3 Ağustos 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

ın 3.8-939 (BUGÜN Baltık Devletlerinin İstiklâli Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL ister Chamberlain'in evvelki gün Avam Kamarusında söy» lediği nutuktan, daha sonra Mosko- vada neşrolunan resmi bir tebliğden anlaşılan en mühim nokta İngiliz - Fransiz - Rus siyasi konuşmalarının bir neticeye bağlanmamış olmasının biricik sebebi, “bilvasıta tecavüz, meselesinin henüz târif edilmemiş olmasıdır. Üç taraf, doğrudan doğru. ya vuku bulacak her tecaviize karşı birleşik hareket üzerinde unlaşmıj bulunuyorlar, Dolayısile vuku bula. cak tecavüzün, doğrudan doğruya vuku bulacak tecavüz derecesinde tehlikeli olduğunu kabul ediyorlar. Fakat bu dolayısile vuku bulncak te. cavüzün târifi üzerinde henüz anlaş- mamiş bulunuyo: Bu anlaşamamazlığın sebehi henüz tavzih edilmis değildir. Fakat buna Baltık devletlerinin vaziyeti yüzün- den imkân bulunamadığı açıkça söy- leniyor. Daha önce Baltık devletlerine te- minat verilmesi, ve bu devletler bir faarruza uğradıkları takdirde, sulh cephesi tarafından o müzaheret gör. meleri istenmişti. Fakat Baltık dev- etleri, hem ayrı ayrı, hem bir ağız. dan hiçbir tecaviize maruz olmadık. larını, onun için de teminat İsteme- dikle söylemişler, İngiltere ile Fransa da bu teminat istemiyen devletlere teminat vermeyi fuzuli bir hareket, ve fuzuli bir müdahale saymışlardı. Arada bu devletlerin bir de AL manya ile ademi tecavüz muahede- leri imza etmeleri, İngiltere ile Fransanın bu devletlere teminat tek- Wfinden büsbütün vazgeçmelerini in. taç etti. Mesele bu kadarla kalsa, bir şey yapmağa lüzum görülmezdi. Fakat | Savupi Rirliği ila Almanvs arasında gerilen sahada Romanya ile Lehis- tandan başka bu Baltık devletleri bulunmaktadır, Lehistan İngiltere ve Fransa ile karşılıklı yardım mua. hedelerile bağlıdır. | İngiltere ve Fransa, Romunyaya müzaleret için teminat vermişlerdir. Yani Avrupa- nın şarkında bir tek gedik kalmak. ve bunu da Baltık devletleri teş- kil etmektedir. t 2 Ve Almanyanın bugün Danzig'de | yaptığı gibi propagandasile ve bütün diğer vasıtalarile bu devletleri için için zapta uğraşmıyacağını, bu dev- letlerin dahilinde kendi menfaatleri için çalışan teşkilât vücude getirmi. yeceğini temin edecek bir şey yok- tur. 5 Halbuki sullı cephesinin bütin is. tediği, bu devletlerin istiklâllerini ko rumak ve istiklâllerine toz bile kon- mamasmı temin etmektir. Yoksa bu devletlerin istiklâlini herhangi şekil, de tehdit etmek veyahut bu memle- ketlerin herhangi birini bir başkası aleyhinde harekete sevketmek değil. dir, Vaziyet bu merkezde olduğu hal. de İngiltere ile Fransanın istenmi- yen teminatı vermekten çekindikle. ri ve bu yüzden de Moskova konuş- mmalarının bir neticeye bağlanamadı- ğı anlaşılıyor. > Askeri konuşmaların bu sırada başlaması, şüphe yok ki bu noktanın hallini kolaylaştıracaktır. Çünkü erkânıharbiyeler, muhte. mel her hareketi ve her tecovüzü dü- rını kararlastıracaklardı, tik devletleri tarafından muhtemel olan her tehlike hi dilecek ve bu tehlikelere karşı da ted- birler alınacaktır. Askeri konuşmaların hemen baş- lamasındaki hikmet te bundan iba- rettir, Onun için siyasi müzakerele- rin başaramadığı işin askeri müza- kereler sayesinde başarılması bekle nebilir, m m 2 İspanyol Mİlli Bayramı İspanyol milli mayramı münasebe tile Reisicümhurumuz