21 Mart 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 8

8 eren? Geçen Hafta ÇIKAN KİTAPLAR m Yezidin Kızı Refik Halid AN,, da Yazan : Refik Halidin e n “Yezidin Kızı Lütfi kütüphanesi edildikten sonra neşrettiği ilk romanıdır. Denizde, çölde, dağda başlıklı üç kısım ve yirmi tablo için- de Yezidilerin mutlak tahakkuk e- ine inandıkları idealler, Elce - çöllerinde, Tüdmürde Yezidi has tefrika dan sade bir üslüpla türkçeye çev - rilmiş ve resimli olarak Hilmi Kitap Evi tarafından neşredilmiştir. Fiat kuruştur. SANATA DAİR Yazan; Halit Ziya Uşaklıgil Halit Ziya Uşaklıgil gazetelerde sanata dair seri halinde (neşrettiği makalelerini kitap halinde toplamış- tır. Bu makalelerden 21 parçasını ihtiya eden “Sanata dair,, in ilk cil yatı, itikatları bu tezli zomanda Re, |di Hilmi Kitap Evi tarafından meşre- fik Halidin akıcı üslübiyle anlatıl - mştır. Fiyatı: 60 kuruştur. RIZA TEVFİK Yazan: R. C. Arkan Rıza Tevfiğin hayatı ve şiirlerini ihtiva eden bu antolojide filezofun şürleri tahlil edilerek hayatı anlatı! | makta eski ve yeni şiirlerinden o bir toplanmış bulunmaktadır. An - tilojinin sonuna bir de şiirlerinin ya- zıldığı tarihleri tesbit eden bir kro- noloji cetveli konmuş bir ügatça ek lenmiştir. Resimli Ay matbaası ta - rafından neşredilmiştir. Fiyatı 60 ku ruştur. BERGSON dilmiştir. Fiyatı 50 kuruştur. ATALAR SÖZU Neşreden; Kanaat Kütüphanesi ———— — Kitap; 200 sayfa ve üç kısımdır. Birinci ktsımda Selim Nüzhet Ger- çek'in istifadeli bir mMukaddemesiy- le biblioğrafya, ikinci kısımda türk- çede mevcut dört bini mütecaviz A- tssözü, üçüncü kısımda elli binden fazla Savı bulunmaktadır. Kanaat j Kitap Evi tarafından nejredilmiştir. Fiyatı 50 kuruştur. BAHTİYAR PRENS Çeviren: Nurettin Sevin Oscar Wilde'in şöhretine sebep o- lan baştan başa tozat, teşbih ve nük-| —İte ile süslü olan bu eser temiz bir üs- Betgson felsefi felsefi'bir eserdir. Kitapta; Bergso - nun hayatı kısaca anlatıldıktan son-| ra felsefesine tesir eden cereyanlar, hades felsefesi ve felsefi ruh, Berg sonun ilk eseri, Bergson felsefesi ve | zamanımız fikir cereyanları ve bu felsefeye karşı yapılan itirazlar ve tenkitler kayit ve tahlil edilmekte - dir, Semih Lütfi kütüphanesi dan neşredilmiştir. tar, tarafın Fiyatı 50 kuruş» MEDENİ BİLGİLER Mekteplilerin yoklamalar ve ım- tihanlarda derslerini kolaylıkla göz“ den geçirmeleri ve halkın da istifa- desi için açık bir dille muallimler - den müteşekkil bir heyet tarafından. yazılmış ve Ankarada “Çığır Kitap Evi,, tarafından neşredilmiştir. EDEBİYATÇILAR GEÇİYOR Yazan Halit Pahri il Halit Fahri Ozansoy gazetelerde edebiyat mevzuu üzerinde neşrettiği tıralarını 126 sayfalık bir kitap ha linde toplamış ve Kanaat Kütüpha - nesi tarafından neşredilmiştir. Kı - tapta edebiyatı cedideden bugüne ka r'edebiyat cereyanları gözden ge- çirilmekte edipler ve şairlerin por - treleri çizilmektedir. Fiyata: 