26 Mart 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3
TAN'ım hedefi: Haber de, fikirde, herşeyde temiz, — dürüst, samimi #lmak, o karlin gazetesi olmıya çalışmaktır. ABONE BEDELİ irkiye Ecnebi ak 5 100 Kr. 1 Sene (2800 Kr. 0, GAy o 1500 » Me. Sy 800 » 86, Ay 300» lerurası posta ittihadıns dahi) in memleketler için #bone ğe müddet sirasiyle 30, 16, 9: 5 Hradır, Abone bedeli peşindir. değiştirmek 25 (kuruştur. YAP çin mektuplar 10 kurus Pul iâvesi lâzımdır. l €koslovakyanın işgali üzerine ba, Orta Avrupayı kaplıyan harp ları zail olmağa başladı. Orta Ça Payı tehdit eden harp tehlikesi, Birkiye Pazari şark ve o oğru ilerliyen Alman mn Romanyayı istilâ etmesi ki son yapılan anlaşma ile ya Romanya meselesini de #l- ktmiy İşgale lüzum kalmadan hal bulunuyor. Ray Danyanın Romanya toprakla" Maha. Romanyanın petrol ve hap lâtında gözü vardı. Bugün döriş Petrol meselesidir Bütün mo - i, harp kuvvetleri petrolle İş & Zengin petrol menbalarına ms- 4 Eayan bir devletin uzun müd Tay, Mrbetmesine imkân yoktur. Ay, iki umumi bir harp vukuunda hey oyanın hariçten petrol getir - hiye Dahilde kömürden Çı - yaa bulunduğu petrol de onun Çöremi tatmin etmemektedir. Bu #iddetle ihtiyacı vardar. # Almanyanın Romanyadan istedi- gine madde de, ziral mahsulle - ha, Serbest ticaret usulleriyle Ro- Pödan aldığı mahsüller onu tat- Takı, Bemektedir. O, Romanya top- Saçyda kendi Ahtiyacını tatmin 2 * Mahsuller yetiştirilmesini ar- ktedir. De İki ihtiyacı kendi kontrolü âl- Diş in edildikten şonra Roman- hü, Seri işgal altında bulundu - bi, a lüzum yoktur. kar dün Ajansların Romanya i- “üğgalnya arasında akt ve imza © bildirdiği anlaşma, Alman- aa bu davasını tamamen hallede- Mahiyettedir. çi maya alama, Almayın Ba tüy elde etmek istediği bü - ti temin ettiği için, ar - Ta nanya Bazarında bir Roman- Meseleyi esi kalmamıştır. Romanya tehgı, 5 Balledilince Orta Avrupayı le eğilen harp tehlikesi kısmen İ- a İş demektir. dap > Macaristanın Romanya - Taşı, akım metalibi vardır. Ma- May, Cihan harbinden sonra Ro - Yoğ va ilhak edilen toprakları 15 e isterler. Almanya Ro- Mam lanma garanti edince Ün ,, on hudut tadili davasın - A Söçmesi Hüzimdr. Bu sebep- M - Romen anlaşması Maca» Ay haplağam davet e - ten tony”, Meselesi | halledildik- Sabağa, Almanyanın Orta Av- Biniş, YENİ fütuhatını hazmedip or- başa, e kadar sükütü mu - Müyoyetnesi ihtimali çoktur. Hattâ Dat nie 26 martta irat edeceği Ye ağla İtiyatlı bulunması tavsi- W,, iBİ söylenmektedir. Nin ge sfih, totaliter devletleri - «8 Avrupadan sonraki hattı Biden er Mussolininin bu mut - iş ora anlaşılacaktır. Sinci, hava ei e Demokrasilerin teslihatı arttırmıya karar vermeleri üzerine tezgâhlara konulan yeni deniz ejderi, 2 a ri | Totaliterler Uzun Bir arbı Kazanamazlar 1 939 şılmda yeni bir Avru- pâ buhranile karşılaşacağı- 9 üphe yoktur: Bize bu ka- meğer sre ve Mussolini. dir. Çünkü onlar bugünkü vaziyet- İerile iktifa edemiyecekler ve Av- lan, Afrikadan yeni hisseler yeceklerdir. Bu talebin doğura- ba büyük buhranın arifesinde, bütün ihtimalleri hatırlamak ve askeri