İsmet İnönü ile General Franko arasında tebrik ve teşekkür telgrafları testi edilmiş. tir. TAN SON HAH .Nevyork İngiltereJaponyayı Protesto Edecek Chamberlain Ingiltere Aleyhtarı Nümayişleri Asabiyetle Karşılıyor Sergisindeki Ziyafetimiz —— Pavyonumuz Çok Rağbet Görüyor .sevyork, 2 (A.A) — Anadolu A. janzmın Nevyorktaki husust muha. biri bildiriyor; Nevyork Matbuat cemiyetinin üç yüx azasına sergideki pavyornumuzda| yapılan kabul resmi fevkalâde olmuş! ve memleketimizi tanıttırmak bakı. mından bütün matbuat mahalilinde güzel akisler yaratmıştır. Nevyork hükümeti dahili dazete. lerin sahip ve başmuharıirleri tara. fından kurulmuş olan bu cemiyet a. İzalarının devlet pavyonumuzdaki bu toplanışları münasebetile sergi Ko- misyonu reisi Vedat Nedim Tör söy- lediği bir nutukta, Türkiyenin sulh ve demokrasi ideallerini geniş bir surette izah etmiştir. Bundan sonra, her gazeteci memleketimiz hakkında ayrı ayri sualler sormuşlar ve bu sualler samimi bir münakaşaya ve. sile olmuştur. Devlet pavyonumuzu ziyaretten sonra Nevyork o Matbuat cemiyeti azaları diğer pavyonumuzu da gezmişler ve burada şereflerine bir ziyafet verilmiştir. Pavyonlarımızdaki bu kabul resmi ne iştirak etmiş olan bütün gazete- ciler mensup bulundukları gazeteler. de pavyonlarımızı ziyaretlerine ait intıbalarını en güzel bir şekilde kay. dettikleri gibi memleketimiz halkın | da da anlayışlı ve sitayişkârane ya- zlar yazmışlardır. aydet. Bu münasebetle şu mek isterim ki Nevyork Matbuat ce- inin. sangi işinde. siydret. için intihap ettikleri pavyonlar Türk — İngiliz ve Sovyet Rusya» pavyonla. rdır, we Nevyorklu meslektaşların pavyon. Matbuat Cemiyeti Reisi Mathenri; Vedat Nedim Töre gönderdiği * bir mektupta intibalarını ve tahassüsle. rini göyle ifade eylemektedir: larımızı bu ziyaretlerini müteakıp| Londra, 2 (Hususi) — Mister Chamberlain bugün Avam Kama- rasında Tokyo' sefirine, şiddetli protestolarda bulunmak üzere ta.İnın askeri sahadaki kadar kuvvetli | meselesine “nakleden Mareşal, son günlerde Çin kambiyosundaki düşük- İlüğe rağmen milli ekonomi esasları- Umat verdiğini, Uzak Şarkta İn-| olduğunu kaydederek Çin hükümeti. giltere aleyhinde yapılan nüma. | sin para kıymetini muhafaza edece. yişlerin İngiltere ile Japonya ara. | ğini ve meşru muameleler için muk. sındaki müzakerelere yardım et-| tezi ecnebi parası vereceğini temin | miyeceğini söylemiştir. Çang-Kay.Çekin nutku Chung - King, 2 (A.A) — Chekisi ajansından: etmiştir. Çin Başkumandanı, müteakiben askeri harekâttan ve dahili siyaset ten bahsederek Wang - Ching - Wel. || Bâşkumundan Çang-Kay-Çek, dün İnin müfarakatindenberi vaziyetin İngiliz - Japon iptidai anlaşması hak- daha ziyade istikrar bulduğunu ve kında irad ettiği mühim bir nutukta, Japonyanın büyük devletlerle anlaş- mak veya Çin ekonomisini devirmek için hainleri ileri sürmek suretile Çini boyun eğmeğe mecbur edeceği. ni ümit ettiği takdirde iflâisa mah- küm olduğunu söylemiştir . Beynelmilel vaziyetten bahseden Mareşal, Uzakşarkta bir Münih hâ- disesi olmasına imkân olmadığını ve Asyanın bugünkü. vaziyetilr Avru. panın Münih hâdisesinden evvelki vaziyeti arasında hiçbir müşabehet bulunmadığını, Çin metin ve kendin! det emin oldukça, dostlarından hiç. birinin kendisini terketmiyeceğine | kari bulunduğunu söylemiştir. n sonra Çindeki para Çin mukavemet harbinin milli mev. |“ cudiyet için bir mücadele olduğunu harici hiçbir hâdisenin Çin milleti- nin tuttuğu yol üzerinde müessir ol. mıyacağını, bu itibarla Japonyanın hainleri kullanmak ve dost milletle. ti Çinden uzaklaştırmak için yaptı. &ı teşebbüslerden Çinin katiyen telâş etmediğini bildirmiş ve sözlerini şöy. la bitirmiştir: “.