50 ku - ruştur, ANADOLUDA YOL NOTLARI Yazan: Nahit Sırrı Nahit Sırrı Orta Ansdoluda ve E- ge sahilleriyde muhtelif zamanlarda yaplığı tetkik seyahati intibalarını “Anadoluda yol nı rı,, adı altın - da ve bir kitap halinde neşretmiştir. Ankara Kütüphanesi tarafından heşredilmiştir. Fiyatı 50 kuruştur. KAYNAK (Tenkit ve bizdeki münekkitler) Kitap İzmir erkek hisesi öğret - merlerinden A. Candemir ve M. Gürkaynak'ın bizde şimdiye kadar aptlan edebi tenkitler üzerindeki e tüdlerini ihtiva etmekt, edir. Ki Tenkidin mahiyeti ve bizde tenkic çirdiği safhalar üzerinde durularak i mahiyette neşredilen eder - en muhtelif parçalar 'bulunmak- r. Etiman Kütüphanesi tarafın. dan neşredilmiştir. Fiyata 50 kuruş tur. HİNTLİ KULÜBESİ Tercüme eden: Ali Kâmi Akyüz ME eek ye Bernardin Saint-Pierr'in bu meş- lübla-dilimize çevrilmiş ve Hilmi Ki- tap Evi tarafından neşredilmiştir: Fiyatı 30 kuruştur. AVCI MEHMET Yazan: İskender Fahrettin Kanaat Kitap Evi tarafından neş- redilen tarihi çocuk romanıdır. E - serde Osmanlı tarihinin samur ve anber devri diye kaydettiği Deli İb- rahim ve onu takip eden devirlerde sarty hayatı ve saray entrikaları g- çık bir ifade ile canlandırılmakta - dır. Fiyatı 30 kuruştur. KARAKURUMDAN TUNAYA TÜRK AKINI Yazan: İskender Fahrettin Tarihi çocuk romanları serisi a - rasında neşredilmiştir. Kitapta Or - ta Asyadan garbe akın öden Cengiz ahfadının barpleri, © Karakurumda hayat ve türeler, heyecanlı hâdiseler anlatılmaktadır. Kanaat Kitap Evi tarafından neşredilmiştir. Fiyatı 30 kuruştur. UMUMİ COĞRAFYA Yazan; Zeki Cemal Bakı Çelebioğlu Herkesin istifadesi için yazılmış coğrafya bilgisi, ve mekteplilerin de derslerini kolayca takip edebilecek - leri mevzuları ihtiva eden el kitabı- dır. Çığır Kitap Evi tarafından neş- pedilmiştir, Fiyatı 20 kuruştur. ÇINİN KURTULUŞ KAVGASI Yazan: Ali Rıza Çelik Arkadaşımız Sabiha Zekeriya Sertel tarafından neşredilen Cep Ki- tapları serisinin 24 üncüsü de çık - mıştır. Çinde ilk milli ıslahat hare - ketleri, 1911-1913 irkelâbı, harp 80- nu devresi, Japonların Çini istilâsı ve bunun beynelmilel manası, Çin - de Japon istilâsma karşı milli müt - tehit cephenin hareketi anlatılmak - ta, bugün büyük mücadelelere sah - ne olan Çinin milli kurtuluş hareket leri izah edilmektedir. TAN evinde satılmaktadır. Fiyatı 10 kuruştur. YURUYUŞ Münür Müeyyet Bekman Şair Münir Müeyyet halk için yazdığı ve Helkevlerinde yirmi parça şiirini bir kitap halinde neşretmiştir. Fiyatı 50 kuruştur. BEYAZ KİTAP KEMAL ATATÜRK Yazan: Halök Cemil Tanju Ebedi Şef Atatürkün hayatı, U- hur eseri Ali Kimi Akyüz tarafın -İmumi Harp, Milli Mücadele safhala- ihtiva eden bu kıymetli eser |Kitabevi tarafından okuduğu /| ri, Türk İnkılâbı; Parti neşredilmiştir Fiyatı 50 kuruştur. DEVLETÇİLİĞİN ESASLARI Yazan; Nusret Köymen Cemiyetin © teşkilâtlanmasında, köy ve şehir mevzuları cemiyet ve devlet münasebetleri