kuvvetlerin hali hazırdaki vaziyetlerini tetkik etmek faydalı olur. Acaba kuvvet hangi tarafta- dır? Demokratlar blokunda mı? Yoksa totaliter blokun tarafında mı? on altı aydanberi, iki hare- S ket, demokrat bloku askeri bakımdan zayıf düşürmüştür: De- mokrat blok, Çekoslovakyayı kay- betmiştir. Çekoslovakya. demek, kırk fırka asker demektir. Avrupa» nın en iyi ağır topçuları da bu mik İletin ordusundaydı. Çekoslovakya- i m selari ha- ba katmak lâzımdır. Çekoslovakya, Fransız ve İngiliz hava kuvvetleri- le Sovyet hava kuvvetleri arasın da emin bir irtibat teşkil ediyordu. Almarların da itiraf ettikleri gibi, bugün, Sovyet Rusya, dünyanm en kuvvetli höva kuvvetlerine malik. tir. Bu irtibat hattı mevcut olsay- dı, Almanya, şiddetli bir mukabe- isi bilmisil görmek (o korkustle, Londrayı veya Parisi bombardı- man etmekten çekinecekti. Diğer taraftan, demokrat blok, Ispanyayı da kaybetmiş bulunuyor. Halbuki, demokratlar, 1914 ten 1918 e kadar Fransa ve İngiltere tarafını tutan cümbhuriyetçi İspan- yolların sempatisine çok güvenebi- Mirlerdi. imdi, faşist doktrinlerine merbut olan General Fran konun zaferi, onları çekindirmeli- dir. Zira bugünkü halde İspanya, Fransa için tahkim olunacak, hattâ belki de müdafaa olunacak, üçün. cü bir huduttur. Ve şimali Afrika ile temas zayıflayacak, tehlikeye girecektir. Ingiltere için ise, Cebs- İüttarık gayri kabili istifade bir va- ziyete girmiş, Ümit burnu ve Hin- distan yolu da cidden tehlikeye düşmüştür. iğ Bu suretle, Avrupada askeri va- ziyet demokrat blokun aleyhine bir şekle girmiştir. Saklamıya lüzum ve imkân yoktur ki, demokrat blok, altı ay evvel göze alamadığı harpten bugün daha fazla çekin mek mecburiyetindedir. Bu kadar zaman içinde, dünya- nin siyasi mukadderatı da yeni bir istikamet almıştır: Irkçılık propagandası hemen bü- tün dünyayı uyandırmış bulunu. yor. Amerika. Yahudi aleyhtarlığı- nm bir barbarlık halini almasına öfke'enmekte. ateş püskürmekte- dir Roosevelt"in sözleri, “Fortune, gaz“tesinin neşrettiği snketler A- merikanın Fransa - Ingiltere silâb- lanmasma iltihak, bütün bunlar, Amerikan halkının hissiyatındaki seri ayaklanışın, uyanışın delile ridir. Diktatörler, Avrupanın âkı. betirie lâkayt bir dünya seyretmek şansından tamamile mahrum. kak —- Yazan: — PİERRE COT (FRANSANIN SABIK HAVA NAZIRI) mışlardır: Avrupa demokrasisinin £ betmiştir. Uzun bir harp kabul et- ezilişini, Amerika hazmetmiyecek. & miye, 1939 yılındaki Almanya ve tir. Amerika, Avrupa demokrasisi. | Italya, 1914 yılındaki Almanya ve nin inkırazını bir facia sayıyor, ve - Avusturyadan daha kabiliyetsiz bunu - neye mal olursa olsun - ön £ vaziyettedirler. Nitekim, General lemek azminde görünüyor: Göze (Fuller, pek haklı olarak şöyle de çarpan hakikat budur. miştir: Dünya davasının malümları bun- O “— Eğer Almanya harbi dört lardır. Bu vaziyet karşısında tote. | haftada kazantmazsa kaybeder liter devletler ne yapabilir? * Şu halde. Almanya, anlaşma, . kuvvet, ticeret veya tehdit yoluy- üyük Alman sskeri tarihçi- | İn, şarki Avrupanın veys Rusyanm si Delbruck, iki harp şekli | iktsadi