- Dünya, maksatlarımızdan ha- berdar olmalıdır. Ne mikyasta olur. sa olsun hiçbir husumet ve hiçbir müşkül ,bizi, tom istiklâlimiz için yapmakta olduğumuz mücadele şek, lindeki mukâddes vazilemizi terket- meğe icbar edemiyecektir.” Alman - Sovyet Ticaret Müzakereleri Berlin, 2 (A.A) — Halihazırda cereyan etmekte olan Alman — Sov. yet ticareti müzakereleri hakkında ecnebi memleketlerde dolaşan şayia. ları yarı resmi Alman mahfilleri "ha. yal mahsulü,, olarak tavsif etmekte. ”Bu ziyaretten evvel bizim gözü- müzde Türkiye diğer bir çok yabancı memleketlerden biri idi, Türkiyeyi ancak garip ve esrarlı bir yer diye başkalarından ayırıyorduk. Halbuki, aramızdakitemas, bizde hakikiTürki. yeye karşı bir yakınlık duygusu u. yandırdı. Orada bir çok yeni şeyler öğrendik ve ilhamlar topladık, Tür. kiyeye karşı peyda ettiğimiz hara. retli dostluk ve anlaşma daimi kala. caktır. Memleketinize mensup gazete cilerle tanışmaktan ve kendilerile| meslek meseleleri üzerinde görüş. sayede daha yakından öğrendik. dirler. Bu mahfiller, bilhassa Dr, Funek'. un Moskovayı ziyaret edeceğine dair verilen haberleri tekzip etmekte ve pratik bir netice elde edilmediği müddetçe ne Almanların ne de Sov- yetlerin bir tebliğ neşredemiyecekle- rini tebarüz ettirmektedirler, — m Bulgar Meclis Reisi Seyahatten Döndü Sofya, 2 (Hususi) — Avrupada se- inekten uyrica bir zevk aldık. Ara. yahatte bulunan Bulgar parlâmento. mızda gaye ve menfaat birliğini bu)|su reisi Stefan Musanov Sofvava dön müştür, İngiliz Parlâmentosu Tatil Kararı Verdi Lohdra, 2 (Hususi) Mister Chamberlain, bugün Meclisin 3 bi. rineiteşrine kadar tatilini “teklif et. miştir. Meclis reisi lüzum gördüğü takdirde meclisi otoplanmağa davet edebektir. Mister Chamberlsin tekli- fi müdafaa ederken, tatil müddeini kisaltmayı icap ettirecek bir vaziyet tahaddüs settiği takdirde meclisin derhal davet olunacağını söylemiştir. i Amele lideri tatilin üç haftadan faz- la uzamamasını istemiştir, Mister | Churchill de bu noktai nazarı müda. j faa etmiştir. Avam Kamarası neticede, parlâ. mentonun dört ağustostan üç teşri - İnievvele kadar tatil yapmasmı 129 reye karşı 245 reyle kabul etmiştir. Dahiliye Vekili Geliyor reket edecektir. Alman , Casusları —— Hitlerin Bazı Ajanları Tevkif Edildiler Varşova, 2 (A.A.) — Leh makamları son za- marlarda B. U. N. tedhiş teşkilâtı âzasından birçok | Ukraynalıyı Polonya aley- | hinde ve Hitler lehinde tahrikât yapmak suçun- | dan tevkif eylemiştir. Verilen malümata gö- re, suçluların üzerlerinde ! ve evlerinde bulunan ve- sikalar bunlarm Alman ajanlariyle münasebette | O bulunduğunu kati surette isbat eylemiştir. Beden Terbiyesi Bütçesinin Taksimi Ankara, 2 (A.A.) — Bugün öğle. den evvel toplanan Beden Terbiyesi Genel direktörlüğü merkez istişare heyeti, 939 mali yılı bütçesi üzerinde vilâyetlere yardım tahsisetının şu Suretle sarfına karar vermiştir: tahsisatından 75 bin (liranın Beden Terbiyesi entistitüsü için Başvekâlet çe teşkili tensip edilen ve Beden ter. biyesi genel sekreterinin reisliği a den bir mühendis, Genel direktörlük mimari, Gazi Terbiye enstitüsü mü. dürü ve Ankara bölgesi asbaşkanın. dan mürekkep komisyonun Arıkâra civarında bulacağı arazinin istimlâki. ne tahsis edilmesi ve geri kalan 75 bin liranın da malzeme ve idsri faa. iyet için ihtiyacı en fazlı takdir e. 