisliği al. tında imar müdürü, Nafıa Vekâletin. den bir mühendis, Genel direktörlük mimari, Gazi Terbiye enstitüsü mü. dürü ve Ankara bölgesi asbaşkanın. dan mürekkep komisyonun Ankara civarında bulacağı arazinin istimlâki. ne tahsis edilmesi ve geri kalan 75 bin liranın da malzeme ve idari faa. Tiyet için ihtiyacı en fazla takdir e. dilen vilâyetlere, istişare heye'ince tesbit edilen prensipler dahilinde sar fedilmek üzere Genel direktörlüğe salâhiyet verilmesine kara: verilmiş.. V yla Ç ERSSP YA NL Doktor Freud Ağır Hasta Londra, 2 (A.A.) — Daily Herald gazetesinin bildirdiğine göre Anşlus. tan sonra İngiltereye iltica eden ve şimdi Londra Hampstead'daki ika. metgâhında bulunan Dr. Freud, Fağır surette hastadır. Son günler zarfın. da vabimleşen sıhhi vaziyeti, etrafın dakileri endişeye düşürmektedir. Hitler Amerikanın, Bi tâdilâtı görüşmüştür. * Al p AD | Japonya ile olan ticaret muahe- desini ilga ettiğini haber alınca, sıkılmış ve derhal Er- kânı Harbiyesini toplıyarak hattı hareketinde yapaca. HÂDİSELERİN Fransız Erkânı Harbiyesine göre, Hitler Eylül ortala- rında Lehistana karşı hazırladığı plânı tatbike baş- hyacaktır. Yalnız Amerikanın Uzak Şarkta aldığı va. ziyetin bu plân Üüzerine tesir etmesi muhtemeldir. t z b ) yanın y * ortaya den biri de Fransa ile bir ademi tecavüz paktı < yapmaktır. Buna mukabil İtalya da buna benzel bir muahedeyi İngiltere ile yapacaktır. Hitler, arkadaşlarile uzun uzadıya müzakere ettikten dan “B: n Ma sonra D; igi harp yap temin etmiştir. Alman diplomatlarına verilen talimatın hedefi, demok- rasileri Danzig üzerinde durmaktan vazgeçirmektir. Yoksa, Alman siyaseti değişmemiş bulunuyor. * Hitlerin en yakın arkadaşlarından Hess ile Gö- ring, Alsas - Lorenin istirdadı lehindedirler. O- nun için yakında bu iki ülkede reyiâma müracaat edilmesi için bir hareket başlıyacaktır. bir kere daha İÇYÜZ © Göbels, Danzig yüzü T d Ci Ö - tini hırp beslemektedir. Göbelse göre ıleıııokrısiler bir kere da- ha baş eğmedikleri takdirde Almanyanın vaziyeti son derece tehlikeli olacaktır. sız — Rus paktı imzalandıktan sonra Lehlilerin muka- vemeti artacaktır. terlerle olan h ü Harp çıktığı takdirde Rusya Lehistana müzahe- ret edecek ve Ruslar, demokrasilerin yardımiyle Almanlarla dövüşmek fırsatını kaçırmıyacaklar, demokrasiler de fırsattan istifade ederek totali- Buna göre İngiliz — Fran. d bir harp prop Göbels, demokrasilerle uzlaşmıya imkân yoksa şiddetli ını göreceklerdir. ” Hitlere göre Harp çıktığı takdirde Şarki Prusya Büyük bir tehlike geçireceği için Hitler derhal koridora tecavüz ederek Şarki Prusyayı korumak ve muhasamati Nansic enha- sına hasretmek lehindedir. taraftardır. tin h hasrı bü. yük bir harp çıkmasına mâni olur. defi koridoru tecrit, sonra işgal etmeiür. Onun icin buraya yakın olan yerlerdeki mahsullerin süratle kal- dırılmasını emretmiştir. Danzig Yani Hitlerin he- ğim. Herkesi dinleyen Belediye Reisîmizîn benim bu yoldaki müta « lealarımı yabana atmıyacağından e« minim, ; Bu verginin şu yukarıda söyledi. ğim otomobil kıymeti ile olan nis - dan da iler tutar yeri yoktur. Meselâ ayda üç yüz — kilometre çalışan bir araba da on İira veriyor, beş bin kilometre çalışanı da. Bu vergi denildiği gibi yolların eskimesine mukabil ise çok gezen den çok almak lâzım değil midir? Hattâ aylarca garajda kalan a - rabalar, plâkalarını iade etmedikçe bu on İira aylığı verir dururlar. Hal. buki eğer bu para benzin — üzerine konsa, gerek kontrolu, gerek tahsili çok daha kolay olur ve Belediyeye eder. Zira bugünkü haliyle bu vergis den mühim bir mıktarı kalmakta ve çok defa mahalli tahsili olmadığından “kayıtları mecburiyet hissedilmektedir. Eğer benzinin litresine şu kadar bir zam yapılırsa, az çalışan araba az, çok ça- lışan çok verir. Bakaya — kalmaz ve plâka derdi de bugünkü şekilde bir takım şeri hilelere yol açmaz. rum. Bugün Maltepe, Silivri, Şile gi- bi vilâyet kazalarına kayıtlı bir ta « kım otomobiller vardır ki; kayıtlı ol. Bu arabalar da İstanbulda mukayyet arabalar gibi burada gezmektedir - ler. Bunların İstanbül arabaların - dan farkları, Maltepe, Kartal, Şile, Silivri gibi küçük Belediyelere ka . yıtlı olmaları yüzünden İstanbulda. gi vermeleridir. Bence bu vergi bugünkü hal ve da, bu söylediğim kanuni yoldan is. tifade etmeyecek pek az araba kala- caktır, Ben bunu, o Belediyelere kayıtlı arabalardan fazla vergi alınması için retlerini ya tenzil, yahut benzin fiya- tına ilâve suretiyle fikrini ileri sürmek- için yazıyorum, Bana bu mantıki mütaleaları serde « Belediyede red ve cerh edecek kim. se yokmuş. Eğer Belediye şehirde her nevi e“smobil ve motörlü vasıtaların art- masını istiyorsa her şeyden evvel te- diye edenin ruhiyatına gayet menfi tesir yapan bu plâka parasmı kal - dırtmalı ve bunu benzine zam sure. tiyle çok daha kolay tahsil edilir ve rahat hale getirmelidir. Kudüste Yahudi Tedhişçiler Kahire, 2 (A.A.) — Kudüsten Mo. kattama bildirildiğine göre Yahudiler bu şehrin Faslılarla meskün mahal. lesinde bir bomba atmışlardır. çirmiştir. bu beyânnamelerden anlaşılmıştır. betsizliği bertaraf, adalet noktasın «" Şahıs tayin etmeksizin söylüyo p. dukları yerlere uğramış değildirler. nisbetini muhafaza ederse İstanbul - Polis, Sionist tethişçileri teşekku. — lünün bir kaç beyannamesini ele ge. Hepis 'T $ bw bİ K ' K yi daha emin bir varidat menbar töşkil — bakayaya silinmeğe' b B | * ki plâka parasından çok daha az ver. p. B f 5 değil İstanbul arabalarının plâka üc. — tamamen ilga — 4 den otomobil sahibi arkadaşım iddia ediyor ki bu sözleri ve bu fikirleri — 4 ç) İ Son zamanlardaki suikastlerin nu ş ı teşekkül tarafından tertip edildiği —— KI 7