zenginliğine ortak olaris kabul ediyor: dığı tokdirde, vaziyet değişmiye- 1 — Düşmanı yıpratıci bir mu- (cektir. harebe, Almanya, Ukrayna zaferini ka 2 — Neticeyi çabuk alma gayesi. o yandığı veya Sovyet Rusya ile an- Bm yardımı yetişmeden bi a mümkündür. Fakst yine bazı salâ Alman erkün: harpleri “kısa harp, tabiyesinin de kendilerini zaferç ulaştırabileceğine kani değildirler, Onlar, İspanyada gördüler, anladı. lar ki, modem silâhlar, mütearrız. lardan ziyade müdefilerin işlerini kolaylaştırmaktadır. Yine onlura göre, Majinot istihkâmlarım, bir sürprizle ortadan kaldırmayı kur. mak, tahakkuku mümkün bir hul- ya değildir. Mütearrızın, düşmana uzun harp yapmak fırsatını kazandıran iktısa- di ve askeri imkânları da yıkması lizımgır: Runu başarmanın da iki çâresi vardır: Fransaya, İngiltere- den, Rusyadan veya Amerikadan yapılabilecek iktisad! veya ( askeri yardımları önlemek için “Manş,r kapılarını tutmak. Fransanın « totaliter devletlerin muhtaç oldukları iptidai maddeler- De matuf “hareket harbi,,. taştığı takdirde, netice; “demökrat demde istifade edememesi için - Totaliter blokun vaziyesi, birin "devletler aleyhine fecidir ve de- ci şekil harbi tereihine müsait de. o mokrat devletlerin en büyük hata- ğildir. Harp uzarsa, geçen zaman, lsrı da, dahili siyaset endişelerile onların aleyhine olacaktır. Çünkü O Rusya ile anlaşmaktar kaçınmala- o takdirde, iktısadi buhran, orduya rıdır. da sirayot edecektir. . . Bugünkü dünyada, iktısaden hâ- çaba totaliter Almanların kim, vaziyette dört devlet vardır: “Blitztrieg,, dedikleri “kısa Amerika, Sovyet Rusya, Almam (muharebe, yi kazanabilirler mi? ya ve İngiltere. : Bazı selâhiyettar Almanlar ve Almanya, bunlardan en az birta, İtalyanlar, bu suale: nesinin yardımını temin edemeden — Evet! cevabım veriyorlar. uzun bir harbe dayanabilecek va- (Onlar, şiddetli bir hücumla, ilk ziyette değildir. Zira, kendi men: (hamlede düşmanlarına hareketi. baları, düşmanlarının menbaların (Di felce uğratacaklarını umuyorler, dan evvel kuruyacaktır. Nitekim, o Hava kuvvetlerine, motorize kuv- Almanya 1918 harbini de, rskiple. ( vetlerine güveniyorlar. Yine onla- rinin “yıpratıcı harp”, yani uzun £ Fin kanaatine göre, Fransanm işini, tabiyesini tutmaları yüzünden kay- (İngilterenin veya Sovyet Rusya- —————— şarki Avrupa yolunu kesmek, âkıa bunu Almanya da he- saplıyor. Hattâ, Kont Von Sehlieffen'in de bunların tahakku- kunu temin maksadile hazırladı bir plân var: Fükat bu plân, ne bu işlerin başarılmasındaki tehli” keyi, ne de güçlüğü ortadan kaldı- rabilir. Demokratlara gelince, acaba on- lar, 1939 da, kopması muhtemel o- lan harbin tehlikelerini ortadan kaldırmak için neler yapabilirler? Yukarda anlattığımız iktisadi se- bep yüzünden totaliter devletler, uzun bir harb: kazanamazlar. Bu itibarla, demokratların şu dört cep a (Arkası 8 incide) Sultanhamamındaki Son Yangının Hatırlattıği: Yangın Tulumbası! (Tulumbacılar hep bir ağızdan) — Havyyyyt altın tasdan su içen yaldızı bol Cibalikapılıar ! Yet sahibi. Milli Ruh FIKRA ve Sanat Yazan: Şüküfe Nihal | M anlsada yaptırılacak