'en vilâyetlere, istişare heyetince tesbit edilen prensipler dahilinde sar İfedilmek üzere Genel direktörlüğe i salâhiyet verilmesine kara: verilmiş. vr. Doktor Freud Ağır Hasta dakileri endişeye düşürmektedir. hyacaktır. Yalnız Amerikanın Hitler Amerikanın, Japonya desini ilga ettiğini haber alınc: ği tâdil 1 görüşmüştür. bir muahedeyi İngiltere ile sonra Danzigi harp yapmadan temin etmiştir. Alman diploma ziyetin bu plân üzerime tesir etmesi küm Harbiyesini toplıyarak hattı hareketinde yapaca. ie Almanyanın yakında ortaya atacağı meseleler. den biri de Fransa ile bir ademi tecavüz pakt yapmaktır. Buna mukabil İtalya da buna benze * Hitler, arkadaşlarile uzun uzadıya müzakere ettikten a verilen talimatın hedefi, demok- rasileri Danziy üzerinde durmaktan vazgeçirmektir, Yoksa, Alınan siyaseti değişmemiş bulunuyor. * Hitlerin en yakın arkadaşlarından Hess ile Gö- ring, Alsas - Lorenin istirdadı lehindedirler, O. nun için yakında bu iki ülkede reyiâma müracaat edilmesi için bir hareket başlıyacaktır. HADİSELERİN Fransız Erkâm Harbiyesine göre, Hitler Eylül ortala: K rında Lehistana karşı hazırladığı plânı tatbike baş- Uzak Şarkta aldığı va- muhtemeldir. ile olan ticaret muahe- a, sıkılmış ve derhal Er- yapacaktır. alacağını bir kere daha İIE Gg Göbel, Danzig yü: beslemektedir. Göbelse göre demokrasiler bir kere da- ha baş eğmedikleri derece tehlikeli olac vemeti artacaktır. Harp çıktığı takdi Almanlarla dövüş! mek fırsatını kaçırmıyacaklar, Harp çıktığı takdirdi defi koridoru tecrit, buraya yakın olan yerlerdeki mahsullerin süratle kal- dırılmasını emretmiştir. sız — Rus paktı imzalandıktan sonra Lehlilerin muka- ret edecek ve Ruslar, demokrasilerin yardımiyle demokrasiler de fırsattan istifade ederek totali- terlerle olan hesaplarını göreceklerdir. * Göbels, demokrasilerle uzlaşmıya imkân yoksa şiddetli bir harp propagandası yapılmasına taraftardır. geçireceği için Hitler derhal Şarki Prusyayı korumak ve muhasenmatı Mansis saha, sına hasretmek lehindedir. Hitlere göre muhasamatm Dansi sahasına hasrı bü. yük bir harp çıkmasına mâni olur, züinden hârp çıkacağı kanaatini takdirde Almanyanın vaziyeti son aktır. Buna göre İngiliz — Fran. * irde Rusya Lehistana müzahe- le Şarki Prusya Büyük bir tehlike korldora tecavüz ederek Yani Hitlerin he- sonra İşgal etmektir. Onun icin “Bütçede mevzu 150000 lira yardım tında imar müdürü, Nafıa Vekâletin. | 3 sez #FELE Maltepenin!... Yazan: B. FELEK > ki; bir turfanda zer - zevattan (o bahsedeceğim. Bu. gün yazacağım şey gerçi okuyucula” rın büyük bir kısmını lâkayt bırakan bir mevzua temas edecek ama, doğ- rusunu .