Türk in- Kılâbımın devletçilik ve cemiyet te- lâkkisi üzerinde bir kalem tecrübesi olarak yazılmış her vatandaşı bu mevzular üzerinde düşünmiye davet eden küçük fakat kiymetli bir eser- dir. Kitabın sonuna zengin bir bib - “ İliografya ilâve edilmiştir. Fiyatı 50 İ kuruştur. TURK KÖYUNU YÜKSELTME ÇARELERİ Yazan: Nüsret Köymen Bizde köycülük mevzuu üzerinde en geniş neşriyat yapan Nusret Köy- men bu kitabiyle de; Türk köyünü İ yükseltmek için bugünkü şartlar ve imkânlar dahilinde tatbiki mümkün bazı ameli çareleri ortaya koymak» tadır. Fiyatı 25 kuruştur. Yazan: Halit Fahri SULARA GİDEN KÖPRÜ Mevzuu Anadolu hayatından a - lınmuş sürükleyici tabloları ihtiva eden bir memleket romanıdır. Halit Fabri Sulara Giden Köprü ile ilk ro- manını vermiş oluyor. İkbal Kitap Evi tarafından neşredilmiştir. Fiyatı 50 kuruştur. MARİ VALESKA Tercüme eden: Mebrure Sami Napolyonun aşkını ve ihtiraslarını anlatan 249 sayfalık büyük bir ro - mandır. Kitap temiz bir üslüpla ter- cüme edilmiş ve asıllarından Kopye edilen tablolarla süslenmiştir. İkbal Kütüphanesi tarafından neşredilmiş tir. Fiyatı 50 kuruştur. İSTANBUL VE TÜRKİYE Türkçeye çeviren: Reşat Ekrem Koçu Türkiye seyahatnameleri serisi - nin dördüncü kitabı olarak neşredi - len bu kitapta 1655 ve 1656 da İs - tanbul ve İstanbul hayatı tasvir edil mekte ve eski tablolardan kopye e- dilen 15 tablo bulunmaktadır. Çığır Kitap Evi tarafından neşrediliniştir. Fiyatı 25 kuruştur. AŞK, İZDİVAÇ, AİLE MEKTUPLARI Çığır Kitabevi tarafından neşre - dilmiştir. İçerisinde muhtelif mek - tup nümuneleri vardır. Fiyatı 25 ku- ruştur, ANAYURDU TÜRKİYE OLAN ÜRÜNLERİN TARİHİ Yazan: Lâtfi Arif Kenber Gıda maddelerimizi veren nebat- larla, meyvelerin, sebzelerin, orman ağaçlarının Anadoludan © Avrupaya yayıldığını, milli çiçeklerimizin yurdunun Anadolu olduğunu göste- ren mühim bir tetkik eseridir, Müel- Mf eski Lâtin ve Yunan eserlerinde- ki tarihi vesikalara istinat o ederek her mahsulün Anadolunun hangi vi- lâyetinde keşfedildiğini tesbit etmiş bugün mevcut bütün nevileri iklim mıntakalarına göre tasnif etmiştir. ——<—<—<—<—<<—— Milli Şef Diyor ki: Türk milleti her türlü ni. fak tesirlerinden uzak ve | salim bir birlik ve beraber - | lik havası içinde kendini | öz göstermektedir. TAN | İsesinin tahk wmdelerini ' Yunanistanda Etiman|rinden geçerken POLİSTE; ş Bir İngiliz Vapurunda Şüpheli Ölüm İstanbul adliyesi bir İngiliz v purunda vuku bulan bir ölüm hâdi- na el koymuştur. Vak'a şudur: İngiliz bandıralı Alresford vapuru Mat b İrais kaptan köprüsünden d şından.