sanat âbi- İ desinde müsabakayı bir ya- hane kazandı. Heykeltraş (Puva- son) a elli bin lira vereceğiz ve br para mukabilinde, öbürleri gibi, yi- ne bu defa da, bize yabancı bir ka fanm, yabancı bir ruhun hazırlamı- ya çabaladığı eserle bağrımizin ya- rasını, kanımızın ateşini, destanımi- zın azametini ebediyetlerde yaşata- cağız, öyle mi?! Bu, bana, sanatı hâlâ bir fantezi saymaktan ileri geçemediğimizi; mil- Hi ruhu ve bu ruhun sanatta oyniy: çağı büyük sırrı hâlâ sezemediğimisi çok acı bir surette gösterdi. Sanat, ruhun kalıplaşması, mad- deleşmesi olduğuna göre, bizi nesii- ere süyliyecek kaya parçasının için- de yaşıyacak, canlanacak olan ruli, di tar hangi Tu ğımiz © efsanevi kah- günlerinin sarsıntısile kal- veb oyulmamış bir yabanet, o br masalı taşlara nasıl oyar? Bu büyük e eyecanı, bu ilhan mere. api vah yalnız, bizim öçimize i yde olamaz!.. dedir; başka Xa Sanat; duyuş. natkârlara, ister yabancıları veri sin, âbideler ri re paraları çok bulanlar yar, Ben, bu fik, ediyorum! Şehirlerimiz" ai parasiz lıklarma, ihtiyaçlarını yeğmen âDİ de yaptırmak arzusunu > gösteriyo” larsa, kurtulduk, demekçir, Sanat heyecanma i, medeniyet göklerinin maa? sayarım. Sanat, bi i güzellik ilham ne ür Peder bizi insanlığın üstüne yükselten diy dir. Bir sanat eserine bakarak; Te, düşünürüz, gururlanımız. çeri, mizi, şörefimizi oküruz, bez alg Bir mısram, bir bestenin, bir table nun rhularda yarattığı dalgayı hiç. bir medeniyet eseri, hiçbir söz, hiç. bir ilim yaratamaz... e Sanat eserlerini bir süs sayarsak onlara makul hadde lâyık oldukları değeri vermezsek, büyük günlerimi. zi, büyük inkılâbımızı, büyük kah. ramanlarımızı İstikbale nasıl tanıta. cağız? Bunlara verilecek para çok- sa, alınacak fayda, ondan pek çok daha büyüktür. Keşke, yollarımızda, her adim ha. şında karşımıza büyüklüğün, güzel. liğin, idealin sembolü olun bir hey- kel, bir âbide çıksa!.. Büyük hatıra. larnaraı, büyük kumandanlarımızı, büyük sanatkârlarımızı hatırlatan eserler önünde, gençlik her zaman yüksek duyguların heyecanile aşı- lanarak yükselset., Benke, âbideye verilen para fazla değil; lâkin bu parayı, bizi bize benzetemiyecek bir kalıba dökecek vermek, milli bir Merhum Ahmet Haşimin e vaktile âbidelere dair bir yazısı vardı; (Eğer, âbidemizi yapacak sanatkâr yetişmemişse, onu yabancılara yap- tracağımıza dağdan kocaman bir kaya parçasi getirelim, onu bir mey- dana koyarak üstüne zaferimizin ta. rihini atalım ve şöyle vazalı gün bunu bir sanat eseri haline geti- rebilecek sanafkârimiz yok; bu sa- natkâr yetiştiği gün kayayı Oo bir sanat eseri haline getirsin!..” THaşimin bu büyük fikrile hili tüylerlm ürperir. Bugün, birçok kıymetli sanatkâr- Igrımız yetişmemiş olsaydı, Haşimin teklifini yerine getirmek en mukad- des. milli ibir iş olurdu. Zaferimi- xn gururunu böylece hice indirmez. #k... DAkin İste harfin hizi dağdan tenarilme hir knva mnremeyne midem kemrva © meehur etmiverek? (Kripeli Yere (Puvason) lara boyun eğdirmiyecek sanatkârlarımız v» ken onlara karşı alacağımız müstağ- kırarak sanat, ideal aşkımı söndür. miş olmaz mıyız?