İsterseniz bir adalet mefhu. munun takibi için böyle bir kaç satir yazı yazmayı gazeteciliğin icabi te- lâkki ettim. v Sayın okurlarım! O Hepk © niz bilirsiniz veya bilmezsiniz ki; İs. tanbulda pek ufak ve udına “Sokak tahtakurusu” denen küçücük araba İİlar müstesna olmak üzere bütün oto. mobillerden ayda on lira alırlar. Bu paranın adı plâka parâsıdır. İsmi ne olursa olsun bir otomobilden senede 120 lira vergi almiyor demektir. Kıymeti yeni iken 2000 - 2500 li. ra olan hir mala senede 120 lira ver. gi demek arâbayı yirmi senede tek- rar satın almak demektir değil mi? Şimdi ben bu verginin nisbetini falan münakaşa edecek değilim, Yal- nız ötedenberi otomobil sahiplerinin şikâyet ettikleri bu plâka parası bah. sinde hazı mülâhazalar dermeyan e- deceğim. Herkesi dinleyen Belediye Reisimizin benim bu yoldaki mta « lealarımı yabana atmıyacağından e. minim. , Bu verginin şu yukarıda söyledi. fim otomobil kıymeti ile olan nis - betsizliği bertaraf, adalet noktasın » dan da iler tutar yeri yoktur. Meselâ ayda üç yüz (kilometre çalışan bir araba da on lira veriyor, beş bin kilometre çalışanı da. Bu vergi denildiği gibi yolların eskimesine mukabil ise çok gezen den çok almak lâzım değil midir? Hattâ aylaren garajda kalan rabalar, plâkalarını iade etmedikçe bu on lira aylığı verir dururlar. Hal. buki eğer bu para benzin üzerine konsa, gerek kontrolu, gerek tahsili çok daha kolay olur ve Belediyeye daha emin bir vâriğut menba töşkil der, Zira bugünkü haliyle bu vergis den mühim bir miktarı o baksyaya kalmakta ve çok defa mahalli tahsili Eğer kalmaz ve Londra, 2 (A.A.) — Daily Herald gözetesinin bildirdiğine göre Anşlus. tan sonra İngiltereye iltica eden ve şimdi Londra Hampstead'daki ika. Ankara, 2 (Tan Muhabirinden) —| metgâhında bulunan Dr. Freud, ağır Dâniliye Vekili Faik Öztrak önümüz. | surette hastadır. Son günler zarfın. deki cuma'günü aksamı İstanbula ha.|da valimleşen sıhhi vaziyeti, etrafın kım otemebiller vardır ki; kayıtlı ol. dukları yerlere uğramış değildirler. arabalar gibi burada gezmektedir - ler. Bunların İstanbül arabaların - dan farkları, Maltepe, Kartal, Silivri gibi küçük Belediyelere ka » ki plâka parasindan çok daha az ver. gi vermeleridir. N Bence bu vergi bugünkü hal ve nisbetini muhafaza ederse İstanbul - da, bu söylediğim kanuni yoldan is. tifade etmeyecek pek az araba kala. caktır. <G Ben bunu, o Belediyelere kayıtlı arabalardan fazla vergi alınması için retlerini ya tenzil, yahut benzin fiya. fikrini ileri sürmek için yi um. Bana bu mantıki mütaleaları serde - den otomobil sahibi arkadaşım iddia J ediyor ki bu sözleri ve bu fikirleri Belediyede red ve cerh edecek kim. se yokmuş. Eğer Belediye şehirde her nevi «mobil ve motörlü vasıtaların art. il masını istiyorsa her şeyden evvel te- diye edenin ruhiyatına gayet menfi tesir yapan bu plâka parasmı kal dırtmalı ve bunu benzine zam sure. rahat hale getirmelidir. Kudüste Yahudi Tedhişçiler Kâhire, 2 (A.A.) — Kudüsten Mo. bu şehrin Faslılarla meskün mahal lesinde bir bomba atmışlardır. Polis, Sionist tethişçileri teşekkü. lünün bir kaç beyannamesini ele ge. çirmiştir. Son zamanlardaki suikastlerin ou. bu beyânnamelerden anlaşılmıştır. yıtlı olmaları yüzünden İstanbulda. değil İstanbul arabalarının plâka üc. kattams bildirildiğine göre Yahudiler olmadığından “kayıtlar, © silinmeğe mecburiyet hissedilmektedir. benzinin litresine şu kadar bir zam yapılırsa, az çalışan araba az, çok ça- lışan çok verir. Bakaya plâka derdi de bugünkü şekilde bir takım şeri hilelere yol açmaz. ; Şahıs tayin etmeksizin söylüyo - rum. Bugün Maltepe, Silivri, Şile gi. bi vilâyet kazalarına kayıtlı bir ta Bu arabalar da İstanbulda mukayyet Şile, tına ilâve suretiyle o tamamen ilga tiyle çok daha kolay tahsil edilir ve teşekkül tarafından tertip edildiği