- yaralanmış, biraz sonra da ölmüştür. Vapur İkinci kaptan ida- resinde olarak Çanakkaleye gelmiş- tir, Hâdise Çanakkaleden telgrafla müddeiumumiliğe bildirilmiştir. Evs velki &kşam gelen vapurda bir araş- tırma yapılmış ise de cesedi bulmak mümkün olmamıştır. Kaptan ve tay- faların iddiasma göre ceset İstanbu- İs gelinceye kadar taaffün etmiş ve vapurdakileri o rahatsız ettiğinden denize atmışlardır. Alresford vapuru limanda alıkon- muş ve tahkikata başlanmıştır. Bir Ceset Bulundu Dün saat 11 de Binbirdirek mey- danmda bir ceset bulunmuştur. Üze- rinde hüviyetini isbat edecek hiçbir vesika bulunmadığından kim olduğu anlaşılamıyan çeset hükümet tabibi tarafmdan musyene edilmiş ve kalb sektesinden öldüğü © anlaşılmıştır. 'Tahkikata devam olunmaktadır. ilani MAARİFTE: Muallimlerin Toplantısı Maarif Vekâletinin tâmimi üzeri. ine mekteplerde talebelere öğretile- cek âdâbi muaşeret kaidelerini tes- bit etmek üzere orta tedrisat'mües- seleri mü dürlüğünde maarif müdürü Tevfiğin Tiyasetinde toplanmışlardır. Dünkü toplantıda, bu iş program hazırlamak rleri dün maarif mü- için bir Üzere bir ko- misyon seçilmiştir. Komisyon mesa- isini bilirdikten sonra gelecek salı günü Beyoğlu Akşam Kız Samt mnektebinde tekrar bir toplantı yapı- caktir. & Erenköy kız lisesinde talebe çok olduğu için Maarif Vekâleti, şim- dilik bu Tisenin bir şübesi olarak Göztepe ortamektebi İsmile ayrı bir mektep tesis edilmesini alâkadarlara bildirmiş ve bu mektepte tedrisata başlanmıştır. © Beşiktaşta 53 üncü mektebin bahçesinde bir çocuk bahçesi kuru- Iscaktır. Bunun için o civarda üç arsa da İstimlâk edilecektir. ISPORDAN MABAATJ Son Hâdise Dolayısıyla (Başı 6 mcıda) ederken, haksız ve yolsuz bir müra - caat mi yaptıklarını anladılar? Bu takdirde de, müşterek verilen kara- rın, müştereken nakzı, ayni zaman- da Beden Terbiyesi Genel Direktör- lüğünü, Tüzümsuz yere uğraştırmak- tansa, keyfiyetten haberdar etmele- ri lâzım gelmez miydi? İ * Fenerbahçenin vaziyeti daha elem- lidir. Çok büyük bir samimiyetle ve. rilen karan, futbolcular, idare heye- tini hiçe sayarak, bozdular, seneler. denberi, taş taş üstüne koyarak, İklüplerini yükseltmeğe çalışan ağa - İbeylerinin sözlerini sıfıra indirdi - ler.. Onlar sözünü *utmaktan âciz, idareden âciz, alil, hareketsiz bir &- dare haline soktular. Halbuki bugün- kü Fenerbahçe idaresi, yegân ye; sözünü namus borcu bilen, imza- sını atarken bütün avakibini döşü - nerek alan şuurlu, bilgili şayanı hür- met, tam manasiyle sporcu dem rum, sportmen ârkadaşlardır. * Hidise sarihtir. Dört klüp müş - terek bir karar verdiler. İkisi sö - ünden caydı. Birisi, sporcularının disiplinsizliğine kurban gitti... Be - nim klübüme gelince, İdaresini teb- rik ederim. Sportmence hareket et- ti, Ceza da görse, efendice hareket ettiğinden, şayanı tebeildir. TAN: Bu meseleye dair diğer klüpçüle- rin İmaalerile yazacakları yarıları bu ma kale gibi «Serbest Sütünlar» başlığı allın- da neşretmeğe hazır olduğumuzu bildiririz. 21-3-939 Przurundaki Tortum Şelalesinden Elektrik İstihsal Edilmelidir Yazan: Bahadir Dülger Dp“ mıntakasınm ve bilhassa onun merkezi sayılmakta 0 lan Erzurumun en büyük bahtsız. liklarından bir tanesi iklimin fev- kalâde sert olmasıdır. Uzun kışlar, bu elvarm muhtelif tesirler ile fakir düşmüş halkı üzerinde e- lim denilebilecek tesirler bırakır. Bilhassu mahrukat meselesinden çekilen sıkıntı pek büyük, pek ye kıcıdır. Ormanların uzaklarda sey- rek bir halde bulunması bu müş- külü bir kat daha ziyadeleştirir. Ve biçare ve fakir halk yanması kabil olacak her şeyi mahrukat makamında kullanır. Bu mahrukat arasında odun ile tezek en başta gelenleridir. Bunlardan başka saz- lar, bazı pevi otlar da mahrukat maddesi olarak kullanılmaktadır. Erzurum merkezinde bu sene yalnız resmi daireler 4.264518 ki- lo odun satın almışlardır. Bunla. rm hartelnde 58931 haneye malik olan bütün Erzurum vilâyetinde vasati olarak ev başma bin kilo hesap etmek şartile 58 951,000 ki- lo odun yakılmıştır. Aşağı yukarı ayni rakamlar Kars, Ağrı vilâyet- leri için de mevzuu bahsolabilir... İnsanım tabiatin hüşunetine kar şt devam eden bu mücadelesi Doğu mınlakasını iki cihetten fakir dü- şürüyor. Birineli nokta: Tarlanm hakkı olan tezeğin yakılması, mahsulün gübresiz bırakılmasıdır. İkinci nokta da: Bu mntakaya mücavir olan Oltu, Sarikamış ve Kigi ormanlarmmı 'yavaş fakat muhakkak ve zaruri bir ölüme sü- rüklenmesidir. ark vilâvetlerini bu elemli b) vaziyetten kurtarabilmek İ- çin muhtelif çareler düşünülebi- lir. Bunlardan başlıcası, Erzuru- ma, Erzincana civar olan bir ta- kım kömür madenlerinin işletil « mesidir, Bu vilâyetler Rusların İş- gali altında bulundukları sırada bahsettiğim kömür madenleri işle- tilmiş, bunlarm mahsulleri deko- vil hattmda muvaffakiyetle kul lanılmıştır. Bugün onlardan edi- len istifade hiç mesabesindedir. Çünkü madenler küçük sermaye- darların eline geçmiş bulunmakta ve bu yüzden istihsal edilen kö- mür miktarı zikre değecek bir kıy- met bile iktisap edememektedir. Bütün bu vaziyetin esaslı ve tek bir çaresi vardır: Tortum şellâle- sinden istifade etmek. "Tortum şellâlesi bundan Iki yüz sene ka- dar evvel vukua gelen bir heyelâ. nm neticesi olarak bir tepenin kayması ve bir boğarı kapatmaşi- le meydana gelmişti 110 kilometre uzak nkü veziyetlerinde 40 bin ik bir elektrik kudreti te- min edebilecek küvvettedirler, Erzürumu, civarını tenvir ve tes- hin edebilecek, hattâ Murgul ba- kır medenile, Erzurum - Erzincan arasındaki ş'mendiferi işletebile- cek olan bu büyük kudret, vazi- yetinin bir parça ıslahile bugünkü kuvvetinin 3-4 misline çıkabile- cektir, Böyle mühim bir enerji memba- mın, şimdiye kadar ihmal edilmiş olmasını eski devrin kayıtsızlığı. na ve kayısızlığına" atfediyoruz. Fakat Tortum şellâlesi ve ondan istifade edilmesi hususları bugün de bir anlâaşmamazlık sebebile ta- mamile mühmel bir vaziyette bu- lunuyor, İşletilmesile Şark O mintakasma büyük bir canlılık verecek, tarla- lart, ormanları kurtaracak, yeni kurulacak fabrikalara, 220 kilo metrelik bir demiryolu hattına muharrik kuvvet temin edecek o- lan şellâlenin altın değerindeki suları bol keseden atılmıs bir ke. şi sebebile bugün beyhudeye gö layıp gitmektedir. Berin bir sene Kadar ev buraya gelmiş olan İktesi Vekâleti mühendisleri yaptık bir keşifte şellâlenin yanmda b elektrik fabrikasınm tesis edil” * sinin ve İstihsal edilecek el ğin Erzuruma naklinin ancak buçuk milyon liraya baliğ ola0” ğını bildirmişlerdi. Buna gerip bir tesadüf eseri ol Şark -vilâyetlerinde büyük işl” görmekte olan bir müteahhit İKİ” sat Vekâletine ayni İşi bir b: milyon liraya yapabileceğini dirmiştir. Bundan anlaşılıyor * İktisat Vekâleti mühendisi keşifleri hakikatten çok fazla m balâğalıdırlar. Diğer taraftan Tortum şellâl” sindeki tesisatm yapılmasında Ü” tısadi bir fayda yoktur gibi gif? bir fikir de ortaya atılmıştır. #ikir de mübalâğalı, hattâ ess9” dır. Şöyle ki: İktisat Vekâletinin alâkadar - İresi Erzurumda kurulacak ve iplik fabrikaları için . 190 bin liralık bir kuvve muh3” rike masrafı verilmesinin mü” kid olduğun Hösep etmiş FE milyonluk bir tesis için ise devi tin senede hiç olmazsa 300 bin ralık bir varidat temin etmesi İf zmmiş. Binaenaleyh ortada Yİ bin liralık bir açık varmış. halde bu tesisat yapılamazmış (1 İşi bu kadar derinden hesap miş gibi görükenler, Erzurum “ lâyetinde tenvir ve teshin İşi kullanılacak elektriği hiç hi katmiyorlar. Gazın, odunun # bildiğine paha'r olduğu bu 6 çi yüz bin nüfuslu vilâyette her İn! kendisini bütün bir kış ısıt bütün bir sene aydınlatmak acaba yirmi beş kuruş fedakâr” a katlanmaz mı? Şüphesiz kati” nir... Yirmi beşe, elliye, hs beş yüz elliye... Ya trenin işlem” sini, ya Murgul madeninin kuvvetten istifade ettirilmesini” Bunları hiç mi hesaba katm! ğız? Bu İşin içindeki gayri ikte” “dilik nerede? Maliyeti kurtar” dığı iddlaları hângi esasa İsi ediyor?. Üsecü ve hepsinden | gari bugün “ istihsal" edil kudretin bütün bu işleri yapma la beraber büyük bir kısmının artakalacağı, binsensleyh Ş9 mmlakasna bu fabrikanın #4 geleceği fikridir. Bünü söyliyebilmek” cesareti kendilerinde bulanlar Şark m” takasmın ilelebet bugünkü ipi vaziyetini muhafazaya müst ve mecbur bir memleket ps! olduğunu mu anlatmak istiyö” lar?. Hiçbir anlayış, memleketin Pİ kismici ebed! bir iptidatliğe m küm görmeğe mütehammil del dir... Maddi fedskürtikleri karşıl” cak bir varidat elbette temin © decek olan Tortum şellâlesi el€? trik fabrikasının kurulmasile Pİ tün memleketin © Şark parçasi” karşı duymağa Omecbur oldvi minnet hislerinin, mânalı bir # desi de yücude getirilmiş olacö”” tır. Cünkü: Tarihinin her otuz senesinde Pİ defa düşman İstilisma uğram her defasında yakılmışı yıkılmıf Yağma ve harap edilmiş olan mintakanın biçare halkı Türkiy” nin bütün mıntakelarma naza” daha mağdur, daha perişan çaresiz bir haldedirler. Bu köylüyü kurtarmak bir “9 iledir, Bu müreffeh istikbalin ilk se9i” ni biz, Tortum şellâlesinin coşk sularından dinliyoruz. Ve vetle bekliyoruz. v